Wykład 11

BEHAWIORYZM DALSZY ROZWÓJ

Rozwój myśli behawiorystycznej:

• Neobehawioryzm

- Tolman

- Hull

• Radykalny behawioryzm Skinnera

Trzy stadia behawioryzmu:

1) W ujęciu Watsona

formuła S-R (bodziec jedyną przyczyną reakcji)

2) Radykalny behawioryzm Skinnera

3) Neobehawioryzm:

formuła S-O-R

o - zmienne pośredniczące, reakcje wewnętrzne organizmu (niewidoczne); można każdą dziedzinę psychologii podpiąć pod „O”

Tolman, Hull, Rotter, Bandura (Rotter i Bandura socjobehawioryzm)

Neobehawioryzm

• Formula S-O-R

• Operacjonalizm

• subiektywizm i precyzyjność terminologii naukowej

• uwolnienie nauki od „pseudoproblemów” (tych, których nie możemy zbadać)

Edward Chase Tolman

1932 - „Zachowanie celowe u zwierząt i ludzi”

• twórca neobehawioryzmu

• behawioryzm molarny (całościowe traktowanie zachowania)

• każdy akt zachowania ma swoje odrębne właściwości, dzięki czemu może być opisany niezależnie od jakiejkolwiek aktywności neuronalnej, mięśniowej czy gruczołowej

• fakty fizyczne i fizjologiczne mają charakter molekularny a zachowania charakter molarny uniezależnienie psychologii od fizjologii

Behawioryzm celowościowy

• akt zachowania jest regulowany zgodnie z dającym się obiektywnie określić celami, a skoro tak, to nie są to cele stawiane przez świadomą siebie psychikę

• odrzucił amerykański strukturalizm, jako oparty na introspekcji, jak i behawioryzm Watsona ze względu na jego molekularny charakter oraz pominięcie zachowań ukierunkowanych na cel

Cechy zachowania molarnego:

• celowość

• użytkowanie środków ze środowiska, jako sposobów realizacji celu

• zasada :najmniejszego wysiłku” - selektywna preferencja do posługiwania się krótkimi i łatwymi sposobami osiągania celu

• plastyczność, podatność na zmiany

• wyuczalność (możliwość modyfikacji w trakcie uczenia)

Determinanty zachowania (przyczyny zachowania):

• zmienne niezależne: S

1) bodźce środowiskowe

2) popędy fizjologiczne

3) dziedziczność

4) wcześniejszy trening

5) wiek

• zachowanie (zmienna zależna) jest funkcją tych pięciu zmiennych: R

• zmienne pośredniczące: O (organizm)

- niedostępne obserwacji, wywnioskowane czynniki wewnętrzne, które są rzeczywistymi determinantami zachowania

- nieobserwowalne, więc psychologia nie musi się tym zajmować, ale powinna je uwzględniać

S

│

│

│

R

S (obserwowalne ZN)

│

O‌ (zmienne pośredniczące)

│
R (obserwowalne ZZ, zachowanie)

Teoria uczenia się Tolmana (odrzucenie efektu Thorndika)

• poznawcze wyjaśnienie uczenia się

• wielokrotne wykonywanie zadania utrwala wyuczoną relację między sygnałami ze środowiska a oczekiwaniami organizmu. W ten sposób organizm zaczyna poznawać swoje środowiska

• wiedza - „znaki - postaci”

• mapy poznawcze (prekursor psychologii poznawczej )

Clark Leonard Hull (matematyk wzory matematyczne )

„Principles of Behavior” (1943)

• metody badań naukowych

- zwykła obserwacja

- systematyczna kontrolowana obserwacja

- eksperymentalna weryfikacja hipotez

- metoda hipotetyczno - dedukcyjna:

metoda formułowania założeń, z których przez dedukcję można wyprowadzić wnioski dające się testować eksperymentalnie

Popędy: (popęd = O, dlatego Hull jest neobehawiorystą)

• bodźce wynikające ze stanu potrzeb organicznych, które pobudzają lub aktywują zachowanie

• redukcja lub zaspokajanie popędu mogą być empirycznie określone na podstawie okresu deprywacji lub intensywności, siły i wydatku energetycznego charakteryzującym zachowanie będące jego rezultatem

POPĘDY

Pierwotne

wrodzone, biologiczne potrzeby, związane z przetrwaniem organizmu

Wtórne

sytuacje lub bodźce środowiskowe, związane z redukcją popędów pierwotnych

Uczenie się

• prawo pierwotnego wzmocnienia (~prawo efektu Thorndike)

- gdy po połączeniu bodźca z reakcją następuje redukcja potrzeby somatycznej, zwiększa się prawdopodobieństwo, że przy kolejnych okazjach ten sam bodziec wywoła taką samą reakcję

• siła nawyku

- siła połączenia między bodźcem a reakcją będącą funkcją liczby wzmocnień

Burrhus Frederic Skinner (Burrhus - nazwisko panieńskie matki)

„nie miał nic do powiedzenia, więc został psychologiem”

• „O zachowaniu organizmów” (1938)

• „Science and Human Behavior” (1953)

• „Verbal Behavior” (1957)

• twórca eksperymentalnej analizy zachowania

• filozofią tej nauki jest radykalny behawioryzm

• można sformułować zbiór reguł dotyczących związków pomiędzy zachowaniem a środowiskiem

• należy odkrywać te związki

• dane psychologiczne to zdarzenia, co do których zgadzają się zewnętrzni obserwatorzy

psychologia poznawcza to pseudonauka, spekulacje na temat tego, co wewnątrz, ale nie można tego sprawdzić

myślenie, wyobrażenia są ważne, należy je badać, ale nie są determinujące

• szkodliwe i zbędne jest dyskutowanie o tym, co dzieje się wewnątrz organizmu w celu wyjaśnienia zachowania

• pseudowyjaśnienia - wyjaśnienia zachowania, które odwołują się do czynników wewnętrznych

• zachowanie człowieka jest zdeterminowane przez aktualne i przeszłe doświadczenia

zachowanie - sprawcze (instrumentalne)

- reaktywne

- przesądne (pies kręci się w koło i dostaje jedzenie, potem chcąc dostać jedzenie obraca się w koło myśląc, że je dostanie )

• zachowanie instrumentalne jest emitowane i kontrolowane przez konsekwencje, które wywołuje

• najważniejszą konsekwencje zachowania jest WZMOCNIENIE - pozytywne lub negatywne, które polega na zwiększeniu prawdopodobieństwa pojawienia się tego zachowania

• zachowania przesądne są czynnikiem przypadkowego skojarzenia reakcji z czynnikami wzmacniającymi

• wykonujemy wiele reakcji, które nie są wzmacniane - podlegają one wygasaniu

• nasze niepowtarzalne osobowości to nasze indywidualne historie wzmocnień

• kara to technika kontroli zachowania, której celem jest eliminacja określonych zachowań. Skinner był przeciwny temu sposobowi kontroli zachowania

„Jeśli zrobiłem cokolwiek dla ludzi, to dzięki temu, że wskazałem alternatywne w stosunku do kar, metody kontroli zachowania”

KARY(-):

- rozszerzenie zachowania, na podobne sytuacje

- brak zachowania tylko w obecności osoby karzącej

- negatywne emocje

Eksperymentalna analiza zachowania:

• właściwie skonstruowana nauka o zachowaniu dostarczy terminologii do rozwiązywania codziennych problemów

- teoria behawioralna

- zarządzanie

- edukacja nauczanie programowe: podzielenie materiału na bardzo małe porcje po każdym - sprawdzian czy rozumie i zapamiętał oraz wzmocnienie

3

---