Lewostronne i prawostronne przemieszczenie trawieńca

80-90 % lewe przemieszczenie trawieńca <LPT>

Rzadziej, bo 10-20% prawe przemieszczenie trawieńca <PPT> - gorsze rokowanie

10% krów zdiagnozowanych jest brakowane lub przeznaczone na rzeź

Krowy zdiagnozowane produkują w następnym miesiącu około 350kg mleka mniej

Zaburzenia w rozrodzie jako skutek PT

Czynniki ryzyka:

- Krowy starsze – bo zwykle bardziej wydajne – najczęściej 2-3 laktacja

- krowy najbardziej wydajne – większe ryzyko ujemnego bilansu energii i zaburzeń metabolicznych

- 80 % zachorowań – pierwszy miesiąc laktacji

- szczególnie podatne są krowy przetłuszczone, które tracą nadmiernie apetyt przed wycieleniem – brak oceny kondycji BCS

- 40% krów choruje równocześnie na mastitis i/lub endometritis

- choroby racic (brak apetytu)

- Pora roku – najwięcej styczeń – marzec! – czy tylko związek z żywieniem ??? – choroby wirusowe, zimne kiszonki, zimna woda;

- inne choroby metaboliczne a ryzyko PT:

Ketoza 11,9x

Zatrzymanie łożyska 6,8x

Metritis 4,7x

Hipokalcemia 4,9x

- PT a ryzyko innych chorób:

Ketoza 53,5x

Metritis 3,6x

• Postępująca ciąża powoduje ściągnięcie powłok utrzymujących trawieniec we właściwej pozycji, co pozwala na jego przemieszczenie

• Rozwijający się płód „podnosi” żwacz co także sprzyja przemieszczeniu trawieńca

• Ból porodowy – gorszy apetyt

Najważniejsze czynniki sprzyjające

• Trudny poród

• Bliźnięta

• Zatrzymanie łożyska

• Zapalenie błony śluzowej macicy (endometritis)

• Ketoza

• Zaleganie poporodowe

• Rasa, wiek, sezon

• Złe żywienie w okresie przejściowym przed porodem (ost 3 tyg ciąży) oraz w pierwszych 3-4 tyg po porodzie!!!

• Uwaga na koncentrację włókna strukturalnego w dawce przed wycieleniem oraz w pierwszych 4tyg laktacji

• Ważne jest unikanie ketoz i innych zaburzeń metabolicznych – utrata apetytu

• Niedobór Ca – kłopot z ruchliwością pp

2 typy przemieszczeń:

• W pierwszych 2 tygodniach po wycieleniu

  • Atonia pp (brak Ca, toksemia, kwasica, pusty przewód pok – brak włókna)

  • „Usunięcie się” płodu z jamy ciała

• W 4-6 tyg po wycieleniu

  • Ketoza-brak apetytu – pusty pp

Dlaczego krowy przetłuszczone częściej chorują na przemieszczenie trawieńca?

- gorszy apetyt = słabsze wypełnienie pp

-większe ryzyko ketozy i syndromu tłustej krowy = większe ryzyko przemieszczenia

• Atonia pp

  • Brak włókna strukturalnego

  • Hipokalcemia (brak Ca)

  • Endotoksemia (emdometritis, mastitis)

• Brak włókna strukturalnego:

  • Za dużo pasz treściwych w dawce przed wycieleniem

  • Zła jakość pasz objętościowych

  • Nadmierne rozdrobnienie dawki pokarmowej

    • Mało kiszonek strukturalnych (kiszonka z traw czy lucerny)

    • Dobra jest kiszonka z balotów

    • Nie bójmy się słomy !!!

• Słabe wypełnienie pp

• Słaba lub brak motoryki żwacza i trawieńca:

  • LKT ze żwacza dostają się do trawieńca co pogarsza jego motorykę

  • Pogorszenie motoryki powoduje słabsze usuwanie gazów

• Pogorszenie się przeżuwania

• Reflux HCl z trawieńca do żwacza – kwasica żwacza

• Do jelit – dwuwęglany, które nie są neutralizowane przez HCl – lekka alkaloza

Nadmiar włókna strukturalnego to zmniejszenie pobrania energii netto co może pogłębiać ujemny bilans energii i prowadzić do innych zaburzeń metabolicznych oraz do zmniejszenia wydajności mleka

Zaleganie poporodowe a przemieszczenie trawieńca

Niedobór Ca w osoczu krwi krów mlecznych

Nieprawidłowa kurczliwość mięśni

Stężenie Ca w osoczu krwi krów mlecznych

Optymalne 8-12 mg% (2,5; 21-2,9 mmol/l)

-- gdy zmniejszenie do 7,5 lub 5 mg%

=

--zmniejszenie ruchliwości trawieńca o 30 lub 70 %

ALE…..

Dodatek Ca nie zapobiega LPT i PPT

Zależność między hipokalcemią a PT ciągle wymaga potwierdzenia naukowego

Hipokalcemia – przyczyny:

• Nadmiar Ca w dawce pokarmowej w okresie przejściowym przed porodem

• Nadmiar K w dawce pokarmowej w okresie przejściowym przed porodem!!!

• Ujemny bilans energii obniża poziom Ca we krwi (WKT tworzą mydła w przestrzeniach międzykomórkowych)

• Brak apetytu (mastitis/ endometritis) = brak pobrania Ca

Przemieszczenie trawieńca – OBJAWY:

• Zmniejszenie lub utrata apetytu

  • (siano- tak; kiszonka, ziarno - nie) prze przemieszczeniu i skręcie brak apetytu

• Skąpy, cuchnący, ciemny kał (biegunka przy PPT)

• Krowa stoi z wygiętym grzbietem

• Apatia

• Odwodnienie

• „wybrzuszenie” powłok po str przemieszczenia – w lewym dole głodowym przy LPT

• Charakterystyczny dźwięk przy badaniu osłuchowym – gazy!

• Zanik przeżuwania i motoryki jelit

• LPT – więcej gazów

• PPT – więcej płynu , mniej gazów

• 10-15% LPT nie wykazuje charakt dźwięku przy osłuchiwaniu

• Niepokój, pokładanie się, objawy bólu, przydeptywanie

• Często woń acetonu (ketoza wtórna – mała reakcja na leczenie ketozy)

• Zmniejszenie wydajności mlecznej (do 5-10 litrów/dzień; w całej laktacji o 250-550 kg mleka mniej)

Zapobieganie:

• Właściwe żywienie w okresie przejściowym maksymalizacja pobrania paszy

• Bilansowanie włókna strukturalnego

• Unikanie zaburzeń metabolicznych (ketoza, zaleganie poporodowe itp.)

• Unikanie nagłych zmian dawki pokarmowej

• Systematyczna kontrola kondycji – metoda BCS

• Pojenie po porodzie- „na siłę”

• Dieta anionowa – zapobieganie hipokalcemii

Najczęstsze błędy żywieniowe okresu okołoporodowego:

Nadmiar pasz treściwych przed i po porodzie -> mniejsze wypełnienie żwacza; pogorszenie ruchliwości żwacza i trawieńca; wzrost koncentracji LKT-> ryzyko przemieszczenia trawieńca -> słabe pobieranie SM (energii) <- za mało pasz treściwych w dawce przed i po porodzie;

Brak wiedzy; złe grupowanie, „uproszczenie”; błąd w przewidywaniu daty porodu -> za krótki okres przejściowy przed porodem -> słaby apetyt <-Ryzyko tłustej krowy <- za długi okres przejściowy przed porodem;

Błędy w technice karmienia -> zła wielkość cząsteczki, złe mieszanie TMR itp… -> Kwasica -> słaby apetyt -> słabe pobieranie SM

Złe mieszanie TMRu -> nadmierne – za małe cząsteczki, brak włókna surowego

-> Zbyt słabe – sortowanie, nadmierne pobieranie za małych cząsteczek

!! ważne jest szybkie podanie płynu po porodzie:

• Stymuluje pracę żwacza i poprawia pobranie paszy

• Wypełnia żwacz, co zapobiega przemieszczeniu trawieńca

• Uzupełnia elektrolity (Na,K,Cl)

• Szybko poprawia kondycję i samopoczucie krowy

• Poprawia bilans wody (duży ubytek w siarze)

• Drenching – wlew dożwaczowy

  • Wlew do żwacza (wymuszony) około20-50l (nawet 80l) ciepłej wody (38C) wraz z dodatkami

  • Wlew przez sondę (sonda + pompa; Medivet, Śrem)

  • Cel: obciążenie i wypełnienie pp; szybkie dostarczenie składników pokarmowych

  • W składzie mieszaniny mogą znajdować się:

    • Glukoza

    • Propionian Ca (Ca łatwo dostępny) np. 500-750g

    • Glikol propylenowy – np. 300ml

    • Drożdże lub kultury drożdżowe

    • KCl – elektrolity- np. 40-50g

    • NaCl – np. 40-50g

    • MgSO4 – np. 100g

    • Soda

    • Susz z lucerny

    • Niacyna

    • Liofilizowany płyn żwacza

    • Chroniona cholina

    • Probiotyki

• Dieta anionowa – sposób na hipokalcemię

• Dodatek soli anionowych

(MgSO4, MgCl2, NH4Cl, (NH4)2SO4, CaCl2, CaSO4)

Zmniejszenie DCAB w ostatnich 3-4tygoniach ciąży

Stan umiarkowanej metabolicznej kwasicy

(obniżenie pH krwi i moczu)

Lepsze warunki dla działania parathormonu

Dodatek soli anionowych – jak ocenić czy należy je podawać?

- bilans składników mineralnych dawki pokarmowej

- pomiar pH moczu – wykorzystywane w praktyce optimum – 6,5 (HF – 6,2 – 6,8; Jersey – 5,8-6,2)

- gdy pH 7,0 - 8,0 - należy podać sole anionowe

UWAGA!!!

Gdy < 6,0 – podano za dużo soli anionowych (niebezpieczeństwo kwasicy)

Gdy > 7,0 – podano za mało soli anionowych

Dodatek soli anionowych

• tylko w okresie przejściowym, tj. -3, -2, -1 tydz. Przed wycieleniem ;

• najlepiej w TMR;

• nie przy żywieniu pastwiskowym, bo trudna jest kontrola pobierania paszy;

• uwaga na przedawkowania (utrata apetytu, kwasica)

• uwaga ba ujemny bilans energii u pierwiastek

Doustne preparaty wapniowe:

Calem

Calem plus

Calcium żel

Calbal – plus

Calcium – bovisal

Phosphor – bovisal:

Około 30% krów z zaleganiem (hipokalcemia) ma również niedobór P

Podawanie po dożylnym wlewie Ca – dawka 500 ml

Ewentualne powtórzenie po 8 – 10h.