Julian Tuwim
Urodził się 13 IX 1894 r. w Łodzi (rodzina żydowska). W 1916 przenosi się na studia do Warszawy. Zaczyna studiować prawo i filozofię, szybko je rzuca. Ogłasza swoje utwory w akademickim piśmie „PRO ARTE ET STUDIO” (od 1919 r. tylko PRO ARTE”). Publikowali tu też pozostali Skamandryci, później także w innych jak np. krakowskie „Maski” czy poznański „Zdrój”. Jego debiut - dytyramb Wiosna - został ogłoszony na łamach Pro Arte et Studio” w 1918 (napisany 3 lata wcześniej!).
Tomiki:
- Czyhanie na Boga, 1918
- Sokrates tańczący, 1920
- Siódma jesień, 1922 (poetycki „listownik miłosny”, zbiór erotyków)
- Wierszy tom czwarty, 1923
- Słowa we krwi, 1926
- Rzecz czarnoleska, 1929
- Biblia cygańska, 1933
- Jarmark rymów, 1934 (wybór satyr Tuwima)
- Treść gorejąca, 1936
- Cztery wieki fraszki polskiej, 1936 (antologia kuriozów)
Pierwsze trzy tomiki to „młodość” Tuwima - dytyrambiczność i radość życia. Wiosna (ów gorszący opinię publiczną dytyramb :P) ukazał się w 2 z kolei tomiku. - tchnie naturalizmem, no i wpływy Rimbauda, brutalizm, estetyczna prowokacja, odwrotna strona kultu Erosa, poeta jako ktoś tłumu itd. Antysemickie napady na Tuwima, głównie ze strony endecji.
SKAMANDER to grupa sytuacyjna, a nie programowa, nurt poezji ewolucyjnej. Należeli do niej (napiszę to raz jeszcze): JULIAN TUWIM, A. Słonimski, J. Lechoń, J. Iwaszkiewicz, K. Wierzyński. Skupili się wokół pisma „Skamander” (przedłużenie „Pro Arte et…”). Redaktorem był Mieczysław Grydzewski, późniejszy założyciel Widomości Literackich (1924 - 1939) - Tuwim będzie jednym z najbliższych współpracowników tygodnika.
Wojnę spędza na emigracji (pisze Kwiaty polskie), wraca do Warszawy w 1936, umiera 27 XII 1953 r. podczas urlopu w Zakopanem.
Jakie tendencje i tym podobne rzeczy przewijają się u Tuwima:
- symbolizm (za Mallarmém);
- witalizm, fascynacja życiem (he he, wskoczyło mi „szyciem” :D) w jego biologicznej bujności i pełni, élan vital Bergsona, ewolucja życia; wzorem Whitmana fascynacja światem współczesnym miała podtekst religijno - metafizyczny, wszystko jest cząstką Boga;
- przekształcenie formy lirycznej - zaniechanie wypowiedzi w „stylu wysokim” (chyba pozorne, bo Lechoń na przykład…), wprowadzenie w obręb wypowiedzi mowy potocznej;
- w „młodzieńczych” tomikach: zaborczy optymizm, powiązany z witalizmem, biologizm, urbanizm, czyli miasto w jego „codzienności”, kreacja nowego bohatera lirycznego, którym jest mieszkaniec owego miasta, człowiek wielkomiejskiej ulicy <wiersz programowy z 1 tomiku Teofania - nadejście nowej poezji porównywane jest do objawienia Boga>”
- „poezja faktu” - poeta - reporter, przekazuje informacje o zdarzeniach (np. wiersz Chrystus miasta: „Tańczyli na moście, tańczyli do rana”); także liryka rozmowy - wczesna poezja Tuwima jest SYNKRETYCZNA;
- pozostałości młodopolskiej erotyki, impresjonizmu zwłaszcza w Siódmej jesieni - nastrojowość, wiersze impresjonistyczne, personifikowane stany psychiczne); ekspresjonizm w synkretycznej liryce Tuwima: nacisk położony na kompozycję (impresjonistyczny może być nastrój), ostre formy wypowiedzi lirycznej, mocne kontrasty, wszelka groteskowość, zbrutalizowany język potoczny - jedna wielka negacja dotychczasowej „poetyckości”;
- odwołania archaiczne (późniejsze tomiki Tuwima - np. Rzecz czarnoleska - będą klasycyzujące!),np. Chrystus, Sokrates;
DOJRZAŁY OKRES TWÓRCZOŚCI TUWIMA zaczyna się od Słów we krwi - zanika tu zdobywczy optymizm! Młodzieńcze złudzenia przeszły w rozczarowanie (lata 30, sytuacja polityczna, „chudy literat” i cała reszta…).
Właściwości języka Tuwima:
POETYCZNOŚĆ - poeta już nie naśladuje, nie odtwarza wiernie języka potocznego, przejmuje jego elementy - emocjonalizm, wykrzyknienia, pytania retoryczne;
INSTRUMENTACJA GŁOSKOWA - stosuje obficie, np. onomatopeja;
SŁOWO jako PROBLEM POETYCKI - słowo jest czymś więcej niż tylko środkiem przekazu (u Peipera było natomiast zdanie), jest współczynnikiem treści lirycznych, język zaangażowany, Tuwim to „poeta - słowiarz”! Twórczość poetycka to dla Tuwima PRACA, rzemiosło;
Zaczyna eksponować pewne ZWIĄZKI Z ROMANTYZMEM (np. Biblia cygańska); gdy poczuł grozę współczesnej Historii…stosunek poety wobec wydarzeń;
IDEAŁY HORACJAŃSKIE - człowiek kultury, przeciwstawia „dziczy pogańskiej” ideały horacjańskie (np. Na ulicy);
KONCEPCJA POETY - WIRTUOZA;
SATYRYK (np. Bal w operze - swoista summa poetycka! Satyra na ekipę sanacyjną)
Poza tym interesował się rodzimą demonologią - wydał w laach 1924 - 1926 parę książeczek, np. Czary i czarty polskie, Czarna msza.
Acha, no i jeszcze fascynacja glosolalią, samym brzmieniem słów („język pozarozumowy” - ech, zawiało formalizmem :P …), stąd też powstają Słowipienie (wydane w Wierszy tomie czwartym), które brzmią jak jakiś pradawny, słowiański język, a to po prostu neologizmy Tuwima.
<Pisałam na podstawie wstępu do BN-ki z 1969 r. (oprac. Michał Głowiński) i Kwiatkowskiego ukochanego i opasłego tomiszcza naszego>
2