Jakub Gruszczyński GrT3

Cechy urządzeń wskazowych

Nośnikami niezbędnych informacji dostarczanych pracownikowi są sygnały. Stanowią one źródło informacji bezpośrednich (np. o stanie maszyny) oraz informacji pośrednich emitowany przez specjalnie do tego celu skonstruowane urządzenia wskaźnikowe. Urządzenia te muszą spełniać określone wymagania wynikające z możliwości odbioru sygnałów przez człowieka.

Dzięki procesom uwagi człowiek nie reaguje w równym stopniu na wszystkie sygnały które do niego docierają. Odbiera tylko te których pojawienia się oczekuje ( tzw. Uwaga dowolna) albo te które mają swoje swoiste właściwości (tzw. Uwaga minimalna).
Czynniki wyróżniające konkretne sygnały dzielimy ze względu na:

-jakość;

-siłę;

-wielkość;

-kształt;

-położenie;

-ruch;

-czas trwania;

Rodzaje wskaźników różnią się od siebie ze względu na budowę, zastosowanie i znaczenie. Zadania im powierzone mogą być bardzo różne, jednak większość z nich można zaliczyć do jednej z konkretnych grup:

1. Wskaźniki ilościowe – informują one o aktualnej wartości liczbowej mierzonej wielkości.

2. Wskaźniki jakościowe – informują o kierunku zmian w sterowanym procesie, wykazują one odchylenia od norm w konkretnym kierunku, mogą one też informować czy mierzona wielkość znajduje się w pewnych granicach przedziału.

3. Wskaźniki alternatywne – informują o pewnym stanie urządzenia np. włączone – wyłączone.

Ze względu na rodzaj podziałki rozróżnia się następujące typy wskaźników:
1) wychyłowe:

a)pionowe (cyfry wzrastają od dołu do góry, ruchoma wskazówka)

b)poziome (cyfry wzrastają od lewej do prawej, ruchoma wskazówka)

c)półokrągłe (cyfry wzrastają zgodnie z ruchem wskazówek zegara, polecane przy nastawianiu na odpowiednią wartość)

d)okrągłe (cyfry wzrastają zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wskazana przerwa na dole skali)

e)okienkowe (dwie cyfry powinny być widoczne, cyfry zaś powinny wzrastać zgodnie z ruchem wskazówek zegara)

2)cyfrowe: (tempo zmian – max dwie cyfry na sekundę, kierunek odczytywania to od lewej do prawej. Cyfry się przesuwają od dołu do góry lub przez zmianę układu świateł)

f)liczniki elektroniczne

g)liczniki z ruchomym bębnem

Wymienione rodzaje wskaźników różnią się również prawdopodobieństwem błędnego odczytu. Najczęściej błędnie odczytywany wynik jest na podziałce pionowej (35,5% błędnych odczytów). Najrzadziej błędnie odczytywany wynik a zarazem najlepszy rodzaj wskaźnika to licznik cyfrowy (tylko 0,1% błędnych odczytów).

Wyniki badań psychologicznych wykazały, że rozróżnienie stanów przyrządów wychyłowych zależy od następujących czynników:

-kształtu tarczy (największą czytelność przyrządów uzyskano na tarczach okrągłych)

-wielkość tarczy

-wielkość działek

-wielkość kresek podziałowych (w zależności od odległości tarczy od oczu obserwatora)

-wielkość i rozmieszczenie liter na tarczach

-cech wskazówek (wskazówka nie powinna zasłaniać kreski podziałowej)

W przypadku kiedy stanowisko pracy wymaga większej ilości przyrządów wskaźnikowych, powstaje problem ich racjonalnego rozmieszczenia. Płaszczyzna zajmowana przez zespół takich urządzeń powinien być maksymalnie zwarty. Najlepszym rozwiązaniem jest umieszczenie urządzeń na powierzchni kolistej, wyznaczonej promieniem równym połowie odległości oczu obserwatora od centrum pola widzenia.

Ogólne zasady dotyczące projektowania elementów wskaźnikowych są następujące:

1)Tablice i wskaźniki powinny się znajdować na wprost wygodnej pozycji oczu lub nieznacznie poniżej; powyżej linii wzroku można umieścić tylko przyrządy mało ważne i rzadko używane;

2)W razie konieczności umieszczenia wskaźnika poza wyżej opisanym położeniem należy go umieścić w polu które znajduje się w polu widzenia umożliwiającym dostrzeżenie za pomocą małego ruchu głowy lub optymalnym ruchem oczu;

3)Największa odległość w jakich można umieszczać wskaźniki powinny znajdować się w odległości pozwalającej odczytać wskazania na tych przyrządach;

4)Tablice i wskaźniki z których korzysta się w pozycji siedzącej powinny być ustawione pionowo albo pochylone pod kątem 45 stopni w stosunku do poziomu;

5)Tablice i wskaźniki obsługiwane w pozycji stojącej powinny być ustawione od pionu do 30 stopni w stosunku do poziomu;

6)Obserwacje grupy przyrządów, na których odczytuje się wychylenia od położenia normalnego jest najszybsza i najdokładniejsza jeśli są one rozmieszczone zwarcie, nie rozrzucone.

7)Pary wskaźników mogą być wykorzystane bardziej efektywnie, jeżeli przy umieszczeni poziomym (jeden obok drugiego) położenie normalne wskazówek odpowiada godzinie 9; przy rozmieszczeniu pionowym wskaźników (jeden nad drugim) najlepsze położenie normalne odpowiada godzinie 12.

Bibliografia :

• Górska E. , „ ERGONOMIA” , Oficyna Politechniki Warszawskiej 2007 .