Układ Nerwowy

1. Drogi nerwowe rdzenia kręgowego:

a) Własne – związane z jego czynnością odruchową

b) Łączące – rdzeń kręgowy z mózgowiem

- domózgowe (wstępujące)

- odmózgowe (zstępujące)

2. Drogi własne – utworzone przez neuryty większości komórek rdzenia kręgowego, które dzielą się w istocie szarej, lub po wyjściu z niej do istoty białej, dzielą się na 2 gałęzie: wstępująca i zstępująca, włókna te tworzą w istocie białej pęczki własne (pośredniczą między impulsami informacyjnymi a ruchowymi).

3. Drogi wstępujące:

a) Drogi wstępujące sznura tylnego – utworzone są przez włókna korzeni tylnych rdzenia, biegną w sznurze tylnym w istocie białej, dzielą się tam na dwa pęczki włókien wstępujących, pęczek smukły biegnie przez całą długość rdzenia i uchodzi do jąder smukłych w rdzeniu przedłużonym, pęczek klinowaty zbiera włókna w górnej części rdzenia i uchodzi do jąder klinowatych rdzenia przedłużonego. Te drogi odpowiedzialne są za czucie głębokie.

b) Drogi rdzeniowo-wzgórzowe – rozpoczynają się w komórkach rogów tylnych istoty szarej rdzenia, neuryty tych komórek stanowią neuron II tej drogi, włókna przechodzą na przeciwną stronę i biegną w sznurze przednim lub bocznym istoty białej, większość z nich trafia do wzgórza, gdzie znajdują się komórki III neuronu, które przewodzą impulsy do ośrodków czuciowych kory mózgowej, informacja biegnąca tymi drogami jest określana jako czucie powierzchowne.

c) Drogi rdzeniowo-móżdżkowe – biegną w dwóch pęczkach: przednim i tylnym. Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia zaczyna się w rogach tylnych istoty szarej w segmentach lędźwiowych, przechodzi na drugą stronę i biegnie w sznurze przednim istoty białej, przez most, rdzeń przedłużony trafia do robaka móżdżku. Droga rdzeniowo-móżdżkowo tylna utworzona jest przez neuryty komórek jądra grzbietowego w segmentach górnych lędźwiowych i dolnych piersiowych, stąd przenika do istoty białej i biegnie w sznurze tylnym przez rdzeń przedłużony do móżdżku. Biegną tą drogą impulsy z mięśni i stawów.

d) drogi interoceptywne – odpowiadają za czucie trzewne.

4. Drogi zstępujące (korowo-rdzeniowe):

a) Drogi piramidowe – utworzone są przez neuryty komórek piramidowych kory mózgowej. Dzielą się jakby na dwie drogi: drogi korowo jądrowe i korowo rdzeniowe. Przed wejściem do rdzenia krzyżują się w piramidach rdzenia przedłużonego. Kierują wykonywaniem ruchów świadomych, dowolnych i zamierzonych. Drogi piramidowe nie tylko przewodzą przebudzenie ale także hamują odruchy.

b) Drogi pozapiramidowe – mają liczne połączenia, dzięki właśnie licznym połączeniom ma możliwość sprawowania kontroli podświadomej czynności mięśni. Zapewniają powstawanie automaty zmów ruchowych, regulują napięcie mięśniowe i postawy ciała. Zaczynają się w pniu mózgu.

Drogi piramidowe i pozapiramidowe działają wyłącznie na mięśnie szkieletowe. Każdy ruch nowy zaczyna biec drogami piramidowymi, jednak gdy zostanie on utrwalony zaczyna biec drogami pozapiramidowymi.

c) Drogi wychodzące z ośrodków autonomicznych – biegną do mięśni gładkich, gruczołów i mięśnia sercowego.

4. Mózgowie.

a) Rdzeń przedłużony – ogniwo przejściowe między mózgowiem, a rdzeniem kręgowym. Piramidy zawierają włókna drogi nerwowej korowo-rdzeniowej. Jądra ruchowe, autonomiczne, informacyjne, smukłe i klinowate. Wypustki tych jąder krzyżują się i w postaci wstęgi biegną do wzgórza. Z rdzenia wychodzą nerwy czaszkowe od 6 do 12. Do odruchów odbywających się przy udziale rdzenia przedłużonego należą: ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel, wydzielanie śliny, wymioty, hamowanie czynności serca itp.

b) Most – znajduje się ośrodek pneumatoksyczny połączony z ośrodkiem oddechowym w rdzeniu przedłużonym, odgrywa ważną rolę w procesie rytmicznego oddychania.

c) Móżdżek – składa się z parzystych półkul połączonych robakiem. Istota szara tworzy korę móżdżku i jądra móżdżku. Kora móżdżku składa się z trzech warstw. W półkulach znajdują się jądra: czopowate, zębate, kulkowate. Jądro wierzchu znajduje się w robaku móżdżku. Istota biała tworzy ciało rdzenne i przenika do mózgowia tworząc trzy pary konarów móżdżku (łączą móżdżek w pokrywą śródmózgowia, mostem i rdzeniem przedłużonym. Móżdżek otrzymuje informację dotyczące nie tylko ruchów aktualnie wykonywanych, ale także zamierzonych, zapewnia ważną rolę w utrzymywaniu napięcia mięśniowego, równowagi, oraz koordynacji ruchowej.

d) Śródmózgowie – jest ważnym ośrodkiem koordynacji ruchu. Znajduje się jądro czerwienne – najważniejszy ośrodek spośród jąder ruchowych. Najmniej rozbudowana część mózgowia.

e) Międzymózgowie – dzieli się na wzgórzomózgowie, niskowzgórze i podwzgórze. Wzgórzomózgowie składa się z nadwzgórza, wzgórza i zawzgórza. Nadwzgórze zawiera szyszynkę – jest to gruczoł dokrewny, związki przez nią wytwarzane działają hamująco. Wzgórze – składa się głównie z istoty szarej. Jądra wzgórza zawierają neurony pośredniczące i informacyjne. Zawzgórze – zawiera ośrodki informacji wzrokowej i słuchowej. Niskowzgórze – W istocie szarej największym skupiskiem neuronów jest jądro niskowzgórzowe przekazujące impulsy do mięśni szkieletowych.

f) Kresomózgowie – Istota szara tworzy korę mózgu, a w środku znajduje się istota biała zawierająca jądra. Odróżnia się: pole ruchowe kory – znajdują się ośrodki dla mięśni. Pole czuciowe kory – ośrodki zawierające wrażenia czucia ogólnego. Pole wzrokowe kory – ośrodki wzrokowe. Pole słuchowe kory – pole spostrzegania i zapamiętywania znajduje się. Korowy ośrodek zmysłu statycznego – zmysł równowagi i położenia ciała w przestrzeni. Korowy ośrodek powonienia. Korowy ośrodek smaku. Ośrodek ruchowy mowy – uszkodzenie go powoduje niezdolność mówienia. Ośrodek czuciowy mowy – przy porażeniu, człowiek traci zdolność rozróżniania słów.

5. Układ nerwowy obwodowy.

Nerwy czaszkowe – łączą się z mózgowiem, zaczynają lub kończą w pniu mózgu. Wyróżniamy 12 par nerwów czaszkowych: węchowy, wzrokowy, przedsionkowo-ślimakowy, okoruchowy, bloczkowy, odwodzący, dodatkowy, podjęzykowy, trójdzielnym, twarzowy, językowo-gardłowy, błędny.

Nerwy rdzeniowe – łączą się z rdzeniem kręgowym. Wyróżniamy 31 par nerwów rdzeniowych: 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 guziczny.

6. Układ nerwowy autonomiczny – kontroluje czynności wegetatywne, oddychanie, kontrola narządów wewnętrznych itp. Unerwia mięśnie gładkie, mięsień sercowy i gruczoły. Głównym ośrodkiem jest podwzgórze. Układ nerwowy autonomiczny dzieli się na część współczulną i przywspółczulną. Część współczulna – ośrodki znajdują się w rogach bocznych istoty szarej odcinka piersiowego.