RESTRUKTURYZACJA PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH

RESTRUKTURYZACJA POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

ZiIP, mgr rok II, gr. 1

Rysunek 1. Struktura akcjonariatu PLL LOT 3

Rysunek 2. Wynik z działalności podstawowej i wynik netto PLL LOT 4

Rysunek 3. Środki kompensacyjne, podjęte aby uzyskać zgodę KE o prawo do dofinansowania z środków Skarbu Państwa 5

Rysunek 4. Plan restrukturyzacji 6

Rysunek 5. Zyski z wprowadzonych zmian w ramach restrukturyzacji 8

Rysunek 6. Prognozowane zyski na przyszłe lata 9

Tabela 1. Tabela wartości przewidywanej i rzeczywistej zysku operacyjnego oraz zysku netto 9

Charakterystyka firmy oraz przyczyny rozpoczęcia działań restrukturyzacyjnych

Polskie Linie Lotnicze „LOT” – przedsiębiorstwo transportu lotniczego powstałe 1 stycznia 1929 roku z połączenia wszystkich działających w kraju linii lotniczych, polska spółka, będąca własnością Skarbu Państwa; właściciel spółek LOT Charters. Należy do sojuszu Star Alliance.

Analiza oraz diagnoza stanu firmy przed wprowadzeniem zmian.

Impulsem do przeprowadzenia restrukturyzacji była fatalna kondycja finansowa spółki. Z roku na rok LOT odnotowywał straty zarówno na działalności operacyjnej, jak również na wyniku netto. Przed rozpoczęciem działań restrukturyzacyjnych spółka sięgała po wiele innych rozwiązań,
aby poprawić rentowność, m.in. przeprowadzenie pozornej prywatyzacji, w wyniku której większość aktywów trafiała do rąk innych spółek lub agencji Skarbu Państwa. Obecną strukturę właścicieli
oraz podstawowe dane finansowe za lata ubiegłe przedstawiają rysunki 1 i 2.

Rysunek 1. Struktura akcjonariatu PLL LOT

Rysunek 2. Wynik z działalności podstawowej i wynik netto PLL LOT

Przyczyny złej sytuacji finansowej LOTu:

W raporcie Fundacji Republikańskiej z 2013 roku przeanalizowano nadzór właścicielski
ze strony MSP w latach 2008–2012 i wskazano następujące zaniedbania jako przyczynę fatalnej sytuacji finansowej:

• brak jakiejkolwiek spójnej polityki właścicielskiej ze strony MSP poza chęcią jak najszybszego sprzedania części udziałów,

• brak nadzoru właścicielskiego,

• tolerowanie braku polityki informacyjnej spółki w zakresie działalności operacyjnej i sytuacji finansowej (ostatnie publiczne raporty pochodzą z 2010 roku),

• tolerowanie (lub narzucanie) „karuzeli kadrowej” na stanowiskach zarządczych
  i ich upolitycznienie, co prowadziło często do lokowania na kluczowych stanowiskach osób niekompetentnych; w wyniku jednej z takich decyzji LOT stracił ponad 430 mln zł na samych tylko opcjach paliwowych w 2008 roku, zaś skumulowana strata 2008–2011 wyniosła ponad 1,1 mld zł,

• zarząd pozostawał pasywny wobec znaczących zmian zachodzących na europejskim rynku lotniczym (duże konsolidacje przewoźników), w obliczu kryzysu tak, jakby problem go nie dotyczył,

• w latach 2010–2012 LOT prowadził desperacką wyprzedaż wszystkich dostępnych aktywów, dzięki którym uzyskał ok. 640 mln zł, które zostały zużyte w całości na spłatę bieżących zobowiązań; w rezultacie pod koniec 2012 roku pozostał praktycznie bez aktywów
  i utracił zdolność do dalszego regulowania zobowiązań.

Wszystko to doprowadziło spółkę do konieczności wprowadzenia zmian. Dlatego w grudniu 2012 r. zwróciła się do Skarbu Państwa o pomoc finansową, która została udzielona w wysokości 423 mln zł i została przeznaczona głównie na spłatę przeterminowanych zobowiązań (318 mln zł) oraz pokrycie strat operacyjnych. Aby środki te były otrzymane zgodnie z prawem, LOT musiał przedstawić Komisji Europejskiej plan restrukturyzacji (został on przedłożony po 6 miesiącach od udzielenia wsparcia). W razie nie zatwierdzenia planu, LOT byłby zmuszony oddać otrzymaną kwotę Skarbowi Państwa, i nie mógłby otrzymać również kolejnego dokapitalizowania kwotą 381 mln zł.

By uzyskać zgodę Komisji Europejskiej, na prawo do tymczasowej pożyczki LOT musiał wprowadzić tzw. środki wyrównawcze, czyli dobrowolne cięcia połączeń. Dzięki nim konkurenci LOT-u, którzy nie otrzymują pomocy państwowej, mogą rywalizować z wspieranym polskim przewoźnikiem.

LOT zadeklarował, że zmniejszy o swoją ofertę 13,5-16,5 proc., poprzez skasowanie aż 19 tras i ograniczenie częstotliwości na kolejnych 5. Dalszych 5 połączeń będzie skasowanych nie ze względu na wymogi KE, ale przez to, że i tak były nierentowne. Łącznie LOT zmniejszy ofertę przewozową o niemal jedną piątą.

Rysunek 3. Środki kompensacyjne, podjęte aby uzyskać zgodę KE o prawo do dofinansowania z środków Skarbu Państwa

Przygotowanie planu naprawczego

Wskazanie miejsc kluczowych

W swoich działaniach restrukturyzacyjnych LOT zdecydował skupić się przede wszystkim na restrukturyzacji:

• zatrudnienia,

• produktowej,

• technologicznej,

• w zakresie handlowym (negocjacja warunków z partnerami)

Szczegółowe informacje na ten temat zawiera plan, w którym zostało opisane sześć kierunków restrukturyzacyjnych LOT-u. Komisja Europejska udostępniła jedynie część dokumentu,
w którym wyróżnione zostały trzy główne kroki, przedstawione na rysunku 4.

Rysunek 4. Plan restrukturyzacji

Pierwszym krokiem są zmiany flotowe. Przewoźnik w okresie restrukturyzacji, czyli do końca 2015 r., chce zmniejszyć flotę do zaledwie 31 maszyn i wycofać wszystkie Embraery 170. Kluczem
do poprawy wyników finansowych mają być Dreamlinery, czyli Boeing 787. Na chwilę obecną tylko cztery Dreamlinery będą wykorzystywane przez LOT, w tym dwa będą podnajmowane. LOT szacuje, że w wyniku zastąpienia Boeingów 767 nowymi samolotami typu 787 od 2015 r. przewoźnik będzie miał o 135-165 mln zł lepszy wynik finansowy.

LOT planuje również usunięcie z floty Boeingi 737-400 pod koniec 2014 r. i na początku 2015 r., czyli po wygaśnięciu ich umów leasingowych.

Drugim krokiem restrukturyzacji jest sprzedaż większej ilości drogich taryf. W tym przypadku planowane przesunięcie ok. 10 proc. miejsc o jedną klasę taryfową wyżej, a ok. 5 proc. miejsc o dwie klasy wyżej w rejsach o największym napełnieniu. Ceny lotów mają być adekwatne do swojej klasy taryfowej i ekonomicznie zasadne. Między innymi dzięki temu LOT powinien zwiększyć sprzedaż droższych biletów.

Trzecim etapem restrukturyzacji jest redukcja zatrudnień. Łącznie LOT zredukuje 833 pełne etaty. W tym roku zakończą się zwolnienia personelu naziemnego, a w 2015 r. kokpitowego
i pokładowego.

Polski przewoźnik będzie też renegocjował umowy z PPL-em (są to Państwowe Porty Lotnicze), PAŻP-em (Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, LOT AMS-em (Aircraft Maintenance Services), Eurolotem i lotniskami zagranicznymi.

Bez zmian nie odbyło się również w zarządzie spółki. W lutym 2013 Rada Nadzorcza powołała nowego prezesa LOT-u. Został nim Sebastian Mikosz, zastępując odwołanego 13 grudnia 2012 Marcina Piróga. Za kandydatura Mikosza opowiedział się Minister Skarbu, Mikołaj Budzanowski. Warto wspomnieć, iż Sebastian Mikosz już po raz drugi staje na czele zarządu LOT-u, więc jest to dla niego kolejna szansa na restrukturyzacje spółki.

W ramach procesu restrukturyzacji spółka planuje również obniżanie kosztów. Dzięki wszystkich zmianom LOT planuje łącznie poprawić wynik finansowy o 480,8-593,6 mln zł w 2015 r., który ma być ostatnim rokiem restrukturyzacji. Szacowane oszczędności LOT-u uzyskane w wyniku podjęcia powyższych działań, zostały przedstawione na rysunku 5.

Rysunek 5. Zyski z wprowadzonych zmian w ramach restrukturyzacji

Jak już wspomniano, największy wpływ na generowanie i wzrost zysków ma redukcja zarudnień (ujęta w procesie optymalizacji wewnętrznej) oraz wprowadzenie Dreamlinerów. Większą zyskowność ma również przynieść efektywniejsze zarządzanie przychodami oraz dystrybucja i produkt. Własnie dlatego, LOT chce zwiększać przychody ze źródeł innych niż sama sprzedaż biletów, takich jak płatny catering, sprzedaż miejsc z dodatkową przestrzenią na nogi, pokładowy sklep bezcłowy oraz wybór miejsca w samolocie.

Określenie misji, wizji oraz celów strategicznych

Opisane powyżej zmiany mają doprowadzić do trwałej rentowności LOT-u po roku 2015. Choć w planie nie ujawniono dokładnych danych, poniżej ukazane prognozy wskazują na stopniową poprawę sytuacji do 2016 r., a potem stabilizację.

Rysunek 6. Prognozowane zyski na przyszłe lata

Ocena przeprowadzonych działań restrukturyzacyjnych

LOT zamknął rok 2013 z fantastycznymi wynikami - nie tylko osiągnął założone cele
w zakresie poprawienia zysków, ale nawet uzyskał lepsze od zakładach wyniki. Wartości założone
w planie restrukturyzacji zestawione z rzeczywistymi przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Tabela wartości przewidywanej i rzeczywistej zysku operacyjnego oraz zysku netto

	Wartość przewidywana	Wartość rzeczywista
Zysk (strata) operacyjny	-142 mln	-4 mln zł
Zysk netto	-196 mln	26 mln zł

Tak dobry wynik został osiągnięty, mimo że LOT musiał ograniczyć zdolności przewozowe w ramach środków kompensacyjnych. LOT przewiózł więc o 5% mniej pasażerów niż w 2012 roku. W 2013 roku na pokładach samolotów polskiego przewoźnika podróżowały ponad 4 miliony 600 tysięcy osób.

Biorąc pod uwagę działalność podstawową, wpływ na poprawę wyniku względem Planu Restrukturyzacji miał radykalny wzrost efektywności kosztowej oraz zwiększenie przychodów. Lepsze rezultaty były możliwe m.in. dzięki zmniejszeniu kosztów administracyjnych, restrukturyzacji zatrudnienia, oszczędnościom w zużyciu paliwa, a także zmniejszeniu kosztów dystrybucji biletów. Efekty przynoszą też renegocjacje umów z dostawcami. Z drugiej strony LOT efektywniej zarządza siatką połączeń, zwiększa możliwości transferowania pasażerów, poprawia elastyczność oferowanych taryf. Przewoźnik uruchomił dodatkowe usługi i poszerzył kanały dystrybucji m.in. dzięki rozwiązaniom mobilnym.

Natomiast porównując wyniki rok do roku największy wpływ na poprawę miał „efekt Dreamlinera”. Dzięki tej nowoczesnej i komfortowej maszynie LOT zyskał aż 95 milionów złotych. Biznes klasa (Elite Club), postrzegana przez pasażerów jako najlepsza na rejsach atlantyckich z tej części Europy, cieszy się coraz większą popularnością.

Ogromnym sukcesem jest też Premium Club, czyli oferta pośrednia pomiędzy klasą biznes
a ekonomiczną. W sumie, dzięki Dreamlinerowi, aż o ponad 80% wzrosła w ubiegłym roku
(w porównaniu do 2012) liczba pasażerów w klasie biznes oraz premium. Boeing 787 daje też większe możliwości biznesowe jeżeli chodzi o przewóz cargo. Ponadto, tylko dlatego, że od połowy 2013 roku rejsy długodystansowe (Nowy Jork, Chicago, Toronto, Pekin) wykonywane były Dreamlinerem, LOT zaoszczędził kilkanaście milionów złotych z powodu mniejszego zużycia paliwa.

Najlepszą ocenę działań restrukturyzacyjnych LOT-u wystawiła Komisja Europejska, która po wnikliwej analizie procesu restrukturyzacyjnego spółki, w lipcu 2014 roku zaakceptowała plan restrukturyzacji, a co za tym idzie - LOT otrzymał pomoc zgodnie z prawem, realizował zmiany w przedsiębiorstwie w sposób zgodny z wymogami Unii Europejskiej, i nie musi zwracać otrzymanego dofinansowania.

Sytuacja firmy po wprowadzeniu zmian

Restrukturyzacja LOT rozpoczęta w roku 2013 już od początku dawała pozytywne rezultaty. Zmiany dokonywane od samego początku procesu pozwalają spółce na powrót do trwałej rentowności.

Na dzień dzisiejszy wszystko wskazuje na to że restrukturyzacja, która ma trwać do 2015 roku, przynosi spółce ratunek przed, jak wydawałoby się jeszcze 2 lata temu, nieuchronnym bankructwem. Spółka nie tylko uzykuje wyniki lepsze niż założone, ale również powoli zaczyna zarabiać. Prognozuje się iż pod koniec 2014 roku, LOT powinien osiągnąć 71 milionów zysku netto
z działalności podstawowej. Jest to niewątpliwy sukces, gdyż wynik z działalności podstawowej
w roku poprzednim był ujemny.

LOT stara się również, aby jak najdalej odsunąć decyzję o wystąpieniu o druga transzę pomocy finansowej. Już w sierpniu zeszłego roku (2013) Skarb Państwa miał przekazać spółce ok. 381 mln zł dofinansowania. Dzięki sukcesom osiągniętym na drodze restrukturyzacji, LOT może odsunąć tę decyzję, a także zmiejszyć kwotę potrzebnego dofinansowania. Spółka ma możliwość wystąpienia o transze do roku 2015.

Warto jednak zauważyć, iż maksymalnie zmniejszenie drugiej transzy oraz utrzymanie płynności to nie jedyne wyzwania na drodze spółki do pełnej rentowności.. Kolejnym wyzwaniem jest utrzymanie pozycji rynkowej w sytuacji zwiększonej konkurencji, oraz efektywne wykorzystanie Dreamlinerów, w sytuacji, gdy LOT nie może otwierać nowych połączeń.

Podsumowanie

Polskie Linie Lotnicze LOT po długo zmagały się z fatalną kondycją finansową. Spółka z roku na rok stawała się coraz bardziej nierentowna, dlatego aby uchronić ją przed bankructwem potrzebna była restrukturyzacja. Działania restrukturyzacyjne rozpoczęte na początku 2013 roku sukcesywnie przynoszą pozytywne rezultaty, dzięki czemu spółka nie tylko zapewniła sobie płynność finansową, ale także jest w stanie zarobić na działalności podstawowej, powoli zmierzając do stabilizacji. Spółka ma wciąż jednakże przed sobą wiele pracy, gdyż działania restrukturyzacyjne mają trwać do roku 2015. Wszystko wskazuje jednak na to, że LOT zakończony zmiany wielkim sukcesem, który przyniesie mu nie tylko rentowność, ale również satysfakcjonujące zyski i prestiż.

Bibliografia

1. http://www.forbes.pl/lot-co-najmniej-do-konca-pazdziernika-nie-wystapi-o-druga-transze-pomocy,artykuly,184026,1,1.html

2. http://www.forbes.pl/skarb-lepsze-wyniki-lot-u-to-efekt-restrukturyzacji-nie-sezonu,artykuly,179496,1,1.html

3. http://biznes.newsweek.pl/pll-lot-zyski-restrukturyzacja-lotu-newsweek-pl,artykuly,283271,1.html

4. http://www.pasazer.com/news/12509/lot,szczegoly,planu,restrukturyzacji.html

5. http://www.lot.com/pl/pl/o-nas

6. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/droga-do-prywatyzacji-pll-lot-otwarta,331098.html

7. http://natemat.pl/49811,nowy-prezes-lot-sebastian-mikosz-po-raz-drugi-sprobuje-zrestrukturyzowac-spolke

8. http://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Linie_Lotnicze_LOT#cite_note-Dane_sp.C3.B3.C5.82ki-30