STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE
APV i AP VI
(zeszyt + Kokowski)

Kultura lateńska:
Oppidum w Entermont
-świątynia – droga 100 m, przy której stały bóstwa trzymające głowy
-Tarasque – potwór pożerający ludzi, wspiera się na ludzkich Glowach
-pokonanym odcinano głowy i przybijano obok domostw lub przechowywano w skrzyniach

Gundestup
-Dania
-kocioł celtycki srebrny, pozłacany
-wyobrażenie ceremonii celtyckich wewnątrz i na zewnątrz
-tabliczki wsadzone w rusztowania, później właściwy kocioł
-na krew ofiar?
-od zewnętrznej strony głowy bóstw
TARANIS ofiary z ludzi
TEUTETES ofiary topione
ESUS ofiary wieszane na drzewach
-wewnętrzna część – obrzędy (np. rytualne topienie przez Teutetesa)
-ofiary do obrzędu to często zbiry

Kultura poienesti-lukasevka:
Galastei
-naszyjnik koronowaty (typowy jastorfski)
-zapinki typu pomorskiego (połączone łańcuszkiem)
-wilki ogniowe – ołtarzyki, podstawki gliniane

Skandynawia:
Hiordspring

-łódź, a w okół niej uzbrojenie
-19 m, 22-24 wiosła
-łódź bojowa
-uzbrojenie- pozostałości 100 drewnianych tarczy, 8 mieczy jednosiecznych, 140 grotów żelaznych, rogowych i kościanych, fragment kolczugi.
-naczynia gliniane i drewniane wykonane na tokarce
-czy uzbrojenie zdeponowano w tym samym czasie, co łódź???

Cypel Wenzysel, Kraghede
-cmentarzysko
-osada
-nawiązania do przeworskiej: odwrotnie gruszkowate naczynia, kubki cylindryczne, nieco podobna ornamentyka naczyń
-zasiedlenie Polskie według niektórych badaczy wywodzi się z Kraghede. (Wenzysel-Wandalowie)
-jednak materiały z Kraghede związane są z A2, a przeworska w Polsce już od A1!!
-cypel jest za mały, żeby stamtąd wzięli się ludzie z ogromnej kultury przeworskiej

Nore Fiand
-duże osady w Jutlandii
-ślady boksów dla zwierząt (17)
-60 budynków
-MOPR – OWR
-kompleksy pól
-duże domy (20x40 m) słupowo-plecionkowe z darni, torfu, kamienia
-wejście na dłuższej ścianie, 2 izby [zachodnia – mieszkalna, wschodnia – obora wgłębiona w ziemię]

Borremose
-osada
-na terenach bagiennych
-zbudowano drogę z kamieni
-otoczona wałem i rowem
-długie domy z paleniskami od zachodniej strony
-hodowla – bydło, owca/koza, świnia, koń
-pola otoczone wałami (0,5 km2) płodozmian
-ceramika – mocno przewężona szyjka, duże taśmowate ucha, niefacetowane wylewy.

Przeworska:
Przeworsk / Gać
-nazwa kultury od miejscowości Przeworsk, a niedaleko jest miejscowość Gać, na którym odkryto cmentarzysko
-na jednym z naczyń wyobrażenie jelenia
-naczynia brązowe importowane z terenów rzymskich
-oporządzenie jeździeckie, broń rytualnie pogięta (umba, miecze, elementy tarcz)
-zapinki, sprzączki, okucia końca pasa
-30 grobów kobiecych i męskich ciałopalnych
-popielnice zdobione ornamentem meandra

Wielbarska:
Odry
-Kmieciński, Grabarczyk
-10 kręgów
-30 kurhanów
-600 pochówków (43 pod kurhanami)
-nie w całości przebadane
-cmentarzysko Gotów

Węsiory
-Uniw. Łódzki
-4 kręgi kamienne
-20 kurhanów
-128 grobów
-nie w całości przebadane

Grzybnica
-Wołągiewicz, Hahuła
-5 kręgów kamiennych
-2 kurhany
-bruki kamienne
-100 grobów
-analogie do Gotlandii

Gustowska:
Lubieszewo

-groby książęce z B1 i B2
-szkieletowe pochówki
-z obszaru kultury gustowskiej, wiązane z Rugiami (także według źródła Ptolemeusza)
-jeden z najtrwalszych centrów władzy w Barbarzyńskiej Europie we wczesnym okresie rzymskim
-dwa niewielkie cmentarzyska liczące po 3 kurhany – dynastia książęca
-ogromne bogactwo wyposażenia grobowego świadczy o rozległych kontaktach prowadzonych przez pochowanych władców i o ogromnych znaczeniu politycznym i władzy.
-od tych grobów nazwano horyzont grobów książęcych typu Lubieszewo.
-przepych brązowych zastaw stołowych
- srebrne puchary do picia
-wyszukana biżuteria z metali szlachetnych
-szklane naczynia z barwnymi wyobrażeniami scen mitologicznych (swobodny dostęp do luksusów z rzymskich warsztatów)
-nożyce, noże
-rogi do picia
-metalowe lustra – symbol luksusu, bardzo rzadkie w Germanii
-nie ma uzbrojenia, tylko ostrogi
-stanowisko II „Sandberg” (komory przykryte brukami kamiennymi z dużych obrabianych kamieni) i III „Tunehult” (głębokie jamy, konstrukcje drewniane, duże kurhany, bruki lub wieńce kamienne)
-odkryte przypadkowo przez miejscowych, wybierali kamienie
-1908, 1910, 1913 st II, brak dokumentacji grobów, opis pochodzi od konserwatora
-1921 st III – 2 groby, uratowano ich wyposażenie, mało inf o grobach

Łęg Piekarski:
-4 kurhany z B1-B2, k. przeworska
-zmarli pochowani w drewnianych komorach, przyrzuconych kamieniami, a potem nasypem kurhanów
-przedmioty nie są przypadkowe – są albo darami albo rezultatem specjalnych zamówień
-grób 1 –
*unikatowe naczynie z dziobkiem w kształcie pyska zwierzęcia z sitkiem w otworku (z Brytanii) zdobione czerwona emalią
*kociołek z wnętrzem powleczonym cyną
-grób 2-
* wiadro brązowe z atachami z wyobrażeniami ludzkich twarzy, od których na wysokości włosów odchodziły wilcze pyski, a przez ich ucha przechodził piękny kabłąk z hakami zakończonymi głowami łabędzi.
*Dzbanek z wylewem w kształcie koniczyny
*naczynie platerowe z rączką jak przy patelni zakończoną głową barana.
*zestaw do gry – 4 kostki z poroża, żetony ze szkła w kolorze białym, żółtym, niebieskim, czarnym i zielonym
*srebrne pucharki na delikatnych nóżkach
*okucia zakończeń dwóch rogów do picia i jeden łańcuszek
-grób3 – ciałopalny w wiadrze brązowym (nietypowe dla grobów książęcych)
-grób4 – terra sigilata, naczynia toczone z kręgu dackiego

Puchowska:
Liptowska Mara

-Słowacja
-gród
-mur kamienny (ponad 1 m szerokości, 2 m wysokości)
-na górze muru drewniany parkan
-położony przy szlaku komunikacyjnym Dunaj-Karpaty-Bałtyk
-1 ha
-700 m npm
-na brukach znajdowane są przepalone zabytki –ozdoby, części stroju, zboża, owoce – kości z wyposażeniem grobowym wysypywane na bruki, a potem przykładane kolejną warstwą kamieni
-słupy obok bruków to albo zadaszenie, albo totemy.
-za grodem odkryto jamy, a przy nich stele kamienne. W jamach monety, naczynia, zboże, elementy stroju, narzędzia. ??
-podzielony na 2 części:
1) płd –zach
*otoczona murem kamiennym
-wewnątrz pusta
-ludność chroniła się tam w czasie zagrożenia
2) płn-wsch
-niżej
-też mur kamienny
-1. Brama z wieżą, 2. Pusty plac, 3. Druga wieża z brama wjazdowa (barbakanem), 4. Brukowane drogi, 5. Święta strefa [na płaskich kamieniach ślady ludzkich kości z upośledzeniem fizycznym, kawałkowanie kości!]

Wykład o wojnach markomańskich:
Musovo

-grób książęcy
-170-180 r ne
-Morawy
-wyrabowany niedługo po pogrzebie. Jednak mimo to ponad 200 zabytków wysokiej klasy
-niedaleko znajdował się obóz rzymski Bukstal
-komora grobowa 3 metry pod ziemia
-2 osoby – mężczyzna 40-60 lat (król Bellamariów-Markoman) i kobieta (ale może mężczyzna? pochodzenia rzymskiego?)
-kocioł z głowami Swebów
-naczynia szklane
-srebrne sztućce
-łóżka z oprawami z kości słoniowej
-brązowa lampka oliwna
-2 złote wisiorki kapsułkowate
-pucharki, wiadra, kotły z brązu i srebra
-stolik an 4 nóżkach
-ruszt z hakami do mięsa
-uzbrojenie – 30 sztuk (w tym 17 ostróg) pochodzi z różnych miejscowych kultur
-dary od innych kultur i ludów

Czarnówko:
-….:)
-grób 430:
*kocioł leżał za głową
* mniej wypracowane główki niż z Muszowa
*wyrabowany, ale nietknięta część północna
*czerpak, cedzidło
*ostroga
*nóż brązowy
*fragment drewna z okuciami
*datowanie analogiczne do Muszowa

Z wykładu o POR:
Zakrzów (Wrocław-Zakrzów)
-3 groby książęce
-trzech przedstawicieli bogatej klasy wandalskiej (I i III kobiety, II mężczyzna lub I kobieta i mężczyzna, II i III kobiety )
-III/IV w
-1886 rok odkrycie pierwszego grobu przez pracowników wydobywających piasek. Zachowali to w tajemnicy, kilka przedmiotów wzięli do domu, ale plotka o znaleziskach się rozeszła po wiosce. Wtedy na stanowisko wysłano żandarma, który miał zabezpieczyć teren. Wtedy prace wydobycia piasku zostały wstrzymane, a zabytki oddane do Muzeum Starożytności Śląskich we Wrocławiu.
-drugi - odkryty rok później, robotnicy natknęli się na niego i sprowadzono badana W.Gremplera, w nocy pilnował wartownik
-trzeci – odkryty przy sondażowym badaniu tereny w 1887, przebadany systematycznie, dokładnie. Jedynie w tym grobie można było udokumentować dokładnie położenie zabytków itd.
*1 grób

-duża, głęboka kamienna komora
-składany stolik czworonóg z popiersiami Bohusa (być może ołtarzyk?)
-wiadra srebrne, brązowy czerpak, talerz brązowy
-kocioł brązowy z 3 głowami panter
-miseczki szklane
-ręcznie lepione naczynia k. przeworskiej
-3 srebrne, 2 złote zapinki
-3 sprzączki z okuciami ze złotej blachy
-złoty naszyjnik
-masywna bransoleta z kolbowatymi zakończeniami (symbol władzy)
-srebrna łyżeczka
-złote szczypczyki
-żetony do gry(szklane)

*2 grób (3 m od pierwszego)

-komora kamienna
-tylko jeden ząb trzonowy
-zapinki złote
-fragment czteronożnego stolika
-8 złotych lunull (każda inna)
-sprzączka i okucia pasa z bursztynem
-złote pierścienie
-naczynia szklane, drewniane, gliniane
-okucia brązowe

*3 grób (3 m od drugiego)

-fragment jednego zęba
-naczynie szklane
-misa, wiadro, kociołek brązowe
-złote i srebrne pierścienie
-złoty naszyjnik
-złoty naramiennik
-wisiorek koszyczkowaty
-moneta rzymska
-bransoleta z kolbowatym zakończeniem
-kilka sprzączek (od jednego pasa)
-ozdobne elementy pasa
-zapinki zakrzowskie, masywne złote i srebrne ze złotą blachą
-monety rzymskie
-drewniane elementy szkatułki
-nożyce
-srebrny nóż
-łyżeczka higieniczna
-kamienie do gry planszowej

Hasleben

-grób księżniczki
-krąg nadłabski
-schody z gliny w komorze grobowej
-dużo złotych i srebrnych przyborów toaletowych i biżuterii
-naczynia importowane srebrne i szklane
-naszyjnik z gruszkowatym zapięciem
-duża zapinka tarczowata
-pierścień złoty z granatem

Gommern

-uratowany grób książęcy 1990
-21 lat, mężczyzna, 180 cm
-zmarły ułożony na ławie
-uzbrojenie !!!! (odchylenie od innych grobów POR)
-naczynia szklane – puchar z walczącymi panterami i końmi
-stolik
-czerpaki, cedzidła
-2 złote zapinki
-naszyjnik złoty 0,5 kg z pogrubionymi końcami
-4 denary rzymskie i jedna „fałszywka”
-złoty pierścień
-wiaderko
-pas schowany w skrzyni (3 sprzączki)
-nożyk i nożyce srebrne
-srebrne groty strzał, oszczepu i włóczni
-ostrogi ze srebrnym drutem i złotym filigranem
-tarcza (okrągła, średnica 1 m, malowana na 3 kolory) + srebrne umbo (przerobione naczynie rzymskie) na dole wytłaczane zlotem + krążki szklane, a na końcu zloto „totalny odlot”

Pielgrzymowo

-wyrabowany wielbarski
-zachowana konstrukcja drewniana „dom dla zmarłego”

Z wykładu o grupie dębczyńskiej:
Białęcin

-grób książęcy
-cynowy talerz z napisami rzymskimi (ATTIUS, ATTI)
-srebrna łyżka „ATTIUS”
-szklana czarka z ornamentem szlifowanych okręgów
-bransolety z pseudogranatu
-4 pierścienie
-fibula srebrna ze złotą folią
-kolia ze szklanych paciorków
-4 denary z dziurką
-naczynia gliniane
-kółka metalowe

Żegocino
-grób książęcy?
-wiaderko brązowe zdobione fryzem z walczącymi syrenami i morską fauną
-rondel brązowy

Grabów
-grób książęcy?
-metalowa misa
-czerpak, cedzidło
-czarka szklana
-grzebień

Z wykładu o Hunach:
Szeged – Nagyszeksos
-200 przedmiotów w stylu polichromicznym – 1 kg
-naszyjniki masywne, sprzączki, okucia paradnego miecza, okucia dwóch siodeł, okucia kołczanu
-przedmiot z elektronu
-nadtopione (ofiara wrzucona w ogień?)

Pietroasa (Rumunia)

-odkryty przez chłopów, którzy nikogo nie powiadomili.
-sprzedali złote zabytki murarzowi, który je łamał
-czerwone kamyki wypadały podczas łamania, on je wyrzucał na podwórko i dzieci się nimi bawiły i tak znalezisko wyszło na jaw (rok później)
-ponad 20 złotych przedmiotów
-duży złoty talerz (50 cm średnicy)
-2 naszyjniki
-2 naczynia koszyczkowate z uchwytami w kształcie panter
-3 zapinki - 1 w kształcie orła (męska) i 2 z łańcuszkami z paciorków z kryształu górskiego i granatu.
-jakiś złodziej schował się na noc w toalecie w muzeum. Zabrał, połamał i schował zabytki pod płaszcz. Wyszedł rano z muzeum jak gdyby nigdy nic.
-a potem wyrzucił do kosza na ulicy dzban, bo mu zawadzał.
-dyrektor muzeum znalazł go w drodze do pracy

Sorna
-kobieta
-diadem z almandynami (arystokracja huńska)
-zwierciadło
-sprzączka

Apahida
-Siedmiogród

*grób 1
-2 brązowe dzbany
-złote okucia drewnianego naczynia
-złota bransoleta
-złota zapinka z cebulowatymi zakończeniami
-6 wisiorków zoomorficznych
-2 zapinki w kształcie orłów
-pierścienie ze znakiem krzyża (chrześcijanin?) i napisem „OMARUS”
-przypomina wyposażenie króla Franków
-zmarły z pochodzenia był Gepidem.
*grób 2
-450-476 datowanie
-50 m od grobu 1
-wędzidła
-miecz zdobiony almandynami
-sprzączki do butów ze złota
-torba okuta złotem i almandynami
-siodło okute przedstawieniami orłów

Untersiebenbrum

-dln Austria
-2 lub 3 groby
*grób 1
-kobieta 20-24 lata
-2 pary dużych srebrnych zapinek +złoto +almandyn
-kolczyk ze złota
-naszyjniki, bransolety
-zwierciadło

*grób 2
-chłopiec, 7 lat
-srebrne zapinki cykasowate
-paciorki szklane i bursztynowe
-zwierciadło
-złota łyżeczka do uszu, szczypczyki, patyczek do czyszczenia paznokci
-ubranie pokryte złotymi foliami (typowe dla kozcowników)
*grób ? 3
-bransoleta ze złota
-brązowe okucia pochwy miecza

Szilagysomlyo
-Siedmiogród

*1.część
-13 medalionów (Maxymiliusa, Konstatynusa, Valeriusa) ze złota, z uszkami i ramkami [pochodzenie rzymskie lub naśladownictwa]
-kolista zawieszka z 2 uszkami i almandynem
-blachy od sprzączki z postacią ludzką
-fragmenty bransolet
-bardzo długi 180 cm i 70 dag pas łańcuch złoty z 52 miniaturami narzędzi -9 perełkowatych pierścieni

*2.część
-duuuużo zapinek
-pary zapinek z lwami (14 cm)
-21 zapinek + fragmenty innych
-zapinka cesarska – onyx, cebulowate główki, kryształ górski, almandyny – ponad 17 cm; 0,5 kg
-3 złote czarki wysadzane almandynami

Zagórzyn

-SKARB
-5-10 kg złota
-3 tys monet bizantyjskich z IV wieku
-kilka złotych medalionów (Walentynian, Konstans)
-kilkadziesiąt złotych paciorków
-26 kg monet srebrnych [zakupione przez handlarza z Wa-wy]
-sprzączka z ornamentem wycinanym z główkami zwierzęcymi
-złota zawieszka pierścieniowa
-datowanie V/VI wiek

Młoteczno

-znalezisko w oczku wodnym
-duża złota zapinka (styl polichromiczny)
-złoty łańcuszek
-1917 – 2 złote naszyjniki (ok. 1kg każdy)
-1917 – znalezione przy zbieraniu ziemniaków – 3 złote wisiorki wiaderkowa te
-1917 – chłopiec znalazł zloty medalion Konstancjusza
-0,5 – 1,5 km miedzy każdym ze znalezisk
-być może dawne bagno, do którego kiedyś wrzucano skarby. A orka rozprzestrzeniła je po wsi
-datowanie około 2 wieki, składano do tego bagna przez długi okres.