EKONOMIKA ZASOBÓW PUBLICZNYCH

dr Waldemar Kozłowski Listy: - 25.02., 11.03., 18.03., 25.03.	egzamin pisemny max 25 pkt, obecność na wykładzie 0,5 pkt I termin: 15.04.2015, 13^15-14^45 II termin: 03.06.2015, 13^15-14^45 oceny: 24-25 bdb, 22-23 db+, 20-21 db, 17-19 dst+, 14-16 dst

WYKŁAD 1 25.02.2015
Istota zasobów publicznych

BLOK 1
Pojęcie zasobów publicznych

Zasoby – pojęcie powszechnie używane, oznacza wielkości odniesione do poszczególnych dóbr, określone w konkretnym momencie czasu.

Pojęcie „zasobów” obejmuje dobra materialne i niematerialne. Potocznie pojęcie zasobu sformułował Łojewski, że jest to „tyle a tyle tego, co teraz się posiada” (Łojewski 1998).

Organizacja	Zasoby
	ludzkie
Firma wydobywająca ropę naftową	robotnicy na platformach, dyrektorzy
Uniwersytet	kadra akademicka, personel pomocniczy
Miasto	policjanci, pracownicy komunalni
Sklep spożywczy	sprzedawcy, księgowy

Źródło: opracowanie własne na podstawie R. Griffin 2004, s. 4

Klasyczna (gospodarcza) koncepcja przedstawia zasoby jako skończony zbiór, który określa granice wzrostu gospodarczego.

„(…) zasoby nie kończą się lecz ich jakość spada wraz z procesem eksploatacji.
Niższa jakość związana jest z wyższymi kosztami i niższymi efektami, co prowadzi do osiągnięcia granic wzrostu ilościowego.”

Ilość zasobów wysokiej jakości maleje wraz z czasem, co może stanowić barierę wzrostu gospodarczego i społecznego – np. ropa, węgiel, gaz, złoto, ziemia pod uprawy itp.

Ograniczenie dostępu do tanich zasobów powoduje wzrost ich ceny, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju substytutów, a to z kolei przeciwdziała całkowitemu wyczerpaniu zasobów.

Rodzaje zasobów:
- naturalne
- sztuczne

Zasoby naturalne

Zasoby wyczerpywane	Zasoby niewyczerpywane
Zasoby nieodnawialne	Zasoby odnawialne
- bogactwa mineralne - powierzchnia użytkowa (przestrzeń)	- powietrze - wody - gleby - świat roślin - świat zwierząt

Źródła energii

Odnawialne	Nieodnawialne
- biomasa - energia wody - energia wiatru - energia słoneczna - energia geotermalna	- węgiel kamienny - węgiel brunatny - łupki bitumiczne - ropa naftowa - gaz ziemny - uran i inne pierwiastki promieniotwórcze

Zasoby wyczerpywalne nieodtwarzane takie jak: bogactwa mineralne i przestrzeń użytkowa są nieodnawialne, przynajmniej w krótkim okresie czasu.

Zasoby wyczerpywalne odtwarzalne (odnawialne) są to: powietrze, woda, gleba, świat roślinny i zwierzęcy. Są odnawialne (niektóre) w krótkim czasie, inne – wymagają długiego czasu.

Zasoby niewyczerpywalne takie jak: promieniowanie słoneczne, energia fal i pływów morskich, energia wiatru, czy energia geotermiczna charakteryzują się ciągłą dostępnością.

Główną cechą zasobów niewyczerpywalnych jest to, ze zużycie w konkretnej chwili nie wpływa na ilość, która może być wykorzystana w przyszłości.

Zasoby sztuczne
Zasoby materialne
Zwiększające wartość użytkową środowiska
Kapitał finansowy: - gotówka - akcje - obligacje - inne papiery wartościowe

Najważniejszym problemem ekonomicznym jest rozwiązanie sprzeczności między nieograniczonymi potrzebami ludzkimi a ograniczonością zasobów niezbędnych do ich zaspokajania.

Ekonomia wyjaśnia proces alokacji rzadkich zasobów między różne konkurencyjne ich zastosowania.

WYKŁAD 2 11.03.2015

2.1. Parametryzacja – działanie niedokonane lub proces dokonany – zmierzający do opisania danego zjawiska, w tym przypadku poszczególnych zasobów publicznych (naturalnych i sztucznych) w wielkościach matematycznych (miernikach ilościowych) najlepiej oddających ich rozmiary.

Najwłaściwszym miernikiem do wyrażania wszystkich zasobów publicznych byłyby jednostki ekonomiczne np. wartość.

Ustalenie wartości wymaga zastosowania odpowiednich metod, co nie zawsze jest możliwe z formalno-prawnego punktu widzenia.

Wartość jest jedną z podstawowych kategorii filozoficznych, istotna zwłaszcza w etyce, estetyce antropologii, a poza filozofią np. w ekonomii, religii i teologii, psychologii, socjologii, etnologii, teorii kultury i prawa.

Oznacza coś, co – w sensie absolutnym lub na gruncie danego zespołu poglądów – jest cenne i godne pożądania.

Najogólniej w ekonomii, wartość można określić jako sumę pieniędzy, jaką jesteśmy gotowi poświęcić za posiadanie lub korzystanie z danych dóbr bądź usług.

Wartość posiadają dobra, które są: użyteczne, są rzadkością i są dostępne:
- subiektywna użyteczność dobra – jest rozumiana jako zdolność do zaspokojenia potrzeb, czyli jest satysfakcją z konsumpcji;
- rzadkość dobra – niewystarczająca ilość dobra do pokrycia potrzeb. Potrzeby są nieograniczone, w przeciwieństwie do zasobów;
- dostępność dobra – fizyczna i prawna. Dobra niedostępne (np. w ziemi) lub ograniczone prawnie (np. mieszkanie w spadku przed orzeczeniem sądu), nie mają zdolności do wymiany, nie posiadają wartości ekonomicznej.

BLOK 2 Zasoby energetyczne
Polityka energetyczna w UE

Polityka energetyczna
Nowa długoterminowa strategia energetyczna koncentruje się wokół kwestii zapobiegania zmianom klimatu, zwiększania bezpieczeństwa dostaw energii oraz konkurencyjności w tej dziedzinie.

Przewiduje się, iż w bieżącym stuleciu temperatura na świecie wzrośnie o ponad 5*C, zależność od zewnętrznych dostawców zwiększy się z obecnego poziomu 50% do 65% w 2030 roku, uzależnienie od importu gazu wzrośnie z 57% do 84%, a ropy naftowej z 82% do 93%.

Ponadto, przypuszcza się, iż obecne polityki krajów UE zamiast przyczynić się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, do roku 2030 doprowadzą do około 5% wzrostu ich emisji.

10 stycznia 2007 Komisja Europejska przedstawiła pakiet działań w obszarze energii i zmian klimatu stanowiący podstawę nowej polityki energetycznej dla Europy. Główne strategiczne założenia (do 2020r.) to:
- redukcja o 20% emisji gazów cieplarnianych,
- wzrost udziału energii odnawialnej w konsumpcji krajów UE,
- zmniejszenie o 20% zużycia energii ogółem.

zasoby węgla w Polsce – 14 mld ton; 1,5% zasobów świata; wystarczy na 90 lat

Cele energetyczne:
1. Energetyczny rynek – poprzez podział między zarządzaniem sieciami gazowymi i energetycznymi a działaniami w zakresie produkcji i dystrybucji.

2. Zintegrowany i połączony rynek – zależy w dużym stopniu od rzeczywistej transgranicznej wymiany energii. Konieczne jest wprowadzenie skutecznych regulacji na poziomie wspólnotowym.

3. Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energetycznych – istotne znaczenie mechanizmów zapewniających solidarność między państwami członkowskimi oraz dywersyfikacji źródeł.

4. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych – energia jest źródłem 80% emisji gazów cieplarnianych w UE.

5. Efektywność energetyczna – zmniejszenie zużycia energii o 20% do 2020r.

6. Energie odnawialne – wykorzystanie energii odnawialnych, tj. energia wiatrowa, słoneczna, fotowoltaiczna, z biomasy, geotermalna i z pomp ciepła.

7. Rozwój technologii energetycznych – poprzez rozbudowę rynku niskoemisyjnych technologii energetycznych.

8. Uwzględnianie w przyszłości przemysłu jądrowego – wobec wzrastających obaw dotyczących bezpieczeństwa dostaw energii i emisji CO₂.

9. Prowadzenie wspólnej międzynarodowej polityki energetycznej – UE nie może sama osiągnąć celu jakim jest bezpieczna, zrównoważona i konkurencyjna energia.

2.2. Polityka energetyczna na poziomie kraju

Polityka energetyczna Polski do roku 2030 z dnia 10 XI 2009r.
- dążenie do utrzymania zero-energetycznego wzrostu gospodarczego – bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną,
- racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla,
- dywersyfikacja dostaw gazu,
- przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej,
- wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020r.

Podstawowym dokumentem prawnym regulującym funkcjonowanie sektora energetycznego w Polsce jest Ustawa Prawo Energetyczna 10.04.1997r. ze zmianami.

2.3. Polityka energetyczna na poziomie gminy

Podstawy prawne:
A. Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o Samorządzie gminy, która definiuje w Art. 7 m.in.:
Zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.
W szczególności zadania własne gminy obejmują sprawy: (…) zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Narzędzia zarządzania energetyką w gminie
Polityka energetyczna gminy
Polityka energetyczna UE
Polityka energetyczna Polski
Akty prawne
Plan energetyczny gminy

Istoty publiczne. Ekonomika energetyki. Model ESCO- spółka mająca na celu obniżenie kosztów energii…

Część budżetu domowego wydawanego na rachunki za energię:

• W Polsce około 12%

• UE tylko 4%

Przyczyny nadmiernego zużycia

• niedostateczna izolacja cieplna budynków

• Wysokie ubytki podczas przesył

• W niektórych systemach straty te szacuje się na poziomie 45%

• W prawidłowo działającym systemie ubytki ciepła określa się na 10%

Skrót „ESCO”- Energy Service Company

Co oznacza oferującą kompleksowe usługi eksperckie w zakresie energetyki gwarantującą potencjalnym klientom ponoszonych z jej tytułu kosztów

Cechy projektów typu ESCO:

• Uzyskanie oszczędności energii jako mierzalny element przedsięwzięcia

• Kompleksowość usługi

• Wykonanie audytu energetycznego

• Wykonanie dokumentacji budowlanej

• Uzyskanie stosownych decyzji administracyjnych

• Wykonanie robót budowlanych

• Zagwarantowanie finansowania

• Prowadzenie eksploatacji konserwacji

• Prowadzenie cyklicznego rozliczania uzyskanych oszczędności

Cechy projektów typu „ESCO”

• Podpisana umowa ma charakter „umowy o efekt”

• Firma ESCO gwarantuje uzyskanie efektu energetycznego

• Działalność ESCO traktowana jest bardziej jako działalność usługowa niż inwestycyjna, gdzie wszelkie wykonywane modernizacje są traktowane jako środek do uzyskania oszczędności energii

Finansowanie w formule ESCO:

• Neutralność/pomniejszenie

Idea działalności ESCO

• Po przeprowadzeniu prac modernizacyjnych rzeczywiste koszty energii u klienta ulegają obniżeniu w stosunku do stanu sprzed modernizacji.

• Klient natomiast zobowiązuje się do ponoszenia ich na niezmienionym poziomie przez określony okres czasu

• Okres ten nazywamy okresem zwrotu nakładów

• Jego długość zależy od parametrów techniczno-ekonomicznych poszczególnych, a w szczególności od relacji pomiędzy poniesionymi nakładami a wielkością uzyskanych oszczędności.

Czynniki wpływające na uzyskane efekty:

Czynniki zależne od firmy ESCO

• Wykonane modernizacje, usprawnienia- jakość prac

• Wdrożone zmiany organizacyjne

• Automatyzacja

Czynniki zależne od klienta (niezależne od ESCO):

• Prawidłowa eksploatacja obiektu

• Rozbudowa, przebudowa obiektu

• Zmiana funkcji użytkowanych budynku, intensywność eksploatacji

• Dalsza termomodernizacja (bez udziału ESCO)

Czynniki niezależne, od stron przedsięwzięcia

• Warunki atmosferyczne

• Inflacji cen nośników energii

Cykl usługi w formule ESCO:

1. Przygotowanie wstępnej koncepcji (Audyt Wstępny).

2. Podpisanie kontraktu.

3. Wykonanie audytu energetycznego, studium wykonalności, akceptacja klienta

4. Wykonanie dokumentacji technicznych i projektów, akceptacja klienta

5. Przeprowadzenie pełnego procesu inwestycyjnego

6. Przeprowadzenie szkoleń (gdy jest to istotne)

7. Rozliczanie kosztów energii przez okres trwania kontraktu

8. Raportowanie uzyskanych oszczędności, akceptacje klienta dla przesyłanych raportów

9. Dokonanie rozliczeń końcowych

WYKŁAD 3 18.03.2015 r.

Temat: zasoby odnawialne w energetyce:

Energetyka wiatrowa jako ważny czynnik rozwoju gmin województwa warmińsko-mazurskiego

Energia wiatru pochodzi od energii Słońca. Promienie słoneczne ogrzewają powietrze, co także następuje dzięki konwekcji i przewodzeniu.

Ruchy mas powietrza spowodowane są przez ruch wiatrowy Ziemi oraz prądy morskie.

Energia promieniowania słonecznego (około 1-2%), która dociera do powierzchni Ziemi, zamieniana jest energią kinetyczną wiatru, co odpowiada mocy około 2700 TW.

Kalkulacja ceny energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii:

Zalety farm wiatrowych:

• Tworzą nowe miejsca pracy

• Nie potrzebują jakiegokolwiek paliwa

• Wymagają obsługi

• Nie ponosi się opłat za zanieczyszczanie środowiska

• Stanowią duży potencjał produkcyjny energii elektrycznej bez emisji

• Występuje możliwość budowy modułowej w zależności od potrzeb energetycznych

Obawy dotyczą głównie:

• Nadmiernego hałasu oraz promieniowania elektromagnetycznego szkodliwego i niebezpiecznego dla zdrowia i życia

• Wpływu ultradźwięków, które są emitowane przez turbiny

• Ograniczenie miejsca pod zabudowę

• Obniżenie się wartości nieruchomości i gruntów

• Oszpecenie środowiska naturalnego przez postawienie turbin wiatrowych

Uwarunkowania w rozwoju energetyki wiatrowej:

Wnioski:

1. Województwo Warmińsko-mazurskie dysponuje jednym z największych potencjałów w zakresie energii wiatrowej w Polsce, które obecnie szacuje się na poziomie 7300 MW.

2. Obecnie w województwie potencjał energetyki wiatrowej jest wykorzystywany tylko na poziomie 3,72% (271,605 MW)

3. Podstawową determinantą w zakresie inwestycji w energetykę wiatrową na terenie woj. war.-maz. jest uwarunkowanie środowiskowe. Akty prawne w zakresie ochrony środowiska obejmują obszar 1122000 km2, co stanowi 46,7% całego obszaru województwa.

Energetykę wiatrową może stanowić dla województwa Warmińsko-Mazurskiego istotny impuls w rozwoju gospodarczo-społecznym.

Wykorzystanie zasobów energii wiatrowej wymaga współdziałania władz samorządowych oraz instytucji naukowych celem opracowania analiz lokalizacyjnych.

Być może dobrym pomysłem byłoby powołanie Agencji Energii Wiatrowej która zajęłaby się kwestiami organizacyjnymi i analitycznymi odnośnie wykorzystania zasobów energii wiatrowej.

WYKŁAD 4, 25.03.2015 r.

Zasoby publiczne

4.1. Ekonomika publicznych zasobów mieszkaniowych

PROCES ZARZĄDZANIA NIERUCHOMOŚCIAMI

Wymagania stawiane zarządcom stale rosną, co wynika z:

• zmian technologicznych, budowlanych,

• Wyposażenia budynków, lokali,

• Oczekiwaniami właścicieli zainteresowanych wzrostem wartości nieruchomości,

• Złożonością problemów natury ekonomicznej.

Ustawa o 21.08.1997r. – o gospodarce nieruchomości

Zarządzanie nieruchomości jest działalnością zawodowa, polegającą na podejmowaniu decyzji o wykonywaniu czynności zmierzających do utrzymania nieruchomości w stanie niepogorszonym, zgodnie z jej przeznaczeniem raz do uzasadnionego inwestowania w tę nieruchomość.

„Obecnie deregulacja zawodu???!!!!??//” - ?

MODEL RYNKU NIERUCHOMOŚCI

Miejsce podrynku mieszkań komunalnych na rynku nieruchomości mieszkaniowych.

RYNEK NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH:

- komunalno-społecznych,

- spółdzielczych,

- deweloperskich,

- prywatnych.

INNE PODRYNKI RYNKU NIERUCHOMOŚCI:

- rynek nieruchomości komercyjnych,

- rynek nieruchomości przemysłowych,

- rynek nieruchomości rolnych,

- rynek nieruchomości rekreacyjnych,

- rynek nieruchomości specjalistycznych.

WSKAŹNIKI NIEDOBORÓW MIESZKANIOWYCH

ROK 2013:

- Polska –

- Świat –

BUDOWNICTWO KOMUNALNE

PRZEKSZTAŁCENIA W SEKTORZE MIESZKALNICTWA KOMUNALNEGO:

• Od lat 50- do końca lat 80. mieszkalnictwo sterowane było w sposób centralny,

• Zasoby mieszkaniowe stanowiły własność państwa i zarządzane były w większych miastach przez tzw. PGM, ADM w małych miejscowościach przez wielobranżowe struktury np. PGKiM,

• Duża niesprawność procesu zarządzania (administrowanie),

• Stan taki spowodował, iż zasoby mieszkaniowe gminy stały się miejscem zamieszkania dla ludzi biednych, nie wymagających określonego standardu,

• Zmiany wymuszone zostały po zmianie systemowej 1989r.

• Ustawa o samorządzie terytorialnym – 1990r przekazanie zasobów mieszkaniowych samorządom – jako zadanie własne.

PRZEKSZTAŁCENIE W SEKTORZE MIESZKALNICTWA KOMUNALNEGO LATA 90-93:

• W 1990r podjęto próbę ratowania zasobów komunalnych, poprzez przekazanie gminom tych zasobów i dobór odpowiednich form zarządzania,

• Główny cel: obniżenie kosztów funkcjonowania, poprawa jakości zasobów, zmniejszenie dotacji gminnych na w.w. cele,

• Nie zmieniono natomiast podstawowego kanonu socjalistycznego iż: najemca jest uprzywilejowany względem właściciela,

• Czynsze regulowano wciąż centralnie,

• Uwolniono jedynie czynsze za lokale użytkowe,

• Nowelizacja prawa lokalowego – wstawki wg zasad gospodarki rynkowej,

• Likwidacja przedsiębiorstw gospodarujących zasobami mieszkaniowymi skarbu państwa,

• PP w zakłady budżetowe, a następnie w spółki kapitałowe,

• Zwiększenie samodzielności gmin w zakresie polityki czynszowej.

PAKIET USTAW W SEKTORZE MIESZKALNICTWA 1994-95(96?):

• 2 lipca 1194r – o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych,

• 24 czerwca 1994r – o własności lokali

• 26 października 1996r (chyba powinien być 1995?????) – o niektórych formach wspierania budownictwa mieszkaniowego (TBS).

ROK 2001 PAKIET USTAW MAJĄCYCH NA CELU USPRAWNIENIE OBSZARU MIESZKALNICTWA KOMUNALNEGO.

• 21 czerwca 2001r - o ochronie praw lokatorskich, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu Cywilnego,

• 21 czerwca 2001r - o dodatkach mieszkaniowych.

OCENA SYTUACJI W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA ZASOBAMI KOMUNALNYMI:

• Istotne znaczenie w gospodarce ZM gminy posiada polityka przemieszczeń – dostosowanie najemców do odpowiadającym im standardom i kulturze,

• Wraz z odpowiednią polityką czynszową odnośnie standardu mieszkania,

• Proces prywatyzacji mieszkań komunalnych przybrał postać rozproszoną – wszystkim, kto chce – lepsze rezultaty daje prywatyzacja selektywna – tylko wydzielone zasoby – np. najbardziej kosztowne dla gminy,

• Pojawił się problem między właścicielem mieszkania a najemcą w tym samym budynku.

OCENA SYTUACJI W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA ZASOBAMI KOMUNALNYMI – WADY:

• Obsadzenie ludzi bez kompetencji z klucza politycznego w zakładach zarządzających zasobami komunalnymi,

• Duża rozpiętość organizacyjna i wieloszczeblowość zarządzania zasobami komunalnymi,

• Brak odpowiedniego nadzoru nad spółkami zarządzającymi ZK.

PROPOZYCJE ZMIAN W ZARZĄDZANIU ZM GMINY:

• Poprawa konkurencyjności między zarządcami,

• Obsadzanie stanowisk kierowniczych przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje,

• Dążenie do poprawy windykacji należności,

• Wdrożenie audytu energetycznego – Esco,

• Współpraca z TBS przy rozwiązywaniu problemów zasobów komunalnych.

Powodem powstania Towarzystw Budownictwa Społecznego (TBS) była konieczność realizowania zadań gminy w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych społeczności lokalnej.

Oferta przeznaczona jest dla mniej zamożnych gospodarstw domowych, które nie mogą sobie pozwolić na budowę lub zakup własnego mieszkania.

Spółki z.o.o.	365
Spółka akcyjna	11
Spółdzielnia osób prawnych	6
RAZEM:	382

SYSTEM BUDOWNICTWA TBS-owskiego.

1. Kredytowanie niekomercyjne i spłacanie

2. Wkład partycypanta

3. Kapitał własny inwestora wniesiony przez współwłaścicieli

4. Zatwierdzenie wysokości czynszu przez radę gminy

5. Czynsz płacony przez najemców

TOWARZYSTWO MOŻE RÓWNIEŻ:

• Nabywać budynki mieszkalne,

• Przeprowadzać remonty i modernizację obiektów przeznaczonych na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych na zasadach najmu,

• Wynajmować lokale użytkowe znajdujące się w budynkach towarzystwa.

ETAPY REALIZACJI SGM:

1. Podpisanie z najemcą wstępnej umowy na najem,

2. Najemca zobowiązuje się do partycypacji w kosztach budowy 50%,

3. Inwestor w oparciu o własne i zewnętrzne środki realizuje inwestycje,

4. Zawierana jest umowa najmu lokalu z przyrzeczeniem przejęcia na własność

5. Po spłacie kredytu mieszkaniowego najemca staje się właścicielem

6. Po wyodrębnieniu wszystkich lokali SGM przestanie istnieć, powstaje wspólnota mieszkaniowa.

4.2 Ekonomika infrastruktury drogowej

Model oceny efektów związanych z budową lub modernizacją infrastruktury drogowej.

Infrastruktura transportowa stanowi jeden z podstawowych elementów układu  społeczno–gospodaczo–przestrzennego kraju, regionu czy gminy i posiada decydujące znaczenie w ich rozwoju, poprawia bezpieczeństwo, jak i również implikuje wysokiej jakości usługi infrastrukturalne.

ROLE INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ W ROZWOJU GOSPODARCZO-SPOŁECZNYM REGIONU:

• Wzrost mobilności mieszkańców,

• Wzrost jakości dróg,

• Wzrost oszczędności czasu przejazdu,

• Spadek kosztów inwestycyjnych,

• Poprawa stosunków międzynarodowych,

• wzrost dostępności komunikacyjnej regionu,

• wzrost produktywności przedsiębiorstw,

• wzrost popytu konsumpcyjnego.

14 listopada 2012 oddanych do użytku było ok. 1288,2 km autostrad oraz ok. 1088,3km dróg ekspresowych.

Kraje Europy Zachodniej zrzeszone w UE posiadają średnią gęstość dróg kołowych na poziomie średnio 130km/100km2. Polska przekroczyła w 2009 roku poziom 115km/100km2. Kraje UE dysponują jednak 1,2% autostrad, podczas gdy w Polsce współczynnik ten jest 10x mniejszy i wynosi 0,11% długości dróg.

Wykład 5

Transport w procesie gospodarowania

Rozwój transportu wpływa na :

• rozwój różnych działów gospodarki narodowej b(przemysł, budownictwo, rolnictwo, itp.)

• aktywizuje obszary wokół jego infrastruktury

• zbliża do siebie różne rynki

• czynnik dynamizujący wzrost gospodarczy

• sprzyja prorozwojowi turystyki

Dostępność transportowa

Dostępność odzwierciedla aktywność ludzką jaką jest dążenie do maksymalizacji kontaktów.

Dostępność komunikacyjna- stopień łatwości z jakim można dostać się do danego miejsca, charakteryzuje się ilością, częstotliwością i rodzajem środków transportu wraz z infrastrukturą.

Wskaźniki dostępności transportowej ST

• dostępność mierzona wyposażeniem infrastrukturalnym- ilość i jakość dróg na danym obszarze

• dostępność mierzona odległością fizyczną, czasową, ekonomiczną

• dostępność mierzona izochronami- jakimi cele osiągniemy w odległościach czasowych 15, 30, 60, min. od źródła podróży.

Zależności między efektami rozwoju infrastruktury drogowej:

Charakterystyka efektów:

• Koszt i czas przejazdu:

• w wyniku wzrostu prędkości przejazdu-eksploatacja

• w wyniku zmniejszenia odległości

• wzrost obrotowości majątku i wydajności pracowników

• zaoszczędzony czas można przeznaczyć na inne cele biznesowe

• spadek kosztów wypadków drogowych, napraw, itp..

Czas to pieniądz

Do kwalifikacji zaoszczędzonego czasu w wyniku budowy lub modernizacji infrastruktury drogowej służy wskaźnik:

VTTS- value of travel time savings

Wskaźnik standaryzowany w Wlk. Brytanii, Holandii, Kanadzie

2. Przesunięcia międzygałęziowe

• Wzrost popytu na doinwestowaną infrastrukturę drogową

• Wzrost popytu na przewozy daną infrastrukturą drogową

• Przemieszczanie się form bliżej infrastruktury drogowej

• Zmiany w infrastrukturze gospodarczej gminy

• Wzrost produkcyjności firm

• Wzrost efektów zewnętrznych

3. Produkcyjność firm

• Zmiany międzygałęziowe mają wspływ na poprawę produkcyjności

• Wzrost produkcyjności firm zlokalizowanych przy infrastrukturze drogowej

• Wzrost wyników ekonomicznych

• Wzrost popytu na dobra i usługi

• Wzrost inwestycji

3. Wzrost dostępności konkurencyjnej

• Wzrost atrakcyjności wokół drogi

• Wzrost konkurencyjności miejsca

• Poprawa lokalizacji

• Wzrost miejsc pracy

• Wzrost liczby podmiotów gospodarczych

3. Rozmieszczenie przestrzenne firm i gospodarstw domowych

• Wzrost liczby firm

• Wzrost liczby pracowników

• Wzrost liczby gospodarstw domowych

• Zmiany w strukturze gospodarczej

3. Zmiany w zatrudnieniu

• Wzrost liczby miejsc pracy

• Wzrost dochodów zatrudnionych

• Wzrost popytu konsumpcyjnego

3. Wzrost dochodu gminy

• Wzrost produkcyjności firm i zmiany w zatrudnieniu mają wpływ na dochód gminy

• Wzrost dochodów z podatku PIT, CIT

• Wzrost dochodów z tytułu podatku od nieruchomości

• Wzrost dochodów z opłat

• Spadek wydatków na cele socjalne

3. Efekty zewnętrzne

• Hałas

• Zanieczyszczenie środowiska

• Emisja do powietrza szkodliwych substancji

• Wzrost bezpieczeństwa- spadek ilości wypadków

Czasoprzestrzenny wymiar efektów budowy infrastruktury drogowej

Skala	Efekty tymczasowe, niestrategiczne	Efekty stałe
Globalna
Krajowa	Emisje gazów, zakwaszanie gleby, hałas, wibracje, zanieczyszczenie środowiska Wzrost bezpieczeństwa zmiany międzygałęziowe
Regionalna
lokalna		Zmiany cen nieruchomości, poprawa konkurencyjności terenów gminy	Dochód gmin, rozwój przemysłu, wzrost konkurencyjności

Efekt tuby

Występuje gdy połączenia drogowe jedynie tworzą dogodny korytarz komunikacyjny między silnie zurbanizowanymi obszarami centralnymi, jednocześnie nie wpływając na wzmocnienie potencjału gospodarczego biedniejszych regionów.

W konsekwencji tego nowa infrastruktura zamiast służyć wyrównywaniu poziomów rozwoju powodowałaby tendencje koncentryczne ze wzmocnieniem centrów gospodarczych dzięki…………..

5.2. Analiza korzyści i kosztów w gospodarce publicznej

Kryterium korzyści i kosztów z projektów infrastrukturalnych

Matodyka analizy korzyści-kosztów (CBA) stanowi obecnie międzynarodowy standard ewaluacji projektów infrastrukturalnych realizowanych między innymi w ramach: UE, Banku Światowego, OECD,….

Ocena kosztów i korzyści w metodzie CBA

• Zakłada konieczność wyrażenia korzyści i kosztów w wartościach pieniężnych

NSB= delta CD+ delta PS+ delta GR

NSB- korzyści społeczno-ekonomiczne netto

CS- zmiana nadwyżki konsumenta

PS- zmiana nadwyżki producenta

GR- zmiana w dochodach instytucji publicznej

Koszty i korzyści

Jeżeli po interwencji publicznej ceny dóbr nie ulegają zmianie należy oprzeć korzyści i kosztów o tzw. ceny dualne.

W praktyce stosowanie cen dualnych jest często pomijane z uwagi na:

• Nieznajomość technik szacowania

• Trudność w opracowaniu………………………

WYKŁAD 6 08.04.2015
Organizacja gospodarowania zasobami publicznymi

1. Infrastruktura jako synonim majątkowy zasobów publicznych.

2. Modele własnościowo-zarządcze w gospodarce zasobami publicznymi.

3. Formy organizacyjno-prawne w gospodarce zasobami publicznymi.

4. Partnerstwo Publiczno-Prywatne w gospodarce zasobami publicznymi.

6.1. Infrastruktura jako synonim majątkowy zasobów publicznych.

Rola infrastruktury w gospodarce

Infrastruktura jest dobrem ekonomicznym, który warunkuje funkcjonowanie gospodarki w krótkim okresie i jako jedna z ważnych determinant decyduje o rozwoju w długim okresie.

Definicja infrastruktury

Infrastruktura to obiekt, bez którego nie jest możliwy rozwój czy prawidłowe funkcjonowanie całej gospodarki, jakiegoś jej fragmentu lub części systemu społecznego czy technicznego.

Infrastruktura to stworzone przez człowieka, trwale zlokalizowane liniowe i punktowe obiekty użytku publicznego, stanowiące podbudowę życia społeczno-gospodarczego, z uwagi na ich funkcję przemieszczania osób i ładunków (transport), wiadomości (łączność), energii (energetyka) oraz wody (gospodarka wodna).

A. Piskozub

Podział infrastruktury

Infrastruktura
Gospodarcza
- transportowa - łącznościowa - energetyczna - wodna - mieszkaniowa - elektroniczna

Cechy infrastruktury

Elementy infrastruktury	Charakterystyczna cecha
Obiekty infrastrukturalne	- nieprzenośność przestrzenna - niepodzielność techniczna - długi okres użytkowania - występowanie efektów zewnętrznych - wolny przebieg zużycia - kapitałochłonność
Usługi infrastrukturalne	- jednoczesność produkcji, dostawy, konsumpcji - masowość świadczeń - monopol naturalny - korzyści skali - całodobowa gotowość do świadczenia usług - duża zmienność popytu

Funkcje infrastruktury

- istotna rola jako czynnik lokalizacji

- pełnienie roli narzędzia polityki przestrzennej

- pełnienie roli czynnika stabilizacji społecznej

- warunkowanie rozwoju i wzrostu

6.2. Modele własnościowo-zarządcze w gospodarce zasobami publicznymi

Model niemiecki

- gmina jest właścicielem zarówno infrastruktury publicznej, jak i jej operatora,

- funkcjonowanie w Holandii, Belgii, Stanach Zjednoczonych,

- w Polsce wykorzystywany przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne (95%), ciepłownicze (65%) oraz gospodarujące odpadami (80%)

Skutki:

- ograniczenie samodzielności działania operatora,

- wpływ polityki na jego funkcjonowanie,

- gmina podejmuje decyzje o polityce cen (często niskie ceny usług),

- gmina podejmuje decyzje o inwestycjach.

Model brytyjski

- właścicielem infrastruktury i jej operatorem jest podmiot prywatny,

- funkcjonuje w branży komunikacji miejskiej, oczyszczania miasta oraz spółkach ciepłowniczych po prywatyzacji

Skutki:

- gmina nie ma zagwarantowanej kontroli nad daną sferą gospodarki publicznej,

- przedsiębiorstwo – posiadacz i operator sieci – dąży do efektywności ekonomicznej, swobodnie kształtuje politykę cen i inwestycji,

- występuje wzrost znaczenia branżowego organu regulacyjnego (np. Urząd Regulacji Energetyki) – konieczność określenia mechanizmu długoterminowego wzrostu taryf,

- gmina nie ponosi kosztów związanych z dostosowaniem jakości usług do wymogów zewnętrznych

Model francuski

- gmina jest właścicielem infrastruktury komunalnej, operatorem jest podmiot zewnętrzny wybrany w drodze przetargu,

- stosowany w gospodarce wodno-ściekowej, ochronie zdrowia, szkolnictwie.

Skutki:

- gmina wydzierżawia majątek lub przekazuje go do administrowania,

- kontrakt zawierany na okres 10-30 lat,

- zadania operatora: eksploatacja sieci, doradztwo w zakresie polityki w danej sferze usług komunalnych, nadzorowanie inwestycji,

- zadania gminy: określanie taryf, kształtowanie polityki rozwoju infrastruktury, finansowanie inwestycji.

Formy modelu francuskiego: dzierżawa, kontrakty menedżerskie, koncesja, PPP.

Model polski

- model gospodarki zasobami publicznymi podąża w kierunku modelu francuskiego,

- dążenie do liberalizacji usług publicznych,

- prywatyzacja np. sektor ciepłowniczy,

- partnerstwo publiczno-prywatne

6.3. Formy organizacyjno-prawne w gospodarce zasobami publicznymi.

1. niesamoistne – nie wyodrębnione ze struktur jednostek samorządu terytorialnego:

- zakłady budżetowe (najczęściej występują),

- jednostki budżetowe,

- gospodarstwa pomocnicze,

- środki specjalne

2. samoistne – podmioty niezwiązane ze strukturą organizacyjną samorządu terytorialnego:

- spółki prawa handlowego,

- stowarzyszenia,

- fundacje,

- spółdzielnie

W prawie UE występuje termin przedsiębiorstwo lokalne!!!

Nowa idea ujednolicenia działalności organizacyjnej przedsiębiorstw ze sfery gospodarki zasobami publicznymi.

Preferowane formy organizacyjno-prawne gospodarki zasobami publicznymi

1. Zakłady budżetowe

2. Spółki prawa handlowego

Inne formy organizacyjno-prawne

Związki komunalne

- mogą go zawiązać co najmniej 2 gminy lub powiaty,

- stanowi nowy podmiot prawny,

- cechy: celowość, racjonalność, odpowiedni obszar działalności,

- np. gospodarka energią cieplną, odpadami,

- obecnie: w Olsztynie projekt gospodarki odpadami 37 gmin, projekt wodociągowo-kanalizacyjny gmin powiatu olsztyńskiego

Porozumienie komunalne

- nie powstaje odrębny podmiot,

- różni się od związku komunalnego sposobem realizacji,

- mieniem zarządza wytypowana gmina a pozostałe partycypują w kosztach obecnie ZIT – zintegrowane inwestycje terytorialne

Holding komunalny!!!

- interesująca idea rozwiązań strukturalnych,

- system spółek – jeden zarząd,

- ujednolicenie wynagrodzeń oraz stanowisk pracy – pracownicy sektora publicznego,

- wykorzystanie efektu pokrycia strat w jednych spółkach zysków innych spółek,

- wykorzystywana w Polsce w takich ośrodkach jak: Ostrów Wielkopolski, Kraków

2.3. Partnerstwo publiczno-prywatne jako forma zarządzania i finansowania gospodarki komunalnej

Interpretacja pojęcia PPP

Brak dotychczas jednolitej definicji PPP:

- relatywnie krótka historia metody,

- wysoki stopień złożoności,

- rozumienie różnych technik realizacji projektów inwestycyjnych z zakresu zasobów publicznych,

- duża dynamika zmian – ekonomia, prawo, finanse publiczne,

- ewaluacja metody.

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) jest formą długoterminowej współpracy sektora prywatnego i publicznego przy przedsięwzięciach mających na celu realizację zadań publicznych - z zakresu gospodarki zasobami publicznymi.

Główny cel PPP

Celem współpracy jest osiągniecie obopólnych korzyści zarówno w wymiarze celów społecznych, jak i komercyjnych danego przedsięwzięcia.

Regulacje prawne

Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym z dn. 19 sierpnia 2008

Główne założenia nowej ustawy o PPP

1. Stworzenie ustawy ramowej

2. Swoboda zawieranych umów

3. Odformalizowanie partnerstwa

- zniesienie konieczności przeprowadzenia analiz

- rezygnacja z precyzowania kategorii ryzyka

Model BOT

- BOT (build, operate, transfer)

- udział inwestora prywatnego obejmuje budowę i eksploatację inwestycji przez określony czas, a następnie przekazanie jej (wraz z prawami do eksploatacji) władzom publicznym,

- inwestycja jest finansowana ze środków prywatnych,

- prawnym właścicielem inwestycji jest podmiot publiczny,

- model quasi – francuski inwestor buduje obiekt infrastrukturalny, w zamian otrzymuje do eksploatacji całą infrastrukturę,

- BOT jest zbliżony do koncesji – wykorzystuje się go jednak głównie do nowych inwestycji.

Model BOT

Przykłady inwestycji PPP w Polsce

1. Saur Neptun Gdańsk S.A. – świadczy ona usługi wodociągowo-kanalizacyjne i obejmuje…