DUALNY KURS WALUTY

Będzie zawsze występował gdy istnieją czynniki utrudniające swobodne kształtowanie kursu zgadnie z mechanizmami rynku. Dualnym kursemwaluty nazywamy cenę ograniczenia bilansującego obroty handlu zagranicznego tj koszt krańcowy uzyskania jednego (ostatniego)dolara w eksporcie.

• Kurs czarnorynkowy - dotyczy tylko marginesu obrotu walutami i dlatego jest zawyżany w stosunku do szukanego kursu dualnego.

• Wyznaczyć wartość oficjalnego kurs wymiany pewnej waluty wiedząc, że kurs skorygowany wynosi 4,57 zł, wartość importu 20 mln, a wartość eksportu 18 mln

• Kurs oparty na parytecie siły nabywczej dwóch porównywalnych walut. Sporządzamy koszyk towarów nabywanych w kraju i wyceniamy jego zawartość w cenach krajowych.Sporządzamy identyczny koszyk i wyceniamy w walucie kraju odniesienia.Kosztem według parytetu siły nabywczej będzie stosunek wartości koszyka w złotych do wartości koszyka wyrażonej w walucie obcej.

• Kosztem w kategoriach ekonomicznych , który powinien być zawarty w kosztach projektu to zatrudnienie wykwalifikowanych pracowników lub przeszkolenie lokalnej siły roboczej , która będzie zarówno kosztem projektu jak i korzyścią ekonomiczną zwiększenia kapitału ludzkiego , który pozwoli na szybsze znalezienie zatrudnienia tych osób poza projektem.

• Wynagrodzenie dodatkowego wysiłku w kategoriach ekonomicznych bywa wyceniane na podstawie liczby kalorii potrzebnych do wykonania dodatkowej pracy. Normalnie człowiek potrzebuje 1.500 kalorii, ale ciężko pracujący górnik 5.000.

• Płacę dualną w krajach rozwijających się wyceniono na równowartośc . Ryżu lubinnego pokarmu potrzebnego na wyżywienie zatrudnionego i jego rodziny.

• Płaca dualna pracowników niewykwalifikowanych przyjmuje się odpowiednik 50% płacy minimalnej.

• Jeżeli do projektu zostaną zatrudnieni pracownicy wykwalifikowani a w ich poprzednich zakładach z tego powodu spadnie dochód to należy to policzyć jako koszt ekonomiczny ich zatrudnienia i to będzie płaca dualna w przeliczeniu na 1 zatrudnionego

Dualna cena pracy

• personel wykwalifikowany - jest zatrudniany na warunkach konkurencyjnych (wynagrodzenie na poziomie wyższym od poziomu płac minimalnych)

robotnicy niewykwalifikowani - pracodawca musi wypłacić minimalne wynagrodzenie gwarantowane przez prawo (przy braku tego ograniczenia, pracodawca mógłby zapłacić mniej, co z pewnością też zostałoby zaakceptowane przez poszukujących pracy - cena dualna robocizny osób niewykwalifikowanych)

Dualna cena pieniądza (stopa procentowa).

• w analizie ekonomicznej używana jako stopa dyskontowa do aktualizacji rzeczywistych przepływów

• im wyższa stopa procentowa, tym łatwiej poświęcić konsumpcję dzisiejszą, by móc konsumować więcej w przyszłości

• zwykle społeczna stopa dyskontowa (procentowa) jest niższa od rynkowej stopy procentowej - umożliwia wybór projektów mniej opłacalnych z finansowego i ekonomicznego punktu widzenia, ale o dużym znaczeniu społecznym.

CRI = ng + p

CRI (consumer rate of interest) - stopa procentowa konsumenta,

n - elastyczność krańcowej użyteczności dochodu (oznacza zmianę użyteczno­ści dochodu spowodowaną wzrostem dochodu o jednostkę, im wyższe n, tym bardziej spada, w ocenie konsumenta, wartość dodatkowych dochodów).

g - tempo wzrostu dochodu na mieszkańca,

p - parametr wyrażający wielkość preferencji konsumenta (pure time preference) - konsumpcja dzisiejsza - konsumpcja przyszł

 

Co to jest efektywność ekonomiczna?

Pojęcie efektywności ekonomicznej i dokładne informacje wyjaśniające ten termin. Definicja efektywności ekonomicznej napisana w sposób zrozumiały.

efektywność ekonomiczna - miara zrealizowania zasady racjonalnego gospodarowania. Jest to pojęcie stosunkowe odzwierciedlające relacje między całkowitym nakładem a efektami. Efektywność obejmuje produktywność (jako wydajność) zaangażowan6ych czynników wytwórczych oraz ocenę uzyskanego efektu od strony celowości działania.

.

Analiza ekonomiczna: analiza posługująca się wartościami ekonomicznymi, które odzwierciedlają wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za określone dobro lub usługę.

Jej podstawowym przejawem jest analiza kosztów i korzyści, która różni się od zwykłej oceny finansowej tym, że uwzględnia wszystkie zyski (korzyści) i straty (koszty), niezależnie od tego, kto je ponosi.

Analiza K/K przybiera często postać analizy ekonomicznej, w której koryguje się wyniki analizy finansowej o efekty fiskalne, efekty zewnętrzne oraz ceny rozrachunkowe.

Wyniki analizy K/K można wyrazić na wiele sposobów, w tym w postaci ekonomicznej wewnętrznej stopy zwrotu, ekonomicznej bieżącej wartości netto i współczynnika korzyści/koszty. Szczegółowe informacje na temat metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści można znaleźć w Przewodniku CBA, o którym mowa w Rozdziale 3 pkt 6 lit. b Wytycznych.

Analiza ekonomiczna wycenia wszystkie czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem alternatywnym dla społeczeństwa.

Analiza ekonomiczna jest szczególnym rodzajem analizy kosztów i korzyści - przeprowadzana jest w drodze skorygowania wyników analizy finansowej o efekty fiskalne, efekty zewnętrzne oraz ceny rozrachunkowe. W jej wyniku następuje ustalenie wskaźników efektywności ekonomicznej projektu.

Zarówno analiza ekonomiczna, jak i analiza efektywności kosztowej są szczególnymi rodzajami analizy kosztów i korzyści, wyróżnionymi ze względu na metodykę ich przeprowadzania.

Ocena czy planowane przedsięwzięcie jest opłacalne uwzględniając szersze tło ekonomiczne, społeczne i skutki oddziaływania na otoczenie projektu.

Analiza efektywności społecznoekonomicznej jest prowadzona za pomoc tych samych narzędzi co analiza racjonalności finansowej, jednak w kalkulacjach dodatnich przepływów pieniężnych wylicza się zarówno korzyści dla beneficjenta, jak i wycenia się wszystkie korzyści dla otoczenia projektu ( np. oszczędność czasy, zwiększenie wpływów z podatkowa pośrednich np. dla gminy).

Ważne jest , aby w kalkulacji oszacować finansowy wpływ wszystkich skutków realizacji projektu.

Skalkulowane wskaźniki ekonomiczne (wartość zdyskontowana netto oraz wewnętrzna stopa zwrotu ) powinny być dodatnie, bo tylko w takim przypadku realizacja projektu przyczynia się do rozwoju regionalnego.

Ocena czy planowane przedsięwzięcie jest opłacalne uwzględniając szersze tło ekonomiczne, społeczne i skutki oddziaływania na otoczenie projektu.

Analiza efektywności społecznoekonomicznej jest prowadzona za pomoc tych samych narzędzi co analiza racjonalności finansowej, jednak w kalkulacjach dodatnich przepływów pieniężnych wylicza się zarówno korzyści dla beneficjenta, jak i wycenia się wszystkie korzyści dla otoczenia projektu ( np. oszczędność czasy, zwiększenie wpływów z podatkowa pośrednich np. dla gminy).

Ważne jest , aby w kalkulacji oszacować finansowy wpływ wszystkich skutków realizacji projektu.

Skalkulowane wskaźniki ekonomiczne (wartość zdyskontowana netto oraz wewnętrzna stopa zwrotu ) powinny być dodatnie, bo tylko w takim przypadku realizacja projektu przyczynia się do rozwoju regionalnego.

Najlepszym narzędziem rozstrzygającym, czy społeczno-ekonomiczne korzyści przeważają nad kosztami, jest analiza kosztów i korzyści.

Analiza ma na celu dokonanie oceny wkładu projektu we wzrost ekonomicznego dobrobytu regionu lub kraju. Dokonuje się jej z punktu widzenia interesów całej ludności (regionu lub kraju), w przeciwieństwie do analizy finansowej, która przyjmuje punkt widzenia właściciela, np. obiektu infrastruktury.

Analiza ekonomiczna oprócz elementów przeniesionych z analizy finansowej, włączyć należy ocenę głównych społecznych kosztów i korzyści.

W ramach zarówno finansowej jak i ekonomicznej analizy trzeba też przeprowadzić porównanie pomiędzy dwoma sytuacjami: po realizacji inwestycji i przy braku wdrożenia projektu;

Ceny rozrachunkowe (ukryte - ang. shadow prices): alternatywny koszt dóbr, który zazwyczaj różni się od cen rynkowych i od wysokości regulowanych taryf. Użycie cen rozrachunkowych w ramach analizy ekonomicznej projektu pozwala ująć w bardziej adekwatny sposób rzeczywiste koszty nakładów i rzeczywiste korzyści dla społeczeństwa. Szczegółowe informacje na temat przekształcania cen rynkowych na ceny rozrachunkowe wraz z przykładowymi czynnikami konwersji przedstawione zostały w Przewodniku CBA.

Przekształcenie z cen rynkowych w ceny rozrachunkowe (ukryte - ang. shadow prices) ma na celu uwzględnienie czynników mogących oderwać ceny od równowagi konkurencyjnej (tj. skutecznego rynku), takich jak: niedoskonałości rynku, monopole, bariery handlowe, regulacje w zakresie prawa pracy, niepełna informacja, itp.

Przeliczanie cen rynkowych na rozrachunkowe ma na celu zapewnienie, że te ostatnie będą odzwierciedlały koszt alternatywny wkładu w projekt oraz gotowość klienta do zapłaty za produkt końcowy.

W szczególności, w przypadku, gdy wynagrodzenie finansowe nie odzwierciedla alternatywnego kosztu pracy, należy skorygować je do poziomu wynagrodzenia ukrytego (ang. shadow wage). Szczegółowe informacje na temat przekształcania cen rynkowych na ceny rozrachunkowe wraz z przykładowymi czynnikami konwersji przedstawione zostały w Przewodniku CBA

Wewnętrzna stopa zwrotu inwestycji IRR

określa ekonomiczny zwrot z projektu. W przypadku, gdy wartość ENPV wynosi zero, tzn. bieżąca wartość przyszłych korzyści ekonomicznych jest równa bieżącej wartości kosztów ekonomicznych
projektu, ERR jest równe przyjętej stopie dyskontowej. W przypadku, gdy ERR jest niższe od przyjętej stopy dyskontowej, ENPV jest ujemne, co oznacza, że bieżąca wartość przyszłych korzyści ekonomicznych jest niższa niż bieżąca wartość kosztów ekonomicznych projektu.

Jeżeli ekonomiczna, wewnętrzna stopa zwrotu jest mniejsza od zastosowanej stopy dyskontowej, wówczas projekt nie jest efektywny ekonomicznie.

Wartość bieżąca netto NPV.

Jest to różnica pomiędzy wartością inwestycyjną kapitału a poniesionymi wydatkami w związku z jej realizacją;

Wewnętrzna stopa zwrotu IRR.

Wewnętrzna stopa zwrotu IRR jest to wysokość stopy dyskontowej „R” ze wzoru (a) , przy której NPV = 0, czyli jest to taka stopa , która równoważy bieżącą wartość wpływów z wartością bieżącą wydatków.

Warunkiem zaakceptowania projektu inwestycyjnego jest , aby wewnętrzna stopa zwrotu była co najmniej równa stopie zwrotu „r” wymaganej przez inwestora, tzn.:

IRR ≥ r

Wyznaczanie IRR

IRR = r₁ + {NPV₁( r₂ –r₁) } : { NPV₁ +NPV₂}

r₁ – poziom stopy dyskontowej dla której NPV>0,

r₂ – poziom stopy dyskontowej dla której NPV<0,

NPV₁ ^– wartość NPV obliczona dla stopy r₁,

NPV₂ - wartość NPV obliczona dla stopy r₂

głównym celem analizy finansowej projektu jest pokazanie, na ile opłacalna jest jego realizacja, przy uwzględnieniu wszystkich wydatków, które musimy w tym celu ponie�ć oraz przychodów, które spodziewamy się uzyskać

Analiza ekonomiczna – metoda badania zjawisk i procesów gospodarczych polegająca na ich podziale na elementy składowe, wykrywaniu związków przyczynowych między nimi oraz identyfikacji przyczyn zmian zachodzących w

Analiza finansowa projektu

Podstawa oceny opłacalności każdego przedsięwzięcia

Bazując wyłącznie na przychodach (zyskach) i kosztach (stratach) podmiotu będącego animatorem projektu (firma, instytucja zarządzająca), określa się opłacalność finansową projektu - prognoza zasobów, dzięki którym zostaną pokryte przyszłe wydatki

Punkt wyjścia do dokonywania analizy ekonomicznej projektu

DANE WEJŚCIOWE Z ANALIZY FINANSOWEJ

Korekty fiskalne (wyeliminowanie transferów)

Odliczenie podatków pośrednich, subwencji, dotacji, itp. płatności mających charakter wyłącznie transferu dochodu. celem etapu jest właściwe uwzględnienie efektów fiskalnych z punktu widzenia gospodarki (społeczeństwa),

na potrzeby analizy ekonomicznej należy przyjmować ceny nakładów i produktów przed naliczeniem podatku VAT i innych podatków pośrednich,

objęte analizą ekonomiczną ceny czynników nakładczych powinny obejmować podatki bezpośrednie

z punktu widzenia projektu podatek dochodowy jest odpływem i zmniejsza jego opłacalność,

z punktu widzenia gospodarki nie jest to koszt, a część dochodu z podatków jest rozdzielana przez rząd na zaspokojenie potrzeb ogólnospołecznych – stąd niekiedy podatki dochodowe należy zapisać jako korzyść projektu;

Korekta o efekty zewnętrzne (ang. externalities)

Zarówno pozytywne, jak i negatywne, powstają, gdy działalność jednego podmiotu powoduje zmianę w dobrobycie innych jednostek gospodarczych i zmiana ta nie jest rekompensowana.

Przekształcenie z cen rynkowych w ceny rozrachunkowe (ang. shadow prices)

Ceny ukryte występują gdy mamy do czynienia z zakłóceniami na rynku np.: monopole, bariery handlowe, regulacje prawne w zakresie cen i płac, itp.

Analiza finansowa

Stan finansowy i majątkowy,

Wyniki finansowe,

Zachodzące procesy finansowe

Na badanym obiekcie jako całości

Teoria ekonomii mówi, że system gospodarczy dąży do osiągnięcia optimum wykorzystania zasobów.

występuje pełne wykorzystanie zasobów (w granicach narodowych);

wytwarzane są produkty, na które jest zapotrzebowanie (bez tworzenia niepotrzebnych zapasów);

do ich wytworzenia jest używana właściwa kombinacja zasobów (wynikająca z cen określonych przez społeczną gotowość do ich zapłacenia);

gospodarka rozwija się we właściwym tempie, tj. takim, które odzwierciedla preferencje społeczne w ocenie dzisiejszej i przyszłej konsumpcji;

istnieje ogólna zgodność, co do tego, że podział wytworzonego produktu jest sprawiedliwy.

W punkcie optimum spełniającym wszystkie omówione wyżej warunki nie ma możliwości poprawienia sytuacji żadnego z uczestników tego procesu bez pogorszenia sytuacji kogoś innego.

Jest to tzw. optimum Pareto.

Analiza ekonomiczna – jest to analiza posługująca się wartościami ekonomicznymi, które odzwierciedlają wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za określone dobro lub usługę.

Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia wszystkie czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem alternatywnym dla społeczeństwa.

Analiza kosztów i korzyści (ang. cost-benefit analysis) –służy do ustalenia, czy lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje na realizację z publicznego lub społecznego punktu widzenia; uwzględnia wszystkie zyski (korzyści) i straty (koszty), niezależnie od tego, kto je ponosi.

Analiza efektywności kosztowej (ang. cost-effectiveness analysis) (metoda minimalizacji kosztów) – jej celem jest wskazanie projektu, który zapewnia osiągnięcie danego efektu przy możliwie najniższych kosztach;

Przykłady społecznych korzyści zewnętrznych:

korzyści w postaci niższej wypadkowości w rejonach o dużym natężeniu ruchu;

oszczędności w czasie przewozu w ramach zintegrowanej sieci transportowej;

wydłużenie przewidywanej długości życia dzięki lepiej wyposażonym obiektom opieki zdrowotnej lub w wyniku redukcji substancji zanieczyszczających środowisko;

wyszkolenie zatrudnionych w projekcie robotników, którzy później będą mogli znaleźć lepiej płatną pracę;

zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej (przyciąganie nowych inwestorów) i tworzenie nowych miejsc pracy w wyniku realizacji projektu;

linia kolejowa, która może zmniejszyć zagęszczenie ruchu na określonej drodze;

nowy uniwersytet, który może wspierać nauki stosowane a dzięki lepiej wykształconej sile roboczej mogą wzrosnąć przyszłe dochody pracowników;

uratowane życia ludzkie dzięki projektom w sektorze opieki zdrowia itp.

Przykłady społecznych kosztów zewnętrznych:

utrata produkcji rolnej z powodu odmiennego wykorzystania ziemi;

dodatkowe koszty netto dla władz lokalnych związane z przyłączeniem nowego zakładu przemysłowego do istniejącej infrastruktury transportowej;

wzrost kosztów usuwania ścieków;

zmniejszenie wartości rynkowej domów, w wyniku budowy nowego „uciążliwego” zakładu produkcyjnego w okolicy osiedla, itp

Dlaczego dokonuje się analizy ekonomicznej dla projektów?

nie tylko otoczenie wpływa na projekt, ale także projekt wpływa w pewien sposób na swoje otoczenie (wpływ ten będzie na ogół tym większy, im większe są fizyczne rozmiary projektu).

gdyby gospodarka funkcjonowała w sposób doskonały, tak jak opisuje to teoria doskonałej konkurencji, wówczas efekty ekonomiczne projektu byłyby dokładnie takie same, jakie zostały wyliczone i opisane w analizie finansowej projektu.

w rzeczywistości występuje wiele czynników powodujących, że wpływ projektu na gospodarkę narodową bywa różny od tego, co zostało policzone w projekcie (różnice wynikają z zakłóceń występujących w gospodarce na skutek niedoskonałości jej mechanizmów).

Faza wstępna, polegająca na określeniu celu i przedmiotu (obiektu, obszaru) badania

Co i po co badać?

Faza podstawowa, na którą składają się etapy:

1. identyfikacji (opisu) wszystkich faktów dotyczących stanu istniejącego,

Jak jest?

2. krytycznej oraz konstruktywnej oceny i analizy stanu istniejącego:

diagnoza przyczynowa,

diagnoza różnicowa,

diagnoza strategiczna,

diagnoza rozwoju,

Co funkcjonuje dobrze, a co niedomaga?

Dlaczego tak jest?

Jaki dystans dzieli nas od innych?

Jakie mamy szanse i co grozi nam ze strony otoczenia?

Jak może być lepiej, jeśli wykorzystamy nasze atuty oraz szanse?

Jak może być lepiej, jeśli zniwelujemy słabości i zagrożenia?

3. projektowania wariantów (propozycji) rozwiązań,

Co i jak konkretnie powinniśmy w tym zakresie zrobić?

4. wyboru i uzasadnienia wariantu optymalnego,

Jakie podstawowe i dodatkowe efekty możemy uzyskać po wdrożeniu zaproponowanych roz­wiązań?

Faza końcowa, składająca się z etapów:

5. przygotowania warunków do wdrożenia i wprowadzenia nowych rozwiązań do praktyki,

6. kontroli realizacji i analizy efektów funkcjonowania nowych rozwiązań.

Metody postępowania przy tworzeniu listy KCS:

dwuetapowa:

pierwszy etap to analiza przedsiębiorstwa według pełnej listy kryteriów (we wszystkich obszarach), następnie sporządzenie listy słabych i mocnych stron firmy;

drugi etap to skoncentrowanie uwagi na kluczowych czynnikach sukcesu i poddaniu ich wnikliwej analizie;

jednoetapowa - określenie tylko listy KCS (lista musi być w miarę kompletna – uwzględnia najważniejsze czynniki z głównych obszarów działania firmy).

stopa procentowa (jeżeli chcemy obliczyć wartość przyszłą znanej wartości dzisiejszej)

stopa dyskontowa (jeżeli znamy kwotę przyszłą a chcemy ustalić jej wartość na dziś).

Liczenie wartości przyszłej stałych kwotowo okresowych wpłat na rachunek.

Liczenie wartości raty annuitetowej przy znanej wartości bieżącej kapitału

Liczenie wartości bieżącej zmiennych przepływów pieniężnych, których spodziewamy się w przyszłości

IRR (Internal Rate of Return) - wewnętrzna stopa zwrotu (wewnętrzna stopa procentowa) - stopa dyskontowa (aktualizacji) przepływów pieniądza projektu, która „zeruje” NPV

IRR = i dla którego

Ceny produktów będących przedmiotem wymiany międzynarodowej

Każdy produkt będący przedmiotem wymiany międzynarodowej będzie wyceniany na podstawie cen rynku międzynarodowego – OCRM (w anglojęzycznej literaturze – border price)

OCRM – sprowadza wartość rynku międzynarodowego do granicy projektu (np. brama zakładu, składowisko na którym producent sprzedaje swoje wyroby, itp.)

Wycena OCRM - substytucja importu

OCRM = (cena CIF + koszt transportu od granicy do rynku)
– koszt transportu z projektu do rynku

Wycena OCRM (zużycie produktu dotychczas eksportowanego)

OCRM = (cena FOB - koszt transportu z kopalni do granicy)
+ koszt transportu z kopalni do projektu

Ceny produktów i nakładów nie będących przedmiotem wymiany międzynarodowej

stosowane będą ceny obserwowane na rynku lokalnym (brak bardziej konkurencyjnych rynków).

na rynku, na którym występują zakłócenia, konsument może towar kupić lub nie, przez co wyraża swoją „gotowość do zapłaty” (willingnes to pay) – cena przyjmowana w analizie ekonomicznej.

krańcowy koszt produkcji surowca - koszt pozyskania surowca przez krańcowego dostawcę, w sytuacji gdy realizacja projektu wymusza wzrost podaży surowca.

Dualny kurs waluty:

• występuje zawsze, kiedy istnieją czynniki utrudniające swobodne kształtowanie się kursu zgodnie z mechanizmami rynku

• jest to jeden z najważniejszych parametrów używanych w ocenie wpływu projektu na gospodarkę narodową

• pozwala na bezpośrednie przeniesienie konkurencyjnych relacji cen z rynku międzynarodowego na rynek krajowy,

• w programowaniu liniowym, dualnym kursem byłby koszt krańcowy uzyskania jednego (ostatniego) dolara w eksporcie (cena ograniczenia bilansującego obroty handlu zagranicznego) – podejście teoretyczne

• dla zapewnienia porównywalności do oceny wpływu projektów na gospodarkę narodową jakiegoś kraju w danej chwili należy stosować tylko jeden dualny kurs wymiany (rząd musi przyjąć jakąś wielkość kursu dualnego zaproponowaną i uzasadnioną przez ekspertów, organizacje międzynarodowe, np. Bank Światowy)

• dualny kurs wymiany nie jest wielkością stałą, powinien być modyfikowany w miarę ewolucji sytuacji gospodarczej kraju.

Prostota stosowania (kurs dualny będzie np. o 5% wyższy od kursu oficjalnego).