Rozróżnienia kultury:

ANTROPOLOGICZNE-szerokie,pełnia człowieczeństwa

SYMBOLICZNE,AKSJOLOGICZNE-wąskie,podzbiory

ATRYBUTYWNE-zasadnicza ogólnoludzka cecha

DYSTRYBUTYWNE-jedne znikają,inne się tworzą;charakteryzuje poszczególne zbiorowości.

Pojęcie cywilizacji:

E.Taylor-kultura i cyw. to synonimy, A.Weber-kultura=duchowa,cywil.=materialna, I.Kant-kultura=intelektualna i estetyczna,cywil. obyczajowa, L. Morgan-cywil.zaawansowane stadium kultury, O. Spengler-cywil. schyłkowa faza kultury, S. Huntington-cywil. to”superkultury”

OSOBOWOŚĆ wg Golki-pewna organiz. cech wewn.,przez które czł. doświadcza i reaguje na świat i na siebie. Zdeterminowane czynnik.naturalnymi, społ.-kult. i indywid.

Czynniki określające osobowość:biogenne,socjogenne,psychogenne

ZACHOWANIA CZŁ. tkwią w osobowości, czynniki określające osobow. współregulują zachowanie się czł. w aspektach emocjonalnych, intelektual., behawioralnych. Ludzie zachowanie jest wypadkową osobowości, a doświadczenie i odruchy warunkowe są w dużej mierze przetwarzane przez osobowość.

SKŁADNIKI OSOBOWOŚCI: potrzeby, mechanizmy obronne, temperament, zdolności(+inteligencja), charakter, cele życiowe, wartości, zainteresowania, obraz świata i własnej osoby, postawy i wzory zachowań

CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA ROZÓWÓJ OSOBOWOŚCI:

osoby, instytucje, wytwory kultury, pojedyncze wydarzenia

3 WARSTWY OSOBOWOŚCI WG GOLKI: indywidual. i niepowtarzalne, uniwersalne, wspólne poszcz. zbiorowoś.

RUTH BENEDICT: osobowość to kultura przeniesiona na poziom jednostki

WG ZNANIECKIEGO: osobowość powstaje w wyniku oddział. różnych środowisk – kręgów wychowawczych:

1) dobrze wychowani, 2) pracy, 3) zabawy, 4) zboczeńcy

POSTAWA WG THOMASA I ZNANIECKIEGO: indywidual. odpowiednik wartości o charakterze społecznym

CHARAKTER NARODOWY wg Golki: system wartości, przekonań, wzorów zachowań stosunkowo wyraźnie przejawiający się u przedst. danego narodu i różniący ich od przedst. innych narodów; efekt położ. geogr.,historii i tradycji.

UCZESTNICTWO W KULTURZE:wszelki kontakt czł. z wytworami kult. i zachowaniami kulturowymi. Używanie wytworów kult., przesywajanie, przetwarzanie, odtwarzanie tkwiących w nich wartości, tworzenie nowych jej wytw. i zachowań.

UKŁADY KULTURY: 1)pierwotny, 2) instytucjonalny, 3)układ środków mas. przekazu,3)”zamiejscowy” – bez tożsamości

KULTURA MASOWA-rozprzestrzeniane przez techniki masowego przekazu do gigant.zbiorowiska jednostek ludzkich(mas) identyczne lub analogiczne treści płynące z nielicznych źródeł;zdefiniowana przez charakter przekazu

KULTURA POPULARNA-treści,które niezależnie od środka przekazu, są łatwe w odbiorze,często b.skonwencjonalizowane,oraz zawierają wyraźne elementy rozrywkowe;zdefiniowana przez cechy treści przekazu

HISTORYCZNE UWARUNKOWANIA K.MAS.: rozwój techniki, zmiany społ.-kult., kontekst polityczny, gospodarczy

SPOŁ.INFORMACYJNE-takie,którego najważniejszym składnikiem jest produkcja,gromadzenie i obieg info.; obejmuje wszystkich ludzi żyjących w sferze oddział. mediów cyfrowych

ETNOCENTRYZM-zespół przekonań,wg których własna grupa jest uznawana za centrum wszystkiego oraz miarę i skalę dla innych grup i zjawisk społ.;przyczynia się do doświadcz. wspólnoty ze swoimi

WIELOKULTUROWOŚĆ-uświadomione współwystępowanie na tej samej przestrzeni dwóch lub więcej grup społ. o odmiennych kulutrow. cechach dystynktywnych

RELATYWIZM DYSKRYPTYWNY-opisowy,zróżnicowanie kulturowe wytwarza u różnych ludów odmienne psychol.i społ. sposoby myślenia

RELATYWIZM NORMATYWNY-każda kultura dokonuje oceny zgodnie z własnymi standardami,więc nie istnieją żadne uniwersal. standardy oceniania innych kultur

RELATYWIZM POZNAWCZY-pod wzgl. prawdy i fałszu wszystkie twierdzenia o świecie są kulturowo uwarunkowane, twier. kulturowo nie uwarunkowane nie istnieją; każda nauka=etnonauka

RELATYWIZM MORALNY-sądy estetyczne i etyczne trzeba wydawać w kat. konkretnych wartości kultural. nie uniwersal.

FRANZ BOAS-jego koncepcja to forma relatywizmu opisowego; na bazie jego prac powstał klasyczny relatywizm kulturowy;przeciwny ewolucjonizmowi-zdobywanie wiedzy o innych kult., a nie spekulowanie o przeszłości; przeciwny rasizmowi

ETNOLINGWISTYKA- skrajna(Whorf, Lee), umiarkowana(Sapir)

I OKRES SAPIRA-separuje język i kulturę, twierdzi że nie są powiązane przyczynowo, kultura jest podstawą istnienia języka, ale język jej nie odzwierciedla

II OKRES-kluczowym pojeciem jest symbolizm-wiązanie obiektu z symbolem na mocy ustalonej konwencji;referencyjny-znaki zyskują znaczenie w poł. z obiektem; kondensacyjny-odnosi się do zachowań

PROBLEM HIPOTEZY SAPIRA-WHOLFA: zasadnicza idea Sapira, konkretyzacja Wholfa; nie da się bytować w świecie obiektywnym w sposób bezpośredni;realny świat to w dużej mierze funkcja wzorów językowych;język i jego wzorce modelują pojęcie czasu i materii; światopogląd podsuwa i formułuje język;język wprowadza do świata jedność, trwałość i zrozumiałość; KRYTYKA: 1) Ludy mówiące tym samym językiem mają często różne kultury, 2) Ludy żyjące na tych samych terytoriach i wykazujące się pokrewieństwem kulturowym mają często różne języki

BERDACHE-termin stosowany w odnieś. do homoseks. mężczyzn albo transwest.,którzy w codziennym życiu przyjmowali role,stroje,zachowania i funkcje zarezerw. dla kobiet; dot. społ. Indian Ameryki Północnej

TWO-SPIRIT-termin zastępujący pojęcie bezdache od pocz.lat90 XXw., kulturowa kontynuacja dawnych tradycji; nie można przekładać tego sformułowania na języki tubylcze

HIMANEH-półmen, półwoman; przydatni i lubiani przez wszystkich;mężczyzna,który jest kobietą, pełni inną rolę-żeńską

MODALNOSCI PŁCIOWE-tworzą określone pozycje w strukturze społ. odwołują się do tożsam. biol. i psychospoł.; w indiańskich kulturach ameryki północnej jest 6 zdefiniowanych modalności

PŁEĆ KULTUROWA JAKO KONSTRUKCJA SYMBOLICZNA:koniety=natura;to co praywane; facet=kultura; to co publiczne

JAKO ZŁOŻONY ZBIÓR RELACJI SPOŁECZNYCH: Collier i Rosaldo-szukanie granicy oddzielającej społ. egalitarne od zdominowanych przez mężczyzn; kobiety skojarzone ze sferą domową; Lealock-kolonializm i światowy kapitalizm zniekształciły relacje między kobietami i mężczyznami;podporządkowanie kobiet pod wpływem zwiększenia własności prywatnej

STYL ŻYCIA: *Środek autoekspresji-poszukiwanie nowych sposobów wyrażania siebie. „małe jest znaczące” – kod ekspresyjnego indywidualizmu. *Strategia unikania opresji-wszystkie podejmowane eksperymenty muszą być ostrożnie przeprowadzane.

STRATEGIE UNIEZALEŻNIANIA SIĘ OD RYNKU: *autostygmatyzacja i identyfikowanie się przez upodobnienia (charakteryzację) do tych, którzy zajmują pozycje „negatywnie uprzywilejowanych”, albo zwolnionych z uprawiania „sztuki konsumpcji”. *ograniczenie konsumpcji; decyzja czy strajk konsumpcyjny to samoobrona konsumenta.

SPOŁECZEŃSTWO DYSCYPLINARNE-tworzy się z rozwojem kapitalizmu,zostaje ograniczone technikami dyscyplin. w szkole, koszarach, więzieniu, fabryce itp.,jednostki staly się bardziej widoczne, łatwiej poddające się kontroli i korekcji

CECHY PANOPTYZMU: zasada klauzury – wyznaczenie specjalnego miejsca, zamkniętego i specjalnego, Zasada parcelacji – każdemu jego miejsce, w każdym miejscu ktoś – a więc indywidualizacja, Rozmieszczenie funkcjonalne – ustalenie miejsca pobytu, ale pobytu użytecznego, Przykład klasy – kiedyś nauczyciel pracował z każdym uczniem oddzielenie po kilka minut (Useryjnienie czynności – umożliwia kontrolę i interwencję , Czasowe segmenty); Pierwowzór – wspólnota zakonna

Relacje pomiędzy kulturą i jednostką w koncepcji Freuda:Wrogość między kulturą a życiem seksualnym rodzi się z faktu, że miłość seksualna jest związkiem dwojga osób, podczas gdy kultura opiera się na związku między większą grupą ludzi. *Kultura musi używać wszelkich środków, aby hamować agresywne popędy człowieka. *Kultura opanowuje żądzę agresji jednostki przez to, że osłabia tę żądzę i rozbraja ją. *Superego kultury opiera się na oddziaływaniu wielkich osobistości przywódczych, ludzie o wielkiej sile ducha.* Kultura stawia sobie idealne wymagania, których niespełnienie powoduje „lęk sumienia”. * Nakaz „kochaj bliźniego swego, jak siebie samego” jest obroną ludzkiej agresji i doskonałym przykładem postępowania superego kultury.

Malinowski - KULTURA jest całością złożoną z częściowo autonomicznych, częściowo współzależnych instytucji. Zachowuje swoją integralność bo zaspokaja szereg podstawowych potrzeb instrumentalnych i integratywnych.

to integralna całość składająca się z narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń i obyczajów.

? Obecnie nie patrzy się na kulturę jako całość – podejście holistyczne