PEDEUTOLOGIA – III WYKŁAD – ZMIENNOŚĆ FUNKCJI NAUCZYCIELA

NAUCZYCIEL:

Współcześnie :

specjalność zawodowa;

odpowiednio przygotowany specjalista do pracy dydaktyczno-wychowawczej

(nauczającej) w instytucjach oświatowo-wychowawczych

→ dawniej też prywatni nauczyciele

synonimy: wychowawca, profesor, dydaktyk, pedagog, wykładowca, instruktor

INDIE – BUDDA:

Nauczyciel – guru, mistrz, członek kasty braminów, wcielenie bóstwa,

autorytet, który nie znał sprzeciwu.

CHINY – KONFUCJUSZ:

Nauczyciel – ten, kto uzyskiwał najniższy stopień na egzaminie

urzędnika państwowego, „karzący jako bóg piekieł”.

EGIPT – GIZA:

??

EGIPT – KAPŁAN:

Nauczyciel – kapłan przygotowujący do zawodów praktycznych,

„dozorca uznający rózgę za najskuteczniejszy środek wychowawczy”

CEL DZIAŁALNOŚCI NAUCZYCIELSKIEJ:

wyposażenie ucznia w umiejętności i wiedzę, które miały mu

zapewnić pozycję społeczną

PERIODYZACJA KULTURY: (GRECJA)

3000 – 1100 r. p.n.e. KULTURA EGEJSKA

- minojska (kreteńska)

- mykeńska achajska)

- cykladzka

1100 r. p.n.e. – VIII/VII w.p.n.e WIEKI CIEMNE

VII/VI – V/IV w. p.n.e. – OKRES KLASYCZNY

IV – I w. p.n.e. – OKRES HELLENISTYCZNY

od I w. (r.30) p.n.e. – OKRES RZYMSKI

GRECJA – NAUCZYCIEL HOMERYCKI:

Nauczyciel homerycki – raczej członek rodziny, który przygotowywał

młodzież do celów stawianych przez ród, np. Fojniks.

GRECJA – NAUCZYCIEL JOŃSKI:

Nauczyciel joński – mistrz z zakresu działalności gospodarczej,

sprawny technik przekazujący swe doświadczenie

(podbudowane filozofią) młodszym.

GRECJA – SPARTA:

Nauczyciel spartański – komendant skoszarowanego oddziału efobów,

przygotowujący żołnierza gotowego na wszystko – w walce

z wewnętrznym i zewnętrznym wrogiem.

(Sparta – Leonidas)

GRECJA – ATENY:

AKROPOL ATEŃSKI

Nauczyciel - Ateński pajdagogos – rzemieślnik (często niewolnik) nauczający indywidualnie, dbający o fizyczne wyrobienie ucznia, jego wykształcenie umysłowe, kulturę ogólną

i przygotowanie obywatelskie. (V w. p.n.e.)

GRECJA – RODZAJE NAUCZYCIELI:

w zależności od typu szkoły mówimy o nauczycielu:

- gramatysta

- lutnista

- kitarysta

- pedotriba

GRECJA – SOFIŚCI:

Sofista – humanista i indywidualista, nauczający wszystkiego i kształtujący ucznia swoją osobowością – Gorgiasz.
Nauczyciele - twórcy wielkich szkół filozoficznych – Sokrates, Platon,
Arystoteles, Epikur

GRECJA – NAUCZYCIEL HELLENISTA:

Nauczyciel hellenistyczny – technik szkolacy pragmatystów,
którego wskaźnikiem dydaktycznej efektywności był egzamin uczniów.

RZYM: Quem dii oderunt, peadagogum fecerunt” - chcąc kogoś ukarać
bogowie czynili go nauczycielem.

RZYM – AOSTA FORUM RZYMSKIE:

Nauczyciel - przekazujący wiedzę niewolnik lub człowiek,
któremu nie powiodło się w innym zawodzie:
- ludi magistra – nauczyciele nauczania  początkowego
- literati – nauczyciele średniego poziomu ogólnohumanistycznego
- retores – nauczyciele studiów prawniczo – retorycznych

RZYM – RETOR:
Retor – to określenie nauczyciela w tym okresie, był to nauczyciel
o ojcowskim sercu dla młodzieży, otwierający drogę do urzędów
i stanowisk państwowych.

PEDAGOGIA – szkoły dla niewolników
– „nieodzownych narzędzi, specjalnie usprawnianych.

ŚREDNIOWIECZE:

KAROL WIELKI:

Nauczyciel – katecheta, ideowy kierownik,
zarządzający ludem dla wspólnoty chrześcijańskiej
i zarazem wychowujący zgodnie z jej wymogami.

ŚREDNIOWIECZE – NAUCZYCIEL:
Nauczyciel – pan (dominus):
-mający zwierzchnictwo
-przekazana przez Boga
Uczeń – poddany:
-jego służebność
-nadane przez Boga

ŚREDNIOWIECZE – SZKOŁA:
Nauczyciel w szkole średniowiecznej miał BEZWZGLĘDNY AUTORYTET, NIEOGRANICZONĄ WŁADZĘ NAD UCZNIEM

RENESANS:
Renesans – nauczyciel niegroźny:
Nauczyciel – ma postępować z uczniem bez zastraszania i gróźb;
ma być przyjacielem i życzliwym kierownikiem ucznia na drodze
do życia własnym ludzkim życiem, do nieograniczonego rozwoju.
KONIECZNOŚĆ znajomości psychiki wychowanka, jego indywidualności, zalet, wad.

RENESANS – NAUCZYCIEL WG J.A. KOMEŃSKIEGO:
Nauczyciel – ktoś, kto rozkoszuje się uczeniem;
Praca nauczyciela przypomina pracę rzeźbiarza, który usiłuje wykuć najpiękniejsze kształty. Nauczyciel – dobry pasterz, strzegący swych owieczek przed wilkami i dzikimi zwierzętami, chroniący przed zejściem na manowce.
Nauczyciel – pilny ogrodnik, pielęgnujący delikatne roślinki w porze wiosennej.
Nauczyciel – wódz zwalczający wszelkiego rodzaju barbarię.

OŚWIECENIE (XVII-XVIIIw.):
Nauczyciel nowożytny – kształcący umysły, ale i wychowujący,
łączący z posiadaną wiedzą zalet;
PRZEDSTAWICIELE:
- Grzegorz Piramowicz
- J.J. Rosseau

NEOHUMANIZM I POZYTYWIZM: (XIXw.)
NEOHUMANIZM – J.H. PESTALOZZI:
Propagował przekonanie, że NAUCZYCIEL, aby mógł skutecznie uczyć:
•powinien znać nie tylko przedmiot, którego naucza,
•otrzymywać odpowiednie przygotowanie pedagogiczne i psychologiczne,
•opanować określone umiejętności dydaktyczne, wychowawcze,
społeczno-oświatowe.
NEOHUMANIZM – A. DIESTERWEG:
Kto tresuje konie, albo daje je tresować, jest bardziej ceniony niż ten,
kto uczy dzieci; również kto ćwiczy rekrutów jest bardziej ceniony
niż nauczyciel.

NOWE WYCHOWANIE:
PAJDOCENTRYZM:
Sytuuje nauczyciela na orbicie indywidualnych potrzeb rozwojowych ucznia;
Przedstawiciele:
- Janusz Korczak
- Maria Grzegorzewska

EKSPLOZJA OŚWIATOWA – w związku z postępem naukowo-tech.,
gospodarczym i kulturalnym pojawiła się potrzeba kształcenia permanentnego.

2 POŁ. XX w. - ZAD. NAUCZYCIELA ZW. Z FUNKCJAMI SZKOŁY:
4 ZADANIA NAUCZYCIELA:
1) f. opiekuńcza – stwarzać warunki
2) f. dydaktyczna – uczyć, jak się uczyć
3) f. Wychowawcza – kształtowanie pełnej osobowości
4) f. Edukacyjno-kulturalna – tworzyć społeczny klimat edukacyjny

OKRES PRL-u – MONIZM OŚWIATOWY:
W okresie 45-89 nauczyciel był odtwórcą realizującym zadania edu.
Na podst. gotowych programów pracy; osoba prowadząca, kierująca,
dyrektywna wobec ucznia;
Podstawą działalności nauczyciela jest oczywistość i słuszność jego racji, programu,
podręcznika, urzędnika, wizytatora, a racja dziecka oznacza przystosowanie się
do racji innych.
Nauczyciel jest osobą nadrzędną w stosunku do ucznia.

LATA '90 – PLURALIZM EDUKACYJNY:
Doktryna krytyczno-kreatywna – zakładająca nieskrępowany rozwój osobowości,
uwzględnianie potrzeb, liczenie się z aspiracjami jednostek.

→ Rola kreatywna - nauczyciel jako mistrz, mentor:
- fascynujący intelektualnie uczniów,
- człowiek aktywny, wątpiący, poszukujący,
- nie boi się porażek i błędów,
- chce, aby tacy byli jego uczniowie
→ Rola krytyczna – wyznacza nauczycielowi funkcję pomocnika, prowadzącego
ucznia po „mapie problemów świata”; podążającego za lub obok ucznia;
wspierającego, pomagającego, współorganizującego, ukierunkowującego,
wyznaczającego zakresy edukacji.

KONCEPCJA STEFANA WOŁOSZYNA:
Nauczyciel: technolog, reżyser, socjoterapeuta, psychoterapeuta

Wołoszyn wymienił 8 podstawowych cech,
którymi nauczyciel powinien się charakteryzować:
1 - dobry specjalista o możliwie gruntownej wiedzy i kulturze naukowej
2 - ma budzić w młodzieży zainteresowania, kształcić umiejętność
i nawyki samodzielnego uczenia się i doskonalenia własnej kultury intelektualnej
3 - ma korzystać z ułatwień, jakie daje w pracy dydaktycznej postęp techniczny
4 - ma być „spolegliwym”-  życzliwym młodzieży wychowawcą na płaszczyźnie partnerstwa
5 - ma być życzliwym i fachowym doradcą rodziców
6 - ma być animatorem(inspiratorem), organizatorem, różnych poczynań kulturalnych,
w stosunku do różnych kręgów społecznych
7 - ma prezentować „otwartą postawę” wobec postępu naukowego, pedagogicznego,
społecznego i kulturalnego
8 - ma prezentować wartościową osobowość, nieustannie doskonalącą się wielostronnie