Budowa układu ruchu

Budowa układu ruchu

Narząd ruchu składa się z układu biernego - kostno-stawowego i układu czynnego - nerwowo-mięśniowego. Mocne i twarde kości stanowią wewnętrzny szkielet, stanowiący podporę i ochronę dla pozostałych części ciała. W sumie układ kostny człowieka utworzony jest przez 206 pojedynczych kości połączonych różnymi rodzajami stawów. Kości różnią się kształtem i wielkością - i pełnią różne funkcje.
Kości zbudowane są z 2 składników: organicznego (osseiny nadającej elastyczność) oraz minaralnego (fosfor, wapń, potas dającej koci twardość). Pod względem kształtu można kości podzielić na cztery grupy: długie (np. udowa lub ramienna), krótkie (np. kości nadgarstka i stępu), płaskie (np. żebra, łopatki) i różnokształtne (np. kości nadgarstka).
Oś układu kostnego stanowi kręgosłup, który jest osadzony w obręczy miednicy, a na jego szczycie opiera się czaszka. Czaszka stanowi ochronę dla mózgu, wyróżnia się mózgoczaszkę (kość czołowa, kości ciemieniowe, kości potyliczne, kość skroniowa, kość klinowa), twarzoczaszkę (oczodół, kość nosowa, lemiesz nosa, szczęka żuchwa, kości jarzmowe), podstawę czaszki (otwór wielki, podniebienie twarde, 2 wyrostki).
Kręgosłup dzieli się na pięć odcinków i jest zbudowany z 34-35 kręgów. Odcinek szyjny tworzy 7 kręgów, piersiowy - 12, lędźwiowy - 5, kość krzyżową tworzy 5 kręgów zespolonych w jedną całość. Zakończenie kręgosłupa tworzy kość guziczna kręgosłupa, czyli kość ogonowa, zbudowana z 4-5 zrośniętych ze sobą kręgów.
Od piersiowego odcinka kręgosłupa odchodzą żebra (12 par), tworzące klatkę piersiową, która od przodu zamyka mostek (rękojeść, trzon, wyrostek mieczykowaty).
Na górnej części klatki piersiowej znajduje się obręcz kończyny górnej (barkowa), którą tworzą obojczyki i łopatki. Z obręczą barkową połączone są kończyny górne - prawa i lewa. Każda z nich składa się z kości ramiennej, kości łokciowej i promieniowej oraz kości ręki, do których należą kości nadgarstka (złożone z 8 kość różnokształtnych ułożonych w II rzędach) oraz śródręcza (5 kości) i paliczki.
Z miednicą łączą się kończyny dolne. Każda z nich jest utworzona przez kość udową, piszczelową, strzałkową oraz kości stopy: skokową, piętową, kości stępu, kości śródstopia (5) i paliczki. Pomiędzy kością udową a kośćmi podudzia znajduje się staw kolanowy, osłonięty od przodu przez rzepkę.

Połączenia stawowe
Kości tworzące określoną część szkieletu połączone są ze sobą stawami. W obrębie stawu powierzchnie kości (tzw. powierzchnie stawowe) są pokryte idealnie gładką chrząstką stawową. Umożliwia to ruch w stawie z minimalnym tarciem powierzchni kości, co zapobiega ich ścieraniu się i zużyciu. Żeby staw nie rozpadł się, kości, które go tworzą, są połączone w stały sposób za pomocą więzadeł.
Dodatkowe zabezpieczenie przed destabilizacją stawu i równocześnie dodatkową ochronę zapewnia otaczająca go torebka stawowa. Zamyka ona szczelnie staw i przechodzi w okostną, czyli mocną, obficie unaczynioną i unerwioną błonę włóknistą, okrywającą ze wszystkich stron kość. Torebka stawowa jest zbudowana z dwóch warstw. Warstwa zewnętrzna składa się z łącznotkankowych włókien, z których część tworzy więzadła łączące kości. Wewnętrzna warstwa torebki stawowej to tzw. maziówka, bogato unaczyniona błona produkująca maź stawową. Jest to gęsta ciecz, która ułatwia "poślizg" w stawie i zapewnia bezbolesne przesuwanie się powierzchni stawowych względem siebie. Specyfiką kręgosłupa jest obecność pomiędzy trzonami kręgów łącznotkankowych tarcz międzykręgowych, tzw. dysków.
Odrębnością stawu kolanowego jest natomiast obecność w nim dwóch łąkotek, będących półksiężycowatymi ciałami włóknisto-chrzęstnymi, chroniącymi ten mocno obciążony staw przed nadmiernym zużyciem.
Ruchy w stawach byłyby niemożliwe do wykonania, gdyby nie praca mięśni. Skurcz włókien mięśniowych, powodujący skrócenie się mięśni, prowadzi do zmiany położenia kości względem siebie. To, jaki ruch zostanie wykonany, np. zginanie czy prostowanie kolana, zależy od tego, która grupa mięśniowa, czy też pojedynczy mięsień, skurczy się.
Impuls do wystąpienia skurczu mięśnia pochodzi z centralnego układu nerwowego i jest przewodzony przez rdzeń kręgowy i wychodzące z niego korzenie nerwowe, z których powstają nerwy obwodowe. Impuls powodujący skurcz mięśnia wprawiający w ruch jakąś część układu kostno-stawowego pochodzi z obszaru mózgu należącego do tzw. układu piramidowego, co oznacza, że podlega on kontroli naszej świadomości.
Do kości przytwierdzonych jest przeszło 500 mięśni. Są one zbudowane z włókien poprzecznie prążkowanych. Większość mięśni jest przyczepiona do kości za pomocą ścięgien lub bezpośrednio. Ścięgna mają kształt wstążki lub powrózka i utworzone są z mocnej włóknistej i zbitej tkanki łącznej. Z jednej strony łączą się z mięśniem, drugi koniec ścięgien jest przytwierdzony do kości. Niektóre mięśnie (np. twarzy) łączą się bezpośrednio ze skórą lub błonami śluzowymi.
Skurcz mięśnia pociąga za jego przyczep do kości i powoduje ruch kości w danym kierunku.
Zakres ruchu zależy od typu stawu. W narządzie ruchu człowieka znajdują się stawy jednoosiowe (np. międzypaliczkowe w palcach rąk i stóp), dwuosiowe (np. staw nadgarstka) i wieloosiowe (np. staw barkowy lub biodrowy). Odpowiedni kształt główki i panewki stawowej umożliwia wykonywanie ruchów w jednej, dwu lub wielu płaszczyznach. I tak staw jednoosiowy ma główkę o kształcie bloczka, a panewka jest jakby negatywem główki. Staw dwuosiowy ma główkę o kształcie eliptycznym i odpowiednio "wyżłobioną" panewkę. W stawach wieloosiowych główka ma kształt kulisty i porusza się we wklęsłej, miseczkowatej panewce.

Fizjologia narządu ruchu
Kości, stawy i mięśnie tworzą ściśle związaną ze sobą całość biologiczną i mechaniczną i wzajemnie na siebie oddziałują. Zarówno ich rozwój, jak i funkcjonowanie są od siebie nawzajem uzależnione. Do prawidłowego rozwoju mięśni konieczny jest dobry rozwój i stan kości oraz prawidłowa budowa i funkcjonowanie stawów. Patologia mięśni natomiast (zaniki, porażenia, niedowłady) może szkodliwie oddziaływać na stan stawów. Unieruchomienie związane z chorobą stawów lub mięśni może prowadzić do zaniku tkanki kostnej.
Kość jest żywą tkanką, która podlega ciągłej przebudowie, wymianie soli mineralnych, modelowaniu, przystosowywaniu do potrzeb narządu ruchu. Bodźcem do odbudowy i wzmacniania kości jest przerywany nacisk mechaniczny i pociąganie zachodzące w czasie ruchu.
W wieku dziecięcym odbywa się wzrost kości na długość. Decydują o nim prawidłowy stan i funkcjonowanie chrząstki nasadowej. Chrząstka wzrostowa nie jest jednakowa we wszystkich częściach kości długich. Największy potencjał wzrostowy ma ona w kościach udowych i piszczelowych w pobliżu stawów kolanowych - aż 70% długości kończyn dolnych wytwarza chrząstka wzrostowa w tych miejscach. Wzrost w chrząstce nasadowej piszczeli w okolicy stawów skokowych to tylko 20%, a kości udowej w okolicy stawu biodrowego - 10% wytworzonej długości kończyny. Warunkiem prawidłowego wzrostu kości jest dobre krążenie krwi w okolicy chrząstek nasadowych, prawidłowe unerwienie i czynność kończyny. Chrząstka wzrostowa, podobnie jak stawowa czy kość, do dobrego odżywienia wymaga rytmicznej zmiany nacisku, który pobudza jej wzrost. Ważne jest też oddziaływanie czynników ogólnoustrojowych, wśród których kapitalne znaczenie ma odpowiednia zawartość białka, soli mineralnych i witamin w diecie. W okresie wzrastania, jak i w późniejszym wieku, istotna dla kości jest coroczna odpowiednia porcja światła słonecznego, decydująca o zaopatrzeniu organizmu w witaminę D.
Po zakończeniu okresu wzrastania, kiedy chrząstki nasadowe zarosną, kość nadal żyje, zmienia się i aż do końca życia trwa zastępowanie zużytej, słabszej tkanki kostnej kością nową, bardziej odporną na obciążenia mechaniczne. Jest to walka organizmu ze "zmęczeniem materiału", które w kościach poddawanych nieustannym obciążeniom dałoby o sobie znać bardzo wcześnie, gdyby nie stały proces odnowy.
Stan czynnościowy stawów jest uzależniony od od stanu chrząstki stawowej i aparatu więzadłowo-torebkowego. Chrząstka szklista pokrywająca powierzchnie stawowe kości jest pozbawiona naczyń krwionośnych i unerwienia. Odżywiana jest od strony stawu przez płyn stawowy i od strony kości przez naczynia podchrzęstnej warstwy kości. By procesy odżywianie chrząstki przebiegały prawidłowo, niezbędny jest ruch, zmiany ciśnienia i nacisku na powierzchnię stawową. Płyn odżywiający jest wtedy wciskany w nią i wyciskany, jak z gąbki. Unieruchomienie lub zmniejszone obciążenie stawu pogarszają odżywienie chrząstki. Nie jest też korzystny stały lub nadmierny ucisk, prowadzi bowiem do ścieńczenia warstwy chrząstki i jej zaniku.
Prawidłowa, odpowiedniej grubości chrząstka stawowa amortyzuje wstrząsy w stawie i sprzyja równomiernemu rozłożeniu nacisku na całą powierzchnię stawową.

Nie mniej ważną rolę odgrywa błona maziowa, która wyściela części stawu nie pokryte chrząstką, ułatwia ruchy, wydziela i wchłania płyn stawowy, dzięki czemu zapewnia odżywienie chrząstki stawowej. Duża zawartość substancji śluzowych w produkowanym przez nią płynie ułatwia poślizg powierzchni stawowych kości.
Zadanie mięśni to utrzymanie ciała w odpowiedniej pozycji i nadanie ciału lub jego częściom ruchu. Mięśnie nie działają w sposób izolowany. W każdym ruchu, nadzorowanym przez świadomość, konieczne jest współdziałanie i przeciwdziałanie odpowiednich mięśni, co zapewnia płynność ruchu i utrzymanie postawy odpowiedniej dla wykonywanej pracy. Mięśnie są przystosowane do wykonywania krótkotrwałej pracy. Przedłużający się skurcz mięśnia, czyli długotrwała praca statyczna, prowadzi do zmęczenia i osłabienia mięśni, uniemożliwia bowiem utrzymanie prawidłowego przepływu krwi i zapewnienia odnowy zasobów energetycznych komórek mięśniowych. O prawidłowej pracy mięśni decyduje nie tylko ich ukrwienie, ale i unerwienie. Pozbawienie mięśni unerwienia prowadzi do ich zaniku. Źle wpływa też na mięśnie "brak pracy", np. wskutek przebytych urazów z uszkodzeniem kości lub stawu. Niektóre mięśnie (z grupy prostowników) ulegają wtedy zanikowi, mięśnie przeciwstawne (zginacze) - przykurczom.

Czaszka składa się z dwóch części:

  1. Czaszka mózgowa ( mózgoczaszka). Kości czaszki znajdują się w górnej części głowy, tworzą przestrzeń otaczającą podstawowe elementy ośrodkowego układu nerwowego;

  2. Czaszka twarzowa (trzewioczaszka). Tworzą ją kości, które kształtują oczodoły, jamę nosową i ustną.

KOŚCI CZASZKI.

Czaszka zbudowana jest z ośmiu różnych kości silnie połączonych ze sobą. Ich połączenia mają kształt krętych linii, zwanych szwami. W pierwszych latach życia linie te w niektórych miejscach nie są zrośnięte, tworząc wgłębienia zwane ciemiączkami. Budowa kości czaszki jest typowa dla kości płaskich. Kości te są zbudowane z zewnętrznej blaszki, wewnętrznej blaszki i kości gąbczastej.
W budowie czaszki człowieka wyróżniamy:

KOŚĆ CZOŁOWA

- to kość mieszcząca się w górnej i przedniej części czaszki, w okolicy czołowej. Jej część wewnętrzna stanowi fragment podstawy czaszki. W jej partii przedniej znajdują się twarde rąbki z wgłębieniami, które tworzą górną część oczodołów. Poza brzegami oczodołów, w głębi kości i między dwiema blaszkami, znajdują się dwie przestrzenie zwane zatokami czołowymi. Są one pokryte od wewnątrz linią śluzową i mają kontakt z jamą nosową.

KOŚCI CIEMIENIOWE

- są to dwie kości mieszczące się po przeciwnych stronach czaszki. Są płaskie o kształcie czworokąta. Stanowią boczno-górne części czaszki.

KOŚCI SKRONIOWE

- są to dwie kości usytuowane po obu stronach czaszki, tworzące jej boczno-dolne części.

KOŚĆ POTYLICZNA

- jest zlokalizowana w tylnej partii czaszki, tworząc częściowo sklepienie i częściowo jej podstawę. W jej środkowym fragmencie znajduje się otwór zwany otworem potylicznym. Kość potyliczna ma połączenie stawowe z kręgosłupem za pośrednictwem pierwszego kręgu szyjnego. Przez otwór potyliczny przechodzi rdzeń kręgowy biegnący od mózgowia do wnętrza kręgosłupa.

KOŚĆ SITOWA

- jest ona niewielka. Jej część pozioma tworzy niewielki obszar podstawy czaszki, z tyłu za okolicą czołową. Jej przedłużenia w kierunku dolnym tworzą górną część jamy nosowej.

KOŚĆ KLINOWA

- znajduje się w linii środkowej podstawy czaszki, z tyłu za kością czołową i sitową , a z przodu przed kością potyliczną.
Składa się z:

KOŚCI TWARZY.

KOŚCI SZCZĘKI

- są dwie, umieszczone po obu stronach linii środkowej. Są połączone i tworzą środkową część kostnej struktury twarzy. W ich wnętrzu znajdują się jamy zwane zatokami szczękowymi. Są wyścielone od wewnątrz błoną śluzową, maja połączenie z jamą nosową. Kości szczęki stanowią zarazem fragmenty: jamy nosowej, jamy ustnej, oczodołów.

ŻUCHWA

- ma kształt podkowiasty. Jest kością o znacznej ruchomości, a jej główna funkcją jest udział w procesie żucia. Jej końce są zaokrąglone i tworzą połączenia stawowe z kośćmi skroniowymi. Ma 16 otworów, w których osadzone są zęby.

KOŚCI NOSOWE

- to dwie małe kości połączone ze sobą w linii środkowej. Tworzą grzbiet nosa.

KOŚCI JARZMOWE

- są dwie, o czworobocznym kształcie. Tworzą część boczną policzków.

JAMA NOSOWA

- jest to przestrzeń znajdująca się w części środkowej twarzy. Są tu trzy małżowiny nosowe: górne, środkowe i dolne. Ściana przyśrodkowa tzw. przegroda nosowa przedziela jamę nosową na dwie części.

ZĘBY

- umocowane są w kościach szczęki i żuchwy, tworząc dwa łuki zębowe. Każdy ząb osadzony jest w zębodole. Zęby biorą udział w procesie rozdrabniania pokarmu i żucia. Jest to wstępna faza trawienia. Pierwsze uzębienie, zwane mlecznym składa się z 20 zębów (2 siekacze, 1 kieł, 2 trzonowe w pierwszej ćwiartce łuku). Przeciętny dorosły człowiek ma w każdej ćwiartce łuku zębowego 2 siekacze, 1 kieł, 2 zęby przedtrzonowe i 3 trzonowe, czyli 32 zęby. Część widoczna zęba to korona, ukryta to korzeń. Ząb zbudowany jest z tzw. zębiny. Na koronie jest pokryty szkliwem, a na korzeniu tzw. cementem. We wnętrzu zęba przebiegają nerwy i naczynia krwionośne.

PRAGMA jest tym urządzeniem, dzięki któremu możemy kształtować i wpływać na nasz układ mięśniowy. Wszystkie mięśnie mogą być indywidualnie i grupowo rozwijane w dowolny sposób. Dzięki Pragmie, możemy zwiększyć siłę, wytrzymałość oraz masę mięśniową. Wszystko zależy od ćwiczeń, jaki będziemy wykonywać.

Kliknij na wybraną część ciała

SZYJA

Mięśnie szyi pozwalają na pionowe utrzymywanie głowy i wykonywanie ruchów głowy we wszystkich płaszczyznach.

BARK

Obręcz kończyny górnej składa się z łopatki i obojczyka. Łączy kończyny górne ze szkieletem, Mięśnie obręczy barkowej zapewniają stabilność łopatkom i obojczykom.

GRZBIET

Mięśnie grzbietu umożliwiają utrzymanie wyprostowanej pozycji ciała oraz wykonywanie ruchów kręgosłupa. Mięśnie powierzchowne współdziałają z innymi mięśniami w wykonywaniu ruchów ramion i barków.

KLATKA PIERSIOWA

Mięśnie właściwe klatki piersiowej wykonują ruchy oddechowe. Wzmacniają ścianę klatki piersiowej i chronią ważne dla życia narządy klatki piersiowej. Należą do nich: mięśnie międzyżebrowe, podżebrowe, poprzeczny klatki piersiowej i zębaty tylny.

BRZUCH

Mięśnie brzucha otaczają i podtrzymują zawartość jamy brzusznej (trzewia). Biorą udział w pochylaniu tułowia do przodu i przy podciąganiu kolan do klatki piersiowej przy ugiętych nogach w kolanach.

POŚLADKI

PRZEDRAMIĘ

Grupa przednia - powoduje zgięcie dłoni, nadgarstka i palców

Grupa tylna - prostują nadgarstek i palce

KOŃCZYNA GÓRNA

Grupa przednia - zginacze ramienia

Grupa tylna - prostują kończynę w stawie łokciowym

PODUDZIE

Mięśnie podudzia można je podzielić na trzy grupy mięśniowe. Mają za zadanie podpieranie i zginanie w stawie skokowym oraz stopę, prostują palce nogi i pomagają umieścić ciężar ciała na pięcie.

Grupa przednia - powodują grzbietowe zgięcie stopy, unoszą palce

Grupa boczna - mięsnie chronią staw skokowy, przeciwdziałają ruchowi odwracania

Grupa tylna - mięsnie zginają podeszwowo stopę

KOŃCZYNA DOLNA

Mięsnie uda - odpowiedzialne za ruchy w stawie biodrowym i kolanowym. Najsilniejsze mięśnie ciała.

Grupa przednia

Grupa tylna

Mięśnie przywodziciele - przywodzą udo


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Budowa Układu Okresowego Pierwiastków
Podstawy wytrzymałości tkanek układu ruchu człowieka, Biomechanika, biomechanika calosc
A i F Budowa układu kostnego
Budowa układu pokarmowego, Szkoła, przydatne w szkole
Budowa Układu Słonecznego, Referaty
WADY WRODZONE UKŁADU RUCHU, fizjo, ortopedia
Budowa układu trawiennego
BUDOWA UKŁADU ODDECHOWEGO
Budowa układu oddechowego
Budowa układu krążenia
46 BUDOWA UKŁADU NERWOWEGO SSAKÓW NA PRZYKŁADZIE CZŁOWIEKA
15 Badanie układu ruchu i nerwowego
Badanie układu ruchu i nerwowego
Choroby układu ruchu
4. Urazy układu ruchu, Anatomia, Chirurgia, chirurgia1
Choroby zawodowe układu ruchu
biologia budowa układu rozrodczego i wydalniczego
Budowa układu krwionośnego

więcej podobnych podstron