Astma oskrzelowa
Astma jest przewlekła chorobą zapalną dróg oddechowych. Częściej występuje u dzieci niż dorosłych. Przewlekłe zapalenie dróg oddechowych prowadzi do nadreaktywności oraz obturacji oskrzeli. Obturacja oskrzeli w przebiegu astmy ma zmienne nasilenie i często ustępuje samoistnie lub pod wpływem leczenie. Jednakże wieloletnia nieleczona lub nieskutecznie leczona astma może doprowadzić do nieodwracalnego postępującego ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe jest spowodowane skurczem mięśni gładkich oskrzeli, brzękiem bł. Śluzowej oskrzeli, tworzeniem się czopów ropnych a także przebudowa oskrzeli.
Postacie astmy:
Astma ciężka i trudna- nie udaje się opanować pomimo optymalnego leczenia
Astma chwiejna- o niestabilnym i nieprzewidywalnym przebiegu, w której nie można ustalić czynników wyzwalających
Astma steroidooporna
Astma steroidozależna – kontrole zapewniają jedynie doustne glikokortykosteroidy(wrażliwa tylko na GKS)
Astma w okresie przedmiesiączkowym – nasilenie objawów obserwowane jest 2-5 dni przed miesiączką, a poprawa pacjentki następuję z początkiem miesiączki
Astma wysiłkowa- jest nadreaktywnoscia oskrzeli występującą bezpośrednio po wysiłku fizycznym i ustępującą samoczynnie 30-45 min po jego zakończeniu
Astma zawodowa- wywołuje ekspozycja na specyficzny czynnik(typ immunologiczny, typ nieimmunologiczny- wywołany czynnikami drażniącymi
Astma aspirynowa- napady astmy pojawiają się w ciągu od kilki minut do kilku godzin po przyjęciu kw. Acetylosalicylowego lub innego NLPZ. Wywołują ją również β blokery
-Często towarzyszy im wyciek z nosa, podrażnienie spojówek oraz zaczerwienienie skóry szyi i głowy
-już pojedyncza dawka leku może wywołać silny skurcz oskrzeli, wstrząs utrate przytomności i zatrzymanie oddechu
- pacjenci z astmą aspirynową mogą przyjmować salicylamid, celekoksyb, paracetamol (daw. Jed. Poniżej 1g.)
OBJAWY ASTMY
1. Objawy podmiotowe
Duszność
Ucisk w klatce piersiowej
Świszczący oddech
Kaszel
Alergiczny nieżyt nosa
2. Objawy przedmiotowe
Świsty
Furczenia
Wydłużony oddech
W ROZPOZNANIU ASTMY POMAGA PRZEPROWADZENIE NASTEPUJĄCYCH BADAŃ
Spirometria
Badania szczytowego przepływu wydechowego(PEF)
Rtg klatki piersiowej
Badania wykrywające alergię
Badania utlenowania krwi tętniczej
Do głównych celów leczenia astmy należy:
Trwałe opanowanie wszystkich objawów chorobowych
Zapobieganie wystąpieniu zaostrzeń
Utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do normy
Niedopuszczenie do nieodwracalnego ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe
Prawidłowe leczenie astmy zazwyczaj pozwala kontrolować chorobę. O pełnej kontroli astmy można powiedzieć, gdy u pacjenta nie występują dolegliwości i nie ma konieczności stosowania wziewnych krótko działających B2- mim etyków. Leczenie astmy obejmuje wyeliminowanie narażenia na czynniki wyzwalające/ nasilające objawy choroby, leczenie przewlekłe oraz leczenie zaostrzeń.
Leki stosowane w przewlekłej terapii astmy
Leki kontrolujące przebieg choroby , regularnie przyjmowane(stale, codziennie)
1). GLIKOKORTYKOSTEROIDY DOUSTNE
PREDNIZON Encorton
PREDNIZOLON Encortolon
METYLOPREDNIZOLON
Mechanizm działania: Działają na receptory jądrowe wypływając na syntezę genów. Zwiększaja transkrypcję genów dla rec. Β 2 adrenergicznego
W astmie oskrzelowej powodują:
Zmniejszenie reakcji przeciwzapalnej tkanek
Zmniejszenie wydzielania śluzu
Poprawę oczyszczania śluzówki
Redukcję obrzęku oskrzeli
Hamowanie niszczenia nabłonka oskrzeli
-przyjmuje się je zazwyczaj raz dziennie, rano
-stosowane są do opanowania ciężkiej astmy przewlekłej i zaostrzeń.
-po 3 miesiącach skazane jest podjęcie próby odstawienia GKS doustnych
-zaleca się wprowadzenie działań zapobiegających osteoporozie (aktywność fizyczna)
Działanie niepożądane: osteoporoza, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzenie Osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej, rozstępy skórne, osłabienie siły mięśniowej, zaćma, jaskra(rzadziej).
2). GLIKOKORTYKOSTEROIDY WZIEWNE
BEKLOMETAZON Nasonex
BUDEZONID Miflonide, Nebbud
FLUTIKAZON Flixotide
CYKLEZONID działa dopier w płucach
-obecnie uważane za najskuteczniejsze leki p-zapalne w leczeniu astmy
-należą do leków pierwszego wyboru w leczeniu astmy przewlekłej, niezależnie od stopnia ciężkości
-w zalecanych dawkach są bezpieczne
Działania niepożądane: grzybica jamy ustnej i gardła, chrypka, kaszel z podrażnienia, możliwa jest również redukcja gęstości kości.
Myjemy jamę ustną i zęby
Można jednocześnie stosować glikokortykosteroidy wziewne i doustne
3). KROMONY Nie przerywaja napadów astmy - PROFILAKTYKA
KROMOGLIKAN DISODOWY
NEDOKROMIN SODU
Nie podajemy w postaci tabletek ponieważ nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Nie posiada działań niepożądanych
-obecnie mają mniejsze znaczenie
-mogą być wskazane jako leki hamujące wczesną i późną fazę reakcji na alergen i zapobiegające skurczowi oskrzeli spowodowane wysiłkiem fizycznym lub ekspozycją na zimne powietrze
4). DŁUGO DZIAŁAJĄCE B2-MIMETYKI WZIEWNE Przerywa napady!
FORMOTEROL(stos, jest doraźnie w celu zniesienia ostrych napadów astmy)
SALMETEROL
- są zawsze stos. w połączeniu z wziewnym GKS, nigdy jako monoterapia
- stos. się je zapobiegawczo przed wysiłkiem fizycznym
- czas działania tych leków dochodzi do 12 godzin
Działania niepożądane: tachykardia, drżenie mięśniowe, hipokaliemia, ból głowy, drażliwość
5). METYLOKSANTYNY
TEOFILINA ( wymaga modyfikowania dawki co jest główną niedogodnością terapii, występuje mała rozpiętość między kumulacyjną dawką Terapeutyczna a toksyczną. Działania niepożądane nudności i wymioty, biegunkę, ból brzucha, zaburzenia snu, ból głowy, rozdrażnienie, tachykardia, zab rytmu serca, pob ośrodka oddechowego,hipokaliemię, drgawki a nawet zgon)
W wysokich stężeniach hamuje fosfodiasterazę, która przekształca cAMP w AMP.
Działa rozszerzająco na oskrzela.
Blokuje receptory adenozynowe, których stymulacja powoduje skurcz oskrzeli oraz uwalnianie histaminy.
Ponadto dyskutuje się o bezpośrednim działaniu przeciwzapalnym teofiliny
Podana dozylnie, szczególnie przy równoczesnym stosowaniu roztworów doustnych okazuje się skuteczna w terapii ciężkich napadów astmy oskrzelowej, a przede wszystkim stanu astmatycznego
W profilaktyce astmy wykorzystuje się przede wszystkim preparaty teofiliny w formie o przedłużonym działaniu
Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z :
padaczką,
nadczynnością tarczycy,
zaburzeniami rytmu serca,
kardiomiopatią przerostową,
chorobami wątroby
Działania niepożądane:
Zaburzenia funkcji OUN
Tachykardia
Tachyarytmia
Dolegliwości ze strony układu pokarmowego
AMINOFILINA
-działają rozkurczowo( nieselektywnie hamują fosfodiesterazy w komórkach docelowych i blokują rec. Adenozynowe
- stos. są w postaci o przedłużonym uwalnianiu
-zalecane do opanowania nocnych objawów
- teofilina jest metabolizowana w wątrobie przez oksydazy cytochromu P450, przez co wchodzi w liczne interakcje z innymi lekami
6). LEKI PRZECIWLEUKOTRIENOWE Nie przerywaja napadów
MONTELUKAST zmniejsza wrażliwość oskrzeli, zmniejsza uszkodzenie nabłonka
ZAFIRLUKAST
-należą do antagonistów receptora leukotrienowego obecnego w mięśniach gładkich oskrzeli- hamują działanie leukotrienów
- leki te są dobrze tolerowane, wywołują nieliczne działania niepożądane
7). MONOKLONALNE PRZECIWCIAŁO ANTY-IgE
-wiążą krążące we krwi przeciwciała IgE, uniemożliwiając ich wiązanie się z mastocytami i bazofilami oraz de granulacje komórek.
- pozwala zmniejszyć dawkę GKS wziewnego oraz poprawia kontrole asmty.
- stos w ciężkiej astmie alergicznej IgE-zależnej
Działania niepożądane : ból i zasiniaczenie w miejscu podania, wstrząs anafilaktyczny(bardzo rzadko)
Leki objawowe , przyjmowane doraźnie
1). SZYBKO DZIAŁAJĄCE B2- MIMETYKI WZIEWNE
SALBUTAMOL
FENOTEROL
-stos. wyłącznie do opanowania napadów astmy
- leki te są skuteczne w zapobieganiu napadom skurczu sorzeli indukowanym wysiłkiem fizycznym
-początek działania po kilki minutach, szczyt po ok. 15 min. a całkowity czas działania trwa 4-6 godzin
Działania niepożądane: zaburzenia rytmu serca, tachykardia,drżenie mięśniowe, hipokaliemia, wydłużenie odstępu QT, uczucie niepokoju
2). BROMEK IPRATROPIUM
-lek przeciwcholinergiczny
-stos. jest u osób, u których wystepują działania niepożądane po B2 mimetykach
-początek działania pojawia się nieco później niż po B2 mimetykach, szczyt ok. 60 min, całkowity czas działąnia trwa ok. 6 godzin
- po zażyciu jest uczucie suchości i gorzki smak w ustach