BUDOWA UKŁADU LIMFATYCZNEGO
Układ limfatyczny (chłonny) składa się z:
Naczyń limfatycznych, w których można wyróżnić dwa duże pnie, przewód limfatyczne (chłonny( prawy i przewód piersiowy
Węzłów chłonnych
Grasicy
Śledziony
Migdałków
Przewód piersiowy zbiera limfę z nóg, narządów brzucha, lewej górnej kończyny i lewej połowy głowy oraz szyi, Uchodzi do lewej żyły podobojczykowej.
Przewód chłonny prawy zbiera limfę z prawej górnej kończyny, prawej połowy głowy oraz szyi i prowadzi do prawej żyły podobojczykowej.
Naczynia limfatyczne włosowate biorą swój początek w przestrzeniach międzykomórkowych. Ich ściany są cienkie i wiotkie, budową przypominają żyły.
Posiadają zastawki, dzięki czemu limfa płynie tylko w jednym kierunku – od przestrzeni międzykomórkowych do odpowiednich żył.
LIMFA
Limfa (chłonka) jest to żółto zabarwiona ciecz krążąca w naczyniach limfatycznych. Skład limfy jest zbliżony do składu osoba krwi. Głównymi źródłami limfy są: przesącz z osoba krwi, wydzieliny komórek i przewodu pokarmowego.
Włosowate naczynia krwionośne przeplatają się z włosowatymi naczyniami limfatycznymi. Rureczki układu limfatycznego są otwarte na końcach dzięki czemu mogą wchłaniać duże ilości tego płynu międzytkankowego.
WĘZŁY CHŁONNE
Węzły chłonne są skupiskami tkanki limfatycznej poprzecinanymi naczyniami limfatycznymi. Ich zadaniem jest filtrowanie i oczyszczanie limfy. Dojrzewają tu białe ciałka krwi, które produkują przeciwciała. Ich wielkość wynosi 2 nm do 30 nm. Zazwyczaj węzły chłonne grupują się w większe skupiska w pewnym partiach ciała.
Do największych węzłów chłonnych należą:
Podżuchwowe
Przyuszne
Pachowe
Pachwinowe
Grasica, śledziona migdałki.
Grasica umiejscowiona jest za mostkiem. W grasicy rozwijają się limfocyty. W dzieciństwie przyczyna się do rozbudowy systemu immunologicznego. Wraz z wiekiem grasica zanika.
Śledziona umiejscowiona jest w jamie brzusznej bezpośrednio pod klatką piersiową. Zawiera makrofagi i limfocyty i dlatego ma szczególne znaczenie dla systemu immunologicznego. Ponadto rozkładane są w niej czerwione krwinki, które przy niektórych chorobach śledziona moż produkować i przekazywać do krwi.
Migdałki stanowią barierę dla czynników chorobotwórczych, ale niejednokrotnie dochodzi do zapalenia samych migdałków. Najczęściej jest to efekt chorobowy zakażenia organizmu paciorkowcami, czyli anginy. W przypadku częstych angin albo w przypadku przerostu migdałków podniebiennych z upośledzeniem oddychania wskazane jest ich operacyjne wycięcie.
Funkcje układu limfatycznego:
Odpornościowa – w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe ciałka krwi
Neutralizująca – zwalczanie ciał oraz substancji obcych i szkodliwych dla organizmu
Odprowadzająca – odprowadzenie limfy z powrotem do krwi.
Przepływająca po organizmie limfa zbiera substancje toksyczne i odprowadza je do węzłów chłonnych, skąd są transportowane do nerek i usuwane z organizmu. Niektóre bakterie mogą się przedostać przez pierwsze węzły chłonne, ale są wyłapywane przez kolejne. W ciężkich stanach zapalnych bakterie mogą wydostawać się z węzłów chłonnych i infekować układ krwionośny. Stan zapalny można rozpoznać po nabrzmiałych węzłach chłonnych.
Odporność organizmu
Odporność jest to brak podatności organizmu na działanie zarazków chorobotwórczych lub ich toksyn. Wyróżniamy dwa rodzaje odporności.:
Odporność wrodzona – jest to genetycznie uwarunkowana odporność na wiele zarazków np. nie zachorujemy na choroby dotykające zwierzęta (np. nosówka) czy rośliny (np. parch jabłoni)
Odporność nabyta poprzez:
- otrzymanie przeciwciał wraz z mlekiem matki w pierwszych miesiącach życia
- szczepienia ochronne
- surowicę odpornościową
- wcześniejsze „przechorowanie” danej choroby zakaźnej
Szczepienie ochronne polega na podaniu martwych lub pozbawionych zjadliwości zarazków danej choroby. Ma to na celu „nauczenie” naszego systemu odpornościowego walki z danym rodzajem zarazku. Aby szczepionka była bardziej skuteczna niekiedy należy powtarzać szczepienie po pewnym czasie. Szczepienie wykonuje się w pierwszych latach życia dziecka. Dotyczą one groźnych chorób zakaźnych, które dawniej wywoływały epidemie np. ospa, odra, gruźlica.
Surowica odpornościowa jest to podanie gotowych przeciwciał zwalczających konkretny zarazek.
Przeciwciała te wytwarzane są w innym organizmie np. zwierzęcia. Surowicę podaje się w przypadku pogryzienia przez wściekłe zwierzę.
Bariery ochronne organizmu:
Skóra – chroni organizm przed wnikaniem wielu bakterii, dodatkowo łój i pot mają również działanie bakteriobójcze
Ślina – zawiera enzymy niszczące bakterie
Błona śluzowa wyściełająca drogi oddechowe – dzięki śluzowi i rzęskom wychwytuje drobnoustroje i usuwa je w czasie kaszlu i kichania
Sok żołądkowy – zawiera kwas solny niszczący bakterie
Łzy – zawierają enzymy niszczące bakterie
Odpowiedź immunologiczna.
Antygen jest to ciało obce dla naszego organizmu. Antygenami będą różne rodzjae wirusów i bakterii. Antygeny od komórek własnego organizmu, system odpornościowy rozpoznaje na podstawie swoistych białek występujących na powierzchni komórek.
Antygen, który wnika do organizmu człowieka wyzwala szereg reakcji mających na celu jego usunięcie. Nazywamy to reakcją immunologiczną (odpowiedzią immunologiczną)
Za odporność naszego organizmu odpowiedzialne są leukocyty (białe ciałka krwi). Istnieje kilka rodzajów leukocytów, z których każdy pełni określoną rolę w czasie reakcji immunologicznej.
Niektóre z leukocytów mają zdolność fagocytozy – pochłaniania innych komórek i ich szczątków. Mogą w ten sposób nie wybiórczo niszczy zarazki. Służą one też do niszczenia starych erytrocytów.
Odpowiedź immunologiczną można ogólnie podzielić na kilka etapów:
Rozpoznawanie antygenów przez limfocyty typu B
Produkowanie przeciwciał przez limfocyty typu T
Przeciwciała są to swoiste białka dopasowane do określonego antygenu
Tworzenie kompleksów: antygen – przeciwciało. Ułatwia to niszczenie zarazków.
Niszczenie zarazków przez limfocyty typu NK.
Usuwanie resztek komórek przez leukocyty posiadające zdolność fagocytozy.
Immunologia – jest to nauka zajmująca się procesami odpornościowymi organizmu.
Wyróżniamy odpowiedź immunologiczną pierwotną i wtórną.
Pierwotna odpowiedź immunologiczna ma miejsce podczas pierwszego wniknięcia antygenu do organizmu. Trwa ona dłużej i powoduje objawy chorobowe np. gorączka, zaczerwienienie, bóle, wymioty.
Wtórna odpowiedź immunologiczna zachodzi podczas kolejnego wnikania danego antygenu do organizmu. System immunologiczny ma zdolność do „zapamiętywania” antygenów – odpowiadają za to limfocyty T.
Dzięki temu przy kolejnej infekcji może szybciej wyprodukować przeciwciała i zniszczyć zarazki.
W przypadku wtórnej odpowiedzi często nie ma objawów chorobowych albo są znacznie łagodniejsze. Dlatego należy pamiętać o uodparniających szczepieniach profilaktycznych.
Alergie.
Alergia jest to nadmierna reakcja immunologiczna na wniknięcie obcego czynnika. Ma ona charakter nadwrażliwości (uczulenia)
Alergie wywołują różnorodne czynniki nazywane alergenami.
Mogą to być: pyłki roślin, pleśń, kurz, roztocza, sierść zwierząt, zanieczyszczenia powietrza, leki, składniki pokarmów.
Alergia może przyjmować różną postać:
Wysypka
Zaczerwienienia skóry
Atopowe zapalenie skóry
Katar (tzw. katar sienny)
Kaszel
Astma
Leczenie alergii jest trudne, ponieważ nie da się całkowicie wyeliminować alergenów z naszego otoczenia. Czasami stosuje się szczepionki odczulające. Niejednokrotnie objawy alergii mijają wraz z wiekiem.
AIDS – zespół nabytego upośledzenia odporności.
Choroba spowodowana zakażeniem wirusem HIV. Pierwszej jej przypadki odnotowano w roku 1980 w stanach zjednoczonych. Zakażenie wirusem GIV powoduje uszkodzenie układu odpornościowego. Wirus ten niszczy limfocyty T, które kierują procesami odpornościowymi. Pozbawia w ten sposób nasz organizm możliwości skutecznej obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.
Chorzy umierają nie na AIDS, ale z powodu zakażenia zarazkami, których osłabiony układ immunologiczny nie jest w stanie zwalczyć. Wielu ludzi nawet nie będąc świadomym, może być nosicielami wirusa HIV. Choroba może się nie ujawniać przez wiele lat, chociaż nosiciel może zarażać wirusem inne osoby.
Pub med.
med-line
Drogi zarażenia //
Profilaktyka AIDS //
Choroby autoimmunologiczne: (choroby autoimmunizacyjne)
- Grupa chorób, w których układ immunologiczny organizmu niszczy własne komórki i tkanki.
U podłoża chorób autoimmunologicznych leży proces nazywany autoimmunizacją.
Choroby te spowodowane są błędami w uzyskiwaniu kompetencji przez limfocyty w narządach limfoidalnych. Przez barierę szpikową przechodzą limfocyty nieposiadające właściwych powierzchniowych markerów tożsamości – antygenów zgodności tkankowej (MHC)
Efektem takiej dysfunkcji jest atakowanie własnych komórek, uznawanych przez układ odpornościowy za ciała obce.