24. Definicja żeliwa, rodzaje żeliwa w zależności od szybkości chłodzenia surówki, wpływ grafitu na własności mechaniczne, technologiczne i użytkowe, charakterystyka żeliw modyfikowanych i zwykłych, sferoidalnych.

Żeliwo - stop odlewniczy żelaza z C (2,11-4%) i inne pierwiastki (Mn,Si) i zanieczyszczeniami (P,S), niekiedy z innymi dodatkami stopowymi (np. Cr); otrzymywany (w żeliwiakach) z surówki wielkopiecowej; przeznaczone do wykonywania maszyn technologią odlewania do formy; ze wzgl. na swe własności mech. nie nadają się do obróbki plastycznej ani na zimno, ani gorąco; niektóre można obrabiać cieplnie.

Rodzaje a szybkość:

białe - szybkie chłodzenie,

połowiczne (pstre) - pomiędzy,

szare - wolne chłodzenie podczas krzepnięcia.

Wpływ grafitu:

Zależy od:

- ilości grafitu

- wielkości i kształtu wydzieleń

Obniża wytrzymałość i plastyczność tym silniej, im:

- więcej grafitu

- większe wydzielenie gr.

- kształt wydz. mniej zaokrąglony,

Dlatego:

~ zwykłe szare żeliwa maszynowe, mające duże płotkowe wydzielanie grafitu, mają niską wytrzymałość i praktycznie zerową plastyczność (są kruche), tym bardziej, im więcej C mają.

~ modyfikowane szare żeliwa masz., mające stos. drobne płatkowe wydz. grafitu, mają większą wytrzymałość od zwykłych, choć plastyczność nieznacznie.

~ żeliwa ciągliwe mające wydzielenia grafitu kłaczkowe zwarte:) mają dużo wyższą wytrzymałość i plastyczność, im bardziej zwarte, tym lepszą

~ żeliwa sferoidalne, mające wydzielenia graf kulkowe, mają najwyższą wytrzymałość i plastyczność, całkowicie porównywalną ze stalami (właściwości zależą też od struktury, a też i własności osnowy)

Charakterystyka żeliw - wpływanie na przebieg krystalizacji kształtuje następujące:

zwykłe - dobre tłumienie drgań, mała wrażliwość na działanie karbu, dobre właściwości przeciwcierne, słabe na rozciąganie

modyfikowane - mała rozszerzalność cieplna, podwyższona odp. na korozję

sferoidalna - dobre własności wytrzymałościowe, słabe tłumienie drgań

odporne na ściskanie, zginanie, wysokie ciśnienia

14. Na czym polega i jaki na cel: wyżarzanie normalizujące, zupełne, odprężające

Wyżarzanie normalizujące:

Zastosowanie: stal, staliwa

Cel: Polepszenie własności mechanicznych

Droga:

- wytworzenie jednolitej drobnoziarnistej struktury.

Proces:

- nagrzaniu przedmiotu do temperatury 30-50 stopni powyżej Ac3 lub Accm,

- krótkim wygrzaniu,

- następnie studzeniu w spokojnym powietrzu.

- Przemiana perlitu w austenit, rozdrobnienie ziarna

Wyżarzanie zupełne:

Zastosowanie: bainit, martenzyt

Cel:

Nadanie stali stanu najbardziej zbliżonego do stanu równowagi o jednolitej drobnoziarnistej strukturze.

Proces:

- nagrzaniu przedmiotu do temperatury 30-50 stopni powyżej Ac3 lub Accm,

- krótkim wygrzaniu

- bardzo powolnym studzeniu razem z piecem.

Wyżarzanie odprężające

Zastosowanie:

- przeróbka plastyczna na zimno,

- odlewanie,

- spawanie

- hartowanie.

Cel: zmniejszenie naprężeń, prawie bez zmian struktury.

Droga:- nagrzaniu wyrobu do temp poniżej 650 stopni

- wygrzaniu do kilku godzin

- powolnym studzeniu.

---