KONCEPCJA BADAWCZA
Temat: Dyskryminacja młodzieży
przez rówieśników ze względu na odmienność wyznania w gimnazjach w okręgu łódzkim.
Justyna Dobiech
Magdalena Galińska
Patrycja Łaszcz
Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią
Licencjat dzienny
Rok II
Semestr III
Grupa III
Spis treści:
I Wstęp
II Przedstawienie problemu
III Cel badań
IV Problemy badawcze
V Hipotezy
VI Dobór metody badawczej
VII Dobór techniki badawczej
VIII Narzędzia badawcze
IX Zmienne
X Dobór próby
XI Organizacja badań
XII Zakończenie - podsumowanie
I Wstęp
Dyskryminacja jest problemem społecznym i dotyczy zarówno młodzieży,
jak i osób dorosłych. Spotykamy się z nią w życiu codziennym.
Wynika najczęściej z niewiedzy lub nietolerancji inności przez osoby dyskryminujące.
Szkoła zobowiązana jest do zapewnienia tolerancji wszystkim uczniom,
bez względu na kolor skóry, wyznanie czy poglądy. Powinna wśród uczniów propagować wzorce dobrego zachowania i łamać niektóre z przestarzałych już autorytetów. Tolerancji powinno uczyć się od najmłodszych lat, dlatego grupą przez nas badaną jest młodzież gimnazjalna, która wg naszego uznania jest już na tyle „dorosła”, aby rozumieć istotę problemu.
Pragniemy się również dowiedzieć jakie młodzież gimnazjalna ma spostrzeżenia i czy naprawdę każde z nich postępuje w sposób tolerancyjny. Czy ewentualny brak tolerancji wynika z niewiedzy, wzorców wyniesionych z domu czy też cech charakteru. Prowadząc takie badania dowiemy się gdzie leży istota problemu
i jak duża jest jego skala.
II Przedstawienie problemu
Dyskryminacja (łac. discriminatio - 'rozróżnianie'; czyt.: diskriminacjo) - często występująca forma wykluczenia społecznego, objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę (np. płeć, tożsamość seksualna, wiek, niepełnosprawność, religia lub przekonania czy pochodzenie etniczne
lub rasowe).
Objawy dyskryminacji mogą przybrać formę:
Dyskryminacja bezpośrednia, tzn. osoba traktowana jest mniej przychylnie niż traktuje się lub traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji wyłącznie
z powodu "odmienności" (np. różnica płacowa kobiet i mężczyzn na tym samym stanowisku pracy, jeżeli wydajność ich pracy jest porównywalna);
Dyskryminacja pośrednia, czyli występująca w przypadku, gdy pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki stosowane są na równi wobec wszystkich, lecz w sposób szczególny dotykają konkretną grupę społeczną
(np. brak rozwiązań prawnych dotyczących statusu par jednopłciowych).
Pojęcie dyskryminacji pośredniej w wielu przypadkach stanowi uzasadnienie uprzywilejowania danej grupy.
Religia i przekonania dla każdego człowieka, który je wyznaje są jednym
z zasadniczych elementów jako koncepcji życia, jak również ze wolność religii lub przekonań powinna być w pełni uszanowana i zagwarantowana.
Aparat pojęciowy:
1. TOLERANCJA (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość"; od łac. czasownika tolerare - "wytrzymywać", "znosić", "przecierpieć") - termin stosowany w socjologii, badaniach nad kulturą i religią. W sensie najbardziej ogólnym oznacza on postawę wykluczającą dyskryminację ludzi, których sposób postępowania oraz przynależność do danej grupy społecznej może podlegać dezaprobacie przez innych pozostających w większości społeczeństwa. W okresie reformacji pojęcie to było stosowane w odniesieniu do mniejszości religijnych. Obecnie termin ten obejmuje również tolerancję różnych orientacji seksualnych oraz odmiennych światopoglądów.
Zasada tolerancji jest kontrowersyjna. Liberałowie twierdzą, że z góry skazuje ona na "tolerowane" zwyczaje i zachowania, które są odstępstwem od normy. Może też upoważniać ludzi sprawujących władzę do zwalczania odmienności. Zamiast tego proponują pojęcie moralności obywatelskiej i pluralizmu. Zwolennicy tradycyjnego fundamentalizmu krytykują tolerancję, gdyż widzą
w niej formę moralnego relatywizmu. Ci, którzy ją popierają, definiują ją jako poszanowanie odmienności. Z drugiej zaś strony uważają, że termin ten
w wąskim znaczeniu jest bardziej użyteczny, gdyż nie implikuje fałszywej aprobaty nieakceptowanych postaw społecznych. Tolerancja jest historycznie zmienna. Współcześnie tolerancja jest szeroko uznana na całym świecie,
ale bywa też kwestionowana i naruszana.
2. STEREOTYP (z gr. stereos - "przestrzenny", typos - "wzorzec", "odcisk") - konstrukcja myślowa, zawierająca komponent poznawczy (zwykle uproszczony), emocjonalny i behawioralny, zawierająca pewne fałszywe przeświadczenie, dotyczące różnych zjawisk, w tym innych grup społecznych.
Stereotyp przyjęty może być przez jednostkę w wyniku własnych obserwacji, przejmowania poglądów innych osób, wzorców przekazywanych
przez społeczeństwo, może być także wynikiem procesów emocjonalnych
(na przykład przeniesienia agresji). Stereotypy mogą być negatywne, neutralne lub pozytywne, chociaż najczęściej spotyka się wyobrażenia negatywne. Stereotyp jest przekonaniem zbiorowym - jest to przekonanie żywione
przez pewna grupę ludzi: mianem "stereotypu" nie można określić przekonania - spełniającego wszelkie pozostałe kryteria - żywionego wyłącznie przez jedną osobę. Jest wyrażany w zdaniu ogólnym (na przykład "(Wszyscy) Polacy są nieporządni").
Nie będzie stereotypem przekonanie ogólne lecz prawdziwe, lub - ogólne, fałszywe, ale uzasadnione. Stereotyp to fałszywe i niedostatecznie uzasadnione a dotyczące pewnej grupy osób (nadgeneralizacja) przekonanie zbiorowe, zwykle niewrażliwe na argumentację.
Mówi się także o stereotypach narodowych, czyli wyobrażeniach dotyczących innych narodów.
MNIEJSZOŚCI grupa ludności danego państwa różniąca się od większości jego obywateli swą przynależnością narodową, rasową, językową lub wyznaniową (religią).
III Cel badań
Celem badania jest porównanie poziomu dyskryminacji młodzieży w wieku gimnazjalnym ze względu na odmienność wyznania.
Badanie będzie przeprowadzone na próbie reprezentacyjnej młodzieży zamieszkującej miasta powyżej 100 tysięcy mieszkańców i w szkołach mniejszych miejscowości oraz wiejskich placówkach oświatowych.
Naszym priorytetem jest sprawdzenie czy powszechna opinia o zachowaniu tolerancji, która jest wymogiem naszych czasów przekłada się na postawy młodzieży w gimnazjum, jakie przyjmują postawy wobec swoich rówieśników
o wyznaniu mniejszościowym i czy ma znaczenie to, w jak dużej miejscowości usytuowana jest szkoła.
IV Problemy badawcze
1. Czy istnieje dyskryminacja młodzieży ze względu na odmienność wyznania?
2. Czy młodzież czuje się dyskryminowana przez rówieśników ze względu
na swoje wyznanie?
3. Czy wielkość miejscowości w jakiej młodzież uczy się ma wpływ
na dyskryminację?
4. Jakie są przyczyny dyskryminacji młodzieży o odmiennym wyznaniu?
V Hipotezy
Młodzież o wyznaniu mniejszościowym jest dyskryminowana w szkole.
Znajomość pojęcia „tolerancja” wśród dzieci w wieku gimnazjalnym
i zastosowanie go w życiu odbiega od rzeczywistości.
Dyskryminacja ta jest większa w społecznościach mniejszych,
czyli bardziej zamkniętych, w małych miastach i wsiach uczniów.
Wykluczenie z grupy rówieśników o odmiennych wyznaniach,
jako przejaw niewiedzy na temat mniejszości oraz wzorców wyniesionych
z domu.
VI Dobór metody badawczej
Wybrałyśmy metodę sondażu diagnostycznego na próbach kontrastowych. Zdecydowałyśmy się na tę metodę, gdyż jest najbardziej adekwatna, ponieważ umożliwia dotarcie do dużej próby badawczej, otrzymujemy wyniki w postaci danych liczbowych, które stosunkowo łatwo jest zinterpretować.
Pozwala na zachowanie anonimowości, co zwiększa wiarygodność badania. Nasz wybór koncentruje się na tej metodzie również z uwagi na to, iż jest ona sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach funkcjonalnych, a także opiniach
i poglądach danej zbiorowości, nasilania się określonych zjawisk, na których będzie nam zależeć.
Wybierając tą metodę musimy też pamiętać, że wybrana przez nas grupa osób musi być próbą reprezentatywną danej populacji generalnej i liczyć nie mniej niż 100 osób, żeby wynik badania był wiarygodny. Musimy również zachować odpowiednie proporcje między ilością chłopców, a dziewczynek oraz wiekiem grupy badanej.
VII Dobór techniki badawczej
Zdecydowałyśmy się na technikę ankiety, ponieważ posiada ona kilka plusów. Pierwszym z nich jest ograniczenie kosztów badania. Nie ma potrzeby angażowania ankieterów do rozmowy z każdym respondentem z osobna,
co pociąga za sobą duże koszty i jest procesem czasochłonnym.
Zatem niewątpliwą zaletą jest szybkość przeprowadzenia badania, ze względu na miejsce jakim jest szkoła. Ponadto dzięki tej właśnie technice, w tym samym czasie, mniejszym nakładem można przebadać znacznie większą zbiorowość.
Po drugie samodzielne wypełnienie kwestionariusza ankiety daje respondentowi poczucie anonimowości, nie wywiera na nim presji konkretnej porządanej
np. przez ankietera odpowiedzi. To właśnie wspomniana anonimowość
i poczucie bezpieczeństwa skłania badanych do szczerych odpowiedzi,
nawet na bardzo intymne tematy.
Respondenci często w rozmowie z ankieterem pomijają niektóre szczegóły, których krępują się ujawniać w obecności osoby trzeciej. Nie można również zapomnieć, że ankieta stwarza takie same warunki wszystkim badanym. Stawia się im się identycznie sformułowane pytania. Mają one tę samą kolejności, narzuca się te same reguły odpowiedzi, itp.
Ujednolicenie ułatwia porównywanie wyników oraz formułowanie uogólnień dotyczących większych grup.
VIII Narzędzia badawcze
Kwestionariusz ankiety:
Zapraszam do wypełnienia kwestionariusza ankiety dotyczącej dyskryminacji dzieci w wieku wczesnoszkolnym ze względu na odmienność wyznania. Podane przez Pana/Panią odpowiedzi pozwala nam na zanalizowanie samego procesu nietolerancji i opracowanie szczególowego planu walki z nią. Ankieta jest anonimowa, dobrowolna i w większości jednego wyboru. Celem ankiety jest zbadanie czy dzieci spotykają się z dyskryminacją w szkole,
czy same czują się dyskryminowane ze względu na wyznanie oraz jakich przyczyn dopatrują się w tym zjawisku.
Proszę o sumienne wypełnienie ankiety:
1. Podaj swój wiek.
…..............................................................
2. W jakiej miejscowości znajduje się Twoja szkoła?
a) wieś lub małe miasteczko
b) miasto do 50 tysięcy mieszkańców
c) miasto od 50 tysięcy mieszkańców wzwyż
d) miasto powyżej 100 tysięcy mieszkańców
3. Ile osób liczy Twoja klasa?
a) 15
b) 25
c) 30
d) >30
4. Jakiego wyznania jesteś?
….............................................................
5. Czy znasz wiele osób o wyznaniu mniejszościowym?
a) tak
b) nie
c) kilka
6. Czy chętniej przebywasz w gronie osób Twojego wyznania?
a) tak
b) nie
c) nie ma to dla mnie znaczenia
7. Czy uważasz, że osoby o wyznaniu mniejszościowym są dyskryminowane
w Twojej szkole?
a) tak
b) raczej tak
c) nie mam zdania
d) raczej nie
e) nie
8.Czy zauważyłeś jakieś przejawy nietolerancji w stosunku do osób innego wyznania w Twojej szkole?
a) tak
b) nie
c) nie ma to dla mnie znaczenia
9. Czy chętnie zawierasz kontakty z osobami innego wyznania?
a) tak
b) nie
c) nie mam zdania
10. Czy w Twojej rodzinie byłeś kiedykolwiek świadkiem dyskrymniacji
na tle religijnym?
a) tak
b) czasami
c) nigdy
11. Czy zdażyło Ci się postępować niesłusznie w stosunku do osób różnych
w stosunku do Ciebie wyznaniem?
a) tak
b) nie
c) czasami
12. Czy kierowałeś się kiedyś w swoim postępowaniu myśleniem steoretypowym?
a) nigdy
b) czasami
c) zawsze
13. Czy wiesz co to jest zachowanie dyskryminacyjne?
a) tak
b) nie mam pojęcia
c) pojęcie nie jest mi obce, lecz nie do końca rozumiem jego znaczenie
*wypełnij jeśli zakreśliłeś w pytaniu 14 odpowiedź a/c
14.* Skąd dowiedziałeś się co znaczy dyskrymniacja na tle wyznaniowym?
a) znajomi
b) internet
c) rodzina
d) szkoła
e) inne.......................................................................................................(jakie?)
Za pomocą cyfr od 1-5 określ swój stosunek do następujących cech charakteru;
gdzie: 1-nie mam zdania 2- nie dotyczy mnie 3- zdarza się, że taki jestem
4- często taki bywam 5- zawsze taki jestem
arogancki..............................
miły......................................
tolerancyjny.........................
myślę stereotypowo.............
złośliwy................................
okrutny.................................
uprzejmy..............................
Dziękuję za wypełnienie ankiety.
* *wyniki ankiet zestawimy w tabeli lub na wykresie np. kołowym tak, aby w sposób prosty
i przejrzysty przedstawić ich wyniki
IX Zmienne
a) zależne:
-stopień poczucia dyskryminowania przez rówieśników w szkole;
-rodzaj wyznania i jego wpływ na stopień dyskryminowania;
-zależność stanu majątkowego na stopień dyskryminacji;
-wzorce przyjęte od rodziców lub bliskich;
-uświadomienie społeczne;
-hierarchia wartości.
b) niezależne:
-płeć;
-wiek;
-miejsce zamieszkania;
-pozycja społeczna rodziny.
X Dobór próby
Celowy:
-gimnazja w Łodzi, w miejscowościach podmiejskich i wsiach,
-wybranie dwóch prób badawczych
a) próba pierwsza, to młodzież o wyznaniu katolickim
b) próba druga to młodzież o wyznaniach mniejszościowych
XI Organizacja badań
Na przeprowadzenie badania przeznaczone będą 4 miesiące. Przeprowadzimy
je osobiście, docierając do każdej ze szkół, po wcześniejszym umówieniu się
z dyrekcja danej szkoły. Przewidując każda z nas odwiedzi średnio 5 placówek w czasie przeprowadzania badania. W badaniu wezmą udział zarówno gimnazja publiczne jak i prywatne. W każdej szkole przebadamy kilkanaście osób
z różnych klas i w różnym przedziale wiekowym oraz różnej płci.
Ankieta będzie przeprowadzona na godzinach wychowawczych w obecności wychowawcy.
XII Zakończenie
W zależności od tego czy wnioski badania potwierdzą stawiane tezy, czy też nie, przyczynią się one do próby rozwiązania problemów. Początkowym etapem „zwalczania” dyskryminacji wśród młodzieży gimnazjalnej będzie rozmowa
z młodzieżą, omówienie problemu, przedstawienie przykładów dyskryminacji oraz konsekwencji dyskryminowania drugiego człowieka. Będziemy również proponować zorganizowanie w każdej szkole warsztatów pod hasłem „Nietolerancja- problem naszych czasów”. Myślimy, że pomocnym byłoby również zorganizowanie tzw „pogadanek” ze szkolnym pedagogiem o sprawach związanych z negatywnym nastawieniem w stosunku do osób o odmiennym wyznaniu.
Dodatkowo naszym celem będzie również przedstawienie wyników naszych badań nauczycielom danej placówki, aby również zdawali sobie sprawę
z zaistniałej sytuacji i mogli wdrożyć własne pomysły walki z przejawami dyskryminacji.