łącze czteroprzewodowe - telekomunikacyjne łącze, także metoda transmisji, w której dwa kanały półdupleksowe HDX, zwykle zawierające po dwa przewody w każ­dym, łączy się jeden zespół komunikacyjny w celu uzyska­nia jednego pełnodupleksowego kanału transmisyjnego ty­pu FDX.

łącze dzierżawione - łącze telekomunikacyjne (zwykle jako nie komutowana linia telefoniczna dwu- lub czteroprzewodowa) wydzierżawione od firmy telekomunika­cyjnej, z przeznaczeniem do bezpośredniego połączenia od­ległych urządzeń komunikacyjnych typu DCE. Okres (godzi­ny, miesiące, lata) dzierżawy jest ustalany indywidualnie między lokalnym telekomem a użytkownikiem łącza dzierża­wionego. Zarezerwowana do stałego użytkowania przez konkretnego abonenta sieci jest często kojarzona z prywat­ną linią użytkownika.

łącze komutowane (dial-up line) - dwukierunko­wa, zwykle dwuprzewodowa pętla telekomunikacyjna zesta­wiana automatycznie na czas określony między dwoma abonentami sieci, za pośrednictwem komercyjnej lub pu­blicznej sieci telefonicznej PSTN. Cechą charakterystyczną łącza komutowanego jest współdziałanie z telefoniczną centralą komutacyjną lub systemem komutacji.

łącze mikrofalowe - zakresy częstotliwości, na których działają naziemne łącza mikrofalowe (radioli- nie) na potrzeby telekomunikacji. Kie­runkowe łącza mikrofalowe działają na długości fali radiowej w zakresie centymetrowym, tj. od 1 m do 1 mm, co odpowiada częstotliwościom o 0,3-30 GHz, niekiedy nawet do 300 GHz (0,1 mm). Standardowa odle­głość między naziemnymi węzłami tradycyjnych łączy radioliniowych nie przekracza 80 km. Do łączności lokal­nej na terenie zurbanizowanym stosuje się system łączy mi­krofalowych (short haul) działających w zasięgu wzroku - zwanych miniłączami typu LOS (Line of Sight) - wykonywa­nych w technologii LMDS (28-30 GHz). Mikrofalowa komu­nikacja długodystansowa opiera się na transhoryzontal- nych systemach (long haul) z antenami parabolicznymi: na

odległość do 200 km (o częstotliwości ok. 5 GHz), także działających w zasięgu do 400 km (do 2 GHz) oraz na dy­stansie do 700 km (poniżej 1 GHz) - zawsze z antenami o dużej średnicy.

łącze PCM 30/32 - zestaw 30 kanałów rozmownych (każdy o przepływności 64 kb/s), uzupełnionych o 2 kanały dodatkowe (2x64 kb/s) - niezbędne do prowadzenia transmisji: jeden dla sygnalizacji (zestawianie połączeń), a drugi do przesyłania wzoru synchronizacji ramki. Łączna przepływność jednego kanału zbiorczego PCM 30/32, sto­sowanego w krajach europejskich, wynosi 32x64 kb/s = 2,048 Mb/s (2 Mb/s). Dalsze zwielokrotnienie sygnałów łącza PCM dokonuje się w krotnicach transferowych PCM 30 (transmisyjne systemy plezjochroniczne PDH) lub syste­mach synchronicznej hierarchii cyfrowej SDH.

łącze podczerwieni - wiązka kanałów transmisyj­nych z zakresu podczerwieni z kierunkową emisją w otwartej przestrzeni lub izotropowo w pomie­szczeniach zamkniętych (budyn­kach). Stanowi alternatywę dla mi­krofalowych łączy radiowych - z wyko­rzystaniem promieniowania elektro­magnetycznego o długościach fali 700-1500 nm, czyli fal z zakresu podczerwieni, praktycznie bez ograni­czania maks. przepływności transmi­sji. Pomimo podobieństwa do kana­łów radiowych łącze podczerwieni ma wiele cech wspólnych z promieniowa­niem optycznym i bardzo szeroki użyt­kowy zakres widma (do 200 THz). Zasadniczą zaletą łączy podczerwieni jest brak potrzeby zezwolenia na ich stosowa­nie przez odpowiednie agencje rządowe oraz prostota w uzyskiwaniu łączy silnie kierunkowych - zapobiegających niepożądanemu rozchodzenia się sygnałów.

łącze radiowe - szeroki zakres częstotliwości radiowych używanych w teleinformatyce i do realizacji bezprzewodowych sieci radiowych RLAN (Radio LAN), z przepływnościami zwykle nie przekraczającymi 2 Mb/s dla pojedynczego abonenta (ty­powo 64 kb/s). Przekazy uzyskiwane za pomocą medium ra­diowego w bezprzewodowym środowisku WLAN mają obecnie standardowo przepływność 155 Mb/s, a najnowsze rozwiąza­nia osiągają szybkość 622 Mb/s (ATM). Oczekiwania użytkow­ników mobilnych, sięgające łącznej przepływności 1 Gb/s, są w zasięgu tej technologii przekazu, jednak tylko na niewielkim obszarze - głównie w sieciach LAN (bezprzewodowy Gigabit

Ethernet). Pierwsze użytkowe instalacje o takiej szybkości zo­stały uruchomione w 2000 r.

łącze satelitarne - typowe wielokanałowe i dwu­kierunkowe pasmo stacjonarnego przekaźnika satelitarne­go (transpondera), rozdzielone częstotliwościowo na dwa kierunki: pasmo do góry (uplink) - przesyłane z Ziemi do przekaźnika satelitarnego oraz pasmo w dół (downlink) - kierowane z satelity do stacji naziemnych. Średnie tłumie­nie w każdym kierunku przenoszenia wynosi ok. 200 dB (pasmo Ku). Nominalna szerokość pasma przenoszonego przez przekaźniki satelitarne wynosi 72-500 MHz i jest podzielona na kilkadziesiąt funkcjonalnie i użytkowo odrębnych kanałów szerokopasmowych, często konfiguro­wanych z Ziemi w zależności od zapotrzebowania na moc sygnałów RF.

łącze telekomunikacyjne główne - pojęcie identyfikowane z każdym łączem telekomunikacyjnym za­kończonym u użytkownika urządzeniem końcowym, czyli ter­minalem. Łącze główne może być zakończone terminalem indywidualnym lub zespołem ter­minali w zakończeniu grupowym. W telekomu­nikacyjnej centrali końcowej łącze główne jest skojarzone z przyporządkowanym mu nume­rem abonenckim. Typowym zakończeniem ter­minali indywidualnych są: aparat telefoniczny, urządzenie faksujące, modem, komputer oso­bisty lub coraz częściej spotykane wideokonferencyjne i multimedialne aparaty abonenckie. Zakończeniem grupowym są najczęściej cen­tralki abonenckie typu PABX, spełniające funk­cje reduktorów łączy telekomunikacyjnych. W języku potocznym łącze główne jest niezbyt precyzyjnie identyfikowane z linią miejską systemu komuta­cji lub telefonicznym łączem abonenckim.

łącze transmisji danych - środki techniczne służą­ce przesłaniu binarnych, szeregowych sygnałów danych mię­dzy dwiema oddalonymi stacjami sieci teleinformatycznej. Podstawowym medium transmisyjnym łącza jest podkłado­wy kanał telefoniczny, o standardowym paśmie zawartym między 300 a 3400 Hz - przystosowanym do transmisji sy­gnałów analogowych przez: wydzielone na stałe kanały tele­foniczne (jedno- i dwutorowe) oraz kanały komutowane sieci PSTN. Kompletne łącze transmisji danych obejmuje: kanał telefoniczny, urządzenia komutacji i podłączone z obu stron modemy. Modem jest połączony ze źródłem lub ujściem da­nych za pomocą styku S2, a z drugiej strony do kanału tele­fonicznego za pośrednictwem styku SI. O szybkości łącza transmisji danych decyduje jakość kanału telefonicznego i typ przyłączonego modemu. Powszechnie stosowane do tej pory modemy analogowe, działające z szybkością 28,8 kb/s lub 33,6 kb/s, są stopniowo zastępowane (od 1997 r.) asymetrycznymi o przepływności 56/33 kb/s (standard V.90) lub wielofunkcyjnymi 48 kb/s (standard V.92).

łączenie światłowodów - obejmuje dwa typy po­łączeń włókien światłowodowych: rozłączne za pomocą róż­norodnych złączek światłowodowych oraz trwałe przez kleje­nie i spawanie. Połączenia rozłączne przeznaczone do przedłużania kabli światłowodowych lub ich krosowania z siecią teleinformatyczną w szafach dystrybucyjnych, win­ny zapewnić przenoszenie energii świetlnej z małymi strata­mi i powtarzalność parametrów w kolejnych połączeniach wielokrotnych. Uzyskanie strat na złączu w zakresie 0,5-3 dB mocy wymaga precyzyjnej obróbki mechanicznej ele­mentów złączki, prawidłowego osiowania włókna i czystości powierzchni stykowych. Do najbardziej popularnych zalicza-

ne są proste złączki stykowe - PC (Physical Contact), kąto- wo-stykowe - APC (Angled PC), oraz ze szczeliną powietrzną (gradientowe) o niewielkiej wrażliwości na zmianę odległo­ści między współpracującymi powierzchniami. Straty wpro­wadzane przez dobrej jakości złącza wymienne nie przekra­czają 1 dB. Połączenia trwałe wykonuje się przez klejenie, a obecnie prawie wyłącznie przez spawanie włókna w łuku elektrycznym. Straty w dobrych złączach trwałych wynoszą poniżej 0,1 dB.

łączność autostradowa - specyficzny rodzaj łącz­ności wzdłuż autostrad, umożliwiający zwiększenie bezpie­czeństwa na szlaku i ułatwiający prawidłową ich eksploata­cję. System takiej łączności obejmuje wiele podsystemów:

• dwukierunkowej głosowej łączności wewnętrznej (alarmowej, służbowej, zespołów ratowniczych);

• zbierania informacji (telemetria, nadzór wideo);

• rozsiewcze (dla sygnalizacji przejazdów oraz przekazu informacji i ostrzeżeń radiowych);

• automatyczne pobierania opłat;

• publiczne, zewnętrznej tradycyjnej łączności telefo­nicznej.

Rozwiązania techniczne opierają się na różnych tech­nologiach transportowych z zastosowaniem: kabli światło­wodowych i przewodów miedzianych w strukturach pierście­niowych (SDH), za pośrednictwem promieniujących linii długich - używanych jako anteny szerokopasmowe (tunele, wiadukty, tereny o ograniczonej propagacji fal radiowych), łączy radiowych (o zasięgu 20-50 km) oraz kabli radioko­munikacyjnych specjalnej konstrukcji z promieniującymi szczelinami (rozcięcia wzdłuż linii, z owalnymi otworami oraz z poprzecznymi szczelinami w ekranie).