KOLEGIUM NAUCZYCIELSKIE

IM. GRZEGORZA PIRAMOWICZA

WE WROCŁAWIU

Klaudia Haczkowska

Projekt metodyczny do pracy dyplomowej na temat:

Portrety kobiece w twórczości Marii Rodziewiczówny

napisanej pod kierunkiem dr hab. Ewy Grzędy

Projekt

przygotowany pod kierunkiem

dr hab. Małgorzaty Dawidziak - Kładocznej

Wrocław 2014

Spis treści

Część I 3

Rozdział 1 Usytuowanie zagadnienia w obowiązujących dokumentach oświatowych 4

Rozdział 2 Konteksty 6

Rozdział 3 Przykłady rozwiązań metodycznych 9

Część II 12

Konspekt nr 1 13

Załącznik nr 1 16

Konspekt nr 2 17

Załącznik nr 1 20

Konspekt nr 3 22

Załącznik nr 1 25

Załącznik nr 2 26

Załącznik nr 3 28

Refleksja po lekcji dyplomowej 29

Bibliografia 31

Część I

Rozdział 1

Usytuowanie zagadnienia w obowiązujących dokumentach oświatowych

Tematem mojej pracy licencjackiej są Portrety kobiece w twórczości Marii Rodziewiczówny. Powieści Rodziewiczówny poruszają omawiane na lekcjach języka polskiego istotne zagadnienia, takie jak patriotyzm czy miłość. Niestety, na żadnym etapie edukacyjnym uczniowie nie spotykają się z twórczością tej pisarki, a na pewno w szkole podstawowej i gimnazjum nie zostaje ona uwzględniona w programach edukacyjnych.

W projekcie tym biorę pod uwagę utwory przeznaczone dla drugiego etapu edukacyjnego, które przedstawiają różne sylwetki kobiet. Postanowiłam jednak zakres ten ograniczyć do kreacji matki i babci. W klasie czwartej postaci matek najczęściej związane są z tematyką baśniową. Teksty te służą zrealizowaniu zagadnień, przewidzianych w Podstawie programowej dla szkoły podstawowej¹, dotyczących zapoznania uczniów z gatunkiem literackim, którym jest baśń. Pracując z tekstami baśni, uczniowie uczą się odczytywania wartości pozytywnych i ich przeciwieństw, odróżniania realizmu od fantastyki oraz samodzielnego formułowania przesłania danej baśni. W klasie piątej kreacje kobiet to najczęściej boginie mitologii greckiej i bohaterki legend. Zarówno mit, jak i legenda przewidziane są w podstawie programowej jako te gatunki, które muszą być zrealizowane na lekcjach języka polskiego. Uczniowie, poznając mitologię grecką, mają do czynienia z jednym z podstawowych antycznych źródeł, z którego wyrosła kultura europejska. W związku z tym ważne wydaje mi się, uświadomienie uczniom, że to starożytnej Grecji zawdzięczamy podwaliny filozofii, zawody sportowe i że mitologia nawet dziś stanowi inspirację dla twórców we wszystkich możliwych dziedzinach sztuki. Niektóre programy nauczania załączają do podręczników dla klasy piątej reprodukcje obrazów, w tym także kobiecych portretów. Obecność dzieł sztuki w szkolnych podręcznikach umożliwia uczniom obcowanie z pozaliterackimi dziedzinami twórczości. Dlatego warto zwracać na nie uwagę. W klasie szóstej tematyka kobieca najczęściej obecna jest w tekstach ballad, fragmentach powieści, opowiadaniach i tak jak w klasie piątej – reprodukcjach obrazów.

Poszukując utworów o tematyce kobiecej zawartych jako propozycje lekturowe w programach nauczania, natrafiłam na nie w wielu programach zgodnych zarówno z nową, jak i starą podstawą programową. W tabeli przedstawiam szczegółowe zestawienie trzech programów nauczania przeznaczonych dla drugiego etapu edukacyjnego.

Tab. 1

Program nauczania	Klasa IV	Klasa V	Klasa VI
„Między nami”^2	A. Czerwińska - Rydel - Tajemnica Matyldy; O dwunastu miesiącach	W. Markowska – Demeter i Kora	A. de Vries – Salomonowa mądrość
„Wyspy szczęśliwe”^3	M. Wańkowicz – Dziwne to było wychowanie; Ch. Perault – Wróżki; A. Kamieńska – Babcia; I. Landau – Nasza mama kochana	J. Twardowski – O owocu i liściu stokrotnym; E. Curie – Robaczki świętojańskie; W. Markowska – Demeter i Kora, St. Grabowski – Matki dłonie; Kobiecy zakątek. Reprodukcje obrazów: J. Vermeer – Koronczarka, J.F. Millet – Kobiety zbierające kłosy	-
„Oglądam świat”^4	-	-	M. Konopnicka – Dym; Reprodukcje obrazów: P. Cézanne – Stara kobieta z różańcem

Rozdział 2

Konteksty

Motywy matki i babci często pojawiają się w literaturze i sztuce na przestrzeni wieków. W tym podrozdziale chcę przedstawić wykaz kontekstów kulturowych, które przedstawiają różne postaci matek i babć.

LITERATURA

Postaci mamy i babci są bardzo popularne w literaturze dziecięcej. Oba motywy chętnie wykorzystywane są w baśniach, które wchodzą w skład tekstów kultury do zrealizowania na drugim etapie edukacyjnym, przewidzianych w podstawie programowej dla szkoły podstawowej⁵. Motyw złej macochy, oprócz przykładów baśni znajdujących się w podręcznikach szkolnych, odszukamy również w baśni o Kopciuszku. Inną pozycją lekturową przewidzianą w podstawie programowej jest Dynastia Miziołków Joanny Olech. Jest to żartobliwa powieść napisana w formie pamiętnika, będąca zarazem charakterystyką poszczególnych członków rodziny, w tym nieco szalonej, nie potrafiącej gotować Mamy Miziołka.

Z innych przykładów literatury dziecięcej, nieuwzględnionych w podstawie programowej, udało mi się odnaleźć dwie powieści Ewy Ostrowskiej: Babcia, my i gangsterzy oraz Mama, Kaśka, ja i gangsterzy. Autorka przedstawia w tych książkach przygody dwóch nietypowych postaci babci i mamy. Obie kobiety są szalone i pełne pomysłów, więc bohaterki te byłyby świetnym kontrastem dla stereotypowych portretów mam i babć.

Ostatni znaleziony przeze mnie przykład z literatury dla dzieci, zawierający motyw babci, to powieść Marii Ewy Letki Dama Kier. Książka opowiada o rodzinie Sowińskich, w której od lat rządzą kobiety, a przede wszystkim babcia, której niezachwiana wiara w to, co mówią karty, jest przyczyną późniejszych perypetii.

Poezja dziecięca obfituje w liczne przykłady wierszy poświęconych postaciom mam i babć. Większość z nich to utwory okolicznościowe, wykorzystywane z okazji Dnia Matki i Dnia Babci. Są to, m.in. teksty Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego - Spotkanie z matką, Wandy Chotomskiej - Dzień matki, Doroty Gellner – Dla Babci czy Barbary Lewandowskiej – Dni z Babcią.

Dobrym przykładem do wykorzystania na zajęciach jest również wiersz Józefa Barana – Bajka o babciach. Tekst opisuje kolejne etapy życia babć, przypominając, że przecież każda babcia była kiedyś dzieckiem, potem matką, aż w końcu stała się babcią.

INNE DZIEDZINY SZTUKI

Motywy matki i babci znajdują się również w innych dziedzinach sztuki. Możemy odnaleźć je w filmie, muzyce i dziełach plastycznych.

FILM

Spośród filmowych adaptacji baśni największą popularnością cieszy się Kopciuszek, który został zekranizowany na wiele możliwych sposobów, od wersji animowanej, przez musical, po japoński horror. Również Roszpunka doczekała się ekranizacji i przy pracy z tym tekstem w klasie czwartej można wykorzystać jego filmową wersję w celu uatrakcyjnienia zajęć.

MUZYKA

Spośród utworów muzycznych, w których występuje motyw babci można wymienić następujące piosenki: Kiedy babcia była mała, Babcia tańczy Rock & Roll'a, Familijny blues i Wesoła piosenka dla babci i dziadka. Jeśli chodzi o motyw matki, to słyszymy go w utworze grupy Dżem List do M , piosenkach Majki Jeżowskiej A ja wolę moją mamę, Jana Borysewicza Matka czy w suicie Ravela Moja matka gęś, który nawiązuje do baśni Charles’a Perraulta.

MALARSTWO

Sztuki plastyczne, podobnie jak literatura, są również bogate w motywy matki i babci. Udało mi się odnaleźć wiele dzieł przedstawiających te motywy. W malarstwie motyw babci pojawia się w następujących portretach: Wlastimil Hoffman Babcia z wnuczkiem, Konrad Krzyżanowski Babcia z wnuczkiem, Aleksander Mroczkowski Babcia z wnuczką. Zaś dzieła portretujące matki to: Albrecht Durer Portret matki, Gustav Klimt Macierzyństwo, Olga Boznańska Macierzyństwo, Paul Cezanne Macierzyństwo na tle cyprysa, James Whistler Portret matki, Henryk Rodakowski Portret matki artysty i wiele innych. Portrety matek artystów mogą zostać pokazane uczniom, by mogli porównać sposoby przedstawienia matki, bądź mogą być wykorzystane w celu opisu obrazu.

Rozdział 3

Przykłady rozwiązań metodycznych

Poszukując materiałów do stworzenia cyklu zajęć w szkole podstawowej, natrafiłam na kilka pomocnych czasopism, m.in. „Polski w Praktyce”, „Warsztaty Polonistyczne” i „Polonistyka”. Przeszukiwałam je pod kątem przydatności do mojego projektu metodycznego i wybrałam kilka rozwiązań, które mnie zainteresowały.

Pierwszym projektem zajęć, który wykorzystałabym w swojej przyszłej pracy, jest lekcja zaproponowana przez dr Renatę Krupę i opublikowana w dwumiesięczniku „Polski w Praktyce⁶”. Autorka sugeruje wykorzystanie wiersza O matce Józefa Czechowicza, reprodukcji obrazu Matki Andrzeja Wróblewskiego oraz piosenek Nie ma jak u mamy Wojciecha Młynarskiego i Matce Anny German. Ciekawym pomysłem wydaje mi się również zaproponowanie uczniom, by przynieśli na zajęcia zdjęcia swoich mam, które po wysłuchaniu utworu Matce, zostaną przypięte na tablicy ekspozycyjnej pod napisem MATKA. Następnie uczniowie zapisują na małych karteczkach skojarzenia ze słowem „mama” i przyklejają je na dużym arkuszu papieru. Jest to dobre rozwiązanie na wprowadzenie uczniów w tematykę zajęć. Kolejnym punktem lekcji jest podzielenie klasy na grupy, rozdanie im kart pracy oraz tekstów wiersza Józefa Czechowicza. Każda grupa ma inne zadania do wykonania:

• grupa I – określa temat wiersza, podmiot mówiący, adresata wypowiedzi i sytuację liryczną;

• grupa II – wyszukuje w tekście nawiązania do tytułu O matce, wyjaśnia, jakie myśli i uczucia znalazły wyraz w utworze;

• grupa III – wyodrębnia strofy opisowe i strofy adresowane do matki, ustala, co wpływa na to, że ich nastrój jest różny;

• grupa IV – wypisuje środki stylistyczne i określa ich funkcję;

• grupa V – wykazuje zasadność, że brak interpunkcji w wierszu powoduje płynność połączeń wyrazowych, dzięki czemu wypowiedź jest bogatsza o dodatkowe znaczenia.

Później nauczyciel prezentuje klasie reprodukcję obrazu Andrzeja Wróblewskiego Matki, prosząc o ustne opisanie matek przedstawionych na obrazie. Kolejnym zadaniem dla grup jest zapisanie jak największej liczby skojarzeń, związanych ze słowem „matka”, wierszem Czechowicza i obrazem Wróblewskiego. Wyrazy te mają opisywać m.in. oczy, usta, twarz, włosy, ręce, sylwetkę, barwę głosu, sposób poruszania się, okazywania uczuć. Zebrane na zajęciach zwroty mogą być pomocne uczniom przy wykonaniu zadania domowego, polegającego na zredagowaniu poetyckiego opisu matki, który może zostać wzbogacony dowolną oprawą plastyczną. Na zakończenie zajęć uczniowie wysłuchują utworu Wojciecha Młynarskiego Nie ma jak u mamy.

Lekcja ta wydaje mi się ciekawa ze względu na wielość i różnorodność wykorzystanych materiałów dydaktycznych, które przyciągają uwagę uczniów. Zajęcia mają na celu wzbogacenie słownictwa uczniów, doskonalenie redagowania opisu, interpretowania tekstu oraz wskazywania środków artystycznego wyrazu wraz z określeniem ich funkcji. Poza tym uczniowie mają możliwość wykazania się kreatywnością podczas wykonywania zadania domowego, nadając swojej pracy formę plastyczną.

Kolejną propozycją jest scenariusz zajęć zredagowany przez Grażynę Solecką i opublikowany w „Warsztatach Polonistycznych⁷”. Autorka zaprojektowała tę godzinę lekcyjną w związku ze zbliżającym się Dniem Matki. Lekcja wydaje mi się niezwykle interesująca, ponieważ jej głównym celem jest napisanie przez uczniów wiersza dla mamy. Zajęcia zaczynają się od przeczytania tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Spotkanie z matką. Następnie uczniowie odpowiadają na pytanie: Kim jest matka dla osoby mówiącej w wierszu? Po zinterpretowaniu wiersza nauczyciel prosi uczniów o podanie własnych skojarzeń – słów, które nasuwają się, gdy zamknie się oczy i zobaczy postać mamy. Propozycje zostają zapisane w dowolnej formie na tablicy, po czym nauczyciel prosi o przypomnienie zasad budowy wiersza. Następnie zapisane na tablicy wyrazy można pogrupować, np. według zakresów znaczeń, a potem zacząć układać z nich utwór, na końcu nadając mu tytuł. Nauczyciel mówi uczniom, czym są kaligramy i jak się je tworzy oraz pokazuje klasie kilka przykładowych prac. Z wiersza, który uczniowie stworzyli na zajęciach, układają kaligramy, które mogą potem wręczyć mamom z okazji ich święta. Scenariusz tej lekcji wydaje mi się godny uwagi, uczniowie mogą wykazać się kreatywnością zarówno przy układaniu wiersza, jak i przy tworzeniu z niego kaligramu. Poza tym zajęcia mają na celu poszukiwanie nowych form dla wyrażania uczuć, pokonanie psychicznego oporu przed otwarciem się wobec grupy oraz budowanie zaufania do siebie i otoczenia.

Ostatnim rozwiązaniem metodycznym, które zdecydowałabym się wykorzystać, jest scenariusz zajęć Anny Rymarkiewicz zatytułowany „Czy babcia z wiersza T. Różewicza żyje wśród kochających ją ludzi?⁸”, który dostępny jest w Internecie. Konspekt został stworzony do przeprowadzenia w klasie V szkoły podstawowej. Lekcja ta jest niezwykle wartościowa, ponieważ ma uświadomić uczniom potrzebę okazywania szacunku osobom starszym, chorym i samotnym, wykształcić więzi rodzinne, będące podstawą zachowań prospołecznych. Autorka scenariusza skorzystała z wiersza Tadeusza Różewicza Koncert życzeń. Uczniowie najpierw czytają ostatnią strofę wiersza i określają uczucia, którymi darzy adresatkę życzeń rodzina. Potem uczniowie czytają tekst w całości, analizują go, wyszukują podmiot liryczny oraz znajdują odpowiednie fragmenty, w których jest mowa o: zachowaniu babci, określeniu stosunku domowników do staruszki, uczuciach bohaterki.

Odnosząc się do emocji wynotowanych na wstępie lekcji, uczniowie mają za zadanie podkreślić kontrast wylewnych życzeń z rzeczywistym traktowaniem babci, wyjaśnić sens podtytułu oraz odczytać intencje poety, który nakłania do refleksji na temat własnego stosunku do osób starszych. Następnie uczniowie zostają zapoznani z metodą metaplanu i za jej pomocą muszą porozmawiać na temat: Jaki jest nasz stosunek do osób w podeszłym wieku? W trakcie rozmowy zapisują na czterech kolorowych karteczkach odpowiedzi na pytania:

• Jak zachowujemy się wobec osób starszych? (podając przykłady niewłaściwych postaw i zachowań)

• Jak powinniśmy się zachowywać?

• Z czego wynika nasza niewłaściwa postawa?

• Wnioski.

Po zakończeniu pracy uczniowie podają swoje odpowiedzi, a najważniejsze wnioski zostają zapisane do zeszytów. W końcowej fazie lekcji uczniowie mają za zadanie przy pomocy pantomimy odegrać rolę babci podczas nieobecności domowników. Poza celami poznawczymi lekcja ta ma głównie cel wychowawczy, służy temu, by uczniowie potrafili dostrzegać problemy innych ludzi, byli wrażliwi i empatyczni, kierowali się normami życia społecznego.

Część II

Konspekt nr 1

Temat: W niezwykłym świecie baśni.

Klasa: IV szkoły podstawowej

Czas trwania zajęć: 45 min

I. Cele lekcji

Cele ogólne:

• Uczeń poznaje cechy baśni.

Cele operacyjne:

uczeń:

• zna treść baśni;

• zna bohaterów występujących w tekście;

• odróżnia wydarzenia fantastyczne od rzeczywistych;

• wskazuje postacie fantastyczne i rzeczywiste, pozytywne i negatywne.

II. Formy pracy

• jednostkowa;

• zbiorowa.

III. Metody pracy

• praca z tekstem;

• pogadanka;

• ćwiczenia praktyczne.

IV. Środki dydaktyczne

• Tekst O dwunastu miesiącach w podręczniku do języka polskiego: Między nami A. Łuczak, A. Murdzek;

• prezentacja multimedialna;

• notatka z cechami baśni do wklejenia do zeszytu.

V. Bibliografia

• Baśń i bajka jako gatunki literackie, słowniczek oraz proste definicje pojęć z nimi związanych [online] [dostęp 4 maja 2014] Dostępny w Internecie: http://basnie.republika.pl/definicja.htm

• A. Łuczak, A. Murdzek, Między nami podręcznik dla klasy czwartej szkoły podstawowej, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2009.

Przebieg zajęć
Czas
Część wstępna ok. 3 min
Ok. 2 min
Ok. 15 min
Ok. 4 min
Ok. 1 min
Ok. 8 min
Ok. 7 min
Ok. 3 min
Ok. 2 min
Ok. 1 min

Załącznik nr 1

CECHY BAŚNI

• Zdarzenia dzieją się w nieokreślonym miejscu i czasie.

• Charakterystyczny początek:
  - „Dawno, dawno temu...” – nieokreślony czas

- „Za siedmioma górami, za siedmioma morzami...” – nieokreślone miejsce

• Bohaterowie baśni dzielą się na:

• Postacie realistyczne – dzieci, szewczyk, rycerz, macocha, królewna, itp.

• Postacie fantastyczne – czarownice, smoki, wróżki, krasnoludki, itp.

• Bohaterowie kontrastują ze sobą, np. dobra wróżka – zła wróżka

• W baśniach pojawia się kara za złe czyny, a nagroda za dobre.

• W baśni występują:

• Przedmioty fantastyczne – czarodziejska różdżka, czapka – niewidka, latający dywan.

• Wydarzenia fantastyczne – zamiana człowieka w skałę, stuletni sen, ożywienie kroplą wody.

• Baśń zawiera morał - pouczenie, naukę dla bohaterów i dla czytelnika.

Konspekt nr 2

Temat: Zmienność uczuć Demeter, a pory roku.

Klasa: V szkoły podstawowej

Czas trwania zajęć: 45 min

I. Cele lekcji

Cele ogólne:

• Uczeń zna przebieg wydarzeń mitu, wie jak go interpretować.

Cele operacyjne:

uczeń:

• wie, czym jest mit i jakie było jego zadanie w starożytności;

• zna bohaterów występujących w tekście;

• rozpoznaje i tworzy części mowy;

• stosuje wyrazy nazywające uczucia.

II. Formy pracy

• jednostkowa;

• zbiorowa.

III. Metody pracy

• praca z tekstem;

• pogadanka;

• ćwiczenia praktyczne.

IV. Środki dydaktyczne

• Tekst W. Markowskiej Demeter i Kora w podręczniku do języka polskiego: Między nami A. Łuczak, A. Murdzek;

• plan wydarzeń do wycięcia i rozdania uczniom;

• karta pracy.

V. Bibliografia

• Karta pracy opracowane przez Beatę Nowakowską [online] [dostęp 16 marca 2014] Dostępny w Internecie: http://www.profesor.pl/mat/pd7/pd7_b_nowakowska_1_18112008.pdf.

• Ruchy ziemi i skutki z tym związane [online] [dostęp 16 marca 2014] Dostępny w Internecie: http://www.sciaga.pl/tekst/32412-33-ruchy_ziemi_i_skutki_z_tym_zwiazane.

• A. Łuczak, A. Murdzek, Między nami podręcznik dla klasy piątej szkoły podstawowej, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2009.

• M. Nagajowa, Słowa zwykłe i niezwykłe. Podręcznik do kształcenia literackiego i językowego dla klasy piątej szkoły podstawowej, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1995, s. 165.

Przebieg zajęć
Czas
Część wstępna ok. 3 min
Ok. 2 min
Ok. 3 min
Ok. 1 min
Ok. 15 min
Ok. 6 min
Ok. 7 min
Ok. 1 min
Ok. 5 min
Ok. 2 min

Załącznik nr 1

Zabawa Kory na łące.
Zerwanie narcyza.
Pojawienie się Hadesa i porwanie Kory.
Nieudana próba uratowania Kory przez nimfę Kyane.
Powstanie strumienia z łez Kyane.
Rozpacz Demeter i poszukiwanie córki.
Spotkanie Hekate, odwiedzenie Heliosa i poznanie historii porwania.
Decyzja Demeter o zaprzestaniu pojawiania się na Olimpie i rzucenie klątwy na ziemię.
Życie z dala od świata i bogów.
Zmiana wyroku Dzeusa.
Podstęp Hadesa – podsunięcie Korze do zjedzenia owoc granatu.
Pojawienie się Demeter na Olimpie i decyzja Dzeusa o losie Kory.
Radość ze spotkanie matki z córką.
Zdjęcie klątwy z ziemi.

Załącznik nr 2

KARTA PRACY

Od podanych rzeczowników utwórz czasowniki, przymiotniki i przysłówki.

rzeczowniki czasowniki przymiotniki przysłówki

smutek ..................................... ........................................ ..........................................

ból ..................................... ........................................ ..........................................

gniew ..................................... ........................................ ..........................................

tęsknota ..................................... ........................................ ..........................................

rozpacz ..................................... ........................................ ..........................................

oburzenie ..................................... ........................................ ..........................................

cierpienie ..................................... ........................................ ..........................................

Konspekt nr 3

Temat: „Wstajesz wcześnie ze słońca wschodem…” - obraz matki w wierszu M. Czechowicza.

Klasa: V szkoły podstawowej

Czas trwania zajęć: 45 min

I. Cele lekcji

Cele ogólne:

• Uczeń analizuje i interpretuje tekst kultury.

Cele operacyjne:

uczeń:

• rozwija sprawność uważnego słuchania;

• rozpoznaje w tekście literackim: porównanie, przenośnię, epitet;

• odbiera tekst kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;

• podaje wyrazy bliskoznaczne;

• potrafi odmienić rzeczowniki przez przypadki;

• rozpoznaje wers, zwrotkę.

II. Formy pracy

• jednostkowa;

• zbiorowa.

III. Metody pracy

• praca z tekstem;

• pogadanka;

• ćwiczenia praktyczne.

IV. Środki dydaktyczne

• tekst Matka Mieczysława Czechowicza;

• zdjęcie autora;

• nagranie Matka w wykonaniu Mieczysława Czechowicza;

• karta pracy.

V. Bibliografia

• Kroll Barbara, O matce, „Wychowawca”, 2007, nr 5, s. 30.

• Solecka Grażyna, „Ona mi pierwsza pokazała księżyc…” Lekcja przed Dniem Matki, „Warsztaty Polonistyczne”, 2001, nr 1 (36), s. 25-27.

• Mieczysław Czechowicz, fot. Filmoteka Narodowa[fotografia online][w:] Mieczysław Czechowicz[online][dostęp: 20 maja 2014]. Dostępny w Internecie: <http://culture.pl/pl/tworca/mieczyslaw-czechowicz>.

Przebieg zajęć
Czas
Ok. 2 min
Ok. 2 min
Ok. 3 min
Ok. 5 min
Ok. 3 min
Ok. 3 min
Ok. 23 min
Ok. 3 min
Ok. 1 min

Załącznik nr 1

Mieczysław Czechowicz – Matka

Wstajesz wcześnie ze słońca wschodem i jak słońce nad domem świecisz.

I jak słońce, które ogrodem idzie – krzątasz się pośród dzieci.

Twój to promień świeci nad kuchnią, to nad chlebem, nad szklanką mleka.

Nawet czasem kiedy ci smutno, gdy cię ujrzę, to się uśmiecham.

Kiedy idę do szkoły rano, Ty mnie żegnasz czuła i dobra

Ty mnie głaszczesz swą spracowaną ręką, kiedy wracam na obiad.

Ja wiem mamo, wiem, ile troski, w każdy dzień, chwilę włożyć trzeba

Ile pracy, aby z gałązki, wielkie, piękne wyrosły drzewa.

Ale kiedy będę już duży, kiedy będę miał silne dłonie,

To ja ciebie tak jak kwiat róży od burz, od wichrów osłonię.

A dziś, popatrz, zasypia już miasto, więc pocałuj mnie na dobranoc.

Z pocałunkiem twym jak z dobrą gwiazdą na powiekach chcę zasnąć mamo!

Załącznik nr 2

KARTA PRACY

1. Ułóż zdania z wyrazem MATKA, uwzględniając podany przypadek i liczbę.

a) dopełniacz, liczba mnoga

…………………………………………………………………………………………………

b) biernik, liczba mnoga

…………………………………………………………………………………………………

c) narzędnik, liczba pojedyncza

…………………………………………………………………………………………………

d)narzędnik, liczba mnoga

…………………………………………………………………………………………………

e)miejscownik, liczba pojedyncza

…………………………………………………………………………………………………

f) celownik, liczba mnoga

…………………………………………………………………………………………………

2. Osoba mówiąca w wierszu to:

1. podmiot liryczny

2. autor

3. narrator

3. Określenie rzeczownika to:

1. symbol

2. epitet

3. rym

4. Jaką częścią mowy jest najczęściej wyrażony epitet?

...............................................................................................

5. Podaj z ilu zwrotek i wersów zbudowany jest wiersz “Matka”.

6. Kim jest podmiot liryczny? Co na podstawie wiersza można o nim powiedzieć?

7. Kim jest adresat liryczny? Co na podstawie wiersza można o nim powiedzieć?

8. Znajdź w wierszu wszystkie przenośnie, porównania i epitety i wpisz je do odpowiedniej kolumny w tabelce.

Przenośnie	Porównania	Epitety

9. Do podanych wyrazów napisz po dwa porównania.

Żółty jak .............................................................................................................................

Czerwony jak ......................................................................................................................

Wesoły niczym.....................................................................................................................

Mądry jak…….……………………………………………………………………………

Załącznik nr 3

Refleksja po lekcji dyplomowej

Lekcję dyplomową przeprowadziłam 27.05.2014r. w klasie Va w Szkole Podstawowej nr 12 im. Marii Skłodowskiej-Curie przy ul. Janiszewskiego 12 we Wrocławiu. Temat zajęć brzmiał: „Wstajesz wcześnie ze słońca wschodem…” - obraz matki w wierszu M. Czechowicza.

Zespół klasowy, z którym pracowałam, nie jest zbyt liczny - składa się z 15 uczniów, większość z nich to dziewczynki. Miałam okazję poznać ich wcześniej, ponieważ często widywałam się z nimi podczas wrześniowych praktyk. Klasa Va jest dosyć zgrana, uczniowie dzielą się na przeciętnych i bardzo dobrych. Dwie uczennice wymagają obecności nauczyciela wspomagającego podczas zajęć. Pod względem zachowania nie sprawiają większych problemów wychowawczych. Gdy zdarzały się sytuacje niezdyscyplinowania, zazwyczaj związane były z tymi samymi osobami. Na podstawie wcześniejszych doświadczeń z tą klasą, mogę stwierdzić, że zawsze bardzo sprawnie mi się z nimi pracowało.

Również i tym razem nie miałam problemów podczas przeprowadzania lekcji, uczniowie zachowywali się wzorowo, odpowiadali na moje pytania, rozwiązywali zadania i angażowali się w przebieg zajęć. Wydaje mi się, że zainteresowali się tematem.

Do pozytywnych aspektów lekcji włączyłabym wykorzystane środki dydaktyczne, które miały na celu przyciągnięcie uwagi uczniów, chciałam też zaabsorbować ich ciekawostkami na temat autora wiersza. Poza tym starałam się pilnować, by wszyscy uczniowie pracowali na zajęciach. Podchodziłam do każdego, kto wydawał się mieć problemy z rozwiązywaniem zadań i próbowałam wyjaśniać niezrozumiałe kwestie.

Do słabych stron zaliczam, przede wszystkim niezrealizowanie w całości scenariusza zajęć. Zabrakło mi czasu na dokończenie dwóch zadań z karty pracy i podsumowanie tematu. Muszę przyznać, że było to dla mnie dużym zaskoczeniem, kiedy uświadomiłam sobie, że do końca zajęć zostało niecałe 10 minut, a najbardziej pracochłonne zadanie zostało przed nami. Tworząc konspekt tej lekcji, bardziej brałam pod uwagę możliwość, że uda nam się skończyć przed dzwonkiem i przygotowałam nawet rezerwowe zadanie na tę okoliczność. Poza tym, błędem było przeprowadzenie ostatniego ćwiczenia według tego jak zaplanowałam to w scenariuszu (Uczniowie mieli wypisać środki stylistyczne na karteczkach i podchodzić do tablicy, aby je przyczepić. Chciałam, aby trochę to urozmaiciło zajęcia i żeby uczniowie mogli na chwilę wstać i poruszać się po klasie). Mogłam wykonać je razem z nimi, w ten sposób, że od razu zapisywaliby poprawne odpowiedzi na karcie pracy, co z pewnością oszczędziłoby nam kilku minut.

Do tej lekcji mam ambiwalentny stosunek. Nie mogę powiedzieć, żebym była z niej w pełni zadowolona, ale też nie oceniam jej jako złej. Na przyszłość jednak muszę pamiętać, by na bieżąco pilnować czasu oraz popracować nad głośniejszą wymową i pewniejszym tonem głosu. Wydaje mi się, że udało mi się zainteresować klasę tematem, co przyczyniło się do tego, że aktywnie współpracowali ze mną przez całe zajęcia.

Bibliografia

Chwastek D., Nowosielska E., Oglądam świat-Program nauczania języka polskiego w kl. IV-VI szkoły podstawowej, Wydawnictwo: ARKA, Poznań 1999.

Krupa R., Najbliższa memu sercu – matka, „Polski w Praktyce”, 2009, nr 3, s. 37-39.

Kulesza G., Kulesza J., Wyspy szczęśliwe. Program nauczania języka polskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej zgodny z nową podstawą programową, Wydawnictwa Edukacyjne WIKING, Wrocław 2012.

Łuczak A., Murdzek A., Między nami. Program nauczania języka polskiego w szkole podstawowej (do nowej podstawy programowej), Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2012.

Solecka G., <<Ona mi pierwsza pokazała księżyc… >> Lekcja przed Dniem Matki, „Warsztaty Polonistyczne” 2001, nr 1 (36), s. 25-27.

Czy babcia z wiersza T. Różewicza żyje wśród kochających ją ludzi? [online] [dostęp 27 grudnia 2013] Dostępny w Internecie: <http://www.45minut.pl/publikacje/jezyk-polski/czy-babcia-z-wiersza-t.-ro-ewicza-yje-wsrod-kochajacych-ja-ludzi.html>.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół obowiązująca od roku 2009/ 2010 ( Rozporządzanie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r., Dziennik Ustaw z 2009r. nr 4, poz. 17), Warszawa 2009.

---

1. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół obowiązująca od roku 2009/ 2010 ( Rozporządzanie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r., Dziennik Ustaw z 2009r. nr 4, poz. 17), Warszawa 2009.↩

2. A. Łuczak, A. Murdzek , Między nami. Program nauczania języka polskiego w szkole podstawowej (do nowej podstawy programowej), Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2012.↩

3. G. Kulesza, J. Kulesza, Wyspy szczęśliwe. Program nauczania języka polskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej zgodny z nową podstawą programową, Wydawnictwa Edukacyjne WIKING, Wrocław 2012.↩

4. D. Chwastek, E. Nowosielska, Oglądam świat-Program nauczania języka polskiego w kl. IV-VI szkoły podstawowej, Wydawnictwo: ARKA, Poznań 1999.↩

5. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół obowiązująca od roku 2009/ 2010 ( Rozporządzanie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r., Dziennik Ustaw z 2009r. nr 4, poz. 17), Warszawa 2009.↩

6. R. Krupa, Najbliższa memu sercu – matka, „Polski w Praktyce” 2009, nr 3, s. 37-39.↩

7. G. Solecka, <<Ona mi pierwsza pokazała księżyc… >> Lekcja przed Dniem Matki, „Warsztaty Polonistyczne” 2001, nr 1 (36), s. 25-27.↩

8. Czy babcia z wiersza T. Różewicza żyje wśród kochających ją ludzi? [online] [dostęp 27 grudnia 2013] Dostępny w Internecie: <http://www.45minut.pl/publikacje/jezyk-polski/czy-babcia-z-wiersza-t.-ro-ewicza-yje-wsrod-kochajacych-ja-ludzi.html>.↩