CPM
Całkowita przemiana materii (CPM) oznacza wszystkie wydatki energetyczne człowieka
związane z normalnym funkcjonowaniem w środowisku i pracę zawodową.

Czynniki wpływające na PPM i PPPM (ponad podstawowa przemiana materii)
PPM:
· stopień aktywności poszczególnych narządów
· wiek oraz tempo wzrostu, masa ciała
· płeć
· inne czynniki

PPPM:
· stopień aktywności fizycznej
· wiek oraz masa ciała i jego skład
· temperatura otoczenia
· termogeneza po posiłkowa

WITAMERY
Związki chemiczne o budowie zbliżonej do witamin, ulegają przemianom do aktywnych metabolitów o takiej samej lub zbliżonej aktywności biologiczne

Cukrzyca (łac. diabetes mellitus) – grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Nietolerancja laktozy jest zaburzeniem trawienia, w którym organizm wytwarza za mało lub nie wytwarza wcale laktazy, enzymu wymaganego do prawidłowego rozkładu laktozy (cukru obecnego w mleku i innych produktach nabiałowych). W przypadku nietolerancji laktozy spożycie produktów zawierających laktozę prowadzi do nadmiernej produkcji gazów trawiennych (wzdęcia i kurczowe bóle brzucha) i często do wodnistej biegunki. Ludzie z nietolerancją laktozy powinni zwracać uwagę na składniki i dodatki zawarte w produktach żywnościowych.

Galaktozemia chorobagenetyczna (dziedziczona w sposób autosomalnie recesywny, jednogenowa) objawiającą się niemożnością przekształcenia galaktozy w glukozę. Dzieci dotknięte galaktozemią źle się rozwijają, po spożyciu mleka wymiotują i cierpią na biegunkę, często mają powiększoną wątrobę, chorują na żółtaczkę. Zachodzi też możliwość rozwoju zaćmy, upośledzenia umysłowego i przedwczesnego zgonu, wywołanego uszkodzeniem wątroby. Leczenie choroby polega na wczesnym wykluczeniu galaktozy z diety, co powoduje cofnięcie się wszystkich objawów z wyjątkiem opóźnienia w rozwoju umysłowym, które jest nieodwracalne. Częstość zachorowań jak 1 do 40000

Fruktozemia – choroba metaboliczna, jednogenowa, częstość zachorowań jak 1 do 2000030000, objawy podobnie jak wyżej

Próchnica zębów (łac. caries dentium) – egzogenny proces polegający na demineralizacji i proteolitycznym rozkładzie twardych tkanek zęba.:
· Aby doszło do rozwoju próchnicy muszą jednocześnie zaistnieć cztery czynnik:
o Bakterie, Cukry, podatność zębów, czas
Każdy z nich jest czynnikiem koniecznym, lecz niewystarczającym, do powstania
próchnicy
· najmniejsze zmiany pH w ustach powoduje ser dojrzewający
· napój owocowy słodzony obniża pH z 7 do 4,3, po 20 minutach pH wyraźnie wzrasta
· największe zmiany pH wywołują płatki śniadaniowe (zbożowe?) obniżają je do poziomu 3,5 i długo na nim utrzymują

Funkcje białek
-wzrost i rozwój młodych organizmów
-uzupełnianie naturalnych ubytków
-naprawa tkanek np. gojenie ran, wytwarzanie blizn
-sterowanie procesami przemiany materii przez układ enzymatyczny
-regulacja wyższych czynności życiowych przez hormony
-udział w procesach immunologicznych ustroju
-regulacja równowagi wodnej
-regulacja równowagi kwasowo zasadowej
-transport białek
-udział w procesie widzenia
-udział w procesie krzepnięcia krwi

aminokwasy niezbędne (egzogenne) – 8
fenyloalanina, treonina, tryptofan, walina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina

aminokwasy nieniezbędne (endogenne)
alanina, cysteina, glicyna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, pralina, tyrozyna

Typy niedoborow:

· marazmu – niedożywienie białkowo energetyczne, następuje w wyniku długotrwałego

głodzenia, urazow, długi chorob, okresie pooperacyjnym, objawem jest

niedokrwistość i zanik mięśni (stan wyniszczenia organizmu niekiedy ze zmianami w

korze mozgowej, prowadzące do zmniejszenia sprawności myślenia i apatii; apatię;

depresję; przygnębienie)

· kwashiorkor – choroba powodowana niedoborem ilościowym, jak i jakościowym

(białko, witaminy, pierwiastki śladowe) pożywienia; zaburza syntezę enzymow,

niedostateczną podaż aminokwasow, ktora prowadzi do zmian funkcji, a potem

rownież struktury narządow wewnętrznych, wtornie także

do zaburzeń gospodarki

wodnoelektrolitowej

i układu odpornościowego, dochodzi do zakażeń, w tym na

przykład rzadko spotykanego u osob prawidłowo żywionych raka wodnego; cierpiący

na kwashiorkor jest osłabiony, apatyczny, zaniki tkanki tłuszczowej i mięśni mogą być

maskowane obrzękami, szczegolnie brzucha; obserwuje się ginekomastię,

powiększenie ślinianek, hipogonadyzm.

· typ mieszany – rozwinięcie i poglębienie stanu zdrowia w przypadku marazmu su

Fenyloketonuria wrodzona,

uwarunkowana genetycznie choroba polegająca na gromadzeniu

się w organizmie i toksycznym wpływie aminokwasu fenyloalaniny. Spowodowana jest

brakiem enzymu hydroksylazy fenyloalaninowej, a co za tym idzie upośledzeniem

przekształcania fenyloalaniny w tyrozynę. W moczu osoby chorej odkłada się kwas fenylopirogronianowy, objawami nieleczonej choroby są pogłębiające się zaburzenia

neurologiczne z napadami padaczkowymi, znacznego stopnia upośledzenie rozwoju

umysłowego i motorycznego, poza tym mogą występować, zaburzenia chodu, postawy,

hipotonia mięśniowa, ruchy atetotyczne, zesztywnienie stawow, średnio występuje raz na

5000 urodzeń.

Celiakia schorzenie

polegające na występowaniu zaburzeń trawienia i wchłaniania

jelitowego związanych z nietolerancją glutenu zawartego w zbożach. Nieprawidłowa reakcja

immunologiczna wywoływana jest nadmierną odpowiedzią immunologiczną na grupę białek

zbożowych zwanych prolaminami, a dokładniej na pochodzące z nich frakcje: gliadynę (w

pszenicy), sekalinę (w jęczmieniu), hordeinę (w życie).

Funkcje tłuszczow w organizmie człowieka:

· są skoncentrowanym źrodłem energii

· umożliwiają gromadzenie energii

· ułatwiają odczuwanie smaku i przełykanie pokarmu

· hamują skurcze żołądka i wydzielanie soku żołądkowego

· stanowią budulec błon komorkowych i białej masy mozgu

· jako tłuszcz podskorny chronią przed nadmierną utratą ciepła

· jako tłuszcz okołonarządowy stabilizują narządy wewnętrzne ciała

· dostarczają NNKT

· decydują o sprawności układ krążenia

· wpływają na stan skory i paznokci

· są nośnikami witamin A, D, E i K oraz ułatwiają ich przyswajanie z innych produktow

Funkcje NNKT w organizmie człowieka:

· służą do syntezy eikozonoidow

· są niezbędnymi składnikami budulcowymi komorek

· są potrzebne do prawidłowego transportu lipidow we krwi

· wykazują zdolność hamowania procesu agregacji płytek krwi (powstawania

skrzepow)

· zapobiegają nadciśnieniu tętniczemu krwi

· zwiększają przepływ krwi przez naczynia wieńcowe serca

Rola w organizmie, funkcje lipoproteidow:

· chylomikrony:

o jelito cerkiew czasie wchłaniania tłuszczu pokarmowego

o transport kwasow tłuszczowych z jelit do innych organow

· VLDL:

o Wątroba

o Transport kwasow tłuszczowych z wątroby do innych narządow

o (transport trojglicerydow z wątroby do tkanek)

· LDL:

o Katabolizm VLDL, HDL

o Transport cholesterolu do tkanek obwodowych

o (transport i regulacje poziomu cholesterolu w surowicy krwi)

Objawy niedoboru NNKT:

· spadek przyrostu masy ciała i spowolnienie wzrostu

· zwiększona wrażliwość na infekcje

· zaburzenie transportu cholesterolu

· kruchość naczyń włosowatych

· zaburzenia nerkowe

· osłabienie kurczliwości mięśnia sercowego

· pogorszenie procesu gojenia ran

· ograniczenie biosyntezy eikozenoidow

wzor Keys’a – zależność między zmianami zawartości cholesterolu w surowicy krwi a spożyciem kwasow tłuszczowych i cholesterolu

WODA W ORGANIZMIE

• niezbędny składnik pokarmowy – zapotrzebowanie przekracza możliwości wytwarzania

jej w organizmie

• rozpuszczalnik wielu związkow ustroju

• udział w przebiegu większości reakcji metabolicznych

• środek transportu wewnątrzustrojowego – składnikow odżywczych, produktow przemiany materii, hormonow, enzymow

•płynne środowisku do usuwania końcowych produktow przemiany materii

• udział w procesie termoregulacji org

• materiał budulcowy – strukturalna część wszystkich komorek i tkanek ustrojowych

• ‘mazidło’ w przestrzeniach stawowych – jamach ustrojowych – właściwa ruchliwość stawow, przesuwanie się narządow wewnętrznych

• rola ochronna – gałka oczna, płyn mozgowo rdzeniowy, wody płodowe

• niezbędna do prawidłowego przebiegu procesow trawiennych

• zawarta w ślinie i pokarmie – umożliwia formowanie kęsow w jamie ustnej

• Umożliwia przesuwanie się pokarmu wzdłuż przewodu pokarmowego

• zapewnia właściwe działanie enzymow trawiennych

• umożliwia wchłanianie składnikow odżywczych z jelit

Zapotrzebowanie:

• 8001000 cm3/dobę – minimalna ilość zabezpieczająca potrzeby organizmu i

zapobiegająca wystąpieniu zmian patologicznych

• Max ilość nie powinna przekraczać możliwości wydalniczych nerek

• Osoba dorosła na 1kg masy ciała 30 cm3 wody lub 1cm3 wody na 1kcal spożytego pokarmu

• Niemowlęta i osoby starsze 1,5 cm3 na 1 kcal, ze względu na mniejsze zdolności nerek do

zagęszczania moczu

Woda:

• woda metaboliczna z utleniania:

• 1g tłuszczu daje 1,1g wody

• 1g węglowodanow daje 0,6 g wody

• 1g białka daje 0,4 g wody

SUBSTANCJE WITAMINOPODOBNE – witaminoidy

Związki o aktywności biologicznej podobnej do witamin:

· bioflawonoidy (witamin P – rutyna, hesperydyna)

· cholina

· inozytol

· kwas paraaminobenzoesowy (PABA)

· karnityna (witamina BT)

· ubichinony (koenzym Q)

· kwas pangamowy (B15)

· amigdalina (B17)

· kwas limonowy

· kwas ortowy (B13)

SUPLEMENTACJA –

Indywidualne przyjmowanie składnika odżywczego lub substancji o działaniu odżywczym lub fizjologicznym w postaci jedno lub wielsadnikowych preparatow, ktore w zależności od dawki mogą być suplementami lub lekami

Postać preparatow do suplementacji – kapsułki, drażetki, tabletki, tabletki musujące, proszki,

syropy, krople, ampułki do iniekcji

Suplementy diety – środki spożywcze, ktorych wprowadzenie ma na celu uzupełnienie

normalnej diety, będące skoncentrowanym źrodłem witamin, lub składnikow mineralnych,

lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub

złożonych wprowadzonych do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie

Homeostaza – zachowanie przez organizm względnie stałego stanu rownowagi procesow

życiowych, niezależnie od wpływow środowiska. Utrzymanie homeostazy gwarantowane jest przez mechanizmy regulacji procesow wchłaniania jelitowego, magazynowania i wydalania. Dzięki tym mechanizmom organizm może funkcjonować przy dużych wahaniach w spożyciu składnikow mineralnych

Wchłanianie składnikow mineralnych

· Transport aktywny – przeciw gradientowi stężeń (przenośnik + energia): Na, małe

spożycie Ca, P, Cu, Mn

· Dyfuzja ułatwiona – przenośnik: Mg, Fe, Zn, Mo

· Dyfuzja prosta – zgodnie z gradientem stężeń – K, większe spożycie Ca, P, Cu, Mn

· Wchłanianie niskie <25% spożytej ilości: Fe, Mn, Cr, Ni, V, Si

· Wchłanianie średnie 2575%:

Ca, P, Mg, Zn, Cu, Se, Mo

· Wchłanianie wysokie >75%: Na, K, Cl, I, F, Co

Wapń ~1000-1200g

· Podstawowy składnik kości i zębow

· Uczestniczy w reakcji skurczowo rozkurczowej mięśni gładkich oraz mięśnia sercowego, wpływa na częstość uderzeń I na objętość wyrzutową serca; działa skurczowo

· Wchodzi w skład czynnikow krzepnięcia krwi, odpowiada za przekształcanie protrombiny w trombinę

· Wpływa na aktywność niektorych enzymow (np lipazy, ATPazy)

· Wpływa na funkcje błon komorkowych, zmniejszając ich przepuszczalność

· Pełni ważną rolę w regulacji metabolizmu energetycznego organizmu; duża jego podaż hamuje lipogenezę, nasila lipolizę, oksydację lipidow i termogenezę

Wchłanianie wapnia jest ograniczone przy:

· Niskim spozyciu witaminy D

· Zbyt rzadkim przebywaniu na słońcu

· Obniżonej zdolności do przekształcenia witaminy D (powstałej w skorze bądź

dostarczonej z produktami spożywczymi) w formę aktywną w nerkach, a tylko forma

aktywna witaminy D wzmaga wchłanianie wapnia w jelitach

Hipokalcemia – zmniejszenie stężenia wapnia we krwi wynikające najczęściej z zaburzeń hormonalnych

Niedobor wapnia:

· Obniżenie stężenia wapnia we krwi

· Objawy ze strony układu nerwowego: tężyczka – mrowienie warg, języka, kończyn

gornych i dolnych, kurcze mięśni, uogolnione bole mięśni

· Krzywica

· Osteoporoza

· Osteomalacja

· Nadciśnienie tętnicze

· Zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego

· Zwiększona kumulacja ołowiu i kadmu w organizmie

Nadmiary:

· Zaburzenia wchłaniania magnezu, żelaza i cynku

· Tworzenie kamieni w nerkach

· Prowadzą do zwapnienia nerek i innych narządow

Krzywica – nieprawidłowe kształtowanie się i uwapnienie kości w dzieciństwie, przerost chrząstek nasadowych. Może powodować zniekształcenia oraz zmniejszonej odpornościm mechanicznej kości, a także prowadzić do zahamowania wzrostu. Schorzenie to dotyczy przede wszystkim dzieci.

Osteomalacja – zachwianie prawidłowych proporcji między składnikami organicznymi i nieorganicznymi kości; w kościach zmniejsza się ilość składnikow mineralnych przy zachowaniu niezmienionej ilości białek w macierzy kostnej. Prowadzi do zmian w parametrach mechanicznych kości, ktore stają się miękkie, podatne na odkształcenia i deformacje. Może dotyczyć osob dorosłych z zaburzeniami gospodarki wapniowej

Osteoporoza – zmniejszenie gęstości tkanki kostnej z zachowaniem prawidłowego stosunku między składnikami mineralnymi a białkami. Dochodzi do utraty masy kości (składnikow mineralnych i białka). Ryzyko choroby jest większe u osob starszych. Kości zachowują swoją twardość, na skutek zmniejszonej ich masy zmniejsza się ich wytrzymałość mechaniczna.

Fosfor ~ 700-900g:

· składnik kości i zębow fosforu występuje w układzie szkieletowym w połączeniu z Ca, 15% w tkankach miękkich

· składnik kwasow nukleinowych – RNA, DNA (uczestniczy w budowie, powielaniu i przekazywani informacji genetycznej)

· udział w przemianach tłuszczow i węglowodanow

· wchodzi w skład związkow o właściwościach buforujących (utrzymanie pH krwi)

· składnik tkanki mozgowej, błon kom. (lecytyny), związkow wysokoenergetycznych (ATP, fosfokreatyny), koenzymow (NADP< FAD),

· bierze udział w reakcjach fosforylacji

Niedobor fosforu:

· obniżenie stężenia fosforu we krwi, np. u alkoholikow, osob zażywających leki zobojętniające kwas solny

· obniżenie syntezy związkow bogatoenergetycznych

· bole mięśni i kości

· jadłowstręt

· złe samopoczucie

· ubytek pierwiastka z kości (krzywica u dzieci, osteomalacja u dorosłych

· niedokrwistość hemolityczna

· trudność w przekazywaniu tlenu

· układ nerwowy: zaburzenie koncentracji, niepokoj, zawroty głowy, drgawki, śpiączka

nadmiar fosforu:

· zmniejszają nerkowa syntezę kalcytriolu przez co hamuje jelitowe wchłanianie

wapnia i zubaża kości w wapń

· kalcyfikacja tkanek miękkich i narządow (zwłaszcza nerki, spojowki)

· obniżenie wchłaniania wapnia

Magnez ~ 25-35g

· składnik kości i zębow tkanek miękkich (4045%)

· kofaktor ok. 30 reakcji enzymatycznych m.in. odpowiada za transkrypcję i biosyntezę białek, beta oksydację kwasow tłuszczowych, metabolizm węglowodanow, transport przez błony kom, fosforylację

· antagonista Ca

· bierze udział w skurczu mięśnia, przewodnictwie bodźcow nerwowych, syntezie kwasow nukleinowych i metabolizmie lipidow

· ułatwia syntezę insuliny

· przyspiesza syntezę wit. B6 w jelitach

niedobor:

· nadmierna pobudliwość układu nerwowomięśniowego i sercowonaczyniowego, namierna pobudliwość mięśniowa, drżenie i bolesne skurcze mięśniowe, arytmia i częstoskurcz serca, zaburzenia krążenia, nadciśnienie

· większe prawdopodobieństwa wystąpienia zawału serca

· wzrost stężenia we Kri wolnych kwasow tłuszczowych i cholesterolu, rozwoj miażdżycy tętnic

· odporność na insulinę i upośledzenie jej wdalania

· czynniki ryzyka rozwoju osteoporozy

· depresja

nadmiar magnezu:

· biegunka

· upośledzenie przewodnictwa nerwowomięśniowego,

co prowadzi do podrażnienia

mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego

· obniżenie wchłaniania i wykorzystywania wapnia

Żelazo ~3,5-4,5g

· składnik hemoglobiny, mioglobiny

· niezbędny w s kładzie wielu enzymow oraz związkow niezbędnych do: transportu elektronow (cytochromy), denaturacji kwasow tłuszczach, destrukcji nadtlenku wodoru (katalaza), jodowania tyrozyny (peroksydaza tarczycowa), detoksykacji związkow obcych (cytochrom P450), obrony immunologicznej organizmu, wpływa na metabolizm cholesterolu

niedobory żelaza:

· niedokrwistość

· obniżenie stężenia w tkankach, niedotlenienie tkanek

· zaburzenie rozwoju psychomotorycznego i intelektualnego

· obniżenie odporność

· zaburzenia w przebiegu ciąży

· zwiększenie toksyczności metali ciężkich (Cd, Pb)

· zmiany na paznokciach (kształt)

nadmiar żelaza:

· wolne żelazo jest toksyczne

· nadmierne gromadzenie Fe w narządach prowadzące do ich uszkodzenia

· wzrostu produkcji wolnych rodnikow (wzrost ryzyka wyst. choroby

niedokrwiennej serca, zawału oraz choroby nowotworowej

Cynk ~1,6-2,3g

90% w mięśniach i kościach, duże stężenie we włosach, wątrobie i w jądrach

· Aktywator enzymow wszystkich klas

Niezbędny do syntezy białek (m.in. wiążącego witaminę A) i kwasow nukleinowych –niezbędny do właściwego rozwoju płodu

· Chroni przed wolnymi rodnikami

· Obniża stężenie cholesterolu ogołem, LDL, a wzrasta stężenie cholesterolu HDL

· Wpływa na wytwarzanie hormonow, tj insuliny, tyroksyny, testosteronu

· Jest odpowiedzialny za odczuwanie smaku i zapachu

Niedobór

· Łuszczycopodobne zmiany skorne (u dzieci acrodermatitis enteropatica), zapalenie

języka, hiperkeratoza, parakeratoza

· Wypadanie, łamliwość włosow

· Karłowatość, spowolnienie wzrostu

· Niedorozwoj płciowy (hipogonadyzm, hipospermia), wpływ na płodność i

rozrodczość, poronienia, zniekształcenia płodu

· Zaburzenia ze strony układu odpornościowego (atrofia grasicy i węzłow chłonnych)

· Wystąpienie nowotworow

· Niedokrwistość

· Zaburzenia smaku i powonienia, obniżony apetyt

· Kurza ślepota, forofobia

· Upośledzone gojenie się ran, oparzeń (zmniejszenie syntezy białka)

· Depresje, zmienne nastroje, rozdrażnienie

· Zaburzenia syntezy hormonow (tyroksyny, testosteronu, insuliny)

Nadmiary cynku:

· Wzrost cholesterolu ogółem i frakcji LDL, obniżenie cholesterolu HDL

· Prowadzi do miażdżycy tętnic

· Obniżone wchłanianie żelaza i miedzi

Miedź ~ 60-80mg

· 85-95%miedzi w organizmie związana jest z ceruloplazminą – białkiem, które jest donorem dla innych tkanek

· Składnik wielu enzymów

· Niezbędnych do uwalniania żelaza z wątroby (ceruloplazmina)

· Usuwa wolne rodniki – dysmutaza ponadtlenkowa

· Bierze udział w tworzeniu wiązań krzyżowych w kolagenie i elastynie

· Synteza melaniny

· Utrzymanie struktury kreatyny

niedobór:

· stany zapalne stawów, zwiększona łamliwość kości

· pękanie naczyń krwionośnych

· odbarwienie skóry i włosów

· niedokrwistość, (utrudnione uwalnianie zapasów Fe z wątroby, zaburzenie syntezy hemu, obniżony czas przeżycia erytrocytów

· powstawanie nowotworów

· choroby układu krążenia

· miażdżyca, hieprcholesterolemia

· senność, osłabienie, mrowienie, drętwienie kończyn

nadmiary:

· powstawanie nowotworów

· niedobory Fe i Zn

· choroby układu krążenia

· miażdżyca, hipercholesterolemia

· choroba Wilsona – nadmierne nagromadzenie Cu w organizmie, uszkodzenie

mózgu, marskość wątroby

Choroba Wilsona:

· wrodzone zaburzenie, charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem Cu w różnych tkankach organizmu, głownie w wątrobie, ośrodkowym układzie, nerwowym, rogówce oka

· prowadzi do marskości wątroby

· kumulująca spowodowana jest defektem wydalania miedzi z żółcią

· objawy wątrobowe obejmują zapalnie wątroby, marskość lub ostrą niewydolność wątroby, objawy neurologiczne obejmują zaburzenia mowy, drżenia, brak koordynacji ruchowej, trudności w połykaniu, objawy psychiczne obejmują chwiejność emocjonalną

· leczenie preparatami wiążącymi Cu…

Zespół Menkesa:

· genetycznie uwarunkowany defekt transzo. Cu

· organizm nie ma zdolności syntetyzowania białek miedziozależnych (oksydaza lizynowa, oksydaza cytochromowi, ceruloplazmina)

· następstwem choroby Menkesa jest upośledzenie umysłowe, wypadanie włosów, szare zabarwienie włosa, poskręcanie włosów i śmierć…najczęściej przed 10 rokiem życia

· Cu nie jest wiązane z odpowiednimi białkami

Selen ~6-12mg:

· składnik enzymu peroksydazy glutationowej, chronii błony komórkowe i czerwone krwinki przed wolnymi rodnikami

· odpowiedzialny za prawidłowy rozwój płodu poprzez wpływ na rozwój systemu obronnego organizmu

Niedobór:

· obniżenie aktywności wielu enzymów biorących udział w detoksykacji związków obcych

· obniża odporność organizmu

· osłabienie mięśni

· zahamowanie wzrostu u dzieci

· wzrost ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej

· choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatia

nadmiary:

· wypadanie włosów

· białe prążki na paznokciach

· zmiany skórne

· nowotwór

Chrom ~ 16mg:

· rola nie do końca wyjaśniona

· składnik czynnika tolerancji glukozy (Cr3+) zwiększa magazynowanie glukozy w mięśniach

· tolerancja glukozy – zdolność do przywracania prawidłowego stężenia glukozy, z

wysokiego do normalnego, ułatwia transport glukozy do komórek

· tylko Cr3+ jest biologicznie aktywny

· obniża stężenie cholesterolu ogółem i LDL, zwiększa HDL – zmniejsza ryzyko zawału

niedobór:

· może przyczyniać się do rozwoju cukrzycy

· może powodować wzrost stężenia cholesterolu ogółem, cholesterolu LDL, a

poprzez to zwiększać ryzyko choroby niedokrwiennej serca

nadmiary:

· nowotwory

Jod

Funkcje w organizmie

· Składnik hormonów tarczycy (trójjodotyroniny T3 i tyroksyny T4)

o Regulacja podstawowej przemiany

o Rola w produkcji ciepła w organizmie

o Regulacja przemiany białek i węglowodanów

o Zapewnienie prawidłowego rozwoju

o Zapewnienie funkcjonowania mózgu i obwodowego układu nerwowego

o Wpływ na wydzielanie hormonów płciowych

o Zwiększanie siły skurczu serca

Niedobory

· Schorzenia tarczycy

o Powiększenie tarczycy – tzw wole

o Niedoczynność tarczycy – niedostateczna produkcja hormonów T3 i T4

· Opóźnienie rozwoju psychicznego i fizycznego dzieci i młodzieży

· Zaburzenia rozrodczości

Fluor

Rola

· Prawidłowy rozwój i budowa kości

· Sprzyjanie odnowie tkanki kostnej

· Zwiększenie odporności emalii zębowej na kwasy organiczne

· Zapobieganie rozwojowi drobnoustrojów w osadzie nazębnym – hamowanie aktywności ich enzymów

· Pozytywna korelacja między spożyciem fluoru a gęstością kości

Nadmiar – fluoroza

· Plamki, następnie jamki na powierzchni szkliwa

· Ciężka fluoroza – zmiany kostne

Potas

Funkcje

Utrzymanie prawidłowej równowagi kwasowo zasadowej w organizmie

Regulacja gospodarki wodnej

Udział w przemianach węglowodanów

Udział w przemianach energetycznych

Udział w przekazywaniu impulsów nerwowomięśniowych(decyduje o skurczu mięśni)

Utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi

Zapewnienie właściwego funkcjonowania układu nerwowego

Istotna rola w regulacji pracy mięśnia sercowego, działa rozkurczowo, reguluje częstość uderzeń serca, działa antyarytmicznie

Niedobory

· Zakłócenia pracy mięśnia sercowego – nieregularne skurcze oraz częstoskurcze (arytmia)

· Nadciśnienie tętnicze

· Znaczny niedobór – możliwość zawału serca

· Osłabienie mięśni szkieletowych, porażenie mięśni gładkich, upośledzone funkcjonowanie układu nerwowego (wolniejsza reakcja na bodźce)

Sód

Funkcje

· Udział w przewodzeniu impulsów nerwowomięśniowych

· Udział w transporcie wody – regulacja jej zawartości w organizmie

· Utrzymanie ciśnienia osmotycznego w zewnątrzkomórkowych płynach ustrojowych

· Regulacja równowagi kwasowo zasadowej – utrzymanie stałego pH krwi i innych tkanek

· Umożliwianie wnikania aminokwasów i cukrów prostych do tkanek

· Działanie antagonistyczne do potasu! (nauczyć się, które pierwiastki działają w

stosunku do siebie antagonistycznie!)

Nadmiar sodu:

· Nadciśnienie tętnicze – czynnik ryzyka chorób układu krążenia, m.in. choroby niedokrwiennej serca, zawału serca, udaru mózgu

· Zatrzymywanie wody w organizmie (obrzęki)

· Czynnik ryzyka raka żołądka

· Pobudzanie wydalania wapnia z moczem  utrata wapnia z tkanki kostnej ryzyko osteoporozy

Niedobór sodu

· Utrata łaknienia
· Wymioty
· Spadek sprawności fizycznej

Chlor
Funkcje
· Udział w gospodarce wodnej
· Utrzymanie równowagi kwasowo zasadowej
· Zachowanie właściwego ciśnienia osmotycznego
· Składnik soku żołądkowego
· Aktywator amylazy ślinowej