KONSPEKT- ROZDZIAŁ IX: „ROZWÓJ ZAWODOWY NAUCZYCIELA” „Pedeutologia” Henryka Kwiatkowska

1. Podstawa teoretyczna rozwoju zawodu nauczyciela.

1.1. Fazowa teoria rozwoju człowieka Habermasa-Kohlberga-Eriksona.

A. Stadium przedkonwencjonalne

wchodzenie w rolę zawodową, przyjmowanie często nieświadomie typowych form zachowań w danym zawodzie, główny cel- minimalizacja wysiłku i maksymalizacja gratyfikacji

B. Stadium konwencjonalne

troska o poprawne spełnianie roli zawodowej, rozumowe opanowanie konwencji i jej uzasadnień, akceptacja reguł i zasad w ramach roli, posługiwanie się wiedzą w sposób odtwórczy

C. Stadium postkonwencjonalne

krytyczne podejście do konwencji i standardów ról oraz ich kwestionowanie, przekraczanie ustaleń roli zawodowej, twórcze, autonomiczne działanie

2. Swoistość nauczycielskiego rozwoju w zawodzie.

2.1. Praca nauczyciela jako praca niestandardowa. Rozwój nauczyciela w zawodzie oparty o:

-autentyzm, rzeczywistość, prawdziwość, kontakt z realiami życia szkolnego;

-brak przesadnej formalizacji i nadorganizacji; próba wyjścia ze sztywnych ram roli;

-poszukiwanie, poznawczą dociekliwość i zawodową innowację;

-unikanie stagnacji polegającej na braku zapotrzebowania na nową wiedzę

2.2. Formy kształcenia do pracy w zawodzie nauczycielskim.

A. Kształcenie mające przygotować do podjęcia zadań zawodowych.

B. Kształcenie mające przygotować do rozwoju zawodowego.

2.3. Rozumienie rozwoju zawodowego nauczycieli.

A. zdobywanie niezależności, uwalnianie się od presji otoczenia

B. rozwój nie dokonuje się samoczynnie, potrzebuje stymulacji zewnętrznej i wewnętrznej

C. dostosowywanie wewnętrznej organizacji osobowości do rzeczywistości- „adaptacja twórcza”

D. rozwój nauczyciela jest stałą właściwością zawodu

3. Dynamika rozwoju nauczycielskiego nauczycieli w świetle wyników badań.

3.1. Stadium przedkonwencjonalne

potrzeba zewnętrznej gratyfikacji, wzrostu poczucia własnej wartości pod wpływem osiągniętego sukcesu, akceptacja, zabezpieczenie przed ryzykiem, troska o partykularny interes

3.2. Stadium konwencjonalne

podporządkowanie się roli, instrumentalne traktowanie profesji, opieranie się w pracy na wcześniej zdobytej wiedzy i umiejętnościach, brak doskonalenia własnego warsztatu pracy

3.3. Stadium postkonwencjonalne- „autonomiczne Ja”

niezależność działania, otwartość, elastyczność, wyzwolenie się z ograniczeń, poczucie własnej wartości, brak troski o utratę prestiżu

4. „Badanie w działaniu” sposobem doskonalenia nauczycielskiej praktyki.

„Action research”- koncepcja kształcenia nauczycieli, lata 40. XX w., USA, Kurt Lewin; intensywny rozwój- lata 80., Elliot Aronson

4.1. Główne założenia „action research”

-nauczyciel realizuje jednocześnie badania dydaktyczne i wychowawcze- podwójna rola nauczyciela;

-badania prowadzone w szkole, nie w laboratorium;

-duże znaczenie ma świadomość metodologiczna nauczyciela;

-przedmiotem badań nauczyciela są codzienne doświadczenia szkolne;

-przeświadczenie o integracji teorii z praktyką;

-przyznanie nauczycielowi dużej autonomii

4.2. Wątpliwości i ograniczenia

-niemożliwość pogodzenia ze sobą podwójnej roli nauczyciela;

-napięcia powstające w wyniku zderzenia się tradycyjnej i alternatywnej kultury nauczycielskiej;

-wątpliwości, co do kompetencji nauczycieli odnoszących się do pracy badawczej.