UPRZEDZENIA: PRZYCZYNY I LEKARSTWA
Wszelka przynależność do jakiejkolwiek kategorii czyni nas ofiarami uprzedzeń.
Przykład:
młody prawnik pojechał do małego miasteczka na południu stanów, aby bronić czarnego mężczyznę, oskarżonego o poważne przestępstwo. Gdy przybył na miejsce, dowiedział się, że ów człowiek został zlinczowany przez rozwścieczony tłum białych ludzi.
Marshal objął stanowisko głównego doradcy prawnego Krajowego Stowarzyszenia Postępu Ludów Kolorowych i położył kres segregacji rasowej w szkołach publicznych. Następnie został powołany członkiem Sądu Najwyższego.
UPRZEDZENIA: POWSZECHNE ZJAWISKO SPOŁECZNE
Obiektami uprzedzeń są: narody, rasy, grupy etniczne, płci, religia, preferencje seksualne, wygląd.
Uprzedzenia są niebezpieczne, bo mogą prowadzić od niechęci do nienawiści, morderstw, czy torturowania, poza tym nikt nie jest tak naprawdę wolny od uprzedzeń.
Bycie obiektem uprzedzeń zawsze prowadzi do obniżenia samooceny, która jest zasadniczym składnikiem życia każdego człowieka – jest kluczowym determinantem tego jak się zachowujemy i kim się stajemy.
Obiekty uprzedzeń już od najmłodszych lat spotykają się z sytuacjami obniżającymi ich samoocenę.
Przykłady:
w klasycznym eksperymencie Clark zademonstrowali, że czarne 3-letnie dzieci mając do wyboru zabawę białą lub czarna lalkę, wybierają niemal zawsze biała, jaką ładniejszą, lepszą. Już w tym wieku wiedzą, że źle być czarnym.
Właśnie tym argumentem posłużył się Marshal przed Sądem Najwyższym na dowód tego, że segregacja powoduje ogromne szkody psychiczne u dzieci w ich samoocenie
Goldberg wykazał, że kobiety czuja się słabsze intelektualnie od mężczyzn. poprosił studentki o ocenienie tych samych prac podpisanych nazwiskami mężczyzn i kobiet. Stwierdził, że studentki oceniały te same prace lepiej, gdy pisali je mężczyźni
młody czarnoskóry Amerykanin został zamordowany przez gang młodocianych białych, gdyż podejrzany został o spotkanie się z białą kobietą
Obecnie uprzedzenia nie zanikają, ale staja się mniej jawne, czasem dają o sobie znać z bardzo dużą siłą. W Ameryce zaszło wiele zmian związanych z uprzedzeniami i dyskryminacją, mianowicie środki masowego przekazu coraz częściej ukazują mniejszości narodowe i kobiety na wysokich, odpowiedzialnych stanowiskach pracy.
ZDEFINIOWANIE UPRZEDZEŃ, DYSKRYMINACJI I STEREOTYPIZACJI
Uprzedzenie jest postawą; składa się z komponentów:
afektywnego lub emocjonalnego - reprezentuje zarówno typ emocji powiązany z postawą jak i nasycenie postawy
poznawczego - przekonania lub myśli tworzące postawę
behawioralnego – odnoszącego się do działań
Uprzedzenie- wroga lub negatywna postawa dotycząca wyróżniającej się grupy ludzi, oparta wyłącznie na ich przynależności do tej grupy.
Uprzedzenie teoretycznie może być pozytywne i negatywne, ale w psychologii społecznej termin ten oznacza postawę negatywną. Indywidualne cechy obiektu poddanemu uprzedzeniu są pomijane lub niezauważane.
Przykład:
gdy mówimy, że ktoś jest uprzedzony do czarnych, mamy na myśli, że osoba ta jest gotowa do zachowania się w stosunku do Murzynów w sposób zimny i wrogi, zakładając, że wszyscy oni są tacy sami
Stereotyp- generalizacja odnosząca się do grupy w ramach której identyczne charakterystyki zostają przypisane wszystkim bez wyjątku jej członkom, niezależnie od rzeczywistych różnic pomiędzy nimi.
Raz sformułowane stereotypy są odporne na zmianę pod wpływem nowej informacji. Zależne od kultury, dużą role w przekazywaniu ich odgrywają środki masowego przekazu. Stereotypizowanie nie musi prowadzić do aktów działania, niekoniecznie ma charakter jedynie emocjonalny - jest to raczej sposób na uroszczenie świata.
Kobiety generalnie spostrzegane jako mniej asertywne i bardziej poddające się socjalizacji niż mężczyźni. Np. uważa się, że do osiągnięcia celu kobiety muszą włożyć więcej wysiłku = są mniej zdolne. Dzieje się tak ze względu na tradycyjną rolę kobiety. Jest to tak silny stereotyp, że wierzy w niego sama grupa naznaczana.
Jesteśmy szczególnie czuli na niepowodzenia mężczyzn i wyraźnie powściągliwi gdy powiedzie się kobiecie.
Przykład:
w jednym z eksperymentów lekarkę o wysokich osiągnięciach studenci uważali za mniej kompetentną i mającą łatwiejszą drogę do sukcesu od swoich kolegów. Studentki natomiast uważały, że lekarki i lekarze są na równi kompetentni, lecz lekarzom sukces przychodzi łatwiej. Mimo to zarówno studenci i studentki przypisywali właśnie kobietom większą motywację
w innym eksperymencie badanym przedstawiano z powodzeniem wykonane prace przez studentów i studentki, a następnie proszono o określenie w jaki sposób do tego doszło. Gdy to mężczyzna odniósł sukces, zarówno badani jak i badane przypisywali to jego zdolnościom, natomiast gdy kobieta- jej szczęściu
w kolejnym badaniu wykazano, że gdy chłopcy poniosą niepowodzenie, przypisują to brakowi szczęścia, natomiast gdy przytrafi się to dziewczynkom- winę przypisują sobie
Dyskryminacja- nieusprawiedliwione, negatywne lub krzywdzące działanie skierowane przeciwko członkom danej grupy, wyłącznie dlatego iż do niej należą.
Przykład:
Bond i współpracownicy przeprowadzili badanie porównujące leczenie chorych w zakładzie psychiatrycznym wśród czarnych i białych pacjentów, wykonywane wyłącznie przez personel biały. Oczywiście metody surowsze były stosowane wśród czarnoskórych pacjentów częściej około 4-krotnie niż u białych.
Przy czym czarni pac jęci byli zazwyczaj diagnozowani jako mniej pobudliwi niż biali
PRZYCZYNY UPRZEDZEŃ
Socjobiologowie sugerują, że wszystkie organizmy mają tendencje do preferowania osobników podobnych genetycznie, oraz wyrażania strachu i nienawiści wobec niepodobnych, nawet gdy te nie uczyniły im nic złego. Tak np. dzieci naśladują swoich rodziców, czy opiekunów.
Niemniej nie ma pewności czy są one wynikiem biologii czy kultury.
Przykład:
nauczycielka Elliot założyła sobie za cel zapoznanie dzieci z uprzedzeniami i rasizmem.
Za pierwszym razem podzieliła klasę wg koloru oczu i powiedziała, że ludzie o oczach jasnych są lepsi, milsi i bardziej prawdomówni od tych ciemnookich, dlatego też posiadały więcej przywilejów. Ciemnookie dzieci musiały zakładać kołnierze, aby łatwiej było je rozpoznać wśród gorszej grupy. Uczniowie dominujący gardzili pozostałymi uczniami, przez co ci byli przygnębieni, zdemoralizowani, gorzej wykonywali zadania na lekcjach.
Następnego dnia nauczycielka powiedziała, że się pomyliła i sytuacja odwróciła się
Trzeciego dnia wyjaśniła dzieciom cel takiego podziału, dzieci zrozumiały o co chodziło, a po 20-tu latac stwierdziły, że przyniosło to duży wpływ w ich życiu
Tworzeniu negatywnych stereotypów i uzasadnień dyskryminacji służą: kategoryzowanie i grupowanie info w schematy, potencjalnie nieprawdziwe skróty myślowe oraz uzależnianie się od tego, co często jest wadliwym procesem pamięci.
Kategoryzacja społeczna: my a oni
Pierwszy krok w wykreowaniu uprzedzeń to podział na te dwie grupy - klasyfikując do grup nadajemy naszemu światu sens, bodźce z przeszłości pomagają nam zareagować w powtarzającej się później sytuacji:
grupa własna – grupa z którą jednostka się identyfikuje i czuje się jej członkiem
grupa obca – grupa z którą jednostka się nie identyfikuje
Stronniczość wobec grupy własnej
szczególnie pozytywne odczucia i uprzywilejowane traktowanie ludzi, których określamy jako część naszej własnej grupy, negatywne zaś odczucia i nieuczciwe traktowanie innych tylko dlatego, że określiliśmy ich jako należących do grupy obcej. Wg Tajfel podstawowym motywem takiego podziału jest samoocena- jednostki poszukują potwierdzenia swej samooceny przez identyfikowanie się ze specyficznymi grupami społecznymi, nadrzędnymi wobec innych grup.
Grupy minimalne – nic nie znaczące grupy utworzone przez zgrupowanie obcych ludzi na podstawie trywialnych kryteriów: jednak owo minimalne członkostwo nadal przejawia się w stronniczości wobec grupy własnej. Nawet gdy powody zróżnicowania są minimalne to będąc członkiem grupy własnej, próbujesz pokonać członków grupy cudzej – bo to służy budowaniu u ciebie samooceny.
Przykłady:
w sposób losowy z obcych sobie osób uformowano grupy i poproszono ich o wyrażenie opinii względem muzyków o których wcześniej nie słyszeli. Choć nie wchodzili ze sobą w żadne interakcje, bardziej lubili członków własnej grupy. Oferowali więcej pieniędzy osobom z własnej grupy, a mając możliwość przydzielenia 2 dolarów sobie- wtedy osoby z drugiej grupy dostawały po dolarze lub przyznanie sobie 3 dolarów- wtedy osoby drugiej grupy dostały by po 4 dolary, woleli wziąć mniej pieniędzy dla siebie.
w innym eksperymencie stwierdzono, że studenci byli bardziej skłonni wkładać odzież ze znakami uniwersytetu do pralni po meczu wygranym niż przegranym
Jednorodność grupy obcej
spostrzeganie tych, którzy należą do grupy obcej jako bardziej do siebie podobnych [jednorodnych] niż w rzeczywistości, a zarazem bardziej do siebie podobnych niż członkowie grupy własnej.
Przykład:
poproszono mężczyzn o oglądnięcie sfilmowanych scen wideo osób należących do rywalizujących ze sobą uniwersytetów. Zadaniem ich było określenie, co wybierze osoba sfilmowana. Gdy sfilmowany był członkiem grupy obcej, badani sądzili, że jego działanie pozwoliło trafniej przewidywać wybór jego kolegów, niż członków grupy własnej.
Błąd logiczny:
Skąd bierze się tak duża odporność na uprzedzenia?
emocjonalny składnik postaw - logiczne argumenty przeciwstawione emocjom nie są zbyt skuteczne.
poznawczy komponent postawy - narzuca sposób w jaki przetwarzamy istotną informacje o obiektach tych postaw - nie mamy możliwości obiektywnego określania zdarzeń, bo informacjom zgodnym z wyobrażeniami poświęcamy więcej uwagi, częściej je powtarzamy i dokładniej zapamiętujemy. Jakiekolwiek zachowanie zgodne z naszym stereotypem utrwala ten stereotyp i tak staje on się względnie niepodatny na zmiany.
Aktywizacja stereotypów:
Stereotypy odzwierciedlają przekonania kulturowe.
Przykład:
Pyszczyński, Greenberg - debata białego i czarnego człowieka – raz wyraźnie wygrywał jeden, raz drugi; obserwatorzy mieli oceniać umiejętności przegranego:
1. po rasistowskim komentarzu podstawionego obserwatora
2. po neutralnym komentarzu obserwatora,
3. bez komentarzy
W pierwszej grupie umiejętności czarnego zostały ocenione dużo gorzej; wniosek: komentarz aktywizujący stereotyp negatywny sprawia że ulegamy temu stereotypowi.
Devine – badania dotyczace procesu przetwarzanie informacji na przykładzie wyświetlanych słów związanych ze stereotypem i słów neutralnych oraz przeczytaniem przez badanych opowiadania o Donaldzie. Ci, którzy widzieli słowa z uprzedzeniami opylywali go bardziej negatywnie. Wyróżniła w nim 2 etapy:
1. Automatyczne przetwarzanie informacji
Etap dostarczania informacji, tj. stereotypu. Jest prostą reakcją na bodziec, automatycznie uruchamia treści związane ze stereotypem u każdego. Nie mamy nad nim kontroli, znając jakieś stereotypy, a nie będąc osobą uprzedzoną i tak ulegamy automatycznemu procesowi stereotypizacji.
2. Kontrolowane przetwarzanie informacji
Etap świadomego popierania lub odrzucania stereotypowych informacji.
Proces kontrolowany - mamy wpływ i możemy stłumić lub pominąć stereotypy. Zwykle etap ten nie pojawia się gdy jesteśmy zmęczeni, zaabsorbowani, przygnębieni, roztargnieni lub nie przywiązujemy większej wagi do tych informacji. Wówczas reagujemy automatycznie
Korelacja pozorna:
Tendencja do spostrzegania związków lub korelacji pomiędzy zdarzeniami, które nie są powiązane.
Mają one tendencje do pojawiania się gdy zdarzenia lub ludzie wyróżniają się szczególną cechą, a potem odnosimy te współzależność do wszystkich członków konkretnej grupy, a potem bardziej wyraziście spostrzegamy informacje potwierdzające naszą tezę.
Duży wpływ mają tutaj massmedia opisujące stereotypowe role kobiet, czy mniejszości.
Przykład:
istnieje przekonanie, że gdy bezpłodna para zaadoptuje dziecko, urodzi się im ich własne
Zmienianie stereotypowych przekonań
Webber i Crocker wyróżnili trzy modele umożliwiające zmianę stereotypowych przekonań:
Model buchalteryjny – informacja niezgodna ze stereotypem prowadząca do przekształcenia tego stereotypu- każdy fragment informacji zaprzeczającej zmienia ten stereotyp.
Model przkształceniowy – informacja niezgodna ze stereotypem, prowadząca do radykalnej zmiany stereotypu. Radykalna zmiana pod wpływem silnej, wyrazistej informacji.
Model wykształcenia stereotypu niższego rzędu: informacja niezgodna ze stereotypem prowadzi do stworzenia stereotypu niższego rzędu, w celu przyswojenia tej informacji, bez konieczności zmieniania początkowego stereotypu.
Z tych trzech typów nie działa model przekształceniowy - bo informacja sprzeczna zostaje spostrzegana jako wyjątek potwierdzający regułę.
Gdy informacja niezgodna dotyczy wielu jednostek, to stereotyp zmienia się buchalteryjnie = stopniowo, a gdy dotyczy tylko kilku jednostek, to formułujemy stereotyp niższego rzędu.
Wszyscy stereotypizujemy innych, a osoby emocjonalnie podchodzące do uprzedzeń są dużo bardziej odporne na zmiany swych przekonań.
Przykład:
Badamni dostali informacje niezgodne względem ich stereotypów wobec bibliotekarzy i prawników
SPOSÓB W JAKI PRZYPISUJEMY ZNACZENIE- TENDENCYJNOŚĆ ATRYBUCJI
Procesy atrybucji – za ich pomocą wyjaśniamy sens ludzkiego zachowania, tworzymy je też by wyjaśnić sens zachowania całych grup ludzi.
Wyjaśnienia odwołujące się do dyspozycji i sytuacji.
Podstawowy błąd atrybucji- pomniejszanie wagi czynników sytuacyjnych = atrybucja z dyspozycji.
Stereotypy są atrybucjami z dyspozycji.
Krańcowy błąd atrybucji – skłonność do czynienia atrybucji z dyspozycji w odniesieniu do całej grupy ludzi.
Te atrybucje łatwo zaobserwować w działaniu.
Gdy ludzi zachowują się w sposób odpowiadający naszym stereotypom, mamy skłonność do pomijania informacji dostarczającej przesłanek do wnioskowania o przyczynach takiego a nie innego zachowania.
Przykład:
stereotypy charakteryzujące antysemityzm- Żydów interesują tylko pieniądze, a nie uczciwa praca
czarnoskórzy Amerykanie i Latynosi są uważani za agresywnych. W doświadczeniu Bodenhausa badani wcieleni w role członków ławy przysięgłych częściej zadawali surowsze kary ludziom, którzy tylko posiadali latynowskie nazwisko
Oczekiwanie i zniekształcenia.
Gdy osoba zachowuje się przy nas w sposób nieoczekiwany i niestereotypowy dokonujemy atrybucji z sytuacji w odniesieniu do takiego wyjątku, że zazwyczaj jest inna, ale teraz tego nie widać.
Przykład:
eksperyment polegał na podzieleniu uczniów na pary, gdzie eksperymentator informował jednych, że ich partner jest krańcowo wrogo usposobiony, a drugich- że jest nastawiony przyjaźnie. W obu przypadkach osoby były miłe w stosunku do siebie, lecz badani, którzy oczekiwali, że ich partner będzie nieprzyjazny, interpretowali jego zachowanie jako chwilową ułudę.
rysunek 10 ciężko pracujących Meksykaninów, wśród których jeden z nich nie robi nic. Przesłanie rysunku odbierane jest jednak jako stereotyp lenistwa tego narodu
Obwinianie ofiary: (atrybucje z dyspozycji ofiary)
Skłonność do obwiniania ludzi [ dokonywania atrybucji z dyspozycji] za to, że stają się ofiarami, a motywowana głównie przez pragnienie wiary w to, że świat jest sprawiedliwy.
Większość z nas w konfrontacji z niesprawiedliwą i trudną do wytłumaczenia sytuacją znajduje sposób by obwinić ofiarę.
Skłonność do tego u ludzi, którzy silnie wierzą w sprawiedliwy świat, jest mechanizmem obrony przed strachem, że nas mogłoby spotkać coś podobnego - my czujemy się bezpiecznie, bo zachowalibyśmy większa ostrożność.
Przykład:
dwóch ludzi pracuje tak samo ciężko, a rzut monetą decyduje o tym, że jeden z nich otrzyma zapłatę. Wnioek jest taki, że osoba której się nie poszczęściło widocznie nie pracowała zbyt ciężko
Samospełniające się proroctwa:
Nasze zachowanie prowokuje zachowanie innych, które potwierdza uprzedzenia.
Przykład:
sądząc, że Amy jest głupia, nie zada się jej interesujących pytań, nie będzie się jej uważnie słuchać. Amy z kolei poczuje się przez to zaniepokojona, umilknie i w ten sposób na pewno się nie wykaże
studenci przeprowadzali wywiad o pracę z czarnymi i białymi. Czarnych nieświadomie dyskryminowano podczas rozmów.
Gdy zaś wszyscy kandydaci byli biali, rozmowy nagrano i poproszono niezależnych sędziów o ocenę kandydatów. Stwierdzili, że ci, którzy zostali potraktowani w drugiej rozmowie tak jak czarni w pierwszej, byli bardziej nerwowi i mniej efektywni
Sposób, w jaki rozmieszczamy zasoby: teoria rzeczywistego konfliktu
Jednym z najbardziej oczywistych źródeł uprzedzeń jest rywalizacja o dobra np. władze, status społeczny.
Teoria rzeczywistego konfliktu - ograniczenie zasobów prowadzi do konfliktu między grupami, którego konsekwencja jest nasilenie uprzedzeń i dyskryminacja.
Przykład:
znane są uprzedzenia na tle emigrantów w poszukiwaniu pracy a ograniczoną ilością miejsc pracy, w związku ze spornym terytorium, czy w kwestii zniesienia niewolnictwa
Rywalizacja ekonomiczna i polityczna.
Dollard był jednym z pierwszych, którzy udokumentowali związek pomiędzy dyskryminacją a rywalizacją ekonomiczną. Kiedy zasoby się kurczą, członkowie grupy własnej czują się zagrożeni przez członków obcej i wykazują większą skłonność do dyskryminacji, uprzedzeń i stosowania wobec nich przemocy, niż wcześniej.
Przykłady:
gdy Chińczycy zostali ogarnięci gorączką złota w Kalifornii zostali określeni przez Amerykanów jako nieludzcy krwiopijcy. Natomiast kilka lat później, gdy zgodzili się budować szosy, czego żaden biały nie kwapił się wykonywać, zostali ogłoszeni jako pracowici i prawomyślni. Dalej z końcem wojny domowej nastąpił przypływ żołnierzy na rynek pracy, wtedy stereotyp dotyczący tej narodowości zmieniał się na przestępców, przebiegłych i głupich
Sherif na obozie chłopięcym poddał badaniu teorię konfliktu grupowego. Podzielił chłopców na 2 grupy, które nie miały niemal ze sobą żadnego kontaktu, jednocześnie starano się wywołać osobno w każdej grupie poczucie wspólnoty. Później badacze wprowadzili ostrą rywalizacje pomiędzy oba obozy, a za zwycięstwo chłopcy dostawali nagrodę. Zorganizowano obozowe przyjecie, jedna grupa przybyła wcześniej i zjadła najlepsze kąski, doszło do bójki z drugą grupą.
Badacze następnie chcieli zakończyć tę sytuację i organizowali zabawy wspólne dla obu grup, czy ogladanie filmów, ale wzajemna obecność obu grup w jednym miejscu tylko pogarszała sytuację. W końcu jednak udało się to załagodzić.
Rola kozła ofiarnego:
Kozioł ofiarny - kiedy nie ma osoby bądź grupy, którą można by bezpośrednio obwinić za złą sytuacje, lub kryzys- tzn. grupy z która się rywalizuje pojawia się kozioł ofiarny, ktoś na kogo zrzuca się winę i na kim wyładowuje się agresje. Czasem jest tak, że uprzedzenia spowodowane rywalizacją ekonomiczną i sytuacją kozła ofiarnego występują razem i ciężko jest oddzielić, które jest faktyczną przyczyną uprzedzeń..
Przykłady:
po I wojnie światowej inflacja wymknęły się spod kontroli Niemców i winą za to- bezpodstawnie- obarczyli Żydów. Proponowano odebranie im pra i eliminacje ze społeczeństwa
w Detroit młody azjatycki Amerykanin został pobity na śmierć przez kilku białych Amerykanów, mechaników samochodowych dlatego, że ci wściekli się na japoński przemysł samochodowy, który niby spowodował ich bezrobocie
w eksperymencie Rogersa białym studentom polecono, aby aplikowali serie wstrząsów elektrycznych innym studentom w ramach eksperymentu dotyczącego uczenia się. Brak było tutaj konfliktu i rywalizacji. U niektórych jednak wzbudzono uczucie frustracji i gniewu. Zarówno biali jak i czarni współpracownicy zachowywali się przyjacielsko lub znieważali badanych. Gdy współpracownik znieważał, badany aplikował bardziej intensywne szoki czarnym niż białym studentom, gdy był przyjacielski czarnym aplikowano szoki o nieco mniejszym natężeniu.
Poszukiwanie kozła ofiarnego- skłonność ludzi, gdy są sfrustrowani lub nieszczęśliwi, do przemieszczania agresji na grupy, które są nie lubiane lub słabe, i wyróżniają się w widoczny sposób. Forma agresji zależy od tego co jest dozwolone lub aprobowane w grupie własnej wobec członków grupy obcej.
Teoria społecznego uczenia się:
Normy są przekonaniami utrzymywanymi przez społeczeństwo, a służą do określania co jest słuszne, a co nie jest, często istnieje też zróżnicowanie regionalne norm w obrębie tego samego kraju. Są one przekazywane w procesie szeroko pojętej socjalizacji od wczesnego dzieciństwa.
Żyjąc w społeczeństwie obfitujemy w stereotypowe informacje, gdzie dyskryminacyjne zachowanie jest normą:
Zinstytucjonalizowany rasizm: Rasistowskie postawy uznawane przez większość z nas, ponieważ żyjemy w społeczeństwie, gdzie stereotypy i dyskryminacja są normą.
Zinstytucjonalizowany seksizm: Dyskryminujące kobiety postawy uznawane przez większość z nas, ponieważ żyjemy w społeczeństwie gdzie stereotypy i dyskryminacja są normą.
Konformizm wobec norm: skłonność do niewychylania się z grupy w celu realizacji jej oczekiwań i uzyskania akceptacji.
Uprzedzenia normatywne działają na zasadzie konformizmu [lęku przed odrzuceniem z grupy], choć oczywiście rywalizacja o zasoby tworzy dla nich tło, to najsilniejszym determinantem ich utrzymywania jest konformizm.
Gdy normy społeczne ulegają zmianie, to zmieniają się też postawy społeczne.
Współczesny rasizm:
Zmiany normatywne w USA doprowadziły do spadku dyskryminacji w ciągu 10 lat; ale nie doprowadziły do zaniknięcia uprzedzeń – stały się one tylko bardziej2 subtelne.
Współczesny rasizm: uprzedzenia ujawniane w subtelny i niebezpośredni sposób, ponieważ ludzie nauczyli się ukrywać swe uprzedzenia, by uniknąć posądzenia o rasizm.
Przykłady:
niewielu Amerykanów sprzeciwia się desegregacji w szkole. Rodzice pytani o przyczynę, dlaczego nie chcą dowozić dzieci do szkół, gdzie uczęszczają dzieci innej rasy, mówią, że nie chcą, aby ich dzieci spędzały wiele niepotrzebnego czasu w autobusie. Jednak większość białych rodziców nie sprzeciwia się specjalnie dojazdami autobusami dzieci do szkól, gdzie uczęszczają jedynie dzieci białe
Jones i Sigall przeprowadzili eksperyment polegający na przyporządkowaniu losowym badanych do jednej z dwóch sytuacji eksperymentalnych, gdzie zaprezentować mieli swoje postawy zarówno na kwestionariuszu pisemnie, jak i na wariostacie- przedstawionym jako wykrywacz kłamstw.
Sigall i Page stwierdzili, że więcej rasowych uprzedzeń pojawiało się, gdy zastosowano wariostat.
Podobnie było w eksperymencie o poglądach kobiet, przeprowadzonym wśród kobiet i mężczyzn. Na kwestionariuszu obie płci miały pozytywny stosunek wobec praw Kobie i ich ról, natomiast gdy zastosowano wariostat wśród mężczyzn pojawiła się daleko mniejsza sympatia pod tym względem.
JAK MOŻNA OSŁABIĆ UPRZEDZENIA
Hipoteza kontaktu:
Nie każdy kontakt powoduje zmniejszenie uprzedzeń. Allport twierdzi, że musi to być kontakt między ludźmi posiadającymi jednakowy status, którzy starają się osiągnąć wspólne cele.
Sześć szczegółowych warunków osłabienia uprzedzeń przez kontakt:
wzajemna zależność- sytuacja gdy dwie lub więcej grup potrzebuje siebie nawzajem i musi na sobie polegać, by osiągnąć cel, który jest ważny dla każdej z nich
wspólny cel
jednakowy status – brak szefa i podwładnych; gdy nie jest jednakowy interakcja jest kształtowana przez ten status
nieformalny, interpersonalny kontakt - musi przebiegać w nieformalnych, przyjacielskich warunkach, gdzie możliwa jest swobodna interakcja z członkiem każdej grupy.
kontakty wzajemne interakcje z wieloma członkami różnej grupy [by wykluczyć postrzeganie tego jako wyjątku potwierdzającego regułę]
społeczne normy równości najlepiej, gdy normy społeczne podtrzymujące i promujące równość obu grup regulują działanie w danej sytuacji
Przykłady:
Deutsh i Collins w eksperymencie przebadali lokatorów dwóch osiedli mieszkaniowych. W jednym z tych osiedli rodzinom białych i czarnych losowo przydzielane były mieszkania w poszczególnych budynkach. W drugim budynki dla czarnych i białych były zintegrowane. Po kilku miesiącach rodziny z budynków zintegrowanych informowały o większej pozytywnej zmianie w stosunku do siebie
Stephan- desegregacja szkół miała dużo gorsze skutki. U 25% czarnych dzieci spadła samoocena, u 53% dzieci wzrosły uprzedzenia. W dalszym ciągu białe dzieci przebywały z białymi, czarne z czarnymi
Współpraca i wzajemna zależność: klasa mieszana
klasa mieszana – takie zorganizowanie miejsc w klasie, by sprzyjało redukowaniu uprzedzeń i podnosiło samoocenę dzieci, przez umieszczenie ich w małych, zdesegregowanych grupach i spowodowanie, by każde dziecko w grupie musiało polegać na pozostałych, chcąc nauczyć się materiału i dobrze funkcjonować w klasie.
Przykład:
Aronson połączył uczniów w 6-osobowe grupy , a każda lekcja podzielona została na 6 fragmentów, każdy uczeń otrzymywał do opracowania jeden z nich, następnie musiał swoja wiedzę przekazać pozostałym. Tak jak w klasie tradycyjnej uczniowie rywalizują ze sobą, tak w mieszanej skazani są na współpracę. Dzięki temu zwracają na siebie większą uwagę, pomagają sobie nawzajem, wykazują większy szacunek względem siebie, słabsi uczniowie-czarni uczą się coraz lepiej oraz wzrasta ich samoocena