ALEKSANDER DUNIN-BORKOWSKI

• Parafiańszczyzna - krytyka społeczeostwa galicyjskiego. Podporządkowanie obserwacji zadaniom satyryczno-karykaturyzującym. PROZA NARRACYJNA

• A. Dunin-Borkowski do czaspisma Rok (Poznań). czasopismo światopoglądowe zorientowane demokratycznie. Z pochodzenia był z Galicji.

JÓZEF DUNIN BORKOWSKI

• Przedstawiciel liryki ironiczno-żartobliwej.

• Sonety pełtwne – ironiczna trawestacja Sonetów Krymskich

KAZIMIERZ BRODZIŃSKI

• Poeta sentymentalny

• Należał do Towarzystwa Przyjaciół Prawdy (1817). Odbiór widowni jako kryterium poznawcze.

O klasyczności i romantyczności, tudzież o duchu poezji polskiej – nie ma zdecydowanej pochwały romantyzmu; nowy model literatury ma godzić pierwiastki klasyczne z romantycznymi. Przeciw mistyce, ponurej fantastyce i zachwytom nad średniowieczem, za „czuciem romantycznym”.

Sielanka jako narodowy gatunek poezji polskiej; Słowianie są łagodni, dobrzy, poczciwi na skutek pracy na roli :P.

Narodowość w sztuce.

• O krytyce, O egzaltacji i entuzjazmie – Brodziński zaangażowany w kampanię przeciw romantyzmowi.

ANTONI CZAJKOWSKI

• Madej

• Baśń o żelaznym wilku i o pięknym królewicz – zabawa z formą ludowego moralitetu i bajki. Spożytkowanie folkloru zabawowo i ironicznie. Eksperyment jednostkowy. LIRYKA

MICHAŁ CZAJKOWSKI

• Powieści historyczne. Polskie powieści cechował konglomerat prozy dokumentalnej, skotyzmu, gawędy szlacheckiej.

• Poruszał temat Ukrainy –

• Werynhora – przeznaczeniem Ukraińców jest połączenie z Polską.

• Powieści kozackie

• Stefan Czarniecki (intencja polonofilska)

FRANCISZEK SALEZY DMOCHOWSKI

• krytyk romantyzmu: Uwagi nad teraźniejszym stanem, duchem i dążnością poezji polskiej – krytyka dwóch pierwszy tomów Mickiewicza

JÓZEF BOHDAN DZIEKOŃSKI

• Proza fantastyczna: Sędziwój. Bohater: polski alchemik z XVI wieku. Próba stworzenia romantycznej powieści o alchemii. Zjawiska niewyjaśnione nie są magią, lecz tajemniczością świata. PROZA FANTASTYCZNA

GUSTAW EHRENBERG

• Szlachta w roku 1831 - Argumentacja społeczna, demokratyczna – wrogiem nie tylko zaborca, ale i obcy klasowo rodak – przeciwstawienie mocnego ludu i kunktatorskich magnatów.=> liryka „rewolucyjna” (burze, pioruny, zburzenie starego świata, nicestwienie, schemat katastrofy i odrodzenia)

ALEKSANDER FREDRO

• Cudzoziemczyzna

• Gwałtu, co się dzieje

• Pan Jowialski

• Zemsta

• Mąż i żona

• Odludki i poeta

• Dożywocie

• Trzy po trzy

• Śluby panieński

STEFAN FLORIAN GARCZYŃSKI

• Wspomnienia czasów wojny narodowej polskiej (modlitwa obozowa) -

Liryka patetyczna moralnie i skrupulatna jako świadectwo – S. Garczyoski – Wspomnienia z czasów wojny narodowej polskiej (Modlitwa obozowa) – poczucie misji, świętości własnej sprawy, opartej na przymierzu z Bogiem; mesjanistyczny ton krwawej ofiary za ludzkośd.

• Cykl trzynastu „sonetów wojennych” Garczyoskiego – próba romantycznej syntezy epopei powstaoczej.

Ton romantycznej frenezji – Goszczyoski – frenezja w opisie wroga, objętego klątwą zemsty i nienawiści – Chmura, Wisła i święty Jakub;

• Duch kosyniera – ballada romantyczna, w której idea patriotycznej śmierci za ojczyznę została wtopiona w jaskrawe realia balladowej fantastyki.

ANTONI GORECKI

• Z wikipedii wiem tyle, że był funflem Mickiewicza w Dreźnie. Obaj pochodzili z lelewelowskiego środowiska.

• Napisał Hymn do Boga o zachowanie wolności (1817). Przerobiono jednak jego tekst na Boże coś Polskę – to każdy zna.

SEWERYN GOSZCZYŃSKI

• Liryki humańskie: „ja” liryczne z licznymi obsesjami (bezcelową wędrówką życia,nienawiści, zemsty, skazania na śmierć. tu: Klątwa sumienia i Moja piosenka

• Frenezja w opisie wroga, objętego klątwą zemsty i nienawiści: Chmura, Wisła i św. Jakub

• Duch kosyniera – ballada romantyczna, w której idea śmierci za ojczyznę została wtopiona w jaskrawe realia balladowej fantastyki.

• Wyjście z Polski – twórczość liryczna z perspektywy upadku powstania.

• Uczta zemsty – „czarna msza” prześladowców ludzkości; zapowiedź przesilenia zła i erę wyzwolenia ludzkości

• Zamek Kaniowski – poemat romantyczny. Czarny romantyzm. 3 części.

KLEMENTYNA HOFFMANOWA

LITERATURA DLA MŁODEGO ODBIORCY

• Powieści moralne

• Małe powieści i rozmowy dla dzieci

• Adaś i Olesia

• Krótkie formy prozatorskie (przez nią zwane POWIEŚCIAMI)

Pamiątka po dobrej matce – o wychowaniu młodej panny – krytyka szkoły romansów, ale i zbytniego „stanu natury”, ograniczenie uczoności, kobieta powinna byd formowana przez zracjonalizowaną kulturę.

• Wydawnictwo periodyczne – „Rozrywki dla dzieci”- pierwsze w Polsce pismo dla dzieci;

ZYGMUNT KRASIŃSKI

• Agaj-han

• Irydion

• Nie-boska komedia

• Przedświt

• Psalm przyszłości

• Ostatni

Resztę radzę doczytać w rozdziale o nim

JÓZEF IGNACY KRASZEWSKI

• Anafielas - mityczne i historyczne dzieje Litwy. (Tytułowy Anafielas – góra pamięci i nieśmiertelności); w romantycznym nurcie ocalania pamięci przeszłości, odczytywania jej z okruchów podao itd. Pisana wierszem bezrymowym (liryka BYLIN) o rytmie jedenastozgłoskowca lub ośmiozgłoskowca. Dramatyzm starcia pogaostwa i chrześcijaostwa; próba podporządkowania opowieści nadrzędnej idei historiozoficznej o twórczej roli silnych duchów.

• Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy – PROZA NARRACYJNA

• Typy i charaktery

Latarnia czarnoksiężnika - podróż młodego bohatera wracającego z Niemiec – seria jednostkowych obrazków i portretów.

• Kraszewski podporządkowuje rolę akcji, fabuły itd. tokowi obrazkowemu; fabuła upodrzędniona > PROZA NARRACYJNA

• Poeta i świat - brak radykalnego rozwiązania – i świat i poeta jest niedobry:P.

• Historia Sawki

• Ulana

• Budnik

• Ostap Bondarczuk

• Jaryna

• Ładowa pieczara

• Chata za wsią

• Jermoła

• Historia kołka w płocie

• PO UWOLNIENIU CHŁOPÓW KRASZEWSKI NIE WRACA DO TEGO MOTYWU (CZYLI POWIEŚCI LUDOWEJ)

• Rok ostatni panowania Zygmunta III – proza pamiętnikarski-dokumentalna

• To samo: Kościół świętomoichalski w Wilnie

• Ostatnia z książąt Słuckich

• Zygmuntowskie czasy – powieść walterskotowska

• jedno z wybitniejszych osiągnięd gatunku powieści walterskotowskiej; rola fikcji w utrwalaniu historii; rozwinięta, awanturnicza fabuła, fikcyjny bohater/ operowanie dobrze odtworzonym tłem epoki i wprowadzenie postaci historycznych.

• Dramaty historyczne: Halszka

• Tęczyńscy

• Komedie raczej słabe

DYSKUSJA O POWIEŚCI – o prawie powieści do istnienia wśród liczących się gatunków literackich, jej cechach konstrukcyjnych i celach pozaartystycznych; główni animatorzy – Kraszewski i Grabowski;

Kraszewski – teoretyk powieści historycznej – Rzut oka na ścieżkę, którą poszedłem, O polskich romansopisarzach, Przeszłośd i przyszłośd romansu.

Początkowo – zdecydowanie przeciwko swobodzie artystycznej w kształtowaniu historii; ważna – dokładna znajomośd historii;

Walterskotyzacja jako plaga literatury europejskiej;=> polemika z Grabowskim;

• Większośd krytyków nie podziela negatywnego stosunku Grabowskiego do poezji francuskiej.

TEOFIL LENARTOWICZ

• Reprezentant ludowości (wierszowe formy z folkloru)

• Nazwany Lirnikiem Mazowieckim

ANTONI MALCZEWSKI

ADAM MICKIEWICZ

TEODOR TOMASZ JEŻ

MAURYCY MOCHANCKI

CYPRIAN KAMIL NORWID

WINCENTY POL

MIECZYSŁAW ROMANOWSKI

• Sztandary polskie w Kremlu – etyka wolności uniwersalnej „za wolność waszą i naszą”

• Redaktor Dziennika literackiego

HENRYK RZEWUSKI

LUCJAN SIEMIEŃSKI

JULIUSZ SŁOWACKI

WŁADYSŁAW SYROKOMLA

KORNEL UJEJSKI

MARIA WIRTEMBERSKA

JÓZEF BOHDAN ZALESKI

NARCYZA ŻMICHOWSKA