SKŁAD CHEMICZNY I WARTOŚĆ ODŻYWCZA OWOCÓW I WARZYW
Skład chemiczny owoców i warzyw zależy od:
Odmiany
Stopnia dojrzałości
Wpływu warunków wewnętrznych podczas wegetacji
Transport i przechowywanie
WODA
Główny składnik owoców i warzyw
W owocach 79-87%
W warzywach 75-96%
Resztę stanowią składniki nazywane suchą masą lub suchą substancją
Owoce najbogatsze w wodę około 90%
Truskawki
Czarne jagody
Warzywa wykazują większe niż owoce wahania w zawartości wody
Nasiona grochu zawierają około 14%
Nasiona fasoli 12%
Warzywa korzeniowe i bulwy 75-96%
CUKROWCE (WĘGLOWODANY)
Nadają odpowiedni smak
Cukry główne: glukoza i fruktoza
Cukier złożony sacharoza
Owoce:
Zawartość cukru to 5-15%
W owocach ziarnkowych (jabłka, gruszki) wynosi 10%
W owocach jagodowych 5-6%
Warzywa:
Cukrowce występują w różnych ilościach w zależności od gatunku
Buraki ćwikłowe ok. 8%
Marchew ok. 6%
Buraki cukrowe ok. 17%
W innych warzywach zawartość cukru jest niższa
W warzywach roślin strączkowych może występować skrobia i celuloza!
Skrobia:
Surowce bogate w skrobię to dojrzałe nasiona roślin strączkowych (fasola groch) ok. 50%
Ziemniaki ok. 15-20%
Pozostałe warzywa około 0,1%
W owocach np. jabłkach we wczesnym stadium dojrzałości znaczne ilości skrobi nadają im specyficzną mączystość
W wyniku dojrzewania jabłek skrobia jest rozkładana do glukozy
Celuloza:
Składnik ścianek komórkowych, skórki owoców i warzyw, gniazd nasiennych oraz szypułek
Najwięcej celulozy zawierają czarne porzeczki ok. 1,55%
Agrest i czerwona porzeczka ok. 1%
Śliwki i jabłka ok. 0,8%
Warzywa zawierają więcej celulozy np. bób do ok. 3,7%
Fasola szparagowa ok. 1,4%
Szpinak ok. 1%
ZWIĄZKI PEKTYNOWE
Protopektyny i pektyny
Kwasy pektynowe i sole pektynowe
Protopektyna
Nierozpuszczalna w wodzie
Tworzy właściwe … ścian komórkowych niezdrewniałych
Pod wpływem hydrolizy daje pektyny oraz kwasy pektynowe
Pektyna
To ester alkoholu metylowego i kwasu pektynowego
Znajduje się w błonce środkowej oraz soku komórkowym
Albedo
Biała część skórki pomarańczy
Chroni przed nowotworami
Spowalnia procesy starzenia
Obecność pektyn:
Stanowi zaletę surowca przeznaczonego do wyrobu produktów o konsystencji żelu (dżem galareta) lub do produkcji preparatów pektynowych
W zależności od stopnia estryfikacji wyróżnia się
Pektyny wysokometylowane i niskometylowane
Przy dłuższym ogrzewaniu z kwasem lub pod wpływem enzymu pektolazy, pektyny ulegają hydrolizie – rozkładowi.
Zawartość pektyn w jabłkach, których wytłoki stanowią surowiec do produkcji preparatów pektynowych wynosi 0,5-1,6%
BIAŁKA
Warzywa i owoce zawierają niewiele białka
Wyjątkiem są rośliny strączkowe: fasola (17-32%), soczewica (25-28%), groch (20-34%), soja (29-40%)
W jabłkach wartość białka wynosi ok. 0,4%
Wyjątkiem są orzechy ok. 20% zalecane podczas nauki
Zawartość białka w warzywach to ok. 0,5-7%
Najbogatsze w białko warzywa to: 3-7% szpinak, kalafior, brokuły
Najuboższe warzywa w białko: pomidory, ogórki
TŁUSZCZE
Nasiona roślin oleistych zawierają ok. 60% tłuszczu
Miąższ owoców zawiera go mało
W skórce owoców jest więcej tłuszczu
Na powierzchni dojrzałych owoców występuje warstwa woskowa
W suchej masie jabłek zawartość tłuszczu wynosi ok. 0,4%, w agreście 0,2%, w czarnych jagodach 0,6%, w awokado 15,3%
Pestki owoców: śliwek 33%, brzoskwiń 26%
W warzywach zawartość tłuszczów to ok. 0,4-0,8%
Tłuszcz zawarty w nasionach roślin strączkowych charakteryzuje się przewagą kwasów linolowego i linolenowego ich obecność decyduje o wysokiej wartości odżywczej
SUBSTANCJE MINERALNE
pierwiastki występujące w owocach i warzywach to Na, K, Ca, Mg, Fe, P
zawartość substancji mineralnych (popiołu) w owocach wynosi ok. 0,5%
w warzywach może wynosić 0,5 – 2,6%
popiół z owoców i warzyw ma charakter alkaliczny
WITAMINY
witamina C to naturalny przeciwutleniacz
witamina A – beta karoten
witamina B
ZWIĄZKI BARWNE OWOCÓW I WARZYW
FLAWONOIDY
barwa czerwona do niebieskiej
m.in. antocyjany
rozpuszczalne w wodzie
zlokalizowane są w zewnętrznych warstwach hipodermy, w komórkach występuje w wakuolach
sok komórkowy i tkanki miąższu nie zawierają antocyjanów
barwniki nie trwałe gdyż ogrzewanie powyżej 80 stopni powoduję zmianę barwy na brunatną
KAROTENOIDY
barwa żółta – pomarańczowa - czerwona
rozpuszczalne w tłuszczach
likopen – pomidory, czerwone grejpfruty
beta karoten – marchew, morela, dynia, brzoskwinia
ksantofile – zeaksantyna (nasiona kukurydzy, ksantyna (papryka), luteina (sałata)
karoteny – przeciwutleniacze, działają przeciwnowotworowo, wychwytują tlen singletowy, poprawiają stan skóry, włosów…
spośród około 600 karotenoidów, 50 charakteryzuje się aktywnością prowitaminy A, za najaktywniejszy prekursor retinolu uważa się beta karoten
barwniki te są wytrzymałe nie działa na nie sterylizacja
pH 3-7 (stabilne)
CHLOROFILE
barwa zielona
najmniej trwałe
chlorofil a (niebieski) i b (żółty) stosunek 3 do 1
chlorofil ulega pod wpływem słabych kwasów wodór wypiera Mg i chlorofile a i b przekształcają się w feofityny (oliwkowo – zielone)
BETALANINY
czerwone i żółte barwniki buraka ćwikłowego
75% ogólnej ilości betacyjanów stanowią betalainy
Zawartość izobetalin nie przekracza 20%
jest ich od 0,3 do 3mg/g
z beta ksantyn w buraku występuje głównie wulgaksantyna
są nietrwałe podczas ogrzewania powyżej 70 stopni ulegają degradacji
barwniki te są wrażliwe na: enzymy oksydacyjne, promieniowanie UV i jonizujące, jony metali, dostęp tlenu, zmiany pH
betalanina wykazuje największą stabilność przy pH 4-6
kwas askorbinowy w dawce 0,1% ma ochronne działanie na barwniki buraków
ANTOKSANTYNY
bezbarwne lub jasnożółte pochodne flawonowe
występują w warzywach (ziemniaki, kalafior, seler, cebula)
występują w owocach (jabłka, gruszki)
trudno rozpuszczalne w wodzie
mniej wrażliwe na podwyższoną temperaturę, tlen, enzymy niż antocyjany
w środowisku kwaśnym ich barwa nie ulega zmianie, a w alkalicznym przyjmują one barwę żółtą do pomarańczowo brązowej
KRYTERIA PODZIAŁU OWOCÓW I WARZYW
PODZIAŁ WARZYW JAKO SUROWCÓW DLA PRZETWÓRSTWA:
kryterium (dojrzałość fizjologiczna)
jednoroczne (ogórki, papryka, fasola, pomidory)
dwuletnie (marchew, kapusta, burak ćwikłowy)
wieloletnie (chrzan, szczaw, rabarbar)
kryterium (przynależność do rodzin)
cebulowate (cebula, czosnek)
selerowate (seler, marchew, pietruszka)
kapustne (kapusta biała, kalafior)
dyniowate (dynia, ogórek)
kryterium (długość okresu wegetacji)
bardzo wczesne
wczesne
średnio wczesne
średnio późne
późne
kryterium (części jadalne)
bulwy
cebule
owoce
korzenie
liście
róże
najczęściej stosowany podział warzyw uwzględnia trzy zasadnicze kryteria:
długość okresu wegetacji
część jadalna
przynależność do rodzin
na tej podstawie można wyróżnić (warzywa):
kapustne
cebulowe
korzeniowe
liściowe
rzepkowate
strączkowe
psiankowe
dyniowate
PODZIAŁ OWOCÓW
Ze względu na części jadalne
owoce ziarnkowe – zawierają wewnątrz owocu gniazda nasienne złożone z pięciu oddzielnych komór w których znajduję się po 2-3 nasiona
owoce pestkowe – zbudowane ze skórki, miąższu i pestki o stwardniałej skorupie
jagodowe – wyróżniamy:
jagody właściwe – powstają z dolnej lub górnej zalążki
jagody … - częścią jadalną jest rozrośnięte, mięsiste dno kwiatowe z umocowanymi na nim jagodami właściwymi
jagody złożone –
orzechy – składające się z nasion i skorupy
ze względu na pochodzenie
krajowe
owoce runa leśnego
ze względu na zawartość witamin
witamina C (większość owoców jagodowych)
składniki mineralne, cukry, kwasy organiczne
CEL UTRWALANIA OWOCÓW I WARZYW
Utrwalanie owoców i warzyw ma na celu:
wstrzymanie procesów fizjologicznych i biochemicznych zachodzących w tkankach takich jak oddychanie lub reakcje enzymatyczne
niedopuszczenia do działalności i rozwoju drobnoustrojów przez ich zniszczenie lub usunięcie z równoczesnym zabezpieczeniem przed powtórnym zakażeniem
wstrzymaniu lub znacznym ograniczeniu takich zmian jak utlenianie witamin
wstrzymanie lub ograniczenie zmian fizycznych takich jak zmiany struktury, konsystencji
zabezpieczenie przed działaniem szkodników, skażeniem chemicznym, skażeniem drobnoustrojami chorobotwórczymi
METODY UTRWALANIA WARZYW I OWOCÓW
Podział metod utrwalania:
fizyczne (pasteryzacja, sterylizacja, metody osmoaktywne)
biochemiczne (wykorzystanie naturalnej mikroflory)
chemiczne (konserwanty)
metody fizyczne:
dodatek soli, cukru
gazy obojętne CO2, N2
metody termiczne, stosowanie wysokich i niskich temperatur
PASTERYZACJA – metoda polegająca na ogrzewaniu produktu do temperatury poniżej 100 stopni, w celu zniszczenia form wegetatywnych drobnoustrojów. 85-90 stopni / 15 – 25 minut. Zapewnia trwałość mikrobiologiczną, inaktywacje enzymów. Pasteryzuje się produkty kwaśne (soki owocowe, ogórki kiszone)
STERYLIZACJA – 112- 130 stopni / do 20minut. Sterylizujemy produkty niekwaśne.
TYNDALIZACJA – trzykrotne ogrzewanie produktu przy odstępach 24 godzinnych np. konserwy z zielonego groszku we wrzącej wodzie w hermetycznym opakowaniu przez 30min w odstępach 24 godzinnych
FASTERYZACJA (HTST) – ogrzewanie soków do temperatury powyżej 100 stopni ale przez krótki czas (kilkanaście sekund) a następnie szybkie obniżenie temperatury utrwalonego soku
ZAMRAŻANIE – powoduje znaczny wzrost trwałości owoców i warzyw, 12 a nawet 24 miesiące w zależności od temperatury i warunków przechowywania. Mrożenie np. owiewowe w powietrzu o temp -35 do -40
ODWADNIANIE – jako metoda utrwalania, usuwanie nadmiaru wody poprzez ogrzewanie, dodatek substancji (cukier, sól), zagęszczenie przez wyparowanie, odwodnienie przez suszenie.
Aby produkt po odwodnieniu był trwały zawartość wody nie powinna przekraczać 5-35%.
Metody odwadniania:
odwadnianie przez odparowanie w stanie wrzenia
przeprowadzane w aparatach wyparnych próżniowych co pozwala na zmniejszenie temperatury wrzenia i zachowanie cech świeżego surowca
dżemy, soki zagęszczone
koncentrowanie – odparowanie znacznych ilości wody np. koncentrat pomidorowy do zawartości suchej substancji 20-30%
odwadnianie przez suszenie
stosowane do rozdrobnionych produktów w postaci krajanki a niekiedy całych owoców
suszenie musi zostać przeprowadzone poniżej temperatury wrzenia
suszenie
owiewowe
próżniowe
w stanie zamrożonym liofilizacja
inne
odwadnianie przez wymrożenie wody w postaci kryształków lodu – kriokoncentracja
usuwanie wody polega na częściowym jej wymrożeniu np. w soku pomarańczowym i oddzielenie od soku wymrożonych kryształków lodu. W wyniku tego procesu następuje wzrost stężenia składników soku. Jakość soku pozostaje wysoka ze względu na zachowanie cennych składników, zapachu, barwy…
odwadnianie przez dodatek cukru – metoda osmoaktywna
dodatek znacznych ilości cukru do owoców np. w produkcji dżemów powoduje wzrost stężenia ekstraktu oraz zmniejszenie zawartości wody w gotowym produkcie.
Utrwalanie przez dodatek soli kuchennej
METODY BIOLOGICZNE
Do utrwalania warzyw stosuje się naturalną mikroflorę która przez fermentacje prowadzi do wytworzenia z cukrów zawartych w surowcu kwasu mlekowego w ilości 1-1,8% i niewielkich ilości kwasu octowego
Wytworzony kwas mlekowy obniża pH kiszonek do 4-3,5 co nadaje im trwałość szczególnie w obniżonej temperaturze.
METODY CHEMICZNE
Wykorzystuje się chemiczne związki konserwujące zwane konserwantami które powodują zahamowanie rozwoju drobnoustrojów
Konserwanty muszą charakteryzować się brakiem toksyczności, skutecznością hamowania rozwoju drobnoustrojów, brakiem niekorzystnego oddziaływania na cechy organoleptyczne produktu
Kwas benzoesowy E210
Benzoesan sodu E211
Bezwodnik kwasu siarkowego E220
Pirosiarczan potasu E224
Wodorosiarczan potasu E228
Pirosiarczan sodu E223
Wodorosiarczan sodu E221
Kwas sorbowy E200
Sole potasowa, sodowa, wapniowa
PÓŁPRODUTKY OWOCOWO – WARZYWNE (DEFINICJA, PODZIAŁ, WYKORZYSTANIE)
Półprzetwory owocowo warzywne:
Częściowo przetworzone i zakonserwowane
Wytwarzane w okresie zbiorów
Zabezpieczenie surowców przed zepsuciem, aby można go było przetworzyć do postaci gotowego produktu
Podział półproduktów:
Pulpy
Przeciery
Moszcze
Zagęszczone soki
Koncentrat pomidorowy
Kremogeny (przeciery o bardzo drobnej strukturze)
PULPY
Owoce całe lub rozdrobnione, najczęściej jednego gatunku, pozbawione części niejadalnych, utrwalone chemicznie lub termicznie z przeznaczeniem do dalszego przerobu
Dżemy, konfitury, nadzienia cukiernicze
Pulpy mogą być utrwalone tylko jednym środkiem konserwującym
Pulpa sulfitowana – konserwowana kwasem siarkawym nie może zawierać benzoesanu sodu i odwrotnie
Pulpy pasteryzowane nie mogą zawierać konserwantów
PRZECIERY
Półprodukty, głównie owocowe, uzyskane przez rozparzenie i przetarcie owoców, oczyszczonych i pozbawionych niejadalnych części i utrwalenie chemiczne lub termiczne
Stosowane do produkcji marmolad, powideł, suszy, musów
MOSZCZE
Moszcz – sok komórkowy otrzymywany z miąższu owoców przez ich tłoczenie na prasach
Stosuje się do wyrobu soków pitnych, napojów, zagęszczonych soków, win, galaretek
Mogą być utrwalone:
Chemicznie
Mrożenie
Pasteryzacja i przechowywanie w warunkach aseptycznych
5-7 krotne zagęszczenie
Wysycenie CO2 i przechowywanie pod zwiększonym ciśnieniem (nie stosuje się)
ZAGĘSZCZONE SOKI OWOCOWE
(koncentraty sokowe) – świeżo uzyskane soki owocowe, poddane klarowaniu i filtracji, a następnie 5-7 krotnie zagęszczone w aparatach wyparnych, z jednoczesnym odzyskiem substancji aromatycznych w procesie dearomatyzacji.
Soki te dzielimy na:
Zagęszczone soki owocowe (ekstrakt 65-70%, stopień zagęszczenia 6-8 krotny) koncentraty
Zagęszczone soki owocowe (ekstrakt 30-45%, stopień zagęszczenia 3-4 krotny) półkoncentraty
Półkoncentraty dodatkowo utrwalone CO2
Zagęszczone soki owocowe z soku surowego nie klarowanego o zawartości ekstraktu 30-45% i zagęszczeniu 4 krotnym
KONCENTRATY WARZYWNE
Półprodukty zawierające 20-30% suchej substancji
Koncentrat pomidorowy
Składowane w dużych opakowaniach najczęściej beczkach plastikowych
Konserwowane chemicznie – benzoesan sodu w dawce poniżej 0,1%
Można je przechowywać w temperaturach zamrażalniczych bez środków konserwujących
KREMOGENY
Przeciery o dużym stopniu rozdrobnienia, uzyskane przez przetarcie, homogenizację, odpowietrzanie, a następnie utrwalenie przez pasteryzację lub mrożenie
Kremogeny różnią się od przecierów bardzo dobrą jakością użytych surowców oraz sposobem rozparzania i rozdrabniania
JAKIE CECHY DECYDUJĄ O WŁAŚCIWOŚCIACH KONSUMPCYJNYHC ZIEMNIAKÓW
PODSTAWOWE I POŚREDNIE TYPY UŻYTKOWO KULINARNE ZIEMNIAKÓW
Konsumpcyjne właściwości ziemniaków określone są przez cechy
morfologiczne
kulinarne
skład chemiczny bulw (m. in. zawartość cukrów redukujących, sumy cukrów, glikoalkaloidów)
Cechy morfologiczne
Zalicza się:
- kształt i regularność kształtu bulw
- głębokość oczek
- barwę skórki i barwę miąższu
Kształt bulw może być:
- podłużno owalny (POW) ( na frytki)
- okrągły (O)
-okrągło owalny (OOW)
- owalny (OW)
-podłużny (P) ( na frytki)
Barwa skórki;
Jest charakterystyczna dla typu odmianowego ziemniaków i zależy od barwników rozmieszczonych w zewnętrznej warstwie kory pierwotnej oraz zabarwienia korka.
Barwa skórki może być;
Biała
Żółta
Różowa
Czerwona
Fioletowa
Głębokość oczek;
Niewyczuwalne pod palcem 0,0 mm (najlepsze dla przetwórstwa)
Bardzo płytkie do 1 mm (najlepsze dla przetwórstwa)
Płytkie 1,1 – 1,5 mm
Średnio płytkie 1,6-2,5 mm
Średnie 2,6-3,0 mm
Barwa miąższu;
Uwarunkowana obecnością w soku komórkowym barwników o barwie żółtej flawonów (antoksontyn) i ksantofili.
Wydziela się dwie grupy ziemniaków:
O miąższu białym i żółtym
Cechy kulinarne
Stopień ciemnienia miąższu bulw surowych i po ugotowaniu oraz cechy miąższu po ugotowaniu takie jak: smak, zapach, barwa.
Stopień rozgotowania powierzchni
Mączystość
konsystencja, wilgotność i struktura miąższu
Stanowią podstawę do wyodrębnienia:
czterech podstawowych (A, B, C i D) oraz
dwóch pośrednich (AB i BC) typów kulinarno-użytkowych.
A – sałatkowy – którego powierzchnia podczas gotowania nie zostaje naruszona, a miąższ ma konsystencję zwięzłą (twardą), nie rozsypującą się po ugotowaniu, jest nie mączysty, wilgotny, o delikatnej strukturze.
Polecany na; sałatki i konserwy.
B – wszechstronnie użytkowy – którego powierzchnia podczas gotowania jest lekko spękana, matowa, a miąższ ma konsystencję dość zwięzłą, nierozsypującą się po ugotowaniu, jest lekko mączysty, lekko wilgotny, o dość delikatnej strukturze.
Polecane do; bezpośredniego spożycia, głównie na zupy, puree, do produkcji frytek i susze z ziemniaków ugotowanych.
C- mączysty – którego ¾ powierzchni podczas gotowania jest średnio spękana a miąższ ma konsystencję dość miękką, rozsypującą się ugotowaniu, jest mączysty i nieco suchy, a także o nieco szorstkiej strukturze.
Polecane do; bezpośredniego spożycia, na puree, placki, pyzy, kluski śląskie, kopytka, zawiesiste zupy i sosy, oraz do produkcji suszy z surowych ziemniaków i chipsów.
D – bardzo mączysty – którego cała powierzchnia (kora pierwotna) jest rozgotowana, a miąższ ma konsystencję miękką, rozpadającą się podczas gotowania, jest bardzo mączystej suchy, o szerokiej strukturze.
Polecany dla; przemysłu do produkcji mączki ziemniaczanej i alkoholu, natomiast nie jest polecany do bezpośredniego spożycia.
AB – sałatkowy do wszechstronnie użytkowego- polecany do bezpośredniego spożycia na sałatki oraz na produkty spożywcze mrożone i konserwowane.
BC – wszechstronnie użytkowy do mączystego – polecany do bezpośredniego spożycia na puree
oraz na produkty spożywcze; susze z surowych i ugotowanych ziemniaków oraz frytki i chipsy.
TECHNOLOGIA PRODUKCJI FRYTEK, CHIPSÓW Z UWZGLĘDNIENIEM WYMAGAŃ DLA SUROWCA I PRODUKTU GOTOWEGO
FRYTKI;
Produkty z ziemniaka mające kształt słupków o przekroju 1x1 cm i długości 4-10cm, usmażone w tłuszczu do barwy złocistej. W produkcji przemysłowej rozróżnia się trzy rodzaje frytek, które różnią się:
sposobem utrwalania
stopniem usmażenia
I FRYTKI – całkowicie usmażone i zamrożone, przed spożyciem wymagają tylko podgrzania ( piekarniku, mikrofalówce, bądź na patelni)
II FRYTKI – podsmażone (po I stopniu smażenia), silnie zamrożone, przed spożyciem muszą być usmażone w gorącym tłuszczu (II stopień smażenia)
III FRYTKI – po I stopniu smażenia, chłodzone, o krótkim okresie trwałości, wymagające przed spożyciem obsmażenia w gorącym tłuszczu.
CHIPSY
To przekąski ziemniaczane otrzymane z surowych ziemniaków, obranych ze skórki, pokrojonych w cienkie plasterki o grubości 0,9 – 47 mm, usmażone w tłuszczu roślinnym, z dodatkiem przypraw smakowych lub bez ich dodatku.
Z technologicznego punktu widzenia ziemniaki do produkcji:
Frytek – powinny zawierać 20 -22% suchej masy, 14-17% skrobi, a cukrów redukujących ( glukozy, fruktozy) do 0,5%.
Chipsów – zawartość suchej masy powinna wynosić 21-24%, skrobi 16-20%, a cukrów redukujących (glukozy, fruktozy) do 0,25%
Zawartość cukrów ogółem (glukozy, fruktozy, sacharozy) powinna wynosić nie więcej niż 1% w świeżej masie ziemniaków przeznaczonych zarówno na frytki i chipsy. Zawartość suchej masy w bulwach ma duże znaczenie na konsystencję produktów finalnych.
Jeżeli jest za mało skrobi i suchej masy to w czasie smażenia następuje nadmierne wchłanianie tłuszczu.
Przy niskiej skrobiowości podczas smażenia produkt jest mało chrupki, mazisty, nasiąknięty tłuszczem.
Przy wysokiej skrobiowości ( jeżeli skrobi i suchej masy jest za dużo) produkt jest twardy, zbyt ziarnisty.
Nadmierna ilość cukrów redukujących – niekorzystnie wpływa na barwę produktu ( barwa brązowa)
Dodatkowe wymagania stawiane dla ziemniaków do produkcji;
FRYTEK
typ użytkowo – konsumpcyjny B i BC, o delikatnej strukturze, o kształcie podłużnym do owalnego, dość zwięzłej konsystencji, małej wrażliwości na ciemnienie i o lekkiej mączystości.
CHIPSÓW
typ wszechstronnie użytkowy BC i mączysty C o delikatnej strukturze, o kształcie podłużnym do owalnego, dość zwięzłej konsystencji, o średniej wrażliwości na ciemnienie.
Przygotowanie ziemniaków do produkcji frytek i chipsów.
Surowiec długotrwale przechowywany przed przerobem poddawany jest procesowi rekondycjonowania w temperaturze 15-20*C w celu obniżenia cukrów redukujących. Czas rekondycjonowania waha się do 7-8 do 15-16 dni w zależności od odmiany.
Następnie ziemniaki są:
Kalibrowane
Myte
Wstępnie oczyszczone w płuczko – oddzielaczu z zanieczyszczeń mineralnych i organicznych i poddawane obieraniu.
Metody obierania:
Przy produkcji frytek stosuje się termiczną metodę obierania ( za pomocą pary) w parownikach o działaniu ciągłym.
Podczas produkcji chipsów
Stosowane jest; obieranie mechaniczne karborundowe lub nożowe ( nie parą, bo powstaje pierścień gotowania)
Do produkcji frytek;
Obiera się bulwy duże o kształcie podłużnym i kroi się w słupki o przekroju kwadratowym (od 9x9 do 12x12 mm) w niektórych zakładach krajanka jest formowana w tzw. Formy faliste.
Do produkcji chipsów:
Dobiera się bulwy o średnicy ok. 4 cm, ziemniaki kroi się w plasterki o grubości 1,0 – 1,7 mm. Uzyskana krajanka w formie słupków ( frytki ) lub plasterki ( chipsy ) jest spłukiwana zimną wodą aby;
Usunąć resztki skrobi z rozerwanych komórek i częściowo wymyć cukry
Jednocześnie usuwa się drobne części miąższu ziemniaka i części nieforemne dla uzyskania jednolitego produktu.
Przy produkcji chipsów;
Nadmiar wody usuwa się np. owiewającym podgrzanym powietrzem lub wykorzystuje się przenośniki wstrząsowe, względnie bębny obrotowe i kieruje do smażenia.
Blanszowanie;
(tylko do frytek, bo mają za dużo cukrów redukujących). Nie tylko zapobiega ciemnieniu, ale w wypadku frytek decyduje o ich właściwej teksturze. (cześć zewnętrzna frytek powinna być chrupka, wetrze zaś mączyste)
Utworzenie warstewki ochronnej na powierzchni blanszowanych słupków zapobiega;
Nadmiernemu wchłanianie tłuszczu przez krajankę i jednocześnie utrudnia parowanie wody z wnętrza miąższu.
Pozwala to na utrzymanie właściwej konsystencji i wilgotności produktu. Zalecane jest blanszowanie termiczne – wodne lub parowe w temp. 85-90*C przez 1,5-3 min. W chipsach zabieg blanszowania można pominąć, gdyż ziemniaki mają mało cukrów redukujących poniżej 0,2%
Smażenie i zabiegi końcowe;
Smażenie chipsów- odbywa się w smażalniku o działaniu ciągłym w temp. 170-190*C w czasie 4-5 min. Ze smażalnika chipsy są kierowane na przenośnik wstrząsowy i są osączone z nadmiaru tłuszczu. Po odsączeniu chipsy kierowane są do zaprawiarki, w której dozowana jest sól kuchenna w ilości 1,5-2% i przyprawy. Zaprawione chipsy polegają ręcznej selekcji, w której usuwa się te z wadami, niedosmażone, o niepożądanej barwie.
Smażenie frytek – po blanszowaniu prowadzi się 1 stopniowo (w 1 smażalniku) lub 2 stopniowo (w 2 smażalnikach) i w temp. 140-130*C w czasie 8-9 min. Słupki ziemniaczane przed wprowadzeniem do smażalnika należy osuszyć je z nadmiaru wolnej wody, ponieważ:
Skraca to czas smażenia
Zmniejsza ilość wchłanianego tłuszczu oraz stopień jego rozkładu w wysokich temperaturach podczas smażenia.
Czynniki ograniczające wchłanianie tłuszczu w czasie smażenia to;
Ziemniaki – im wyższy mają ciężar właściwy (który zależy od zawartości skrobi i suchej masy) tym wchłaniają mniej tłuszczu
Proces blanszowania krajanki przed smażeniem ogranicza pochłanianie tłuszczu
Wyższa temperatura i krótszy czas smażenia sprzyjają ograniczeniu wchłaniania tłuszczu
Im plasterki w chipsach cieńsze tym więcej tłuszczu pochłaniają
Cechy organoleptyczne frytek i chipsów;
Barwa;
Frytki – jasnozłocista
Chipsy – w zależności od stosowanej przyprawy od jasnozłocistej do czerwonej
Konsystencja;
Frytki – konsystencja zewnętrzna: chrupka i delikatna, bez skórzastości i gumowatości, konsystencja wewnętrzna; mączysta i sucha, niepożądana- mazista i lepka (twarda kiedy ma dużo skrobi)
Chipsy – krucha, delikatna, zwięzła, niepożądana – twarda.
Smak i zapach;
Czysto ziemniaczano olejowy, w przypadku chipsów posmak przypraw, niedopuszczalny posmak gorzkawy, kwaśny, stęchły czy zjełczałego tłuszczu.
Cechy fizyko-chemiczne frytek;
Zawartość tłuszczu
- w całkowitym usmażeniu do 7%
W smażeniu dwustopniowym do 4%
Obecność frytek z wadami:
Z naskórkiem do 10%
Z oczkami do 10%
Z objawami prażeń 8 szt./1kg
Słupki krótsze od 2 cm – do 10%
Cechy fizyko-chemiczne chipsów;
Zawartość tłuszczu do 45% (optymalnie 33-40%)
Wilgotność do2%
Zawartość soli ok. 1,5 – 1,8% (max. 3,5%)
Grubość plasterków ok. 1,0 – 1,7mm
RÓŻNICE MIĘDZY PRODUKCJĄ FRYTEK I CHIPSÓW
W obieraniu ziemniaków przy produkcji chipsów stosuje się obieranie typu mechanicznego ( obieraczki nożowe, karborundowe??), a przy produkcji frytek stosuje się obieranie termiczne.
Blanszowanie – w chipsach można ominąć, a we frytkach stosuje się.
Warunki smażenia;
Frytki 140-190*C/8-9 min
Chipsy 170-130*C/4-5 min
Frytki są otrząsane z nadmiaru tłuszczu i pakowane, chipsy otrząsane i kierowane do zaprawiarki.
Inna wydajność;
Na 1 kg frytek – 2-2,5kg ziemniaków, wydajność 40-50%
Na 1 kg chipsów – 3,5-4kg ziemniaków, wydajność 25-30%
Przechowywanie;
Frytki silnie zamrożone mogą być przechowywane w temp -13*C przez 6 miesięcy
Chipsy – magazynach bez światła naturalnego, w temp. Poniżej 20*C i wilgotności względnej nie wyższej niż 75%. Okres przechowywania to 2 miesiące.
TECHNOLOGIA PRODUKCJI SKROBI ZIEMNIACZANEJ (ETAPY PRODUKCJI, WYMAGANIA JAKOŚCIOWE DLA SUROWCA I PRODUKTU GOTOWEGO)
PRODUKCJA SKROBII ZMIENIACZANEJ
Skrobia ziemniaczana jest w postaci ziaren. W ziemniakach jest jej 9-29%. Są one albo przerabiane na bieżąco albo składowane.
Ziemniaki do produkcji skrobi ziemniaczanej powinny zawierać:
Możliwie mało substancji nie skrobiowych
Regularny kształt
Płytkie oczka
Odpowiednią dojrzałość
Odpowiednią wielkość (2,5 cm średnicy)
Etapy produkcji mączki ziemniaczanej:
Jest procesem typowo mechanicznym. Polega na otwarciu komórek ziemniaka i wymycie u z nich skrobi, a następnie oddzieleniu jej od innych substancji towarzyszących wraz z sokiem komórkowym i wysuszeniu gotowego produktu.
I etap – roztarcie ziemniaków;
Umyte i pozbawione zanieczyszczeń ziemniaki rozciera się na wysokoobrotowych tarkach cylindrycznych. Tarki umożliwiają dokładne rozerwanie komórek surowca, w których zawarta jest skrobia, w dobrze przeprowadzonym procesie współczynnik przetarcia ( R ) powinien wynosić 90%
II etap – oddzielenie soku komórkowego
Ziemniaki po roztarciu wydzielają duże ilości soku komórkowego, powodującego pienienie się ( odpowiada za to białko ) i ciemnienie ( odpowiada za to tyrozyna) mleczka skrobiowego oraz pogorszenie jakości mączki skrobiowej. Uzyskaną na tarkach miazgę ziemniaczaną poddaje się odwodnieniu na wirówkach miazgowych ( dekantenach). Do odwirowanej miazgi wprowadza się SO2 w ilości 0,3 kg/1t celem jej wybielenia. Z oddzielonego w postaci wody sokowej soku komórkowego wytraca się przez koagulujące białka, stanowiące produkt uboczny krochmalni ( produkcja preparatów paszowych)
Pozbawioną soku komórkowego miazgę poddaje się wymywaniu.
III etap – wymycie skrobi na sitach;
Wymycie skrobi z miazgi przeprowadza się na 3-4 kolejnych stożkowych sitach obrotowych. Mleczko skrobiowe z sita I kieruje się do dalszej obróbki w etapie IV, natomiast rzadkie mleczka z sit następnych służą do wymycia skrobi z miazgi na sicie I. miazga z ostatniego sita pod nazwą wycierki stanowi drugi produkt uboczny krochmalni używany na paszę. Wycierka zawiera jeszcze ok. 30% skrobi.
Zabiegi końcowe
Otrzymany w wyniku odwodnienia próżniowego krochmal wilgotny, który zawiera 37-40% wody poddaje się suszeniu. Proces suszenia odbywa się w suszarce pneumatycznej w temp. Ok. 40*C do wilgotności ok. 20%. Suszenie w tej temp. Zabezpiecza przed skleikowaniem skrobi. Po wysuszeniu otrzymuje się krochmal gruzełkowy, który poddaje się mieleniu, odsiewa na sitach i pakuje w worki lub torebki papierowe.
IV etap – rafinacja mleczka skrobiowego.
Rafinację – czyli oczyszczanie mleczka skrobiowego przeprowadza się przez przepuszczenie mleczka przez sita rafinujące, oddzielające drobne włókna miazgi i kolejne przemywania wodą. Wodę oddziela się na multihydrocyklonach, aparatach ( w których wykorzystuje się siłę odśrodkową do wydzielenia mleczka skrobiowego). Na cyklonie odpiaszczającym usuwa się ze skrobi pozostałości zanieczyszczeń. Po ostatnim hydrocyklonie (trzecim) mleczko poddawane jest odwodnieniu na odwadniaczu próżniowym.
ETAPY PRODUKCJI KOMPOTÓW
Obróbka wstępna surowca
Ewentualne blanszowanie.
Napełnianie opakowań owocami i syropem cukrowym.
Odpowietrzanie i pasteryzacja.
Obróbka wstępna surowca.
Przepieranie (Usuniecie zanieczyszczeń i owoców z defektami)
Mycie
Sortowanie
Usuwanie szypułek
Odpestczanie
Ocieranie
Blanszowanie
Przeprowadza się w wodzie lub roztworze izotonicznym, zawierającym cukier w stężeniu identycznym jak w owocach, a w przypadku gruszek i jabłek z dodatkiem kwasu cytrynowego.
Jabłka i gruszki – blanszuje się 0,5-2min, w temp 80-100*C, natomiast Agres 2-5min w temp 90*C.
Odpowietrzanie kompotów
Polega na przetrzymywaniu napełnionych opakowań w gorącej kąpieli wodnej (do uzyskania wewnątrz temp. 65-70*C) W czasie tego zabiegu następuje usuniecie powietrza z przestrzeni między komórkowych surowca, z zalewy oraz z przestrzeni nad zalewą. Odpowietrzane opakowania powinny by zanurzone w wodzie do wysokości ok. 2cm poniżej górnej krawędzi.
pasteryzacja
Proces utrwalania odbywa się w tunelach pasteryzacyjnych. Wyróżnia się trzy sekcje utrwalania.
I Sekcja – to komora wstępnego podgrzewania, w której są natryski z ciepłą wodą.
II sekcja – to komora pasteryzacji, w której opakowania są zanurzone w gorącej wodzie o temp. Ok. 98 stopni. czas przebywania zależy od prędkości przesuwu przenośnika.
III sekcja – to komora schładzania, w której najpierw ciepła (40-50*C) a następnie zimną (ok.20 stopni)
PARAMETRY I CEL BLANSZOWANIA OWOCÓW PRZEZNACZONYCH NA KOMPOTY
Celem blanszowania owoców jest
Usuniecie powietrza z przestrzeni międzykomórkowych (np. miąższ jabłek zawiera ok. 25% powietrza w swej objętości).
Skurczenie surowca, które ułatwia napełnianie i zwiększa wykorzystanie opakowań.
Inaktywacja enzymów, które wpływają na zabarwienie reakcji utleniania i ciemnienia enzymatycznego.
Denaturacja protoplazmy komórkowej i zmiękczenie surowca.
Niszczenie mikroflory wegetatywnej.
Dodatkowe obmycie surowca.
Ujemną stroną blanszowania jest
Straty ekstraktu
Owoce po blanszowaniu muszą być natychmiast schłodzone przez zanurzenie w zimnej wodzie.
WARUNKI I CEL ODPOWIETRZANIA KOMPOTÓW
Odpowietrzanie ma na celu:
Zmniejszenie korozji opakowań metalowych.
Utrudnienie rozwoju mikroflory tlenowej.
Ograniczenie skutków reakcji utleniania składników owoców, Wit. C, karotenoidów i polifenoli.
Obniżenie ciśnienia w opakowaniu podczas pasteryzacji oraz podciśnienia po wystudzeniu.
Ułatwienie procesu przewodzenia ciepła (powietrza mały współczynnik przewodzenia ciepła)
Ułatwienie napełniania opakowań w przypadku owoców miękkich.
Może być Pominięte np. przy kompotach z wiśni (z uwagi na ich zwartą tkankę) w których dodatek gorącej zalewy o temp. 90*C wystarczająco ją odpowietrza.
TECHNOLOGIA PRODUKCJI KAPUSTY KISZONEJ Z UWZGLĘDNIENIEM WYMAGAN DLA SUROWCA I GOTOWEGO PRODUKTU ORAZ WYMIENIĆ I OMÓWIĆ PODSTAWOWE ETAPY FERMENTACJI MLEKOWEJ ZACHODZĄCEJ PODCZAS KISZENIA KAPUSTY
Wymaganie jakościowe dla kapusty przeznaczonej do kiszenia
Kapustę wstępnie oczyszczoną na polu dostarcza się do kwaszarni w koszach, skrzynkach lub workach. Odmiany przeznaczone do kiszenia powinny mieć twarde i duże główki o masie powyżej 1 kg i średnicy ponad 15 cm, o jasnym zabarwieniu, odznaczające się dobrym smakiem i zapachem, dużą zawartością cukru (3,5-6,5%) oraz witaminy C. Dostarczona kapusta musi być czysta, zdrowa, niepopękana, nieuszkodzona, bez gąsienic i ich odchodów, bez objawów zepsucia, z krótko przyciętym głąbem i możliwie jednolita.
Przyjęty do zakładu surowiec poddaje się krótkotrwałemu magazynowaniu w zaciemnionym pomieszczeniu, w temp. do 20°C, przez okres zwykle 2÷3 dni, niekiedy nawet do 8 dni. W tych warunkach wychłodzona na polu kapusta (październik, listopad) ogrzewa się przed szatkowaniem i napełnianiem zbiorników. Zaciemnienie pomieszczenia magazynowego powoduje zanik chlorofilu w zewnętrznych liściach kapusty, które z barwy zielonkawej przechodzą w kremowo-żółtą.
proces technologiczny kiszenia kapusty
Magazynowanie: przez 2-3 dni trzyma się kapustę w koszach przy temp. 15-18 °C dla lekkiego przewiędnięcia, nagrzania się oraz dla zbielenia i zżółknięcia liści, co ma mieć korzystny wpływ na smak i trwałość kapusty kiszonej.
Obieranie i szatkowanie. Usunięcie zewnętrznych liści ochronnych oraz części zabrudzonych i nadpsutych, a także na jak najkrótszym przycięciu głąba. W oczyszczonej kapuście rozkrusza się głąby na drobne kawałki za pomocą świdra mechanicznego, które dodaje się później do krajanki, gdyż zawierają znaczne ilości cukrów, soli i witaminy C.
Następnie główki kapusty umieszcza się w szatkownicy, z poziomą wirującą tarczą, na której znajduje się ok. 10 płaskich, promieniście-esowato wygiętych noży. Tarcza wiruje z prędkością 150/200obr/min. Krojenie kapusty polega na pocięciu główki na skrawki grubości 0,8 do kilku mm, a ich długość ok. 50-60mm. Mniejsza grubość krajanki nie tylko nadaje kapuście lepszy wygląd, ale także przyśpiesza wydzielanie soku oraz ułatwia spożywanie kiszonki.
Solenie, doprawianie i ubijanie krajanki. Dodatek soli wynosi 2-2,5% NaCl, powinna być drobnokrystaliczna., a jej rozmieszczenie –zmieszanie z krajanką- możliwie równomierne. Bezpośrednio potem warstwy te ubija się np. przy pomocy czystych stęp drewnianych, aż do pojawienia się soku, którego wydzielanie się znakomicie pobudza sól kuchenna.
Dodaje się jeszcze jako przyprawy 0,05 do 0,3% kminku oraz często 2-3% dodatków takich jak pokrajane jabłka lub marchew, cytryny, wino.
W przypadku kiszenia kapusty ubogiej w cukry ( poniżej 3%) wskazany jest dodatek ok.1% sacharozy do krajanki.
Pojemniki wypełnia się w ok. 90%; pozostała przestrzeń jest potrzebna jako rezerwa na zwiększoną objętość krajanki, spowodowaną jej gazowaniem. Powierzchnię krajanki przykrywa się w różny sposób. W tradycyjnej technologii kiszenia używana jest do tego wydezynfekowana pokrywa drewniana, którą obciąża się betonowymi blokami.
Fermentacja. Proces fermentacji rozpoczyna się od wydzielenia gazów i powstawania piany. Zapach wydzielanych gazów jest nieprzyjemny, zbliżony do siarkowodoru. Ponieważ pH świeżej kapusty wynosi ok. 6,5, początkowo mogą rozwijać się intensywnie bakterie z rodzaju Aerogenes, a nawet bakterie proteolityczne rozkładające białko. Okres wstępnej fermentacji nie powinien trwać dłużej niż 2 dni.
fermentacja wstępna: rozwijają się bakterie mlekowe Leuconostoc mesenteroides oraz bakterie z rodzaju Aerogenes i bakterie proteolityczne. Następuje również rozwój drożdży (powstają duże ilość CO2 i niewielkie ilości alkoholu na skutek fermentacji alkoholowej). Gazy intensywnie wytwarzane w krajance musza być odprowadzane. Temp. masy kapusty powinna wynosić 19-20°C, co sprzyja szybkiemu zafermentowaniu.. Kwasowość krajanki wzrasta do 0,5%, a następnie do 0,8-1,0%, natomiast pH obniża się z początkowej wartości 6,5-6,8 do 4. Na końcu tego etapu środowisko opanowują pałeczki homo - fermentacyjne Lactobacterium plantarum oraz Leuconostoc mesenteroides wytwarzające głównie kwas mlekowy. Okres ten trwa około tygodnia.
Fermentacja średnia zmniejsz się ilość wydzielanych gazów. następuje dalszy wzrost kwasowości do 1,3-1,5% oraz pH obniża się do 3,5. O ile jest możliwość w tej fazie obniża się temp. Do 15°C, co zwalnia tempo fermentacji i umożliwia uzyskanie kapusty kiszonej dobrej jakości.
Fermentacja późna: działają pałeczki hetero - fermentacyjne z gatunku Lactobacterium brevis, które wytwarzają oprócz kwasu mlekowego, kwas octowy oraz substancje aromatyczne. Temp. Powinna być jeszcze bardziej obniżona do ok. 10°C.
Ogólny czas fermentacji, w zależności od temp., może wynosić od tygodnia do kilkudziesięciu dni. Po zakończeniu fermentacji i obniżeniu temp. Gotowa kiszonka jest pozostawiana w silosie, w którym jest magazynowana.
Magazynowanie - odbywa się po przeładowywaniu świeżo ukiszonej kapusty do czystych beczek o pojemności np. 100 l. Przeładowywanie powinno odbywać się szybko i być połączone z zupełnym zalaniem kapusty sokiem. Pozostawienie bowiem przestrzeni luźnych, z dostępem powietrza, powoduje ciemnienie produktu oraz niekorzystne zmiany smakowo-zapachowe, prowadzące czasem do zupełnego zepsucia kapusty wskutek rozwoju tlenowców w rodzaju np. pleśni.
Kapusta prawidłowo ukiszona zawiera:
1,0 – 1,3% kwasów stałych (jako kwas mlekowy)
0,2 – 0,3% kwasów lotnych (jako kwas octowy)
0,5 – 0,6 % alkoholu
0 – 0,2% cukru
1,5% związków azotowych
0,03% mannitu
2-2,5% soli kuchennej
10-12% ogólna zawartość suchej masy, z czego 2,5-4% przypada na części nierozpuszczalne.
JAKIE ZNACZENIE W KISZENIU KAPUSTY MA DODATEK SOLI KUCHENNEJ I PROCES PRAWIDŁOWEGO JEJ UBICIA
Jaką role w kiszeniu kapusty odgrywa dodatek soli?
Wywołanie plazmolizy krajanki
Odpowietrzenie i stworzenie warunków beztlenowych
Dostarczenie substancji pobudzającej rozwój bakterii kwasu mlekowego
Wytworzenie środowiska płynnego korzystnego dla rozwoju drobnoustrojów
Poprawienie smaku
Zmniejszenie rozpuszczalności tlenu w kiszonce i poprawienie trwałości składników łatwo ulegających utlenieniu
Dlaczego dokładne ubicie krajanki jest niezbędnym warunkiem prawidłowego i szybkiego ukiszenia kapusty?
Wywołuje wczesne zamarcie tkanek roślinnych redukując przez to straty cukrów na cele oddechowe
Zmniejsza ilość powietrza utrudniając przez to rozwój z reguły szkodliwych tlenowców
Stwarza środowisko odpowiednie dla szybkiego rozwoju właściwej mikroflory kwaszącej
Sprzyja zakonserwowaniu obficie występującej w kapuście kiszonej witaminy C
TECHNOLOGIA PRODUKCJI OGÓRKÓW KISZONYCH Z UWZGLĘDNIENIEM WYMAGAŃ DLA SUROWCA I PRODUKTU GOTOWEGO
PROCES TECHNOLOGICZNY OTRZYMYWANIA OGÓRKÓW KONSERWOWYCH
Ogórki konserwowe jest to produkt otrzymany ze Świerzych ogórków, w kwaśno – słodko – słonej zalewie z dodatkiem przypraw aromatyczno – smakowych i utrwalony przez pasteryzację. Ogólne wymagania w stosunku do surowca: zaleca się stosowanie odmian Mieszko, major… ogórki powinny być niezbyt dojrzałe, możliwie jednolicie zielone, jędrne o gładkiej powierzchni, foremne, o zaokrąglonych końcach o wnętrzu dobrze wypełnionym, niezbyt wyrośnięte, zdrowe bez uszkodzeń. Ogórki z wadami nieświeże, miękkie, zwiędłe, stęchłe, zapleśniałe, żółte, przerośnięte powinny być odrzucane. Niedopuszczalne jest wykorzystywanie surowca nieświeżego, zbyt miękkiego, uszkodzonego podczas transportu, z pól nawożonych fekaliami oraz nawozami azotowymi.
Sortowanie wstępne – celem jest oddzielenie ogórków nienadających się do konserwowania. Może być połączone z odcinaniem szypułek.
Moczenie surowca – w celu uzyskania dobrej konsystencji surowca moczy się go w zbiornikach z zimną wodą. Czas trwania 1-4 godzin. Moczenie przywraca ogórkom naturalną jędrność, częściowo je myje.
Mycie – ogórki myje się w płuczkach szczotkowych lub bębnowych, niekiedy bezpośrednio po myciu są one blanszowane przez 2-3 minuty w temperaturze 65 stopni.
Kalibrowanie – ogórki kalibruje się według grubości na sortownikach linkowych o stałej skali produkcji, proces kalibrowania może być wykonywany ręcznie, z wykorzystaniem prostych kalibrownic.
Przygotowanie opakowań – wykorzystuje się zwykłe słoje twist –off oraz puszki stalowe. Ich przygotowanie jest takie jak w przypadku konserw apertyzowanych.
Przygotowanie zalewy – gorąca zalewa usuwa powietrze z opakowania co chroni przed niekorzystnymi zmianami. Dozowana zalewa powinna mieć temperaturę około 90 stopni. Kwas octowy dodaje się w końcowej fazie przygotowywania zalewy aby nie nastąpiło jego odparowanie podczas gotowania.
Przygotowanie przypraw – polega na ich dokładnym oczyszczeniu oraz rozdrobnieniu. Dozowanie przypraw jest ważnym etapem procesu technologicznego, gdyż pominięcie niektórych przypraw lub zmniejszenie dawki wpływa na smak i zapach ogórków konserwowych.
Napełnianie opakowań – do umytych opakowań dodaje się na dno określoną ilość przypraw i wkłada ręcznie ogórki. Napełnione ogórki umieszcza Się na przenośniku który kieruje je do dozownicy zalewy. Niekiedy opakowania z zawartością są odpowietrzane.
Zamykanie opakowań – zamykane są zwykle za pomocą zamykarek mechanicznych, półautomatycznych lub automatycznych.
Pasteryzacja – bezpośrednio po zamknięciu przeprowadza się proces pasteryzacji, odbywa się to w tunelach pasteryzacyjnych. Stosuję się temperaturę 80-85 stopni, po procesie opakowania są chłodzone do temperatury 30-35 stopni.
ZABIEGI PIELĘGNACYJNE STOSOWANE PRZY KISZENIU KAPUSTY I OGÓRKÓW
Procesy pielęgnacyjne
prowadzi się zarówno podczas fermentacji jak i magazynowania kiszonki. W fazie fermentacji pielęgnacja polega na usuwaniu piany z powierzchni, utrzymaniu odpowiedniej warstwy soku nad krajanką, ograniczeniu dostępu tlenu, usuwaniu „kożucha” z powierzchni, utrzymaniu w czystości obciążników, pokryw, ścian zbiorników oraz utrzymaniu odpowiedniej temperatury i wilgotności silosów oraz pomieszczeń.
Rozładunek silosów może być ręczny lub mechaniczny. Przy ręcznym rozładunku konieczne jest wejście osoby rozładowującej do silosu. Do rozładunku należy użyć wideł ze stali kwasoodpornej. Kapustę rozładowuje się do beczek z tworzyw sztucznych. Przeładowywanie kapusty do beczek powinno być szybko wykonane, a kapusta musi być zalana sokiem. Pozostawienie luźnych przestrzeni z dostępem powietrza powoduje ciemnienie produktu oraz niekorzystne zmiany smaku i zapachu. Kapusta w niewłaściwie napełnionych beczkach może, przy dłuższym przechowywaniu, ulec zepsuciu wskutek rozwoju pleśni, drożdży kożuchujących a nawet bakterii gnilnych.
WYJAŚNIĆ POJĘCIA SOK OWOCOWY SUROWY, SOK OWOCOWY, SOK OWOCOWY KLAROWNY, SOK NATURALNIE MĘTNY
Soki naturalnie mętne – to soki pozbawione grubych zawiesin, natomiast pozostawiane są substancje koloidalne co powoduje opalizację (mętność soku)
Soki klarowne – są to soki z których są usunięte wszystkie zawiesiny i substancje powodujące mętność soku. W soku takim znajdują się wyłącznie substancje rozpuszczalne. Sok sklarowany metodami fizycznymi (wirowanie, filtracja), biochemicznymi (stosowanie preparatów enzymatycznych) lub żelatyną.
Sok owocowy surowy – produkt otrzymany metodami mechanicznymi z owoców świeżych lub mrożonych o odpowiednim stopniu dojrzałości, barwie, zapachu i smaku, nie konserwowany chemicznie. Sok owocowy surowy stanowi półprodukt uzyskiwany przez tłoczenie miazgi owocowej, który po otrzymaniu poddaje się dalszemu przerobowi na sok owocowy lub na zagęszczony sok owocowy.
TECHNOLOGIA PRODUKCJI SOKÓW ODTWARZANYCH Z SOKÓW ZAGĘSZCZANYCH
PRODUKCJA SOKÓW ODTWARZANYCH Z SOKÓW ZAGĘSZCZONYCH
Proces produkcji soków owocowych odtwarzanych z koncentratów obejmuje trzy etapy:
Otrzymywanie soku zagęszczonego
Składowanie jako półprodukt (bez konserwantów) w warunkach chłodniczych (0-4 stopni) lub zamrażalniczych (-12 do -20 stopni)
Odtwarzanie i utrwalanie gotowego soku owocowego
Schemat technologiczny odtwarzania soku z zagęszczonego soku owocowego:
Sok zagęszczony 70%
Woda - - - > rozcieńczenie i doprawianie < - - - cukier
Filtracja
Aromatyzowanie < - - - kondensat aromatu
Rozlew do butelek i zamykanie
Pasteryzacja
Chłodzenie
Magazynowanie
Schemat technologiczny odtwarzania soku z zagęszczonego soku owocowego
Sok zagęszczony 50%
Woda - - - > rozcieńczanie i doprawianie < - - - cukier
Preparat pektyno lityczny - - > rozpuszczenie - - - > depektynizacja i klarowanie < - - - żelatyna
Wirowanie
Filtracja
Aromatyzowanie < - - - kondensat aromatu
Rozlew i zamykanie
Pasteryzacja
Chłodzenie
Magazynowanie
DEFINICJA MARYNAT OWOCOWO WARZYWNYCH I ICH PODZIAŁ W ZALEŻNOŚCI OD STĘŻENIA KWASU OCTOWEGO
MARYNATY – są to produkty uzyskane z warzyw, owoców, grzybów, w kwaśnej zalewie z dodatkiem przypraw i utrwalone przez pasteryzację. Marynaty zalicza się do konserw apertyzowanych. Do zakwaszania marynat stosuje się kwas octowy niekiedy w mieszaninie z kwasem mlekowym.
Marynaty mają … smak i zapach co nadaje im smak i zapach, co nadaje im w pewnym stopniu charakter używki. Stosowanie kwasu octowego do produkcji marynat zmniejsza ich wartość dietetyczną. Należy traktować je jako produkty pobudzające apetyt i zwiększające wydzielanie soków trawiennych. Korzystne organoleptyczne cechy marynat wynikają z dodatku przypraw, kwasów, cukru, soli lub kwasu i cukru w przypadku marynat owocowych. Proces usuwania soli z solanek (przed magazynowaniem) nazywany ługowaniem lub wymywaniem powoduje usunięcie z solanek innych wartościowych składników. Pogorsza to cechy organoleptyczne marynat i ich wartość odżywczą.
PODZIAŁ MARYNAT W ZALEŻNOŚCI OD STĘŻENIA KWASU OCTOWEGO
Łagodne – zawartość kwasu octowego 0,45 – 0,8 %, cukru 0,5 – 2 %, soli 0,5 – 1,5 %
Średnio kwaśne – zawartość kwasu octowego 1 – 3 %, cukru i soli 0,7 – 2 %
Ostre – zawartość kwasu octowego 3 % i więcej, cukru 3%, soli 2%
PODSTAWOWE I POMOCNICZE SUROWCE STOSOWANE W PRODUKCJI MARYNAT
SUROWCE I MATERIAŁY POMOCNICZE STOSOWANE PRZY PRODUKCJI MARYNAT
Podstawowym surowcem do produkcji marynat są świeże owoce i warzywa. Do produkcji owocowych marynat stosuję się śliwki węgierki, gruszki, mieszanki różnych owoców. Jakość owoców powinna być zbliżona do jakości owoców pasteryzowanych na kompoty. Do produkcji marynat warzywnych wykorzystuje się głównie ogórki, buraki ćwikłowe, dynię, cebulę, paprykę i mieszanki warzyw. Wymagania jakościowe dla warzyw zbliżone są do wymagań przy produkcji konserw warzywnych. Do produkcji marynat grzybowych mogą być wykorzystane różne gatunki grzybów dziko rosnących, a także pieczarki.
Podstawowym surowcem pomocniczym przy produkcji marynat jest kwas octowy. Kwas octowy stosowany do sporządzenia zalewy do marynat ma stężenie 10%, natomiast kwas mlekowy ma stężenie 50% i 80%. Składnikami zalewy są cukier i sól kuchenna. Ważnym składnikiem marynat są przyprawy stosowane w ściśle określonej ilości. Do marynat warzywnych stosuje się kwiatostany i suche nasiona kopru, estragon, majeranek, liście laurowe, czosnek, pieprz, ziele angielskie, gorczyce i inne. Do marynat owocowych dodaje się przyprawy korzenne takie jak goździki, cynamon, imbir. Do produkcji ogórków konserwowych w przypadku dużych opakowań (powyżej 3kg) do zalewy dodaje się benzoesan sodu. Pozwala to na przedłużenie czasu wykorzystania ogórków z otwartej puszki bez objawów zafermentowania i zapleśnienia.