Źródła prawa

Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bhp

• ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.),

• rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 80, poz. 725),

• rozporządzenie Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. nr 200, poz. 2047),

• rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. nr 62, poz. 288),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 287),

• rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.)

Wypadki przy pracy - dokumenty

• rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. nr 269, poz. 2672),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz.U. nr 236, poz. 1992)

Świadczenia

• ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.),

• ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.),

• ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267)

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. nr 234, poz. 1974),

Środowisko pracy

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217, poz. 1833),

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 121, poz. 571 z późn. zm.),

• rozporządzenie Rady Ministrów z 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. nr 132, poz. 1115)

Badania i pomiary czynników szkodliwych

• ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2004 r. nr 204, poz. 2087)

• ustawa z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. nr 11, poz. 84 z późn. zm.).

• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12 lipca 1996 r. w sprawie wykazu jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakresu tych badań (Dz.U. nr 101, poz. 473 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia środowiska pracy (Dz.U. nr 73, poz. 645)

Bhp na stanowisku pracy

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 14 stycznia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu powierzchni, malowaniu natryskowym i natryskiwaniu cieplnym (Dz.U. nr 16, poz. 156),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy uzytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz.U. nr 70, poz. 650 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.U. nr 80, poz. 912),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. nr 118, poz. 1263),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. nr 40, poz. 470),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz.U. nr 36, poz. 409),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.)

Instytucje

• ustawa z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2001 r. nr 124, poz. 1362 z późn. zm.),

• ustawa z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 1998 r. nr 90, poz. 575 z późn. zm.),

• ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1230 z późn. zm.)

• ustawa z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2002 r. nr 112, poz. 982 z późn. zm.),

• ustawa z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. nr 122, poz. 1321 z późn. zm.),

Inne

• ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.),

• ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.),

• ustawa z 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz.U. nr 12, poz. 114 z późn. zm.),

• ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.),

• ustawa z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.),

• ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. nr 110, poz. 968 z późn. zm.),

• ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807),

• ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz. 515 z późn. zm.),

• ustawa z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 z późn. zm.),

• ustawa z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317),

• ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. nr 169, poz. 1386),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie uprawnień rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i higieniy pracy, zasad opiniowania projektów obiektów budowlanych, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, oraz trybu powoływania członków Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny Kandydatów (Dz.U. nr 62, poz. 290),

• rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 265, poz. 2644)

Polskie Normy

• PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

• PN-EN 12464.01:2004 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we wnętrzach.

• PN-71/B-02380 Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Warunki ogólne.

• PN-87/B-02151.02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.

• PN-EN ISO 14122-2:2005 Maszyny. Bezpieczeństwo. Stałe środki dostepu do maszyn. Część 2: Pomosty robocze i przejścia.

• PN-93/N-01256.03/Az2:2001 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy.

• PN-N-01256.05:1998 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych.

• PN-87/P-06751 Odzież robocza. Stopnie jakości.

• PN-89/P-84505.01 Odzież robocza. Fartuchy. Postanowienia ogólne.

• PN-89/P-84505.02 Odzież robocza. Fartuchy damskie.

• PN-89/P-84505.03 Odzież robocza. Fartuchy męskie.

• PN-89/P-84505.05 Odzież robocza. Fartuchy - spódnice.

• PN-P-84525:1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.

• PN-92/P-84682 Odzież robocza dla pracowników atomistyki.

• PN-92/P-84683 Odzież robocza. Koszule męskie.

• PN-92/P-84684 Odzież robocza. Kombinezony.

• PN-92/O-91060 Obuwie robocze. Obuwie dla pracowników atomistyki.

• PN-EN 344-2:1999/Apl:2003 Obuwie bezpieczne, ochronne i zawodowe do użytku w pracy. Wymagania dodatkowe i metody badań.

• PN-EN 345-2:1999 Obuwie bezpieczne do użytku w pracy. Wymagania dodatkowe.

• PN-80/N-08001 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica zasięgu rąk. Wymiary.

• PN-81/N-08002 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica ruchu stopy. Wymiary kątowe.

• PN-91/N-08003 Dane ergonomiczne do projektowania. Przestrzeń dla ręki obejmującej uchwyt. Wymiary.

• PN-91/N-08018 Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefy pracy kończyn górnych. Wymiary.

• PN-81/N-08010 Ergonomiczne zasady projektowania systemów pracy.

DYREKTYWA RAMOWA
Dyrektywa 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu zwiększania bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy.

DYREKTYWY SZCZEGÓŁOWE
Dyrektywy mające powszechne zastosowanie w zakładach pracy

• Dyrektywa 89/654/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy,

• Dyrektywa 89/655/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania w pracy sprzętu przez pracowników (zmieniona Dyrektywą 95/63/WE i Dyrektywą 2001/45/WE),

• Dyrektywa 89/656/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania w pracy przez pracowników środków ochrony indywidualnej,

• Dyrektywa 90/269/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy ręcznej obsługi ładunków, zagrożonej szczególnie urazem kręgosłupa,

• Dyrektywa 90/270/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe,

• Dyrektywa 92/58/EWG w sprawie minimalnych wymagań dla zapewnienia znaków bezpieczeństwa i/lub higieny pracy.

Dyrektywy dotyczące ochrony pracowników przed działaniem czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych

• Dyrektywa 78/610/EWG dotycząca ochrony pracowników narażonych na działanie monomeru chlorku winylu,

• Dyrektywa 83/477/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie azbestu w pracy,

• Dyrektywa 86/188/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas,

• Dyrektywa 90/394/EWG dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych w środowisku pracy,

• Dyrektywa 98/24/WE dotycząca ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed niebezpieczeństwem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy,

• Dyrektywa 2000/39/WE dotycząca określenia wartości standardowych dopuszczalnych wartości szkodliwych czynników w miejscu pracy,

• Dyrektywa 2000/54/WE o ochronie pracowników przed niebezpieczeństwami związanymi z narażeniem na działanie czynników biologicznych w pracy (zastąpiła dyrektywy: 90/679/EWG, 93/88/EWG, 95/30/WE, 97/59/WE i 97/65/WE),

• Dyrektywa 2002/44/WE w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników narażonych na zagrożenia spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracją).

Dyrektywy dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych

• Dyrektywa 92/91/EWG w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników górnictwa otworowego,

• Dyrektywa 92/104/EWG w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników górnictwa odkrywkowego i podziemnego,

• Dyrektywa 99/92/WE w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko związane z pracą w atmosferach wybuchowych,

• Dyrektywa 92/57/EWG dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach,

• Dyrektywa 92/29/EWG dotycząca bezpieczeństwa i zdrowia w zakresie opieki medycznej na pokładach statków,

• Dyrektywa 93/103/EWG z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na statkach rybackich.

Dyrektywy dotyczące ochrony pracy kobiet i młodocianych

• Dyrektywa 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków niosących poprawę zdrowia i bezpieczeństwa w pracy pracownic w ciąży i pracownic, które niedawno rodziły lub karmią piersią,

• Dyrektywa 94/33/EWG w sprawie ochrony młodocianych w pracy.

Kodeks pracy

 

Tekst ujednolicony, uwzględniający zmiany obowiązujące od 8 lutego 2005 roku

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy¹

SPIS TREŚCI

I. Ujednolicony tekst ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy powstał na podstawie następujących Dzienników Ustaw: z 1998 r.: nr 21, poz. 94 (urzędowy tekst jednolity), nr 106, poz. 668, nr 113, poz. 717, z 1999 r.: nr 99, poz. 1152, z 2000 r.: nr 19, poz. 239, nr 43, poz. 489, nr 107, poz. 1127, nr 120, poz. 1268, z 2001 r.: nr 11, poz. 84, nr 28, poz. 301, nr 52, poz. 538, - nr 99, poz. 1075, nr 111, poz. 1194, nr 123, poz. 1354, nr 128, poz. 1405, nr 154, poz. 1805, z 2002 r.: nr 74, poz. 676, nr 135, poz. 1146, nr 196, poz. 1660, nr 199, poz. 1673, nr 200, poz. 1679, z 2003 r.: nr 166, poz. 1608, nr 213, poz. 2081, z 2004 r.: nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 240, poz. 2407 i Nr 10, poz. 71. II. Opublikowana w ostatnim Dz. U. (wydanym z datą 17 stycznia 2005) ustawa z 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw zmieniła w Kodeksie pracy brzmienie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b oraz art. 92 § 1. Zmiany obowiązują od 8 lutego 2005 roku. Oto spis treści do ujednoliconej wersji kodeksu pracy. SPIS TREŚCI Preambuła (skreślona) DZIAŁ PIERWSZY: PRZEPISY OGÓLNE Rozdział I: Przepisy wstępne (Art. 1-9^1) Rozdział II: Podstawowe zasady prawa pracy (Art. 10-18^3) Rozdział IIa: Równe traktowanie w zatrudnieniu (Art. 18^3a-18^3e) Rozdział IIb: Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy (Art. 18^4-18^5) Rozdział III: skreślony (Art. 19-21) DZIAŁ DRUGI: STOSUNEK PRACY Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 22-24) Rozdział II: Umowa o pracę Oddział 1: Zawarcie umowy o pracę (Art. 25-29^2) Oddział 2: Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę (Art. 30-31) Oddział 3: Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem (Art. 32-43) Oddział 4: Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (Art. 44-51) Oddział 5: Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (Art. 52-55) Oddział 6: Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia (Art. 56-61) Oddział 6a: Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia (Art. 61^1-62) Oddział 7: Wygaśnięcie umowy o pracę (Art. 63-67) Rozdział IIa: Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej (Art. 67^1-67^3) Rozdział III: Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę Oddział 1: Stosunek pracy na podstawie powołania (Art. 68-72) Oddział 2: Stosunek pracy na podstawie wyboru (Art. 73-75) Oddział 3: Stosunek pracy na podstawie mianowania (Art. 76) Oddział 4: Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę (Art. 77) DZIAŁ TRZECI: WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA Rozdział I: Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą (Art. 77^1-77^5) Rozdział Ia: Wynagrodzenie za pracę (Art. 78-83) Rozdział II: Ochrona wynagrodzenia za pracę (Art. 84-91) Rozdział III: Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy (Art. 92) Rozdział IIIa: Odprawa rentowa lub emerytalna (Art. 92^1) Rozdział IV: Odprawa pośmiertna (Art. 93) DZIAŁ CZWARTY: OBOWIĄZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA Rozdział I: Obowiązki pracodawcy (Art. 94-99) Rozdział II: Obowiązki pracownika (Art. 100-101) Rozdział IIa: Zakaz konkurencji (Art. 101^1-101^4) Rozdział III: Kwalifikacje zawodowe pracowników (Art. 102-103) Rozdział IV: Regulamin pracy (Art. 104-104^4) Rozdział V: Nagrody i wyróżnienia (Art. 105-107) Rozdział VI: Odpowiedzialność porządkowa pracowników (Art. 108-113^1) DZIAŁ PIĄTY: ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW Rozdział I: Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy (Art. 114-123) Rozdział II: Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi (Art. 124-127) DZIAŁ SZÓSTY: CZAS PRACY Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 128) Rozdział II: Normy i ogólny wymiar czasu pracy (Art. 129-131) Rozdział III: Okresy odpoczynku (Art. 132-134) Rozdział IV: Systemy i rozkłady czasu pracy (Art. 135-150) Rozdział V: Praca w godzinach nadliczbowych (Art. 151-151^6) Rozdział VI: Praca w porze nocnej (Art. 151^7-151^8) Rozdział VII: Praca w niedziele i święta (Art. 151^9-151^12) DZIAŁ SIÓDMY: URLOPY PRACOWNICZE Rozdział I: Urlopy wypoczynkowe (Art. 152-173) Rozdział II: Urlopy bezpłatne (Art. 174-175) DZIAŁ ÓSMY: UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM (Art. 176-189^1) DZIAŁ DZIEWIĄTY: ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 190-193) Rozdział II: Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego (Art. 194-196) Rozdział III: Dokształcanie (Art. 197-200) Rozdział IIIa: Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe (Art. 200^1-200^2) Rozdział IV: Szczególna ochrona zdrowia (Art. 201-204) Rozdział V: Urlopy wypoczynkowe (Art. 205) Rozdział VI: Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe (Art. 206) DZIAŁ DZIESIĄTY: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Rozdział I: Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207-209) Rozdział II: Prawa i obowiązki pracownika (Art. 210-212) Rozdział III: Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy (Art. 213-214) Rozdział IV: Maszyny i inne urządzenia techniczne (Art. 215-219) Rozdział V: Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia (Art. 220-225) Rozdział VI: Profilaktyczna ochrona zdrowia (Art. 226-233) Rozdział VII: Wypadki przy pracy i choroby zawodowe (Art. 234-237^1) Rozdział VIII: Szkolenie (Art. 237^2-237^5) Rozdział IX: Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze (Art. 237^6-237^10) Rozdział X: Służba bezpieczeństwa i higieny pracy (Art. 237^11) Rozdział XI:Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (Art. 237^11a-237^13a) Rozdział XII: Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi (Art. 237^14) Rozdział XIII: Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywania prac w różnych gałęziach pracy (Art. 237^15) DZIAŁ JEDENASTY: UKŁADY ZBIOROWE PRACY Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 238-241^13) Rozdział II: Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy (Art. 241^14-241^21) Rozdział III: Zakładowy układ zbiorowy pracy (Art. 241^22-241^30) DZIAŁ DWUNASTY: ROZPATRYWANIE SPORÓW O ROSZCZENIA PRACOWNIKÓW ZE STOSUNKU PRACY Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 242-243) Rozdział II: Postępowanie pojednawcze (Art. 244-261) Rozdział III: Sądy pracy (Art. 262-280) DZIAŁ TRZYNASTY: ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA (Art. 281-290^1) DZIAŁ CZTERNASTY: PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ (Art. 291 - 295) DZIAŁ CZTERNASTY ^A: GRUPOWA ORGANIZACJA PRACY (Art. 295^1 - 295^2) - uchylony DZIAŁ PIĘTNASTY: PRZEPISY KOŃCOWE (Art. 296 - 305)

¹⁾ Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:

1) dyrektywy 83/477/EWG z dnia 19 września 1983 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz. Urz. WE L 263 z 24.09.1983, z późn. zm.),

2) dyrektywy 86/188/EWG z dnia 12 maja 1986 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie hałasu w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 137 z 24.05.1986),

3) dyrektywy 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z 29.06.1989),

4) dyrektywy 89/654/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989),

5) dyrektywy 89/655/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989, z późn. zm.),

6) dyrektywy 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia ochrony osobistej (trzecia dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989),

7) dyrektywy 90/269/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa pracowników (czwarta szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z 21.06.1990),

8) dyrektywy 90/270/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z 21.06.1990),

9) dyrektywy 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 196 z 26.07.1990, z późn. zm.),

10) dyrektywy 91/322/EWG z dnia 29 maja 1991 r. w sprawie ustalenia indykatywnych wartości granicznych w wykonaniu dyrektywy 80/1107/EWG w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 177 z 05.07.1991),

11) dyrektywy 91/383/EWG z dnia 25 czerwca 1991 r. uzupełniającej środki mające wspierać poprawę bezpieczeństwa i zdrowia w pracy pracowników pozostających w stosunku pracy na czas określony lub w czasowym stosunku pracy (Dz. Urz. WE L 206 z 29.07.1991),

12) dyrektywy 91/533/EWG z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącym informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (Dz. Urz. WE L 288 z 08.07.1992),

13) dyrektywy 92/57/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie wprowadzenia w życie minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach tymczasowych lub ruchomych budów (ósma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z 26.08.1992),

14) dyrektywy 92/58/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy (dziewiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z 26.08.1992),

15) dyrektywy 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 348 z 28.11.1992),

16) dyrektywy 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. Urz. WE L 307 z 13.12.1993),

17) dyrektywy 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz. Urz. WE L 216 z 20.08.1994),

18) dyrektywy 96/34/WE z dnia 3 czerwca 1996 r. w sprawie Porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców /UNICE/, Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych /CEEP/ oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych /ETUC/ (Dz. Urz. WE L 145 z 19.06.1996),

19) dyrektywy 96/71/WE z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz. Urz. WE L 18 z 21.01.1997),

20) dyrektywy 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotyczącej ciężaru dowodu w sprawach dyskryminacji ze względu na płeć (Dz. Urz. WE L 14 z 20.01.1998),

21) dyrektywy 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 131 z 05.05.1998),

22) dyrektywy 99/70//WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC) (Dz. Urz. WE L 175 z 10.07.1999),

23) dyrektywy 1999/92/WE z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (piętnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 23 z 28.01.2000),

24) dyrektywy 2000/34/WE z dnia 22 czerwca 2000 r. zmieniającej dyrektywę 93/104/WE dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy w celu objęcia sektorów i działalności wyłączonej z tej dyrektywy (Dz. Urz. WE L 195 z 01.08.2000),

25) dyrektywy 2000/39/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. ustanawiającej pierwszą listę indykatywnych wartości granicznych narażenia na czynniki zewnętrzne podczas pracy - w związku z wykonaniem dyrektywy Rady 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 142 z 16.06.2000),

26) dyrektywy 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. Urz. WE L 180 z 19.07.2000),

27) dyrektywy 2000/54/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy (siódma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 262 z 17.10.2000),

28) dyrektywy 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 02.12.2000),

29) dyrektywy 2002/44/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 177 z 6.07.2002),

30) dyrektywy 2003/10/WE z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 42 z 15.02.2003).

Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie - z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej - dotyczą ogłoszenia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wydanie specjalne.