Temat: Zdowie fizyczne, psychiczne i społeczne.
Cele lekcji:
- uczeń przedstawia znaczenie pojęć: Zdowie i choroba;
-uzasadnia konieczność okresowego wykonywania podstawowych badań kontrolnych.
Zdrowie - jest to stan w którym wszystkie narządy działają prawidłowo ale również towarzyszy temu dobre samopoczucie. Jakiekolwiek zakłócenie tego stanu jest nazywane – chorobą.
Co wpływa na nasze zdrowie?
- tryb życia ( sposób odżywiania, aktywność fizyczna, wypoczynek, czas pracy)
- środowisko życia
- czynniki dziedziczne
Profilaktyka – są to działania, które podejmujemy aby zapobiegać chorobom. Do działań profilaktycznych należy wykonywanie:
- badań profilaktycznych, które przeprowadza się, aby jak najwcześniej wykryć ewentualne choroby.
- badań specjalistycznych, czyli w kierunku rozpoznania konkretnej choroby;
Oraz: zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna, codzienna higiena całego ciała, unikanie używek, uważna obserwacja ciała i funkcjonowania organizmu.
Zdrowie możemy podzielić na :
Fizyczne – prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów naszego organizmu;
Psychiczne – umiejętność cieszenia się z życia i radzenia sobie z codziennymi trudnościami;
Społeczne – umiejętność nawiązywania pozytywnych relacji z ludźmi.
Temat : Choroby zakaźne i cywilizacyjne.
Cele lekcji, uczeń:
- wymienia choroby zakaźne, przedstawia sposoby rozprzestrzeniania chorób oraz przedstawia profilaktykę chorób wywołanych przez wirusy;
- przedstawia czynniki sprzyjające rozwojowi choroby nowotworowej oraz podaje przykłady takich chorób;
- przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób nowotworowych
1. Choroby zakaźne - są to choroby którymi możemy się zarazić poprzez kontakt z chorymi osobami lub zwierzętami. Choroby te mogą być wywołane przez wirusy( np. AIDS) , bakterie (zapalenie płuc) , pierwotniaki (toksoplazmoza), a także pasożyty ( tasiemce).
a) rozprzestrzenianie się i profilaktyka chorób zakaźnych ( przygotuje tabelkę do wklejenia do zeszytu na podst. Tabeli z podręcznika na str. 216)
b) Przykłady chorób zakaźnych:
- AIDS -(zespół obniżonej odporności,) jest wywołane wywołany przez wirus HIV, nie jest choroba śmiertelną tylko przyśpiesza śmierć gdyż niszczy układ odpornościowy i organizm nie jest w stanie się bronić. Wirusem można zarazić się przez bezpośredni kontakt z płynami ustrojowymi osoby zarażonej, krew, ślina czy stosunek płciowy. Wirus nie zawsze jest zjadliwy, można być jego nosicielem. W tej chwili nie istnieją leki które leczą AIDS. Wirus ten ulega mutacjom w związku z czym w szybkim tempie uodparnia się na leki;
- Zapalnie płuc jest wywołane przez bakterię, dwoinkę zapalenia płuc często nazywaną pneumokokiem. Objawy: wysoka gorączka, duszności, pól klatki piersiowej przy oddychaniu, czasami zdarza się krwioplucie. Przy leczeniu stosuje się antybiotykoterapię.
2. Choroby cywilizacyjne – inaczej nazywane społecznymi, są to choroby które pojawiły się wraz z rozwojem cywilizacji. Do chorób cywilizacyjnych możemy zaliczyć m.in. otyłość, alergie, cukrzyca, nerwica.
Otyłość - jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłości towarzyszą liczne powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego i innych narządów. Obliczając BMI (wskaźnik masy ciała) możemy określić ilość tkanki tłuszczowej w organizmie.
Alergie – nadwrażliwość organizmu na czynniki nie groźne dla człowieka. Obecność tych czynników powoduje u alergika reakcje odpornościową organizmu. Objawy alergii łatwo można pomylić z przeziębieniem, bardzo często towarzyszy jej katar. Często na skórze może pojawić się wysypka.
Cukrzyca – dochodzi tu do podwyższonej ilości cukru we krwi. Przyczyną cukrzycy są zaburzenia produkcji lub działania w organizmie insuliny - hormonu, który odgrywa zasadniczą rolę w metabolizmie węglowodanów. Możemy wyróżnić 2 typy cukrzycy: typu I – która nazywana jest młodzieńczą ponieważ zapadają no nią osoby do 30 roku życia, przy czyn największa zachorowalność obserwuje się do 14 roku życia. Obserwuje się tu niedoczynność komórek produkujących insulinę. Objawy : niewyjaśnione chudnięcie pomimo zwiększenia apetytu; wzmożone pragnienie, zaburzenia widzenia, brak ostrości obrazu i trudności w czytaniu; senność w ciągu dnia trudna do opanowania, częste oddawanie moczu. Typu II- insulino zależna, pojawia się po 30 roku życia i spowodowana jest starzeniem się organizmu. Objawy są takie same jak w przypadku cukrzycy typu I
Przyczyny zachorowań na cukrzycę: zła dieta, niedoleczenie choroby, brak aktywnego trybu życia, często ma podłoże genetyczne.
3. Nowotwory – jest to przykład choroby cywilizacyjnej. Nowotwory to skupienia zmienionych komórek organizmu które rosną i dzielą się w bardzo szybkim tempie. Do rozwoju nowotworu przyczyniają się : substancje chemiczne, promieniowanie UV, skład spożywanych produktów ponieważ wiele z nich ma substancje rakotwórcze ( przede wszystkim w sztucznych barwnikach i konserwantach chemicznych). Najczęściej spotykane nowotwory to : płuc, jelita grubego, żołądka, piersi i prostaty. Profilaktyka: obserwacja swojego ciała, badania profilaktyczne.
4. Zagrożenia związane z przyjmowaniem leków:
Leki które zostaną zastosowane w niewłaściwy sposób mogą zaszkodzić naszemu organizmowi dla tego należy je przyjmować z rozsądkiem, w związku z tym należy :
- zapoznać się z ulotką
- przestrzegać terminu przydatności leku
- dużą ostrożność trzeba zachować przy przyjmowaniu antybiotyków, należy je przyjmować w ściśle określonych porach i nie wolno przerywać kuracji.
( lekcja będzie pracą w grupie każda grupa dostanie materiały do analizy i przygotuje z nich krótką notatkę na dany temat,
Gr.1 choroby zakaźne i ich rozprzestrzenianie
Gr.2 przykłady chorób zakaźnych : AIDS i zapalenie płuc
GR.3 choroby cywilizacyjne : Otyłość i cukrzyca
Gr. 4 choroby cywilizacyjne : alergia i nowotwory
Gr. 5 zagrożenia z przyjmowania leków)
Temat : pierścienice
Cele: uczeń wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikować organizm do pierścienic.
Cechy pierścienic:
- Zamieszkuj wody słodkie, słone i gleby.
-Niektóre prowadzą osiadły tryb życia, inne swobodnie pływaj, jeszcze inne żyją zagrzebane w mule lub piasku dna zbiornika wodnego.
-Podział ciała na pierścienie = segmenty = metamery.
- Segmenty takie same, z wyjątkiem przednich i tylnych,
- Ciało wydłużone , obłe, pokryte worem skórno – mięśniowym.
- Rozpoczyna się proces wyodrębniania głowy.
- Poruszają się za pomoc szczecinek (parapodiów) – 4 pary w każdym segmencie.
- Zamknięty układ krwionośny (krew krąży w naczyniach krwionośnych , nie wylewa się do jam ciała). Składa się z naczynia grzbietowego, brzusznego i naczyń okrężnych.
- Wymiana gazowa całą powierzchnią ciała.
- Układ wydalniczy składa się z nefrydiów i nazywany jest metanefrydialnym. Ma metameryczną budowę ciała.
- Drabinkowy układ nerwowy – składa się ze zwoju nadprzełykowego,
podprzełykowego połączone obrączką około przełykową.
2. cechy dżdżownicy:
- brak oczu,
- Są obojnakami, zapłodnienie krzyżowe, rozwój prosty,
- posiadają siodełko w którym znajdują się gruczoły uczestniczące w rozrodzie.
Dżdżownice są saprofitami, żywią się martwymi szczątkami roślin i zwierząt.
Pijawka
Pijawka lekarska żywi się krwią kręgowców. Jest półpasożytem, gdy żeruje na
swoich żywicielach czasowo. Ma przyssawki po obu końcach ciała. Wydziela
substancję zapobiegając krzepnięciu krwi – hirudynę prze gruczoły przewodu
pokarmowego. Ma jelito z bocznymi kieszeniami, w których przechowuje krew i
dlatego długo może wytrzymać bez pobierania pokarmu (nawet 2 lata).
Niektóre pijawki są drapieżnikami.
Znaczenie pierścienic:
a) dżdżownice
- Drążą korytarze umacniane śluzem, korytarzami do korzeni roślin dostają się
powietrze wraz z tlenem i woda.
- Wciągają w korytarze opadłe liście, które gnijąc poprawiaj żyzność gleby.
- Mieszaj poszczególne warstwy gleby i spulchniaj j i poprawiaj jej strukturę.
b) pijawki
- niektóre pijawki ( pijawki lekarskie) wykorzystuje się w celach leczniczych