Slajd 3

Historia w „Panu Tadeuszu” jest w utworze wszechobecna, nadaje mu klimat polskości.

Mickiewicz wykreował swoją opowieść ze zdarzeń zasłyszanych i widzianych, z losów własnych i cudzych, z zapamiętanych gestów i zachowań. W wielu miejscach świadomie nagiął historię, chcąc uczynić jej przesłanie bardziej wyrazistym.

W poemacie występują liczne anachronizmy – czyli pojawienie się przedmiotów, osób, nie należących do danej epoki. Anachronizm często bywa stosowany celowo jako chwyt literacki. Przykładem anachronizmu w „Panu Tadeuszu” może być nadanie imienia Tadeuszowi od Tadeusza Kościuszki lub wręczenie umierającemu Jackowi Soplicy przez Jankiela listu od generała Fiszera z wiadomością o ogłoszeniu przez Napoleona wojny z Rosją.

Mickiewicz przywołuje wiele wydarzeń z historii Polski, jakie miały miejsce przed rozpoczęciem i w trakcie akcji książki.

Slajd 5

Akcja „Pana Tadeusza” toczy się w roku 1811 i 1812, czyli w istotnym dla dziejów naszej ojczyzny okresie historycznym. Jest nim wyprawa Napoleona na Rosję, która rozbudza w Polakach nadzieje na odzyskanie niepodległości

W utworze bardzo wyraźnie jest zaznaczony kult Napoleona Bonapartego. Przykładem może być fragment z ks. IV: „Napoleon katolik jest najprzykładniejszy. Wszak go papież namaścił, żyją z sobą w zgodzie..”

Slajd 6

Wydarzenia w historii Polski, które miały miejsce przed rozpoczęciem akcji, a są wspomniane:

· Konfederacja barska – 1768 do 1772

· I rozbiór Polski – 1772

· II rozbiór Polski – 1793

· powstanie kościuszkowskie – 1794

· powstanie Jasińskiego na Litwie – 1794

· III rozbiór Polski – 1795

· wkroczenie Napoleona do Poznania, gdzie ludność wygania urzędników pruskich – 1806

· oblężenie i zdobycie Gdańska przez gen. H. Dąbrowskiego – 1807

Slajd 7

Motywy historyczne w „Panu Tadeuszu”

W domu Sędziego Soplicy na ścianach wiszą portrety bohaterów narodowych: Tadeusza Kościuszki, Rejtana, Korsaka, Jasińskiego.

Patriotyzm przejawia się w postawach i wypowiedziach bohaterów (np. Wojskiego Hreczecha – wielkiego znawcy historii Polski, Jankiela). Przykładem może być także fakt, że w domu Soplicy stoi stary zegar kurantowy i wybija dźwięki Mazurka Dąbrowskiego.

Slajd 8

Wydarzenia historyczne z przeszłości zostały przedstawione w ks. XII- w trakcie koncertu Jankiela, który swoją muzyką przekazuje to, co się działo od 1791 r. do 1797 r. Poprzez dźwięki muzyki oddał wielkość wydarzeń, ich potęgę i znaczenie dla narodu polskiego.

Gra Jankiela na cymbałach składa się z pięciu zasadniczych części.

Jankiel swój koncert rozpoczyna od radosnych, skocznych dźwięków poloneza, które porywają obecnych do tańca, wprawiają w pogodny nastrój. W trakcie grania starsi popadają w zadumę, wspominając szczęśliwe lata uchwalenia konstytucji 3 maja i związane z nią mądre, demokratyczne ustawy.

Następnie mistrz zaznacza przykre dla Polski wydarzenie (zawiązanie konfederacji Targowickiej z 1792r.) Nastrój słuchaczy zmienia się. Stają się smutni i zatrwożeni.

Zaraz po tym wydarzeniu Jankiel przypomina Rzeź Pragi z 4 listopada 1794 r.. Słuchacze stoją poruszeni, drżą na wspomnienie straszliwej masakry cywilnej ludności miasta.

Następnie starzy legioniści, którzy rozpoznali słowa piosenki o żołnierzu tułaczu , wspominają wędrówkę po „lądach, morzach, piaskach gorących i mrozie u boku Napoleona. W ten sposób Jankiel obrazuje powstanie Legionów w 1797 r.- ich tułaczkę oraz walkę o wyzwolenie narodowe.

Na koniec Jankiel zaczyna grać inną melodię, dobrze wszystkim znaną. Marsz triumfalny – Mazurek Dąbrowskiego, będący obecnie hymnem narodowym Rzeczypospolitej Polskiej. Dzięki temu w sercach Polaków narodziły się nowe nadzieje na odzyskanie wolności związane z wyprawą Napoleona na Rosję.

Slajd 9

Jacek Soplica (Ksiądz Robak) – Po zabójstwie Stolnika zostaje posadzony o spisek z Moskalami, udaje się na emigracją, aby nie dać się zrusyfikować. Uznany za zdrajcę postanawia odpokutować swoje grzechy poprzez wierną służbę ojczyźnie – najpierw jako żołnierz, a następnie jako emisariusz. Wstąpił do Legionów Polskich generała Dąbrowskiego, walczył w kampanii włoskiej, został tajnym emisariuszem Napoleona.

Powrócił na Litwę w mnisim habicie jako Ksiądz Robak, aby pozyskiwać ludzi „dla sprawy”.

Ks. Robak próbując naprawić swoje dawne winy agitował (pozyskuje zwolenników) polską szlachtę do powstania i walki u boku Napoleona.

Na łożu śmierci Robak otrzymał list o wypowiedzeniu wojny przez Napoleona, podczas gdy cesarz wypowiedział Rosji wojnę dopiero w czerwcu następnego roku. (przykład anachronizmu) Pośmiertnie zrehabilitowany i odznaczony orderem Legii Honorowej, został pochowany przy soplicowskiej kaplicy.

Slajd 10

Tadeusz Soplica

Nazwano go Tadeuszem na cześć Tadeusza Kościuszki, bohatera wojny 1792 roku (to jeden z licznych w poemacie anachronizmów, syn Jacka urodził się rok wcześniej, kiedy sława Kościuszki nie mogła jeszcze dotrzeć na Litwę).

Na koniec Tadeusz powraca do Soplicowa jako oficer (z ręką na temblaku), rychło odkomenderowany do formującego się w Nowogródku 19. Pułku Ułanów. O tym pułku wiemy, niestety, że wziął udział w wyprawie moskiewskiej i został rozbity pod Sierakowem.

Maciek Dobrzyński

Wziął udział w konfederacji barskiej w 1768 r., Miał bardzo wyraźne poglądy polityczne – przestrzegał przed bezkrytyczną wiarą w pomoc Napoleona, czym mącił nastrój ogólnej wesołości.

Slajd 11

Stolnik Horeszko był zwolennikiem Konstytucji 3 Maja z 1791 r. oraz wrogiem targowicy.

Gerwazy – wspomina o losach Księstwa Litewskiego i Korony (Polska).

Dziwneć to były losy tej naszej Korony

I naszej Litwy! wszak to jak małżonków dwoje!

Bóg złączył, a czart dzieli, Bóg swoje, czart swoje! (…)

Skoro dziś znowu Litwa łączy się z Koroną,

Toć tym samym już wszystko zgodzono, zgładzono

Slajd 12

Historia w „Panu Tadeuszu” tworzy tło epopei. Przeplatając się z literackimi losami bohaterów, tworzy niepowtarzalną całość arcydzieła Adama Mickiewicza.

Przywołanie historycznych wydarzeń z przeszłości i teraźniejszości ma na celu wróżyć Polakom przyszłość. Mickiewicz celowo budzi narodowe mity, przypomina czasy chwały i potęgę państwa, przywraca pamięci obrazy dawnych szumnych zrywów narodowych. Jest to próba obudzenia nadziei i wiary w lepsze jutro, wiary, której wyraz dał autor w epilogu, wieszcząc nadejście lepszych czasów, złotych lat. Mickiewicz wiedział już, że kampania napoleońska nie przyniosą spodziewanego efektu, ale jego pragnienia emigranta każą mu wierzyć, ze to nie był ostatnia szansa, że Polacy wyswobodzą się z carskiej niewoli i stworzą własne , niepodległe, demokratyczne państwo.