Emilia Szumska, Anna Wolszczak

Uwarunkowania skuteczności stymulowania rozwoju lokalnego

Na analizę skutecznego stymulowania rozwoju lokalnego składają się:

• Relacje między decyzjami lokalizacyjnymi firm i walorami lokalizacji,

• Instrumenty stymulowania rozwoju lokalnego i ich wpływ na inwestorów i jednostki terytorialne,

• Wpływ stymulowania rozwoju na konkurencyjność jednostek terytorialnych.

Każda jednostka terytorialna przygotowuje swoją strategię rozwoju wykorzystując do ich realizacji odpowiednie przedsięwzięcia i działania, które zachęcą inwestorów do wyboru lokalizacji na ich terenie. Wzmaga to jednak konkurencję między jednostkami terytorialnymi o przyciągnięcie do siebie jak największej liczby inwestorów i jednostek gospodarczych. Niestety postęp naukowo techniczny i globalizacja doprowadziły do zmiany wymagań lokalizacyjnych firm. Potencjalni inwestorzy chcą uzyskać jak najwięcej korzyści natomiast władze lokalne muszą konkurować nie tylko z jednostkami terytorialnymi występującymi w regionie, ale w kraju, Unii Europejskiej i na świecie.

RELACJE MIĘDZY DECYZJAMI LOKLALIZACYJNYMI FIRM I WALORAMI LOKALIZACYJNYMI

Wybierając lokalizację dla swojej firmy inwestorzy opracowują wymagania firmy, które konfrontują z walorami lokalizacyjnymi poszczególnych jednostek terytorialnych. Do walorów tych zalicza się walory naturalne stworzone przez naturę oraz wartości stworzone przez człowieka (obiekty produkcyjne i usługowe, infrastruktura gospodarcza i społeczna), jakość siły roboczej, kultura tradycja danego regionu, atrakcyjność miejsc przebywania ( urządzenia sportowe, rekreacyjne, hotele i ich standard, obiekty turystyczne i wypoczynkowe, itp.) oraz stan środowiska.

Wybór lokalizacyjny firmy może być dokonywany ze względu na czynnik produkcji, na przykład produkcja pracochłonna wybierze lokalizacje w miejscu, gdzie koszty te będą najmniejsze, produkcja materiałochłonna zlokalizowana będzie blisko surowca, produkcja wiedzochłonna wybierze lokalizację w pobliżu ośrodków naukowych i badawczo-rozwojowych. Te tradycyjne orientacje lokalizacyjne ulegają powoli zmianie. Postęp naukowo-techniczny w produkcji, transporcie, telekomunikacji, elektronice i informatyce, przyczynił się do zmniejszenia materiałochłonności, energochłonności i pracochłonności produkcji. W skutek czego firmy uniezależniły się od występowania surowców. Pod wpływem globalizacji gospodarki inwestorzy mogą usytuować swoją firmę w dowolnym miejscu na świecie. Odejście od produkcji masowej (tzw. fordyzmu) doprowadziło do zwiększenia się elastyczności produkcji.

Współcześnie firmy kierują się następującymi czynnikami w wyborze lokalizacji:

- wysoka dostępność komunikacyjna obszaru,

- dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna,

- dostęp do ważnego portu lotniczego,

- wysoko wykwalifikowana siła robocza o różnym profilu wykształcenia,

- bliskość rynku zbytu,

- dogodne warunki finansowe (np. ulgi podatkowe) oraz możliwość ekspansji w obecnym miejscu,

- możliwość wykorzystania mienia komunalnego,

- stabilne przepisy prawne i uproszczona procedura rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej,

- stabilizacja polityczna,

- ograniczony wpływ związków zawodowych,

- chłonność rynku lokalnego,

- jakość środowiska życia mieszkańców, w tym środowiska naturalnego i bezpieczeństwa publicznego,

- sieciowych charakter powiązań pomiędzy podmiotami występującymi w regionie.

INSTRUMENTY STYMULOWANIA ROZWOJU LOKALNEGO I ICH ODDZIAŁYWANIE NA INWESTORÓW I GOSPODARKĘ LOKALNĄ

Instrumenty stymulowania rozwoju lokalnego mają na celu zachęcenie inwestorów i jednostki gospodarcze do wybory lokalizacji na terenie danej jednostki terytorialnej. Zalicza się do nich:

• Instrumenty finansowe – są to na przykład okresowe zwolnienia podatkowe, ulgi podatkowe, upusty cenowe, a także uzbrajanie działek budowlanych w infrastrukturę. Inwestor zyskuje na tym obniżenie kosztów produkcji i inwestycji, a co za tym idzie obniżkę cen i usług, która przyniesie korzyści konsumentom.

• Rozbudowa i modernizacja infrastruktury – skutkuje obniżeniem kosztów produkcji i poprawą jakości infrastruktury danej jednostki terytorialnej, a co za tym idzie polepszenie warunków gospodarowania i jakości życia mieszkańców.

• Instrumenty informacyjne – obejmują zestaw informacji przekazywanych przez władze lokalne na temat warunków i walorów lokalizacji oraz sytuacji społeczno-gospodarczej, możliwości oraz warunki inwestowania i prowadzenia działalności gospodarczej w danej jednostce terytorialnej. Przekazywanie informacji zwiększa szanse na pozyskanie inwestorów.

WPŁYW STYMULOWANIA ROZWOJU NA KONKURENCYJNOŚĆ JEDNOSTEK TERYTORIALNYCH

Stymulowanie rozwoju wzmaga konkurencję pomiędzy jednostkami terytorialnymi o pozyskanie inwestycji. Rywalizują one walorami lokalizacji, od których zależą lokalne warunki gospodarowania, których stymulowanie rozwoju zmierza do poprawy. W wyniku postępującej internacjonalizacji i globalizacji zwiększa się liczba inwestorów, ale w większym stopniu rośnie liczba jednostek terytorialnych zabiegających o ich pozyskanie.

Konkurencyjność miasta lub regionu (wg A. Zalewskiego) jest to stan względnie trwałej przewagi konkurencyjnej nad rywalami osiągany i utrzymany dzięki jej wyższym walorom lokalizacji oraz większym zdolnościom i umiejętnościom konkurowania.

Konkurowanie instrumentami finansowymi przyczynia się do wzrostu kapitału zainwestowanego na terenie jednostek terytorialnych. Jednak konkurowanie za pomocą tych instrumentów przynosi duże zyski tej jednostce, która jako jedyna w ten sposób zachęca inwestorów. Natomiast w przypadku, gdy konkurują tymi instrumentami wszyscy, wówczas efekty stymulowania dla tych jednostek są porównywalne, a nawet takie same.

Rozwój infrastruktury zwiększa inwestycje, dzięki czemu rosną korzyści z lokalizacji, które uzyskują inwestorzy oraz pozostałe jednostki gospodarcze. Rozwój infrastruktury nie przesądza o poprawie pozycji konkurencyjnej jednostki terytorialnej, ale dzięki temu wzrasta wartość kapitału zainwestowanego.

Tworzenie środowiska sprzyjającemu przedsiębiorczości i innowacyjności jest procesem długotrwałym, wymagającym kształtowania wysokiej jakości zasobów oraz wyróżniających się kompetencji i umiejętności.

Konkurowanie informacją może przyczynić się do osiągnięcia przez jednostkę terytorialną przewagi informacyjnej nad innymi, dzięki szybciej i właściwie adresowanej o warunkach inwestowania i prowadzenia działalności na ich terenie. Informacja promocyjna wspomaga inne instrumenty konkurencji. Globalizacja, postęp naukowo-techniczny, rozwój transportu zmusza również jednostki terytorialne do gromadzenia informacji o ważności lokalizacji dla danego inwestora.

Skuteczność stymulowania rozwoju zależy od walorów użytkowych jednostki terytorialnej dla inwestorów i zdolności władz lokalnych dotworzenia takiej przewagi konkurencyjnej lokalizacji, która zapewni firmie inwestującej wysoką i rosnącą efektywność, a dzięki temu przyniesie jednostce terytorialnej przewagą konkurencyjną.