Wykład III – 27.X.2006

DOBRA LEGISLACJA:

Problemem racjonalnego prawodawcy zajął się prof. J. Wróblewski. Stworzył on model racjonalnego prawodawcy. Miał on jednak czysto dydaktyczny charakter. Uważał, że norma prawna jest najlepszym narzędziem do osiągnięcia celu, choć odejście od niej może być niekiedy konieczne. Uważał, że jeśli decyzja prawodawcy została podjęta to znaczy, że prawodawca wiedział co robi i tak ma być.

Prof. Bar sformułował pewien wymóg dobrej legislacji:

1. ukształtowanie poprawnego rozwiązania ekonomicznego;

2. ocenę potrzeby wydania i zakresu nowych przepisów;

3. wybór autorów i partnerów prac legislacyjnych;

4. konsultacje;

5. określenie stadiów pracy legislacyjnej;

6. uzgadnianie i rozstrzyganie kwestii spornych;

7. określenie stosunku do przepisów dotychczas obowiązujących;

8. ustalenie terminu wejścia w życie aktu i jego publikacja;

9. kontrola wprowadzania prawa w życie;

10. badanie jego funkcjonowania, a zwłaszcza skuteczności;

Obserwacje były dokonane w oparciu o model zdecentralizowany, kiedy toczyła się reforma gospodarcza z lat 80 stąd jego konkluzje są dotknięte wadami. Obserwacje te są kontynuacją rozważań prof. Wróblewskiego.

Prof. Bar wyróżniał 2 obszary zainteresowania ustawodawcy gospodarką:

stosunki pionowe – państwo a podmioty gospodarcze, są to regulacje publicznoprawne;

stosunki poziome – prywatne prawo gospodarcze;

Prof. Bor zwracał uwagę na ingerencję państwa w sferę stosunków poziomych (w obrocie prywatnym). Często sami przedsiębiorcy wymagali regulacji od państwa – tzw. oddolne żądanie, ale państwa także odgórnie tworzyło prawo.

Prof. Bor stworzył model dla regulacji publiczno-prawnych, oddziaływujących pionowo.

Ad. 1

Ukształtowanie poprawnego rozwiązania ekonomicznego:

Czasami zdarza się, że regulacje prawne są nietrafione, ale wynika to z tego, że zagadnienia ekonomiczne są bardzo trudne do uregulowania. Owe regulacje nie mogą przecież naruszać ekonomii.

Musimy ocenić czy zaprezentowana przez ekonomistów koncepcja jest jasna, przejrzysta, aby można było zinstytucjonalizować dane prawo i tym samym zapewnić skuteczność owego rozwiązania. Podstawą błędnej decyzji prawodawcy jest zwykle błędne rozpatrywanie danej kwestii ekonomicznie.

Ad. 2

Ocena potrzeby wydania i zakresu nowych przepisów:

Refleksja czy istnieje potrzeba wydawania nowych przepisów. Możliwość wzorowania się bądź krytyki wcześniejszych rozwiązań legislacyjnych. Ocena czy wystarczy modyfikacja przepisów czy też konieczne jest wydanie nowych regulacji. Unowocześnienie przepisów nie zawsze jest możliwe stąd modyfikacje bywają niewłaściwym rozwiązaniem.

Na początku lat 90 ustawodawca sięgnął po rozwiązania z okresu dwudziestolecia międzywojennego, przez co dochodziło często do tego, że starano się unowocześnić przepisy przedwojenne. Stały się one przez to lakoniczne i trudne do interpretacji.

Po tym okresie rozpoczęto prace nad nowymi projektami. Dosyć długo nie było jednak regulacji. To doprowadziło do tego, że część kwestii nie była uregulowana wcale, a część była uregulowana przepisami sprzed lat 90.

W Polsce po podejmowanych próbach modyfikacji, porzucono je ponieważ łatwiej było odwołać się do nowych koncepcji i stworzyć przepisy od początku zapewniając tym samym ich większa spójność.

Ad. 3

Wybór autorów i partnerów prac legislacyjnych:

Jest to kwestia wyboru najczęściej danego rządu. Grono wybranych osób już na etapie wczesnego opracowywania projektów powinno być bardzo szerokie. Powinno dojść do tzw. burzy mózgów, gdyż dąży to do wyeliminowania rozwiązań, które państwa nie aprobuje.

Pozwala to zweryfikować różne koncepcje, wysłuchać odmiennych,, czasem skrajnie się od siebie różniących, poglądów i wyciągnąć z nich stosowne wnioski, aby tak zróżnicowanym pomysłami wzbogacić pracę legislacyjną.

Odpowiedni dobór ma duże znaczenie, bo im więcej wariantów autorzy opracują to przez to ustawodawcy łatwiej będzie się zdecydować na jeden z owych wariantów.

Ad. 4

Konsultacje:

Każdy projekt zanim wpłynie do Sejmu jest konsultowany szeroko bądź wąsko. Często w uzasadnieniu projektu znajduje się lista konsultantów. Często także określone środowisko jest recenzentem, opinię może wydać też jakaś utytułowana osoba.

Częściej korzysta się z konsultacji przy stanowieniu ustaw, a nie przy stanowieniu aktów do nich wykonawczych.

Przy opracowywaniu ustawy przewidziany jest etap zbierania opinii i stanowisk.

Ośrodek zapoznaje się z materiałem i rozważa czy materia jest pozytywna dla ustawodawstwa. Czy jest ona krytykowana czy też popierana i w jakiej części.

Krytyka może spowodować wycofanie się z projektu, bądź też zmusza do udowodnienia, że stanowisko zawarte w projekcie jest słuszne.

Jest to zabieg socjologiczny – polega na wstępnym poszukiwaniu zwolenników naszej koncepcji.

Ad. 5

Określenie stadiów pracy legislacyjnej:

Nie jest to proces , który widzimy jako jedno zdarzenie, a ukazujemy jego etapy. Rozłożenie tego całego procesu legislacyjnego na pewne etapy ma za zadanie zweryfikować trafność projektu pod różnym kątem.

Ze względu na wymiar społeczny, ekonomiczny, wspólnotowy (międzynarodowy), prawny, gospodarczy.

Ma to doprowadzić do stworzenia dobrego aktu prawnego. Dlatego bardzo ważne jest wyraźne wyodrębnienie wszystkich etapów.

Dzięki temu można uniknąć tworzenia knotów legislacyjnych.

Ad. 6

Uzgadnianie i rozstrzyganie kwestii spornych:

Wszelkie etapy legislacyjne mają usunąć wszelkie kolizje. Regulacje publicznego prawa gospodarczego są bardzo kolizogenne, gdyż mamy tu konflikt interesu publicznego z interesem prywatnym. Dlatego postulat ten jest szczególnie ważny.

Należy usuwać kwestie sporne, aby nie tworzyć konfliktów pomiędzy państwem a przedsiębiorcami. W związku z tym należy usuwa się problemy wywołujące kłopoty interpretacyjne, przy wykładni.

Ad. 7

Określenie stosunku do przepisów dotychczas obowiązujących:

Pojawiają się tu problemy natury intertemporalnej, odniesienia się nowego prawa do kwestii poprzedniej. Często na stosującego prawo jest przełożony ciężar stosowania i wykładni nowych i starych aktów prawnych.

Może ustawodawca powinien spowolnić uchwalanie ustaw, aby to parlament rozważał kierunek aktów wykonawczych do wydawanych ustaw.

Jeśli tego nie uczyni wówczas nową regulację stosuje się, a gdy chodzi o wykonanie jej niektórych postanowień należy podpierać się wcześniejszymi przepisami wykonawczymi przy ocenie czy nie są one sprzeczne z nową regulacją. W praktyce jest to wyjątkowo problematyczne i trudne do stosowania.

Taka częsta praktyka jest najgorszym z rozwiązań. Może wynika to z bezsilności ustawodawcy.

Ad. 8

Ustalenie terminu wejścia w życie aktu i jego publikacja:

Publikacja powoduje, że prawo jest znane, od tego momentu można mówić o swobodnej możliwości zapoznania się z nim. Okres vacatio legis musi być optymalnie długi, tzn. pozwalający na zapoznanie i zrozumienie treści aktu prawnego.

Czas ten dany jest organom wymienionym w danym akcie do przygotowania przepisów wykonawczych, oraz osobom mającym go stosować i przestrzegać do zapoznania się z nim.

Czy krotki okres jest wystarczający (14 dni) czy też okres wieloletni jest lepszy?

Nikt nie może podać dokładnego czasu, podczas którego dojdzie do refleksji nad tym czy dana regulacja jest dobra czy jest stosowana.

Nie istnieje właściwy, uniwersalny okres oczekiwania. Zależy to od skali zmian, które wprowadza dana regulacja, oraz od stopnia przygotowania organów i osób.

Najczęściej stosuje się okres 14 dni. Odchodzi się natomiast od formuły "… wchodzi w życie z dniem…". Nawet kilkuletni okres vacatio legis nie gwarantuje, że ten okres spowoduje przygotowanie i zapoznanie się z nową regulacją.

Ustawa o KRS – po co tak długi okres vacatio legis?

Chodziło o to aby dać czas dla organów wykonujących prawo do wprowadzenia nowego statusu KRS. Wprowadzano nowe technologie (nastąpiło skomputeryzowanie), organizowano szkolenia, dofinansowywano jednostki.

Okres trzyletni i tak nie wystarczył, a dodatkowo w tym czasie pojawiły się przeciwne koncepcje.

Czasem to co miało być okresem przejściowym stało się stałą regulacją.

Ad. 9

Kontrola wprowadzania prawa w życie:

Szczególnie przy rozwiązaniach gospodarczych, gdy ustawodawca troszkę improwizuje.

Państwo jest tu czasem obarczone pewna niepewnością – ustawodawca zdaje sobie sprawę, że jest to nie do końca wypracowane rozwiązanie. Bywają przypadki, że zanim wejdzie w życie dana regulacja podczas jej vacatio legis następują już nowelizacje, ponieważ w przeprowadzonych symulacjach zauważa się niedociągnięcia.

Ważna jest kontrola nowej regulacji we wstępie, gdyż już sama symulacja w odniesieniu do dotychczasowego stanu prawnego może doprowadzić do kolizji z innymi aktami prawnymi. Chodzi tu o kontrolę już w trakcie vacatio legis.

Ad. 10

Badanie jego funkcjonowania, a zwłaszcza skuteczności:

Kontrola systemu oddziaływania na gospodarkę. W sensie prawnym sposób regulowania, skuteczność.

Często trudno nam to ocenić ze względu na rozbudowane instytucje kontroli ich wielkości, poszliśmy w kierunku organu zintegrowanego sprawującego kontrolę nad gospodarką i finansami.

Zlikwidowano stare organy i utworzono jeden nowy. Dopiero po pewnym czasie zobaczy się skutki tych działań reformatorskich.

Organ administracji rządowej - Rządowe Centrum Studiów Strategicznych zlikwidowano, a jego kompetencje przejęła Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, zapowiadając powołanie Państwowego Centrum Studiów Strategicznych.

Skuteczność prawa jest najważniejsza, ale jest to założenie idealistyczne, gdyż nigdy norma prawna nie będzie skuteczna w 100 procentach.

Jak osiągnąć skuteczność w gospodarce?

Jest to bardzo ciężkie zadanie, gdyż w tej gałęzi prawa mamy do czynienia z konfliktem interesu publicznego z interesem prywatnym.

Należy szukać nawet niewielką skuteczność prawa. Z tego powodu ustawodawca ogłasza kilka klauzul generalnych, a likwiduje szczegółowe przepisy, ponieważ będą one bardziej skuteczne. W ten sposób przerzuca odpowiedzialność za egzekwowanie na sądy, wychodząc ze spostrzeżenia, że skuteczności regulacji nie zapewni kontrola organów administracji.

Np. klauzula dobrych obyczajów.

Wykład IV – 03.XI.2006

b) Problemy z planowaniem i programowaniem w wymiarze makroekonomicznym:

Gospodarka planowa:

W socjalizmie plan traktowano jako niebiedny instrument kreowania i sprawdzania założonych celów.

Istniał zhierarchizowany system planowania – na szczycie Centralny Planista (główny ośrodek decyzji planistycznych).

1982r. ustawa o planowaniu gospodarczym i społecznym – to odchodzenie od zhierarchizowanego systemu planowania.

Gospodarka rynkowa:

Sytuacja zmieniła się po 1990r. o tyle, że w warunkach gospodarki rynkowej nie ma miejsca na planowanie rzeczowe (makroekonomiczne).

Pojawia się planowanie finansowe, budżetowe.

Po 1990r. ustawodawca czyści system z rozwiązań socjalistycznych nie proponując nic w zamian.

Po przyjęciu ustawy konstytucyjnej tzw. "Małej Konstytucji" zrezygnowana z pewnych praktycznych rozwiązań.

Kontrakty wojewódzkie miały zapewnić zrównoważony rozwój w skali całego kraju, całej gospodarki.

Te trudności, które gospodarka miała na przełomie lat 80 i 90 spowodowane były usunięciem regulacji socjalistycznych nie proponując nic w zamian.

Plan Balcerowicz to program gospodarczy. Potem każdy z rządów przyjmował swój program gospodarczy, np. program Polska 2000, program Kołotki.

Mieliśmy agendy państwa, które tą problematyką się zajmowały.

1996r. – likwidacja Centralnego Urzędu Planowania (kompetencje planistyczno-programistyczne). Powstało za to Rządowe Centrum Studiów Strategicznych – organ wewnętrzny R.M.

Na początku lat 90 uchylono akty prawne, ale nie ruszono ustawy powołującej Centralny Urząd Planowania, który w końcu został zlikwidowany w 1996r.

Rządowe Centrum Studiów Strategicznych – problematyka analityczna, badawcza, zleca mu się badanie, opracowanie, prognozowanie zjawisk gospodarczych.

Rodzi się koncepcja Narodowego Centrum Studiów Strategicznych – był projektowany jako organ, który obsługuje od strony programistycznej i badawczo-analitycznej wszystkie organy i podmioty publiczne.

Rządowe Centrum Studiów Strategicznych zlikwidowano, a jego kompetencje przekazano Kancelarii Prezesa R.M. – brak opracowań w wymiarze analitycznym jest wynikiem zlikwidowania Rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

Najpierw odkryto program prywatyzacji a dopiero później przystąpiono do reprywatyzacji.

W gospodarce rynkowej wykształcono inny system planowania i programowania.

Plan gospodarczy traktuje się jako instrument oddziaływania na gospodarkę, ale nie jest to instrument władczy.

Europa Zachodnia:

Planowanie w Europie Zachodniej to planowanie indykatywne – poprzez pewne założenia wpisane w planie pokazuje się w jakim kierunku gospodarka ma się rozwijać.

Plan traktuje się jako propozycję, gdyż wskaźniki mają stanowić zachętę do inwestowania przez przedsiębiorców jeśli podejmą ryzyko.

System planowania w wymiarze Europy Zachodniej zaczyna się rozwijać po II wojnie światowej.

Planowanie postanowiono przenieść na wymiar wspólnotowy. WE – wymiar planowania jest szerszy bo obejmuje wszystkie państwa członkowskie.

Ustawa o narodowym planie gospodarczym przyjęta przez polskiego ustawodawcę – miała to być plan wykorzystania funduszy z WE. Ustawa wskazywała sposoby i cele wydatkowanie funduszy unijnych i była warunkiem ich wykorzystania.

System planowania i programowania pomocy publicznej – Polska zrozumiała, że państwa nie może być obojętne wobec gospodarki, ale musi czasami ja wspierać i tu dużą rolę odgrywa system planowania i programowania pomocy publicznej.

Dzisiaj zwraca się uwagę na sektor kapitałowo-pieniężny, wcześniej na górnictwo i stocznie.

c)

Wykład VI – 24.XI.2006

CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA

Jest różnie prezentowana. Najrozsądniejszy podział jest wewnętrzny podział źródeł publicznego prawa gospodarczego i wyodrębnienie działów publicznego prawa gospodarczego.

Działy publicznego prawa gospodarczego:

1. Prawo ustroju administracji gospodarczej i jej partnerach;

2. Prawo państwowego programowania i planowania makroekonomicznego;

3. Prawo działalności gospodarczej;

4. Prawo publicznej działalności gospodarczej

(Są to rozwiązania o charakterze wyjątkowym, bo regułą jest działanie przez podmioty prywatne.)

1. Prawo kontroli i nadzoru w gospodarce;

2. Prawo ochrony mechanizmów rynkowych i uczestników działalności rynkowej;

Prof. Strzyczkowski prezentuje to trochę inaczej.

Dlaczego prof. wyodrębnia umowy prawa zamówień publicznych, energetycznych, pocztowych? Kwestia jak daleko sięga nadzór państwa?

Problem pojawia się kiedy zadamy pytanie jaką systematykę należy przyjąć dla tych zagadnień. Przecież prawo zamówień publicznych to element nadzoru. Nie trzeba tego tak wyodrębniać bo mieści się to w nadzorze nad rynkiem pracy, rynkiem finansowym itd.

Czy jest potrzeba wyodrębniania tych zagadnień? Wrzucania ich przed nawias? Odpowiedz zależy od kryterium uporządkowania działów publicznego prawa gospodarczego.

Podany wyżej podział jest bardziej ogólny, nie jest nam potrzebna segmentacja trzeciego stopnia i tego podziału się trzymamy.

I. Prawo ustroju administracji gospodarczej i jej partnerach:

Zakreślamy tu przedmiotowe zainteresowanie prawa regulujące to zagadnienie.

Ten system podmiotów oddziaływujący w imieniu państwa na gospodarkę jest zróżnicowany i tych podmiotów jest bardzo wiele.

Nawet najbardziej scentralizowane modele nie przewidywały jednego organu o prawach wyłącznych do oddziaływania na gospodarkę.

Te podmioty mają zróżnicowany status prawny. Ich pozycja ustrojowa jest bardzo różna i zakres zadań jest różnie ukształtowany. Dla tych podmiotów mamy różne zasady, tryby działania.

Nie tylko jednak organizacje publiczne oddziaływają na gospodarkę.

Często są to ważne podmioty o charakterze społecznym znajdujące się poza klasycznym trójpodziałem władzy. Czynnik społeczny (organizacje pozarządowe) spełnia coraz ważniejszą rolę w realizowaniu zadań państwa wobec gospodarki i oddziaływuje coraz bardziej na nią.

Często cele takich organizacji pozarządowych wyłączają możliwość przejęcia części zadań, ale coraz chętniej ustawodawca interesuje się tym problemem.

Np. ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Problem polega na odpowiednim uporządkowaniu i przyporządkowaniu do określonych organów, tak aby stworzyć system pod względem podmiotowym tzw. podmiotów czynnych.

Najogólniejszy podział znajdziemy w Konstytucji. Jest to podział typu ustrojowego. Podział wszystkich zadań publicznych na zadania powierzone:

• państwu;

• samorządowi terytorialnemu;

Już konkretniej, ale nadal zbyt ogólnie podział w ramach koncepcji trójpodziału władzy na:

• władzę ustawodawczą;

• władzę wykonawczą;

• władzę sądowniczą;

Kolejny podział to podział dokonany wewnątrz administracji rządowej. Ten podział jest najistotniejszy, bo działania administracji rządowej najpełniej realizują formy oddziaływania państwa na gospodarkę i realizują zadania państwa.

Ten podział jest przejrzysty ale wieloelementowy.

• Rada Ministrów:

Najszerszy zakres uprawnień posiada. Ale również istotna jest jej struktura wewnętrzna, pozycja, rola, zadania Prezesa R.M., ministrów kierujących określonymi działami administracji rządowej.

Te zagadnienia reguluje prawo.

• Organy Naczelne:

Są to organy szczebla centralnego określonego typu.

• Organy Centralne:

Są to organy administracji rządowej, które nie pełnią funkcję kierowniczą. Nie są organami naczelnymi bo posiadają kompetencje szczególne, a nie jak organy naczelne kompetencje ogólne.

Są to Centralne organy administracji rządowej i Agencje Rządowe.

• Terenowe Organy Administracji Rządowej;

Należy zadać pytanie czy inne organy o szczególnym charakterze z punktu widzenia Konstytucji nie mają wpływu na gospodarkę? Czy oddziaływują na nią? Czy oddziaływują przynamniej na same przedsiębiorstwa lub sektory gospodarcze?

Refleksja nad innymi organami państwowymi znajdującymi się poza strukturą administracji rządowej.

Czy administracja pozarządowa spełnia rolę wobec gospodarki?

• Organy nie mieszczące się w ramach klasycznego trójpodziału władzy (NIK, NBP, RPP, KRRiTv):

NIK posiada kompetencje do podejmowania działań kontrolnych, a nie władczych. Jest to podmiot czynnego oddziaływania na gospodarkę. Korzystają z tego decydenci I stopnia.

Czy decyzje podejmowane przez NBP, RPP oddziaływują na gospodarkę?

Odwieczny spór między R.M. a RPP. R.M. zarzuca RPP, że jej decyzje blokują realizację polityki gospodarczej rządu.

Czy taki organ jak KRRiTv oddziaływuje na gospodarkę?

Jest to retoryczne pytanie. Oczywiście, że oddziaływuje, a poza tym zapewnia ład medialny i oddziaływuje na rynek działalności telewizji i radiofonii. Jest to organ udzielający koncesję, zatwierdzający nazwę, kontroluje działalność w imieniu państwa.

• Administracja samorządowa:

Czy organy jednostek samorządu terytorialnego, chodzi tu zwłaszcza o organy o charakterze wykonawczym nie realizują części zadań publicznych? Czy nie oddziaływują one na gospodarkę?

• Partnerzy Administracji Gospodarczej:

Określonym sposobem oddziaływania może być instytucja referendum, konsultacji społecznych, publiczne wysłuchania.

Jest to nowy wymiar problemu, choć kojarzony jest z rozwiązaniami administracyjnymi, czy też z rozwiązaniami prawa pracy itd.

Mają one charakter fakultatywny i sam fakt, że są one przewidziane przez prawo wskazuje na to, że są one powołane w celu pełnienia jakiejś funkcji w gospodarce rynkowej.

Mówiąc o nich możemy również zadać pytanie jaką rolę pełnią organizacje pracowników, organizacje pracodawców. Czy istnieje samorząd gospodarczy czy też nie.

Pojawia się tu także problem prywatyzacji zadań publicznych – organy pożytku publicznego, organy partnerstwa publiczno-prywatnego.

Czy mogą one w swoim imieniu pod nadzorem państwa i przy wsparciu finansowym realizować zadania państwowe?

Następuje rozbudowanie podmiotów oddziaływujących na gospodarkę . Ale nadal najlepiej zadania państwowe realizują orany państwowe lub samorządowe.

Obok systemu podmiotów publicznych istnieją również podmioty społeczne realizujące inne zadania i cele, ale z czasem zaczyna się je traktować jako partnerów i są im nadawane uprawnienia samorządu terytorialnego.

Mówimy o pewnym systemie podmiotów i organów, nie eksponując tylko odmętów państwowych, a tym samym nie przypisując podmiotom samorządowym lub społecznym nadmiernej roli.

Każdy system podmiotów budowany jest po to, by realizować określone zadania. Zależnie od tego jakie i ile zadań należy do państwa to różnie ten system państwowej administracji gospodarczej może być ukształtowany.

Gospodarka planowa:

W warunkach gospodarki planowej skoro tych zadań było aż tyle musiano stworzyć ten system tworząc tzw. pośrednie ogniwa zarządzania – były to zjednoczone przedsiębiorstwa państwowe.

W warunkach kiedy tworzono model zdecentralizowany uproszczono struktury planowe i kierując określonym działem administracji może być jeden minister gospodarki zamiast 15 resortowych.

Znamienna reforma administracji rządowej pod koniec lat 80 – jeden minister przemysłu i handlu i w 1996r. minister gospodarki. Reforma nastąpiła w wyniku zmiany roli i zakresu zadań państwa.

Państwo po 19990r. nie występuje i nie może występować w roli kreatora procesów gospodarczych, a w owym czasie była taka potrzeba. Wraz z uszczuplaniem roli państwa możliwość skomasowania w jednym urzędzie.

Pośrednio również Prezydent RP też oddziaływuje na gospodarkę – m.in. zwołuje Radę Gabinetową, na czele której stoi.

• Szczególna rola przypada jednak Radzie Ministrów:

Jest ona obok Prezydenta RP częścią władzy wykonawczej.

Podstawowe znaczenie mają dwa akty prawne:

• ustawa o działach administracji publicznej:

Powstała później. Porządkuje ona zagadnienia od strony przedmiotowej, gdyż wyróżnia działy administracji.

Określono tu zakres zadań dla administracji rządowej. Natomiast na mocy tej ustawy to Prezes R.M. musi ustalić odpowiedzialność za poszczególne działy, czyli musi powierzyć te działy poszczególnym ministrom.

• ustawa o Radzie Ministrów:

W 1996r. ustawa o R.M. miała bardziej rozbudowany tytuł ale z czasem stwierdzono, że wystarczy tylko krótkie określenie.

Ponadto istnieją akty prawne, które regulują zagadnienia dotyczące zasad i reguł pracy ministrów, a także akty, które ustalają organy wewnętrzne R.M.

Po 1990r. mamy pewne standardowe rozwiązania.

Powoływane przez R.M. Komisje Stałe w postaci Komitetów R.M. i Komisji Komitetów Doraźnych. Stałą tendencją po 1990r. było powoływanie kilku Komitetów R.M. m. In. Komitetu Ekonomicznego i Komitetu Społeczno-Politycznego. Te komitety były organami wewnętrznymi R.M. i nie mogły zastępować R.M. przy realizacji jej uprawnień.

Równocześnie po 1990r. odstąpiono od koncepcji powoływania tzw. Prezydium R.M. (wcześniej pełnił on istotną rolę zanim nie zaczęto powoływać Komisji Stałych).

Komitety Doraźne powoływane są dla przygotowania lub opracowania szczególnych zagadnień lub rozpatrywania konkretnej sprawy, którą R.M. chce się zająć.

Jednostką wewnętrzną R.M. jest Rządowe Centrum Legislacji i Rada Legislacyjna przy Prezesie R.M.

Istnieją one po to aby zorganizować pracę organu kolegialnego jakim jest R.M. Te organy wewnętrzne przy wykorzystaniu fachowców i ekspertów w danej dziedzinie znacznie usprawniają prace R.M.

Prezes R.M. – posiada zespół doradców, gdzie zasiadają fachowcy

Ministrowie – posiadają gabinety polityczne, gdzie zasiadają fachowcy

• Na szczeblu centralnym mamy też organy wyodrębnione w strukturze administracji rządowej – tzw. Centralne Organy Administracji Rządowej:

Praktyka wykształciła dwa modele podporządkowania:

• Model resortowy:

Organy są podporządkowane lub są nadzorowane przez właściwego ministra kierującego określonym działem administracji rządowej;

• Model pozaresortowy:

Organy tzw. pozaresortowe albo podlegają albo są nadzorowane przez bądź Prezesa R.M. bądź przez R.M.

Coraz częściej odchodzi się od drugiego modelu. Wraz z wzmacnianiem się pozycji Prezesa R.M. po 1996r. mówi się, że jest on szefem R.M., a nie tylko przewodniczącym. Czyli staje się on podmiotem z uprawnieniami kierowniczymi. Odchodzi się już zatem od stwierdzenia, że jest on "pierwszym wśród równych".

Dlatego też te organy o charakterze pozaresortowym są coraz częściej podporządkowane Prezesowi R.M. A podległość R.M. należy już do sytuacji nadzwyczajnej.

Te centralne organy administracji rządowej są decydentami II stopnia – mają one bardzo zawężoną działalność, są to organy o kompetencjach szczególnych. Te kompetencje są zawężone do zagadnień publicznych, które wymagają fachowej wiedzy lub szczególnej uwagi ze strony państwa.

Np. Wyższy Urząd Górniczy, Urzędy Skarbowe.

Centralne organy administracji rządowej są po to aby wykonywać nadzór wyspecjalizowany.

• Szczebel terenowy administracji rządowej:

Jest to wojewoda, ale na jego terenie (tzn. województwa) działają różne podmioty państwowe.

Stąd też reforma administracji z 1996r. stworzyła koncepcje:

• Zespolonej administracji terenowej:

Jednostki administracji zespolonej podlegają wojewodzie. Jest on "szefem w terenie" i to on podejmuje decyzje m. in. o charakterze personalnym, ale również jest on organem koordynującym działania tych jednostek zespolonej administracji na terenie województwa.

• Niezespolonej administracji terenowej:

Działania takiego podmiotu na obszarze województwa nie podlega wojewodzie, a "centrali w Warszawie".

Np.. Dyrektor Delegatury Ochrony Konsumentów w Łodzi podlega Prezesowe w Warszawie.

• Organy państwowe nie mieszczące się w ramach klasycznego trójpodziału władzy:

W odniesieniu do tych organów klasyczny Monteskiuszowski podział władzy w państwie nie jest wystarczający. Ale jednocześnie państwo musi mieć tego rodzaju podmioty.

• NIK:

Czy uprawnienia kontrolne NIK są bez znaczenia na gospodarkę?

Mają one duże znaczenie w procesie podejmowania dobrych decyzji przez państwo szczególnie w obszarze gospodarki.

Bardzo duże znaczenie mają także Regionalne Izby Obrachunkowe, gdyż bez nich kontrola nad budżetem gminy miałaby wymiar incydentalny.

A zatem można z tego wywnioskować, że zarówno podczas sprawowania kontroli nad budżetem państwa jak i nad budżetem gminy dochodzi do powstania identycznych problemów. Jednak ustawa o finansach publicznych różnicuje te kwestie tzw. gospodarki budżetowej.

Ogromny wpływ miało badanie, kontrolowanie przebiegu prywatyzacji polskich przedsiębiorstw czy też sektorów gospodarki (z uwzględnieniem sektora finansowego) na podstawowe decyzje ustawodawcze.

Doprowadziło to między innymi do uchwalenia nowej ustawy prywatyzacyjnej.

Obecnie NIK ma duży wpływ na decyzje państwa (Sejm, Senat, Prezydent RP, R.M.). Takie informacje są często zbywane przez media choć ich znaczenie jest ogromne.

Często w wyniku kontroli NIK dochodzi do powstania nowych regulacji, czy też do nowelizacji regulacji już obowiązującej.

NIK bada stopień, zakres i efektywność wykorzystywania środków finansowych państwa przez podmioty prywatne. W razie negatywnej oceny stwierdza on o niegospodarności i pociąga on te podmioty do odpowiedzialności.

NIK ma jednak większe możliwości wobec publicznych podmiotów.

• NBP:

Z jednej strony jest on centralnym bankiem Polski, a z drugiej strony jest on bankiem innych komercyjnych banków w Polce.

Role NBP widać głównie w orzeczeniach SN.

Do dzisiaj Komisja Bankowa nie może działać, ale formalnie istnieje, a jej członkowie pobierają co miesiąc pensje.

Żadne Komisje Sejmowe nie mogą oceniać pracy szefa NBP – jest on niezależny od innych organów państwa przy realizacji swoich zadań, między innymi: prowadzi politykę finansową państwa przy wykorzystaniu instrumentów gospodarczych.

• RPP:

Czuwa nad bezpieczeństwem i wartością polskiej waluty. Jej celem jest niedopuszczenie do powstania inflacji czy też hiperinflacji.

Dużą rolę odgrywa też Komisja Nadzoru Bankowego, choć ogólnie mówi się, że należy ona do NBP. Wynika to z tego, że Prezes NBP jest szefem KNB i RPP.

KNB została praktycznie zlikwidowana, gdyż jej kompetencje przejmuje Komisja Nadzoru Finansowego.

• KRRiTv:

Powołana by zapewnić ład medialny.

Dzisiaj działa ona na innych zasadach niż przed 1990r.

W toku prac nad Konstytucją z 1997r. pojawił się problem w jakim stopniu należy ją uniezależnić od innych organów państwowych, a w jakim stopniu ją podporządkować.

Wśród podmiotów nie mieszczących się w ramach struktury trójpodziału jest to instytucja najgorsza – tzn. jest ona najgorzej uregulowana. Choć nie można stwierdzić, że nic ona dobrego nie zrobiła.

Ale jest dużo lepszych regulacji dotyczących nie tylko tych wyżej wymienionych organów, ale również należą do nich Organ Antymonopolowy, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.

Dużo jest podmiotów znajdujących się poza klasycznym trójpodziałem władzy, które oddziaływują na gospodarkę pośrednio poprzez wskazanie kierunku innym organom bądź też bezpośrednio.

(uzupełnienie z 8.XII.2006r.)

• Administracja samorządowa:

Oddziaływuje na gospodarkę lokalną nie tylko prowadząc działalność gospodarczą (mają możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w sferze użytku publicznego i w pewnych wypadkach mają możliwość podejmowania i wykonywania działalności komercyjnej), ale także w zależności od okresu organy administracji samorządowej mogły ingerować za pomocą środków nadzwyczajnych, które polegały np. na obowiązkowym wstrzymaniu działalności gospodarczej na okres nie dłuższy niż 3 dni, jeśli taka działalność zagrażałaby interesowi publicznemu.

Teraz ustawodawca nie przywiązuje do tego problemu aż tak dużej wagi, choć nieraz pojawia się on w ustawodawstwie.

• Problem partnerstwa:

Chodzi tu o instytucje referendum i konsultacji społecznych.

1. referendum:

Pierwszy było przeprowadzone pod koniec lat 80 i proponowanych zmian gospodarczych, tzw. drugi etap reformy gospodarczej. Pytano się w nim czy społeczeństwo godzi się na dalsze ograniczenia, aby "stać się młodym, pięknym i bogatym". Ta koncepcja szła w zbyt radykalnym kierunku reform i ustawodawca musiał złagodzić proces bogacenia się społeczeństwa.

Drugie referendum odbyło się na początku lat 90 i było to referendum prywatyzacyjne / uwłaszczeniowe. Zbiegło się ono wraz z wyborami prezydenckimi. Wtedy to Wałęsa obiecał każdemu Polakowi po 100 tys. zł. Połowa uprawnionych osób nie poszła na referendum – nie dotrzymano progu referendalnego. Ostatecznie program powszechnej prywatyzacji (P.P.P.) zaczęto realizować. Prywatyzacją objęto tylko 500 przedsiębiorstw państwowych i narodowych spółdzielni handlowych. Była to najłagodniejsza forma dla programu powszechnej prywatyzacji, który przecież nie został przyjęty przez społeczeństwo.

Wówczas pojawiły się narodowe fundusze inwestycyjne, które miały pomnażać majątek.

Referendum pełni ważną rolę, ale z drugiej strony istnieje strach przed tą instytucją wynikający stąd, że obywatele mogą nie wziąć w nim udziału lub też nie zgodzić się na wprowadzenie proponowanych zmian.

1. konsultacje społeczne:

Główną rolę pełni tu Wojewódzka Komisja.

W jej skład wchodzi przedstawiciel rządowy – wojewoda, przedstawiciel związków zawodowych i przedstawiciel pracodawców. Bierze w nim również udział strona samorządowa (przedstawiciel jednostek samorządu terytorialnego).

Zadaniem jest omawianie problemów dla określonego obszaru i wybór kierunku rozwoju głównie województwa.

Podejmuje ona decyzje w formie uchwał w oparciu o konsensus bądź jednogłośność.

1. samorząd gospodarczy:

Organizacje pracodawców i organizacje pracowników i podmioty obejmujące pojęcie samorządu gospodarczego czy samorządu zawodowego.

Są to naturalni konsultanci projektów zmian zadeklarowanych przez dany rząd w ramach prowadzonej przez niego polityki.

W latach 90 ze strony pracodawców pojawiły się głosy, że brakuje polityki przemysłowej, ale każdy rząd bronił się przed podejmowaniem tego tematu.

Także związki zawodowe uczestniczą, ale ich głos liczy się najmniej.

W formie instytucjonalnej np. Trójstronna Komisja do spraw Społeczno – Gospodarczych, która realizuje politykę płac pracowników i płac emerytalnych.

Często zawieszała prace w formie oporu.

Również niedoceniani są podmioty tzw. organizacji samorządów gospodarczych – tzw. samorząd specjalny, samorząd zawodowy.

Wynika to ze zbyt dużego oporu w środowisku pracodawców dla stworzenia silnego samorządu gospodarczego.

Po 1990r. miały miejsce nawiązania do samorządu gospodarczego z kresu dwudziestolecia międzywojennego. Pojawiły się głosy reaktywacji Izb Przemysłowo – Handlowych. Ta próba zakończyła się fiaskiem. Miało to być członkostwo obligatoryjne każdego z przedsiębiorców we właściwej branżowo Izbie. Pracodawcy sprzeciwiali się wskazując, że jest to próba powrotu do kolektywizmu, zmuszania do pozostawania w strukturach. Nie zauważali oni pozytywnej dawki, która tkwi w samorządach gospodarczych.

Wskazując państwa, gdzie samorząd gospodarczy istnieje to można zauważyć, że w gorszej sytuacji jest przedsiębiorca, który nie jest w żadnej Izbie Gospodarczej traktowanej jako samorząd gospodarczy.

We Francji te Izby są traktowane jako osoby zaufania społecznego.

W Polsce chodziło głównie o to aby przekazać Izbom sprawy właściwe do tej pory sądom gospodarczym. Podmioty samorządu gospodarczego rozpoznawałyby te sprawy. Tam żaden proces nie mógłby odbyć się bez reprezentanta środowiska przedsiębiorców (Izb Handlowo - Gospodarczych) - jest to tak jakby biegły. Dodatkowo istniałby jeszcze obowiązkowy tryb w samorządach gospodarczych – najpierw spór rozstrzygany jest wewnątrz, a jak się nie uda dojść do porozumienia to dopiero do sądu trafia sprawa.

To było znane w latach dwudziestych istniał wtedy Sąd Kartelowy przy SN. W jego skład wchodzili 3 sędziów zasiadających w SN posiadający kompetencje z zakresu prawa gospodarczego, 1 reprezentant administracji rządowej wskazywany przez ministra sprawiedliwości, który wybierał spośród kandydatów przedstawionych mu przez ministra handlu w Warszawie i 1 przedstawiciel samorządu gospodarczego.

Już w 1989r. były próby odtworzenia samorządu gospodarczego - ustawa o Izbach Gospodarczych, ale oprócz zrzeszania tzw. gastronomików, prywaciarzy, handlowców i usługodawców, to środowisko nie jest na tyle zintegrowane aby nazywać je samorządem gospodarczym. Raczej działają oni w formie stowarzyszeń, nie są one należycie odbierane na szczeblu rządowym.

Korzysta się z ich wiedzy, wspiera czasami recenzją – czasami widać to w uzasadnieniach, ale czasami także dochodzi do ukrywania ich rzeczywistego stanowiska.

Nie jest on podmiotem partnerskim, ale konsultantem – nie zawsze na szczeblu rządowym uwzględnia się ich opinie. Dlatego też bezpieczniej jest dzisiaj mówić o organizacjach gospodarczych niż o samorządzie gospodarczym.

Samorząd gospodarczy mamy w ramach poszczególnych grup gospodarczych, np. samorząd rzemieślniczy, "samorząd spółdzielczy" – choć tu głównie sprawowane przez państwo. Poszczególne grupy, w tym i prawnicze. Po likwidacji PBN pojawił się samorząd notarialny.

Zawody medyczne, np. samorząd lekarzy, położnych, pielęgniarek, aptekarzy itd.

Pojawiają się także samorządy na gruncie działalności na rynku finansowym, np. próby powołania samorządu komorników.

Można zatem powiedzieć, że ciągle rozwija się w Polsce samorząd zawodowy, ale nie można tego powiedzieć o samorządzie gospodarczym, chyba że ktoś wprowadzi obligatoryjne członkowstwo w nich, gdyż sami przedsiębiorcy są przeciwnikami.

Ideą stworzenia samorządów gospodarczych jest to, że miałyby one przejąć część funkcji reglamentacyjnej państwa w gospodarce. W ten sposób państwo nie musiałoby wydawać koncesji, zezwoleń, ale także nie musiałoby kontrolować działalności gospodarczej.

To było przewidziane w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, gdzie status organu prowadzącego rejestr uwzględniał to.

Istnieje także działalność pożytku publicznego, czy inaczej partnerstwa publiczno-prawnego.

Zostało ono dość późno uregulowane ustawowo.

Wykorzystuje się tu metodę pozbywania się przez państwo realizowanych przez nie zadań poprzez zawieranie umów z podmiotami społecznymi/ prywatnymi. Na podstawie tej umowy państwo zleca im wykonywanie zadań gwarantując w ten sposób środki i ich efektywne wykorzystanie.

To jest nowość na gruncie prawa polskiego.

Nadal jednak toczy się dyskusja o prywatyzację zadań publicznych – wskazuje się tu w jakim zakresie dokonać tej prywatyzacji i jak to zrobić.

Każdy w tych elementów jest weryfikowany prawnie – tu odesłanie do książki (nauczyć się - wymagane).

Wykład VII – 01.XII.2006

II. Prawo państwowego programowania i planowania makroekonomicznego:

Jest to prawo rozproszone, niesystematyczne, incydentalne.

Wystarczy prześledzić podręczniki – Strzyczkowski ma najlepiej opracowany ten problem.

Zwrócić należy uwagę na ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju.

Główną rolę będzie odgrywał plan wykorzystania środków unijnych.

III. Prawo działalności gospodarczej:

Czasami nazywane prawem przemysłowym – ale ta nazwa jest niesłuszna, gdyż jest to koncepcja z okresu dwudziestolecia międzywojennego i jest ona nieadekwatna do czasów współczesnych.

Jest to prawo warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Ustawa z 19.XI.1999r. prawo działalności gospodarczej.

Od 1989r.obowiązywała ustawa z 23.XII.1988r. o działalności gospodarczej, która była przygotowana przez rząd Rakowskiego i miała na celu stworzyć w systemie prawa polskiego możliwość swobodnego podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez podmioty prawa prywatnego.

Była ona przygotowana dla podmiotów prywatnych i miała za zadanie ogólnie ustalić warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Ustawa ta była głównie oparta na zasadzie wolności gospodarczej.

Została ona uchwalona w "Wigilię Wigilii" – Sejm musiał się ratować posiedzeniem 23.XII., aby ta ustawa mogła wejść w życie 1.I.1989r.

Ostatecznie po zaciekłych walkach toczonych w Sejmie została uchwalona. Jej zagorzałym zwolennikiem był minister przemysłu i handlu Wilczek.

Weszła w życie 1.I.1989r. po bardzo krótkim okresie vacatio legis – opublikowana była w nr 41 Dz.U. Tekst ustawy był dostępny w okolicach Trzech Króli.

Rząd chciał aby ta ustawa została uchwalona w grudniu, aby od 1989r. zaczęły obowiązywać nowe zasady (nowy rok to nowe warunki).

Ocena wysiłku ustawodawcy nie może być jednoznaczna.

Sejm znacznie zmodyfikował idee zamieszczone w projekcie R.M. Ustawodawca przyjął rozwiązanie kompromisowe, natomiast projekt był bardzo liberalny i bardziej obszerny w porównaniu do samej ustawy.

Wiele rzeczy, z których zrezygnowano powodowało później trudności interpretacyjne.

Sama ustawa weszła w życie w bardzo niesprzyjających okolicznościach.

Była to pierwsza próba zmiany systemu prawa podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w taki sposób, aby stworzyć bardzo liberalne warunki dla podmiotów gospodarczych i pobudzić przedsiębiorczość.

Ustawa dokonywała uchybienia 14 aktów prawnych, które wcześniej regulowały te zagadnienia szczegółowo lub ogólnie. Postanowienia odmiennie regulowały bądź blokowały rygorystyczne warunki swobody działalności gospodarczej.

Mówiono, że ustawa weszła w życie w sposób wyprzedzający, aby nie mówić sprzeczny z postanowieniami konstytucyjnymi.

Ustawa wprowadziła zasadę wolności gospodarczej, a nie było tego wśród zasad ustroju w Konstytucji. Stąd pod konie stycznia, na początku lutego miała miejsce nowelizacja Konstytucji. Zamieszczono wówczas zasadę wolności gospodarczej w prawie identycznym brzmieniu co w ustawie o działalności gospodarczej.

Był to eksperyment ustawodawcy polegający na tym, że Konstytucja zastała dopasowana do istniejącego stanu prawa.

Art. 1

Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.

Ograniczenia mogą być dokonywane tylko na drodze ustawy.

Zastrzegając taką materię ustawową nie dano T.K. zbyt wiele do analiz prawodawczych, bo nie wskazywała na jakich warunkach może nastąpić ograniczenie tej wolności.

Ustawa o działalności gospodarczej zrobiła krok naprzód w kierunku liberalizacji przez państwo warunków zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w tym znaczeniu, że dała możliwość każdemu podjęcia działalności gospodarczej po spełnieniu wymogu zainwencjonowania działalności gospodarczej.

Ustawa opierała swą konstrukcję o szereg zasad:

1. zasady wynikające z art. 1:

   1. zasada wolności podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej:

Początkowo ustawodawca widział tę zasadę jako swobodę podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Było to nieprecyzyjne w sensie doktrynalnym, bo na tę wolność składają się trzy sfery:

• wolność podjęcia działalności gospodarczej;

• wolność wyboru formy organizacyjno-prawnej;

• wolność prowadzenia działalności gospodarczej;

Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne . Zasada ta pozbawiała państwo dużego wpływu na to kto i na jakich zasadach ma prowadzić działalność gospodarczą.

Przedtem obowiązywała zasada, że podmiotom gospodarczym wolno to na co państwo i przepisy prawa zezwalają. Stąd swoboda działalności gospodarczej była wyłączona lub też obwarowana koniecznością uzyskania odpowiedniego tytułu prawnego, np. zezwolenia.

Ustawa nie odnosiła się do kwestii swobody wyboru formy organizacyjno-prawnej, ale to jest rzeczą naturalną. Działalność gospodarcza może być prowadzona tylko w formach organizacyjno-prawnych przewidzianych przez prawo (katalog zamknięty, ustalający formy dla działalności indywidualnych i korporacyjnych).

W każdym systemie prawnym zasada ta jest respektowana, a zatem nie można prowadzić działalności gospodarczej w formach nieokreślonych lub zakazanych przez prawo.

Może lepiej, że tych zagadnień nie było w ustawie, bo ta swoboda jest ograniczona, a czasem nawet wyłączona, w przypadkach gdzie jest przewidziana tylko jedna forma.

Ustawodawca, jak i projektodawca przewidywał zakres podmiotowego obowiązywania ustawy dla około 100 tys. podmiotów gospodarczych.

Po wejściu w życie ustawy przez 2 lata powstało 2 miliony podmiotów gospodarczych. Nikt nie przewidział tego.

1. zasada równych praw:

Zasada ta dawała w takim samym stopniu dostęp do działalności gospodarczej każdemu podmiotowi prawa. Zakres obciążeń, w tym obowiązków, liczba warunków do spełnienia w każdym wypadku była taka sama.

Zasada ta dotyczyła niedyskryminowania żadnego z podmiotów, a zatem każdy w takim samym stopniu mógł ubiegać się o prowadzenie działalności gospodarczej.

Analiza całościowa systemu prawa wskazuje, że ta zasada dotyczyła równości wobec prawa, ale z punktu widzenia prawa materialnego każdy podmiot gospodarczy miał takie same prawa.

1. zasada legalizmu:

Rozumiana w taki sposób, że ta działalność gospodarcza musie być zgodna z prawem, czyli musi być prowadzona zgodnie z warunkami przewidzianymi w przepisach.

Artykuł 2 definiował 2 pojęcia. Działalności gospodarczej i podmiotu gospodarczego. Artykuł ten następował po trzech zasadach zamieszczonych w art. 1 , a poprzedzał przepisy szczegółowe odnoszące się do stanu poprzedniego i przyszłego.

1. art. 4 wprowadził fundamentalną zasadę:

Podmioty gospodarcze mogą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywać czynności oraz działań, które nie są przez prawo zabronione.

To był przełom. Dotychczas bowiem obowiązywała zasada, że podmioty gospodarcze mogą działaś tak jak prawo i właściwy organ im na to zezwala.

Źródłem ograniczonej swobody muszą być przepisy zabraniające podejmowania pewnych działań, czynności.

1. zasada dobrowolnego zrzeszania – art. 6:

Podmiotom gospodarczym przysługuje, na zasadzie dobrowolności, prawo zrzeszania się w organizacje podmiotów gospodarczych.

Zrzeszanie się regulują ustawy. Było to zastrzeżenie ustawodawcy, ale w tej części nie został dokonany przegląd. Nie zostały wprowadzone nowe regulacje dotyczące tej materii i w dniu wejścia w życie tej ustawy nadal obowiązywały w tym zakresie stare przepisy.

Ustawa o działalności gospodarczej uchylała wiele przepisów, m.in. ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła z 8.VI.1972r.

A zatem rzemieślnicy z dniem 1.I.1989r. zostali pozbawieni statusu rzemieślnika i zyskali status podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. Doprowadziło to do niezadowolenia tego środowiska i w efekcie próba ustalenia na nowo zasad działalności rzemieślników po wejściu w życie ustawy o działalności gospodarczej.

Określała, że można zorganizować działalność gospodarczą i oprzeć ją na zasadach przewidzianych w ustawie o rzemiośle i wówczas gdy mamy zastosowanie tych dwóch ustaw to mamy do czynienia z rzemiosłem.

Znalazło to potwierdzenie w ustawie o Izbach Gospodarczych, która to ustawa była nawiązaniem do idei i tradycji międzywojennej, gdzie te Izby wcześniej działały (miały troszkę inną nazwę).

Nie ma i nie może być przymusu dla podmiotów gospodarczych tworzenia zrzeszeń.

Żadna z tych trzech ustaw nie nazywały tych zrzeszeń organizacjami samorządowymi.

Zrzeszenie się miało być uregulowane w innych ustawach, jednak te ustawy nie stanowiły jednolitych rozwiązań, doprowadziły do powstania zrzeszeń o trochę niejasnym statusie.

1. zasada swobody zatrudniania – art. 5:

Zasada dająca podmiotom gospodarczym prawo zatrudniania pracowników w nieograniczonej liczbie i bez pośrednictwa organizacji zatrudnień.

Wydawałoby się, że jest to coś naturalnego, ale należy pamiętać, że ciągle obowiązywały przepisy z ustawy ze stycznia 1944r. o przejmowaniu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej.

W ustawie tej znajdowały się 2 kryteria nacjonalizacji:

• kryterium przedmiotowe;

• kryterium związane z wielkością przedsiębiorstwa (co do zasady przejmowane były przedsiębiorstwa, które zatrudniały na jednej zmianie więcej niż 50 pracowników)

Zatem ta zasada była komentowana, jako ostateczne zerwanie z ograniczeniem wynikającym z ustawy o nacjonalizacji. Choć ta ustawa w przepisach dotyczących zmiany obecnych przepisów nie była uchylana, to jednak art. 5 ją modyfikował.

Ta reglamentacja zatrudnienia do końca 1989r. istniała i podmioty gospodarcze nie mogły jeszcze zatrudniać bez zgody bądź skierowania Państwowej Organizacji Zatrudnienia.

To była istotna zmiana bo zarówno rynek towarów, finansów i pracy był do tej pory kierowany przez państwo, a teraz na mocy tego przepisu zaczęła obowiązywać swoboda zatrudniania.

1. zasada niedyskryminacji – art. 7:

Podmioty gospodarcze, niezależnie od typu własności, na jednolitych zasadach podlegają obciążeniom publicznoprawnym oraz korzystają z kredytów bankowych i zaopatrzenia w środki produkcji.

Do tej pory było to rozróżniane.

Przy obciążeniach publicznoprawnych było wprowadzone rozróżnienie dla sektora uspołecznionego i nieuspołecznionego.

Podmioty nieuspołecznione były gnębione podatkami, a jak uzyskały za duży zysk to nadwyżkę zabierał im podatek wyrównujący. Stawki tego podatku były uzależnione od tego czy było się w związku małżeńskim i od tego czy posiadało się dzieci. Miało to służyć zrównaniu wynagrodzenia w tych 2 sektorach.

W Polsce osoba prowadząca interes prywatny nie mogła zarobić więcej niż możliwe to było w przedsiębiorstwach państwowych.

Nastąpiło zrównanie w zakresie kredytów bankowych, poprzednio było to w różny sposób uregulowane. Preferowaną pozycję miały jednostki gospodarcze uspołecznione, bądź też tworzono preferencyjne zasady pożyczkowe, np. pożyczki tylko dla spółdzielczości mieszkaniowej.

Równy dostęp do zaopatrzenia w środki produkcji.

Wcześniej zaopatrzenie było reglamentowane przez państwo, a więc z art. 7 płynie dyspozycja aby równie i sprawiedliwie traktować w dostępie podmioty prywatne i publiczne w Centralnych lub Wojewódzkich Rozdzielniach.

1. zasada fachowości, profesjonalności – art. 3 ust 2:

Podmiot gospodarczy jest obowiązany spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej, dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego, a także inne warunki określone w przepisach budowlanych, sanitarnych, przeciwpożarowych i przepisach dotyczących ochrony środowiska.

Należy zwrócić uwagą, że te przepisy to minimum.

Podmiot gospodarczy jest obowiązany zapewnić, aby prace, zajęcia lub czynności w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej były wykonywane przez osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami, jeżeli z przepisów odrębnych ustaw wynika obowiązek posiadania takich kwalifikacji.

Dopuszczenie do prac jedynie osób wykwalifikowanych. Podmiot gospodarczy musi sprawdzić, czy jest to udokumentowane. W wielu wypadkach wymagane jest stwierdzenie uprawnień do wykonywania czynności i to było potwierdzone w przepisach. To obowiązuje do dziś.

Na tych zasadach oparto ten liberalizm w płaszczyźnie definicyjnej.

Kluczowe terminy znajdują się w art. 2. Są to definicje legalne mające walory definicji systemowych.

* działalność gospodarcza – jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność

* podmiot gospodarczy – może być osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej

W ten sposób pojawiło się paradoksalne rozwiązanie, że spółka cywilna stała się podmiotem gospodarczym.

Nowym problemem była instytucja ewidencji działalności gospodarczej, bo ustawa w art. 8 przewidziała wymóg zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej podjęcia takiej działalności przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nieme mające osobowości prawnej, zastrzegając jednocześnie, że to nie dotyczy sytuacji i podmiotów z art. 9 – 11 u.o.d.g.

Ten wymóg zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej nie dotyczył prowadzonej przez osoby fizyczne osobiście działalności gospodarczej, z której zarobek stanowił dodatkowe źródło dochodów tej osoby. Było to bowiem uboczne zajęcie zawodowe, nieobjęte tym rygorom u.o.d.g., a tym bardziej nie wymagającym zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej.

Jako uboczne zajęcie zarobkowe ustawa wymienia:

1. wytwarzanie przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego;

2. naprawy i konserwacje przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz mieszkań, a także wykonywanie innych usług z użyciem materiałów i narzędzi własnych lub powierzonych;

3. czynności handlowe polegające na sprzedaży nie przetworzonych produktów rolnych, ogrodniczych, sadowniczych, hodowlanych, w tym mięsa z uboju gospodarczego , runa leśnego, owoców leśnych, posiłków domowych, a także przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego;

Zgłoszeniu do ewidencji nie podlegało (art. 10):

1. podjęcie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, ogrodnictwa oraz sadownictwa;

2. podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne (one podlegają obowiązkowi rejestracji);

3. podjęcie działalności gospodarczej, która w myśl ustawy wymaga koncesji (tu pojawił się problem, gdyż obok koncesji istnieje także zezwolenie, a na ten temat ustawa milczała, dlatego też w ramach nowelizacji ustawy dodano zezwolenia);

Art. 11 zawierał katalog rodzajów działalności gospodarczej, który są zwolnione koncesjonalne. Ten katalog był skromny, bo tylko jedenaście rodzajów działalności gospodarczej zawierał, ale nie oznacza to, że było tylko wydawanych jedenaście koncesji.

Ewidencja to była w jakimś sensie alternatywna forma dopuszczania podmiotów gospodarczych do prowadzenia działalności gospodarczej, ale tu pojawiły się wątpliwości jaki charakter prawny ma sam wpis do ewidencji.

Organem ewidencyjnym był terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach ewidencji działalności gospodarczej stopnia podstawowego. Od 8.III.1990r., kiedy to powstały gminy ewidencje prowadzone są przez organy wykonawcze – tzn. przez wójta, burmistrza, bądź prezydenta miasta. Tak jest do dzisiaj.

Ale zgodnie z reformą stało się to zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej.

Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej powinno zawierać dane podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą (art. 16):

1. oznaczenie podmiotu gospodarczego, jego siedziby (miejsca zamieszkania), a w razie ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu podmiotu gospodarczego – również ich imiona i nazwiska;

2. określenie przedmiotu działalności gospodarczej;

3. wskazanie miejsca działalności gospodarczej;

4. wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej;

To wystarczało do zalegalizowania i poprzez te dane organy dokonywały "wpisu do ewidencji działalności gospodarczej stosownie do zgłoszenia".

Ustawa nie ustanawiała obowiązku ewidencjonowania, formułowana tylko wymóg zgłoszenia do ewidencji.

Organ ponadto nie musiał weryfikować danych dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej, tylko dane osobowe były weryfikowane. Stąd też powstawały tzn. "firmy krzak".

Jaka zatem była wartość tych danych?

Od początku można mieć wątpliwości czy ta ewidencja chroniła interes i prawa innych podmiotów gospodarczych.

Jak państwo wywiązywało się z działań ochronnych? Czemu miała służyć ta ewidencja?

W jakim terminie należy dokonać tych czynności aby spełnić wymóg ewidencji?

Jeśli przejrzeć wszystkie przepisy to okaże się, że niedokonanie zgłoszenia do ewidencji to wykroczenie. Ale nie było podanego terminu, kiedy należy przedłożyć zgłoszenie odpowiedniemu organowi.

Nie regulowały tego przepisy o działalności gospodarczej, ani przepisy podatkowe, przepisy postępowania administracyjnego. Dopiero w przepisach statystycznych znajduje się zapis, że zgłoszenie musi zostać dokonane w ciągu 14 dni od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej.

Zmiana, która nastąpiła 1.I.1989r. wprowadziła wiele niepewności.

Odmowa wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (art. 17), gdy zgłoszenie :

1. dotyczy działalności gospodarczej, do której nie stosuje się przepisów tej ustawy;

2. dotyczy działalności gospodarczej, która podlega koncesjonowaniu;

3. dotyczy działalności gospodarczej, której podjęcie nie podlega zgłoszeniu;

4. zawiera braki formalne, które nie zostały usunięte mimo wezwania w wyznaczonym terminie;

5. dotyczy działalności gospodarczej objętej prawem wyłączności dla spółdzielni inwalidów i niewidomych;

Odmowa następowała w drodze decyzji.

Bardzo pozytywnie oceniano fakt, że istnieje minimalny próg wymagań państwa wobec osób, które chcą prowadzić działalność gospodarczą. Faktycznie jednak ubezwłasnowolniono organ decyzyjny. Tylko te 14 dni wynikających z przepisów statystycznych decydowało o tym. Tu mogło dojść do wykroczenia.

Występowała reguła legitymizująca – uzyskuje status podmiotu gospodarczego po dokonaniu ewidencji.

Wykład VIII – 8.XII.2006r.

(powtarzał się na wykładzie z 15.XII.2006r.)

W ustawie o działalności gospodarczej pojawiła się nowa instytucja – zgłoszenia prowadzonej działalności gospodarczej – wymóg, obowiązek legalizacji. Jednakże ustawodawca w ustawie z 1988r. nie wypowiadał się na temat zezwolenia.

Nie był do końca rozpoznany problem przez ustawodawcę. Ustawa odnosiła się minimalnie do problemu reglamentacji działalności gospodarczej. Nie odnosiła się ona do innych form niż zawartych w art. 1. Pokazywała ona zakres przedmiotowy koncesjonowania działalności gospodarczej, ale nie odnosiła się do innych form reglamentacji, m.in. pozwolenie, zezwolenie, wybór itd.

Początkowo był bardzo ograniczony zakres koncesji, ale później ustawodawca rozszerzył zakres koncesji co w rezultacie doprowadziło do zaciemnienia obrazu instytucji koncesji.

Ustawa o działalności gospodarczej była 33 lub 36 razy nowelizowana w tym ponad 20 zmian dotyczyło problematyki koncesyjnej.

Najczęściej wprowadzano nowe koncesje albo specjalizowano przepisy w zakresie koncesji już istniejącej.

Ten system funkcjonował w 3 obszarach (można powiedzieć, że były 3 modele):

1. koncesja podstawowa – tylko na podstawie ustawy o działalności gospodarczej udzielano bądź cofano koncesje;

2. system specjalny – wprowadzono nowe koncesje, miało miejsce odesłanie do przepisów szczególnych, do konkretnych ustaw, które precyzyjnie określały warunki nabywania uprawnień, prowadzenia działalności i kontrolę oraz nadzór nad tą działalnością dokonywaną przez organ koncesyjny;

3. model nadzwyczajny (ekstraordynarny) – wprowadzono od ustawy o KRRiTv, są to te działalności gospodarcze, gdzie wymagane jest uzyskanie koncesji, ale o tym, że jest ona obowiązkowa nawet nie wspominała ustawa o działalności gospodarczej;

Gdyby był jeden rodzaj, który nie zauważył ustawodawca uchwalając ustawę o KRRiTv to byłby to wyjątek, ale nie byłby on traktowany jako trzeci model, ale nie był to niestety wyjątek od reguły.

Takim podmiotem koncesyjnym był, np. Polsat, Radio Wa-wa itd.

Ustawodawca zgubił ten problem i to zagadnienie nie było już więcej przejrzyste. Pojawiły się nowe koncesje (bodajże było ich 6) a ustawodawca je trochę tak jakby ukrywał w katalogu ustawy o działalności gospodarczej.

Gorzej jednak ta sprawa wyglądała dla innych form reglamentacji prawnej. Ustawodawca odkrył, że pominął o zezwoleniu (w pierwotnej wersji milczał na ten temat). Praktyka wymusiła nowelizację, ale nastąpiła ona zbyt późno i nie wprowadzono nowych przepisów, a jedynie wśród przesłanek odmowy wpisu do ewidencji dodano tą jedną przesłankę. Kiedy działalność była prowadzona na podstawie koncesji lub zezwolenia (dodano tylko to ostatnie słowo do już istniejącego przepisu) nie udzielano wpisu do ewidencji.

Ustawodawca nie widział w tym żadnego problemu. Można było już metodą dedukcji odnaleźć tę formę.

Ale powstało pytanie, co się stanie jeśli podstawą prowadzenia działalności gospodarczej nie jest ani koncesja ani zezwolenie tylko np. licencja, pozwolenie, zgoda itd. ? Nie trzymało się to kupy. Co powinien zrobić organ, dokonać wpisu czy odmówić?

Orzeczenia NSA budzą duże wątpliwości. Jaki cel przyświecał ustawodawcy? Czy odmowa była zawężona tylko do tych dwóch form, a jeśli tak to co z pozostałymi formami? Czy są one bliższe koncesji czy zezwoleniu, jaki mają charakter prawny?

Różne były kierunki orzecznictwa NSA co w rezultacie prowadziło do złej sytuacji podmiotów gospodarczych, którzy byli w dużym kłopocie i nie wiedzieli czy to wymaga pozwolenia czy można podejmować daną działalność gospodarczą w sposób swobodny na podstawie bezpośrednio przepisów pozwalających.

Inne przepisy traktowały obsługę prawną tylko w zakresie działalności prawnej – było to w ramach spółki spółdzielczej.

Ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana, pojawił się nawet przepis, który zobowiązywał do posiadania rachunku bankowego i dokonywania rozliczeń bezgotówkowych przy znacznych transakcjach. Taki nakaz powstał ponieważ napadano na przedsiębiorców, którzy w teczkach nosi dużo pieniędzy.

Środowisko przedsiębiorców się zjednoczyło i zaskarżyli tę nowelizację do TK. Przeważył tu interes społeczny, to nie był zamach na wolność przedsiębiorców, tylko przepis, którego celem było zapewnienie bezpieczeństwa.

Następnie ustawodawca zajął się sprawą przejrzystości tych operacji i problemem tzw. prania brudnych pieniędzy poprzez wprowadzenia inspekcji tych transakcji finansowych.

Ustawa o działalności gospodarczej po licznych poprawkach nie miała już waloru rozwiązania docelowego. Coraz większa krytyka, poglądy się zmieniały, a także miały miejsce zmiany w środowisku przedsiębiorców. Aż w pewnym momencie doszło do totalnej krytyki tej ustawy ze strony doktryny. Wskazywano, że konieczna jest nowa ustawa, która naprawi błędy i będzie jednocześnie aktem kompleksowym.

Prace zostały podjęte dość wcześnie, ale poszły w złym kierunku.

Pierwszy zespół myślał, że wystarczy przepisać i uwspółcześnić przedwojenną koncepcję prawa handlowego. Gdy już prawie R.M. podejmowała decyzję pojawiła się totalna krytyka tego projektu. Był to jeszcze gorszy projekt niż ustawa o działalności gospodarczej. Utracona w ten sposób dwa lata, bo myślano, że droga na skróty będzie najlepsza. Kiedy pojawiła się totalna krytyka zawieszona prace i zaczęto realizować inną formułę.

Zakładano, że nowa ustawa ma objąć zakres przedmiotowy i tą problematykę, których nie było w ustawie z 1988r. i postanowiono dostosować polskie ustawodawstwo gospodarcze do standardów unijnych.

Prace nad nową ustawą zakończyły się wraz z uchwalenie przez Sejm ustawy prawo działalności gospodarczej 19.XI.1999r. A w 1997r. uchwalono ustawę o KRS. Obydwa akty prawne miały wejść w życie dopiero 1.I.2001r. Czyli w praktyce ustawa o KRS "poczekała" na drugą ustawę.

Zastosowanie w tytule ustawy słowa prawo wskazywało, że będzie ona wprowadzała kompleksową regulację działalności gospodarczej. Wynika to z zastosowania w prawie terminu kodeks lub prawo dla regulacji o charakterze kompleksowym – wynika to ze wstępu do prawoznawstwa.

Od samego początku nowy zespół mocno to podkreślał, choć z czasem pojawiły się też koncepcje aby w tytule znalazło się słowo kodeks, ale ostatecznie prawo pozostało, gdyż cały szereg regulacji musi mieć charakter blankietowy lub odsyłać do innych przepisów szczegółowych.

Ustawy miały wejść w życie razem bo ustawodawca wprowadził rozwiązanie legalizmu / legitymizmu, które polegało na formule:

"Podmiot może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do KRS". Wynikało to bezpośrednio z ustawy o KRS, że i osoby fizyczne chcące prowadzić działalność gospodarczą będą podlegały rejestracji.

Był to efekt krytyki ewidencji, że instytucja nie spełnia funkcji informacyjnej i jest iluzorycznym narzędziem ochrony podmiotów gospodarczych (tzw. firmy krzak).

Ustawa prawo o działalności gospodarczej potwierdzała konsekwencję prawodawczą i zatwierdzała tę formułę, ale sama nie przewidywała odstępstw od niej.

Czyli albo wpis do ewidencji albo wpis do KRS uzależniał możliwość podjęcia działalności gospodarczej. A zatem wszystkie działania prowadzone do podjęcia działalności gospodarczej nie były działaniami przedsiębiorcy tylko czynnościami podejmowanymi przez osoby fizyczne.

Ustawa o działalności gospodarczej posługiwała się terminem podmiotu gospodarczego dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, ale w 1993r. w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji pojawił się termin przedsiębiorcy i tym terminem obejmowano podmioty, które zawodowo prowadzą działalność gospodarczą czyli są podmiotami zawodowymi albo tylko uczestnikami w działalności gospodarczej. Wprowadzenie nowego terminu było uzasadnione w celu ochrony podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Termin ten wykraczał poza termin wprowadzony ustawą z 1988r.

Art. 2.  u.z.n.k.

Przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej.

Zwróciło to uwagę ustawodawcy i w 1997r. uchwalono ustawę wprowadzającą, czyli przepisy wprowadzające do ustawy o KRS. Relacja przepisów w tej ustawie była dość ciekawa, gdyż 1/5 przepisów w istocie dotyczyła wejścia w życie instytucji KRS, natomiast 4/5 przepisów poświęcono wyczyszczeniu polskiego ustawodawstwa z terminu podmiotów gospodarczych i zastąpieniu tego terminu terminem przedsiębiorcy.

Ta zmiana terminologiczna objęła także ustawę o działalności gospodarczej. Przepisy wprowadzające weszły w życie w 1997r. i od tego momentu mamy powszechnie stosowany termin przedsiębiorcy, co było jednoznaczne z zastąpieniem wcześniejszego, niejasnego terminu podmiotów gospodarczych.

Mimo długiego vacatio legis obu ustaw zabrakło ustawodawcy determinacji do obrony stanowiska przyjętego w ustawie prawo działalności gospodarczej.

Ta ustawa weszła w życie 1.I.2001r. to jednak ustawodawca nie w pełni wprowadził zasadę legitymizmu. Wynikało to z tego, że do końca 2001r. utrzymano w mocy stare przepisy ewidencyjne z u.d.g. a następnie w latach 2002 i 2003 utrzymano ewidencję niewiele ją poprawiając.

Pod koniec 2004 nastąpiła nowelizacja ustawy prawo działalności gospodarczej i zmodyfikowano stanowisko ustawodawcy w zakresie zasady legitymizmu – utrzymano jako rozwiązanie systemowe alternatywę i wyłączność ewidencji wobec rejestru przedsiębiorców.

Prawodawca uzasadnił to krytyką przedsiębiorców w zakresie rejestracji i tego, że domagali się oni zróżnicowania obowiązków rejestracyjnych w zależności czy ktoś jest osobą fizyczną czy osobą prawną – było to zróżnicowanie obowiązkowe. Przedsiębiorcy wykazywali, że bliżej im do urzędu gminy i łatwiej zgłosić i uzyskać wpis do ewidencji.

Ustawodawca ugiął się i wycofał się ze stanowiska przyjętego w 1997r. – czyli wycofał się z obowiązku rejestracji przewidzianego ustawą z 1999r.

"Zwalczajcie działania epizodyczne, gdyż często staną się one rozwiązaniami".

Od tej pory ewidencja się bardzo rozwijała. W 2.VII.2004r. dokonano nowelizacji przepisów ustawą wprowadzającą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Została wtedy odłożona w czasie reforma ewidencyjna, gdyż przepisy zaczną obowiązywać od 1.X.2008r. – w 9 rocznicę przyjęcia przez ustawodawcę zasady legitymizmu.

Wówczas ma zostać w pełni wprowadzona instytucja, która będzie sprawiedliwie (nie znaczy wtedy, że równo) nakładać obowiązki rejestracyjne.

Urzędnik Urzędu Skarbowego będzie prowadził rejestr – do tego zmiany są wprowadzane.

Należy także zwrócić uwagę, że pomimo upływu ponad trzech lat to nadal nie ma sprawnego systemu informatycznego dla KRS. Od 1998R. nie zbudowano nadal Centralnej Informacji o Działalności Gospodarczej. Dodatkowo przepisy ustawy z 2004r. nie zostały nadal wprowadzone w życie. Nie ma ani jednego aktu wykonawczego do systemu informatycznego.

Ustawa prawo działalności gospodarczej wprowadziła w 1999r. istotny postęp wobec stanu z 1988r. Była znacznie obszerniejszym pod względem przedmiotowym i podmiotowym aktem prawnym. Była to próba kompleksowego uregulowania od strony zasad ogólnych i reguł szczególnych warunków podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej.

Bardzo dużą zasługą było to, że odstąpiła ona od zasady dualizmu regulacji dla podmiotów krajowych i zagranicznych.

Poza tym w znacznie szerszym zakresie zajęła się problematyką podejmowania i prowadzenie działalności gospodarczej, z czego najważniejsze jest to, że ustawodawca dokonał rewolucyjnej reformy, gdy chodzi o system reglamentacji działalności gospodarczej.

Ustawa odnosiła się do problematyki samorządów gospodarczych i wprowadziła do polskiego systemu prawnego jako rozwiązanie systemowe podział przedsiębiorców na małych i średnich.

W rozdziale 8 ustawodawca określił zadania administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do działalności gospodarczej.

Ustawa także wypełniała lukę prawną z 1988r. A zatem regulowała problematykę wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej i w swej końcowej części próbowała porządkować dotychczasowy system reglamentacji działalności gospodarczej o tyle, że wraz z reglamentacją materialną dotychczasowych koncesji i zezwoleń wprowadzała bardzo przejrzystą regułę.

Działalność gospodarcza może być podjęta na podstawie koncesji, zezwolenia, albo nie była ona reglamentowana, czyli była podejmowana jako działalność gospodarcza wolna.

Pod rządami ustawy prawo działalności gospodarczej mamy do czynieni z trzema rodzajami działalności:

- wolna;

- na podstawie zezwolenia;

- koncesyjna;

Ustawa prawo działalności gospodarczej obowiązywała do 20.VIII.2004r. i została zastąpiona ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, ale częściowo obowiązywała ona do końca 2004r. (art. 53-56), a częściowo nadal obowiązuje do końca 2006r. (art7-7i).

Rząd nadal pracuje nad tą ustawą o swobodzie działalności gospodarczej i R.M. zapowiedziała, że zajmie się nią dopiero w przyszłości usprawiedliwiając się tym, że prace w ministerstwie gospodarczym się przeciągają.

Projekt i regulacje ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uwzględniają wymogi europejskie i zapewniają jakąś zgodność z nimi, ale nie do końca. Stwierdzono, że akt będzie w pełni przystosowany i zgodny z prawem UE z dniem wstąpienia Polski do Unii, ale tak się jednak nie stało.

Było to w myśl hasła: "będziemy świętsi niż sam papież".

Wykład IX – 15.XII.2006

Ustawa z 1988r. o działalności gospodarczej była oszczędna, ale następne ustawy rozszerzały to zagadnienie – głównie koncesjonowanie.

Nowa forma ewidencji zacznie obowiązywać od 2008r. Będzie ona prowadzona przez Naczelny Urząd Skarbowy w oparciu o przepisy z 1999r.

Ustawa z 6.VII.1982r. o zasadach prowadzenia na terytorium PRL działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne wprowadziła instytucje koncesji dla innych podmiotów niż podmioty państwowe. Inne podmioty, które chciały prowadzić działalność gospodarczą z zagranicą mogły od tej pory ubiegać się o pozwolenie (wskazane przesłanki musiały być spełnione).

Ustawa z 1988r. wprowadziła obowiązek koncesji tylko dla niektórych rodzajów działalności gospodarczej (początkowo było ich 8, a pod koniec jej obowiązywania było ich 20 z punktu widzenia rodzajowego).

Ten zakres w latach 90 rozwinął się.

Przepisy dotyczące obowiązku koncesji przewidywały możliwość, z jednej strony zawężenia koncesjonowania przez R.M., a z drugiej strony rozszerzenia. Rozszerzanie zakresu przepisów dotyczących koncesji następowało na zasadach ogólnych, tak jak stanowiła to Konstytucja – w drodze ustawy.

A zatem były przepisy tworzące koncesję:

1. ogólnie:

Udzielanie, nadzór, jak i cofanie koncesji następowało tylko na mocy przepisów ustawy z 1988r.

1. szczególnie:

Nowelizacja spowodowała, że nie tylko art. 11 u.d.g. zakreślał ramy przedmiotowe koncesji, ale również przepisy szczególne u.d.g. określały to poprzez odesłanie do przepisów innych ustaw, które określały sposób koncesjonowania tego nowego rodzaju działalności gospodarczej.

1. nadzwyczajnie:

Ustawa z 1992r. o KRRiTv wprowadziła ten system koncesjonowania. Istotą tego systemu było to, że rodzaj działalności gospodarczej, który wymagał koncesji nie znajdował się w u.d.g. (nic na ten temat nie stanowiły przepisy szczególne, ani tym bardziej art. 11 u.d.g.).

W ten sposób państwo nie zapewniało ochronę dla przedsiębiorców, gdyż byli oni zaskakiwani. System koncesyjny nie był już przejrzysty.

Wydanie koncesji było decyzją uznaniową, gdyż pozostawiano organowi swobodę czy ją wyda czy też nie.

Z kolej zezwolenie było decyzją związaną.

Ustawodawca nie widział problemu innych form reglamentacji. Dopiero później to zauważył. Nie rozszerzono tego jednak, a jedynie dodano do art. 10 pkt 3 u.d.g. słowo "zezwolenie", a w przepisach ewidencyjnych dodano możliwość odmowy wpisu do ewidencji, jeśli działalność gospodarcza była podejmowana na podstawie koncesji lub zezwolenia.

Inne postanowienia ustawy nie zawierały informacji na ten temat stąd można było mylnie sądzić, że jedyną podstawą prowadzenia działalności gospodarczej jest koncesja.

Ustawa z 1988r. dotyczyła także funkcjonowania podmiotów gospodarczych w szczególnym obszarze, jakim było świadczenie pomocy prawnej podmiotom gospodarczym w zakresie ich działalności gospodarczej przez spółki i spółdzielnie, w których uczestniczą adwokaci lub radcowie prawni.

Art. 25 u.d.g. określał zasady nakładania obciążeń publicznych – ograniczenie progu fiskalnego do dość wysokiego progu (nie mógł on przekraczać 50% dochodów w danym roku podatkowym). Potem to jeszcze obniżono.

Z czasem znowelizowano ustawę i wprowadzono rozdział 4a o zakazie konkurencji, który był w swej istocie odmianą zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej.

Art. 25a. u.d.g.

1. Osoba pełniąca kierownicze funkcje u przedsiębiorców nie może zajmować się interesami konkurencyjnymi, a w szczególności uczestniczyć w spółkach konkurencyjnych jako wspólnik lub członek władz.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na własny rachunek.

3. Przez osobę pełniącą kierowniczą funkcję rozumie się kierownika, zastępcę kierownika, głównego księgowego oraz inne osoby wchodzące w skład organów zarządzających przedsiębiorców.

Art. 25b. u.d.g.

1. Prowadzenie przez osobę wymienioną w art. 25a ust. 1 działalności konkurencyjnej w stosunku do interesów przedsiębiorcy, w którym jest zatrudniona bądź którego interesy reprezentuje, stanowi podstawę uzasadniającą odwołanie jej ze stanowiska kierowniczego lub rozwiązanie stosunku pracy w trybie określonym w kodeksie pracy lub w przepisach szczególnych.

2. Przedsiębiorca może żądać od osoby wymienionej w art. 25a ust. 1 naprawienia szkody wyrządzonej naruszeniem zakazu konkurencji. Roszczenie to przedawnia się z upływem roku od powzięcia wiadomości o wyrządzeniu szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od naruszenia zakazu konkurencji.

Art. 25c. u.d.g.

1. Powierzenie funkcji kierowniczej u przedsiębiorcy może być uzależnione od powstrzymania się od podejmowania dodatkowych zajęć zarobkowych.

2. W stosunku do osoby, o której mowa w art. 25a ust. 1, można również zastrzec w umowie obowiązek powstrzymania się od zajmowania się interesami konkurencyjnymi na okres do roku od dnia zaprzestania pełnienia tej funkcji (klauzula konkurencyjna). Do ważności tej umowy wymaga się formy pisemnej i zamieszczenia w niej zobowiązania zakładu pracy (pracodawcy) do wypłacania pracownikowi przez czas trwania ograniczenia co najmniej połowy przeciętnego wynagrodzenia pobieranego w ostatnim roku pełnienia funkcji kierowniczej. Odszkodowanie to wypłaca się najpóźniej w końcu każdego miesiąca kalendarzowego. Roszczenia z tego tytułu przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne.

Art. 25d. u.d.g.

Postanowienia art. 25a-25c nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w przepisach szczególnych.

Ustawa o działalności gospodarczej miała być rozwiązaniem przejściowym, gdyż z góry zakładano, że docelowo formuła działalności gospodarczej miała być inaczej rozumiana.

Ponadto miała miejsce dość duża krytyka ze strony doktryny, która pokazywała wady, niedoróbki, problemy interpretacyjne.

Początkowo nie widziano w tej ustawie zagrożenia dla budowanej w Polsce gospodarki rynkowej. Zakładano co prawda potrzebę nowelizacji, ale wydawało się, że ta ustawa była wystarczająca w owym momencie przemian.

Dość szybko jednak zaczęto prace nad nową regulacją. Pierwsze podejście zakończyło się fiaskiem i dopiero po 2 latach wytężonych prac stwierdzono, że prace poszły w złą stronę. Naiwnie założono możliwość przerobienia międzywojennego prawa handlowego i dopasowania go do nowych realiów. W efekcie powstał projekt, który się nie nadawał nawet do dyskusji (był on znacznie gorszy od obowiązującej ustawy). Już na etapie konsultacji było widać, że tej koncepcji nie da się wprowadzić w życie. Przystąpiono zatem do kolejnych prac i to już bez naleciałości przedwojennych. Dopiero w XI.1999r. uchwalono nową, zastępującą dotychczas obowiązującą, ustawę prawo działalności gospodarczej.

Ten dystans czasowy podyktowany był tym, że skupiono się na pracach dotyczących ustawy o KRS z 1997r. Ustawa ta wprowadziła nową koncepcję, która miała ogromne ustrojowe znaczenie dla przepisów dotyczących podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Zaczekano także na nową Konstytucję – dopiero po jej uchwaleniu prace nad ustawą prawo działalności gospodarczej przyśpieszyły. Ponadto prace parlamentarne trwały dość długo.

Od 1993r. (i w 1997r.) ustawodawca zrewidował stanowisko co do terminologii. Początkowo istniał termin podmiotów gospodarczych, ale w 1993r. pojawił się termin konkurencyjny – przedsiębiorca. Termin ten został wprowadzony przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Pojęcie przedsiębiorców było szersze od pojęcia podmiotów gospodarczych.

W 1997r. obok ustawy o KRS uchwalono 20.VIII. ustawę przepisy wprowadzające ustawę o KRS. Jej specyfika polegała na tym, że tylko 15-20% przepisów dotyczyło wprowadzenia w życie ustawy o KRS, a pozostałe przepisy oczyszczały system prawny z terminu – podmioty gospodarcze.

W miejsce dwóch terminów wprowadzono jednolity termin – przedsiębiorca, ale nie związane to było z refleksją nad definicją systemową zawartą w ustawie.

Ustawa prawo działalności gospodarczej likwidowała dualizm regulacji, który do 2001r. obowiązywał i związany był z tym, że odrębna ustawa dotyczyła działalności gospodarczej podmiotów krajowych, a odrębna podmiotów zagranicznych.

Równolegle z ustawą z 1988r. uchwalono także 23.XII. ustawę o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych, która zastąpiona została ustawą z 23.IV.1986r. o spółkach z udziałem zagranicznym, która z kolei została zastąpiona ustawą z 14.VI.1991r. o spółkach z udziałem zagranicznym.

Prawo działalności gospodarczej odnosiło się w sposób kompleksowy do warunków podejmowania działalności gospodarczej dla pomiotów polskich i zagranicznych.

Ustawa prawo działalności gospodarczej i ustawa o KRS weszły w życie 1.I.2001r.

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do KRS (likwidacji ma ulec ewidencja).

Ustawa weszła w życie, ale nie w pełni, bo zasadę legitymizmu (legalizacyjną) ustawodawca zmodyfikował wprowadzając początkowo na rok, potem na 2 lata rozwiązanie przejściowe, utrzymujące w mocy starą ewidencję (jej podstawą prawną nadal była ustawa z 1988r.)

Było to dość dziwne, bo ustawa miała dość długie vacatio legis. Co dziwniejsze ustawodawca nie wydał żadnych aktów o KRS, które by realizowały postanowienia ustawy.

Ustawa prawo działalności gospodarczej miała ostatecznie zlikwidować ewidencję. Pewna modyfikacja tej zasady mogła być uzasadniona przejściowym utrzymaniem ewidencji (chodziło o przepływ informacji z ewidencji do sądu rejestrowego) i zinformatyzowaniem KRS, a także wydaniem aktów wykonawczych, których wymagała KRS.

Dopiero pod koniec 2000r, ustawodawca zaczął wydawać akty wykonawcze, a miał na to czas do 1.I. 2001r. od 1997r. (i tak nie wydał wszystkich).

Ustawa prawo działalności gospodarczej wymagała od osób fizycznych najmniej. Lobby przedsiębiorców zaczęło naciskać na zmianę ustawy z 1999r.

Przedsiębiorcy musieli dokonywać czynności prawnych przed organem ewidencyjnym w celu zgłoszenia działalności gospodarczej. Nie zgłoszenie działalności gospodarczej było obwarowane tym, że przedsiębiorca ponosił za to odpowiedzialność – było to wykroczenie.

Ustawa z 1999r. narzucała obowiązek rejestracyjny powszechni i od wpisu uzależniała możliwość podejmowania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę z zastrzeżeniem okresu przejściowego (początkowo rok, później 2 lata).

Pod koniec 2003r. nastąpiła nowelizacja ustawy, która wprowadziła nowe przepisy ewidencyjne. Art. 7 u.p.d.g. do 7ⁱ, które trochę korygowały, ale nie zmieniały stanowiska ustawodawcy. A zatem przepisy te nie wprowadzały nowej ewidencji i będą one obowiązywały do końca X.2008r.

Ustawa prawo działalności gospodarczej była pewnym osiągnięciem na tle ustawy z 1988r.

Najważniejsze osiągnięcia ustawy z 1999r.:

Najważniejszym jej osiągnięciem było opracowanie nowych zasad podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto odnosiła się ona w wymiarze kompleksowym do problemu reglamentacji działalności gospodarczej. Wprowadziła nowe przepisy dotyczące samorządu gospodarczego, a także ciekawe regulacje dotyczące obowiązków państwa i organów państwowych wobec działalności gospodarczej i podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Ustawa prawo działalności gospodarczej wprowadziła podział na przedsiębiorców małych i średnich tworząc sektor małych i średnich przedsiębiorstw. Ponadto odnosiła się do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne.

Reglamentacja działalności gospodarczej:

Ustawa porządkowała cały system reglamentacji działalności gospodarczej w taki sposób, że ów system stał się przejrzysty.

Działalność była albo koncesjonowana, albo zezwalana albo wolna.

Taki stosunek ustawodawcy do tej problematyki wskazywały postanowienia z rozdziału 11, gdzie dokonano przeglądu weryfikacji form i zakresu reglamentacji działalności gospodarczej.

Poza tym ustawa bardzo istotnie ograniczyła zakres koncesjonowania działalności gospodarczej, bo w miejscu ponad 20 rodzajów działalności gospodarczej przewidywała 8 rodzajów działalności gospodarczej.

Był to postulat od dawna zgłaszany w środowisku przedsiębiorców, ale i reakcja rządu Buzka, który nie zwracał uwagi na patologie gospodarcze, gdzie duży obszar zajmowało państwo.

Wynikało to z tego, że obszar reglamentacji był tak obszernie zajęty przez państwo, że nie do końca były jasne przesłanki takiej konstrukcji. Przedsiębiorcy ubiegający się o tytuł prawny – zezwolenie, pozwolenie, zgodę itd. uzyskiwali go poprzez łapówki.

Przy okazji to rozwiązanie rozwiązało także inny problem, jakim było pytanie czy oprócz zezwolenia i koncesji jest potrzebna inna forma?

Art. 88. u.p.d.g.

1. Ilekroć w dotychczas obowiązujących przepisach używa się terminów „pozwolenie”,

„upoważnienie”, „zgoda”, „licencja”, oznaczających formy reglamentacji

działalności gospodarczej, należy przez to rozumieć „zezwolenie” w rozumieniu

niniejszej ustawy.

Ustawa dokonywała przeglądu systemu zezwolenia, bo przewidziano dla R.M. i Parlamentu pewien okres przejściowy, w którym nastąpiła refleksja czy i jaki rodzaj działalności gospodarczej objąć zezwoleniem, czy zwolnić, czy też zatrzymać zezwolenie.

Ustawa dawała 12 miesięcy na stworzenie nowych podstaw ustawowych dla zezwolenia.

W jednym wypadku nie zdążono i uchwalono po czasie, ale zastosowanie miała tu retroakcja, a TK stwierdził, że jest to sprzeczne z Konstytucją, ale także z samą ustawą art. 98 u.p.d.g.

Art. 98. u.p.d.g.

1. Jeżeli w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną ustawowo określone zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej oraz udzielania koncesji, o których mowa w art. 14, jak też nie zostaną wskazane informacje i dokumenty wymagane do złożenia wniosków o wydanie koncesji, z mocy prawa wygasa obowiązek uzyskania koncesji.

2. Jeżeli w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną ustawowo określone zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej oraz wydawania zezwoleń, o których mowa w art. 96 ust. 2, oraz w ustawach odrębnych, jak też nie zostaną wskazane informacje i dokumenty wymagane do złożenia wniosków o wydanie zezwolenia, z mocy prawa wygasa obowiązek uzyskania zezwolenia.

3. Jeżeli w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną ustawowo określone zakres i warunki udzielania licencji przewozowej na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, o której mowa w art. 96 ust. 4, jak też nie zostaną wskazane informacje i dokumenty wymagane do złożenia wniosków o wydanie takich licencji, z mocy prawa wygasa obowiązek uzyskania licencji przewozowej.

4. W terminie trzech lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy utrzymuje się w mocy przepisy ustaw odrębnych, na podstawie których wydawane są zezwolenia, o których mowa w art. 96 ust. 2 oraz w ustawach odrębnych, o ile okres ten nie zostanie przedłużony w odrębnej ustawie.

Terminologia:

Krytycznie odniesiono się do systemu terminologicznego. Nowa definicja przedsiębiorców.

Art. 2. u.p.d.g.

1. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

2. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemającą osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1.

3. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, o której mowa w ust. 1.

In fine wynika to, że ustawodawca wsłuchał się w głos SN z uchwały z 1991r., w których za pomocą 4 cech scharakteryzował działalność gospodarczą, z czego dwiema najważniejszymi są:

- zorganizowanie;

- ciągłość;

Za przedsiębiorców uznaje się także ale, tylko wspólników spółki cywilnej w zakresie wynikającym z działalności gospodarczej – tu uwagę należy zwrócić na to, że ustawodawca odebrał ten status spółce prawa cywilnego dając ten status wspólnikom.

Dawniej podmiotem gospodarczym była spółka cywilna, a nie wspólnicy na gruncie ewidencji. Czyli NIP nadawany był spółce, a nie wspólnikom.

Jest to paradoksalne, że odbiera im charakter podmiotowy (ma tylko charakter funkcjonalny).

Ustawodawca uczynił jednak pewne wyjątki:

1. nie objął reżimem ustawy działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;

2. modyfikuje swoje stanowisko w art. 2 ust 2 u.p.d.g. definicja przedsiębiorcy wyłącza możliwość nazywania przedsiębiorcami świadczących pomoc prawną na podstawie prawa o adwokaturze, ustawie o radcach prawnych, o notariacie, rzeczników patentowych świadczących pomoc itd. na podstawie ustawy z 2001r.

Zmieniła to dopiero ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004r.

Ustawa wprowadziła nowe zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej:

1. pierwsze trzy zasady znajdują się w art. 5 u.p.d.g. i stanowią tak jakby potwierdzenie zasad ustanowionych w ustawie z 1988r.

Jest to prawie dosłowna kalka art. 1 u.d.g. Są to następujące zasady:

- zasada wolność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej;

- zasada równych praw;

- zasada legalizmu;

Art. 5. u.p.d.g.

Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na

równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.

1. zasada legitymizmu – art. 7 u.p.d.g.:

Początkowo sformułowana jako bezwzględny wymóg. Najpierw wymagano wpisu do KRS, a potem działalność.

Nie jest to dosłowne. Jeśli osoba fizyczna wykonuje działalnie a dopiero z datą wpisu to osoba prawna prowadzi działalność gospodarczą.

Z czasem powstała zasada dualistyczna legitymizmu. Polegała ona na tym, że albo zgłoszono działalność do ewidencji – osoba fizyczna, albo rejestrowano w KRS.

Art. 7. u.p.d.g.

1. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. Zasady wpisu do rejestru określają odrębne przepisy.

2. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

3. Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed

uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców.

1. art. 8 u.p.d.g. – 3 zasady:

   1. zasada uczciwej konkurencji;

   2. zasada poszanowania dobrych obyczajów;

   3. zasada poszanowania słusznych interesów konsumentów;

1. zasada uczciwej konkurencji:

Odnosi się do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Jest to klauzula generalna i obowiązuje do dziś.

Bardzo duża identyfikacja na gruncie przepisów prawa konsumenckiego, w zakresie nieuczciwej konkurencji.

1. zasada poszanowania dobrych obyczajów:

Po raz pierwszy zasada pojawiła się w ustawie z 1993r., ale było to wówczas bardzo ogólnie zakreślone.

Art. 8. u.p.d.g.

Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji

i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

1. art. 9 u.p.d.g. – wynikają z niego kolejne 3 zasady:

Art. 9.u.p.d.g.

Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

O co chodzi w moralności publicznej?

Czy jest to pośrednie między ochroną zdrowia a ochroną środowiska? Czy chodzi o prawne zasady moralne, np. nie zabijaj? Gdzie są te przepisy podające sferę ochrony moralności publicznej?

W czasie vacatio legis ustawy pojawiło się kilka komentarzy do tej ustawy (tu prof. Zdyb).

Ustawodawca wyraźnie wskazał w przepisie, że chodzi o "określone przepisami prawa" i w komentarzu prof. Kosikowskiego była wskazówka odsyłająca do przepisów prawno-karnych, do przestępstw przeciwko obyczajowości publicznej.

To był okres, kiedy do ustawodawcy docierały wiadomości o prowadzeniu działalności gospodarczej takiego rodzaju jak prowadzenie agencji towarzyskiej, ale na terenie parafii, handel na terenie obozu Oświęcim, albo w jego bezpośrednim sąsiedztwie – w ramach strefy ochrony, pornografia była wystawiona w głównym miejscu w kiosku itd. I te sygnały nie mogły zostać zignorowane stąd został wprowadzony ten zapis.

Rozumując to w ten sposób zapis ten jest uzasadniony.

Np. dlaczego w telewizji nie mogą pokazywać gołej "D." w czasie największej oglądalności.

1. Zasada fachowości i profesjonalności – art. 10 u.p.d.g.:

Jest to potwierdzenie zasady z ustawy z 1988r.

Jest to obowiązek zapewnienia, aby czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej, które wymagają odpowiedniej wiedzy fachowej aby zapewnić wykonanie ich przez osobę legitymującą się uprawnieniami.

Art. 10. u.p.d.g.

Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

1. Obowiązek posiadania rachunku bankowego i dokonywania rozliczeń w formie bezgotówkowej (dotyczy większych transakcji)

2. Obowiązki nałożone na przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w niekomercyjnej formule sprzedaży – poza firmą lub w drodze wysyłkowej, np. oznakowanie towarów itd.

Wykład X – 5.I.2007

W ustawie prawo działalności gospodarczej miała miejsce próba uporządkowania systemu reglamentacji działalności gospodarczej. Wynikało to już z expose premiera Buzka, w którym wskazywał, że R.M. musi się zająć problematyką reglamentacji i ingerencji państwa w gospodarkę.

W expose zostały wyeksponowane ważne problemy, m. in. premier wskazywał, że duże miejsce zajmowane przez państwo w gospodarce prowadzi do powstawania niekonkurencyjnych sytuacji (do korupcji). Z tego też powodu premier zapowiedział, że R.M. się temu przyjrzy i nastąpi uwolnienie działalności gospodarczej od państwa, tam gdzie to możliwe.

Końcowy efekt jednak był ciekawy, bo ustawodawca nie był do końca konsekwentny.

Ustawa prawo działalności gospodarczej podzieliła działalność gospodarczą z punkt widzenia swobody na 3 obszary:

1. działalność gospodarcza koncesjonowana;

2. działalność gospodarcza zezwalana;

3. działalność gospodarcza wolna;

Ustawa z 1999r. w odróżnieniu do ustawy z 1988r. zawierała postanowienia o koncesji i regulowała problematykę zezwolenia. Standard tej regulacji był jednak różny.

1. działalność gospodarcza koncesjonowana:

Uwagę należy zwrócić na fakt, że w obowiązujących przepisach rozdziału III dotyczącego koncesji bardzo znacznie ograniczono liczbę tych koncesji poprzez ustanowienie wymogu uzyskania koncesji na 8 rodzajów działalności gospodarczej.

Co się stało z koncesjami przewidzianymi w ustawie z 1988r. lub w innych aktach, które wprowadzały koncesje nadzwyczajne?

Te działalności przeszły do systemu zezwoleń.

Przepisy z rozdziału III zawierają pewne ograniczenia ustanowione przez ustawodawcę dla samego siebie. Obwarował on możliwość wprowadzenia nowej koncesji poza katalogiem tych 8 rodzaji działalności gospodarczej jeśli zostały łącznie spełnione 3 przesłanki. To było nowe rozwiązanie, gdyż wcześniejsze przepisy zezwalały ustawodawcy na samowole przez co rozwijana była koncesja.

Były to następujące przesłanki:

1. Koncesja mogła być wprowadzona w dziedzinie działalności gospodarczej mającej szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli lub innych ważnych interesów publicznych;

2. Koncesja mogła być wprowadzona gdy działalność gospodarcza nie może być wykonywana jako wolna lub zezwalana. A więc jest to swoisty test przeprowadzany przez ustawodawcę czy może ją pozostawić jako wolną, a jeśli nie to czy można zastosować zezwolenie. Jeśli dwa razy ustawodawca odpowie nie to dopiero może on sięgnąć po instytucję koncesji.

3. Musi być dokonana zmiana ustawy. Tym samym ustawodawca zlikwidował nadzwyczajny model koncesji. Przewidziana była możliwość co najmniej uzupełnienia treści art. 14 ust 1 u.p.d.g.

Było wymagane łączne spełnienie tych przesłanek. Stanowiło to lepszą regulację niż poprzednio. W 1997r. uchwalona została nowa Konstytucja, która zatężyła to ograniczenie do materii ustawowej i ze względu na ważny interes.

Przepisy dotyczące koncesji stanowią regulację typu ustrojowego, rozstrzygają kwestie zasad udzielania koncesji, ale szczegółową regulację tych kwestii oraz zakres i warunki wykonywania działalności koncesjonowanych miały określić przepisy odrębnej ustawy. A zatem na podstawie u.p.d.g., tylko w oparciu o przepisy odrębnych ustaw można było udzielać tej koncesji. W miejsce trzech modeli koncesji był już teraz 1. Ustawodawca pozostawił model szczególny.

* Od dłuższego czasu, gdy system koncesjonowania był ukształtowany, a potem zmieniany istniał w doktrynie spór na temat charakteru prawnego decyzji koncesyjnej.

Zwolennicy pierwszego poglądu uważali, że decyzja koncesyjna ma charakter związany, a więc gdy przedsiębiorca ubiegający się o możliwość prowadzenia działalności koncesjonowanej spełnia wszystkie warunki do prowadzenia danej działalności gospodarczej to musi on uzyskać koncesję.

Natomiast zwolennicy drugiego poglądu byli zdania, że ograniczenie koncesji działa jedynie w granicach swobody uznania administracyjnego, a więc nawet gdy przedsiębiorca spełniał wszystkie warunki to koncesja mogła mu nie być udzielona.

To stanowisko dominowało w doktrynie.

Zwolennicy pierwszego stanowiska uważali, że formuła wolności gospodarczej zakładać musi ścisłą regulacje i możliwość odmowy udzielania koncesji i nie może tam być warunkową przesłanką natury ogólnikowej, nieprecyzyjnej i uznaniowej.

Przedstawiciele tej grupy nie uwzględniali historycznego spojrzenia na istotę tej instytucji prawnej i jej genezę.

Zwolennicy drugiego poglądu uważali, że organ koncesyjny w każdym wypadku musi mieć możliwość odmowy, gdy przedsiębiorca, np. nie daje rękojmi należytego prowadzenia działalności gospodarczej po uzyskaniu koncesji, jeśli mogłoby to powodować zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, porządku moralnego itd.

Uwzględniają oni istotę i genezę koncesji – była to eksploatacja dobra publicznego. Mimo, że działalność gospodarcza prowadzona jest przez podmioty prawa prywatnego to przedmiot tej działalności dotyczy sfery publicznej.

Jest to klasyczny model francuski.

Model austriacko-niemiecki – typ zezwolenia przemysłowego.

Dziś mamy niewiele różnic, które by pozwalały stwierdzić, że koncesja to akt uchylenia monopolu państwa, a zezwolenie to akt uchylenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

O koncesję nie musiały prosić się podmioty prawa publicznego, gdyż uzyskiwały ją z mocy prawa.

Natomiast tytuł zezwolenia uzyskiwały podmioty prawa publicznego i prywatnego na tych samych zasadach.

Przepisy u.p.d.g. nie pozostawiają żadnej wątpliwości co do charakteru decyzji koncesyjnej. Organ koncesyjny odmawiał udzielania koncesji ze względu na inny ważny interes publiczny lub zagrożenie porządku publicznego państwa.

Pewnym mankamentem było rozwijanie tych przesłanek w przepisach szczególnych, np. nie daje rękojmi prowadzenia działalności gospodarczej po uzyskaniu koncesji itd.

Przepisy określały zasady wykonywania kontroli i nadzoru nad działalnością koncesjonowaną dając organom koncesyjnym szereg instrumentów prawnych, które miały prowadzić do tego aby wyeliminować błędy i niepoprawności w udzielaniu koncesji.

Organ koncesyjny mógł zmienić koncesję lub ją nawet cofnąć – to był główny argument, że decyzja ta ma charakter uznaniowy, bo z możliwością cofnięcia decyzji już wydanej nie ma do czynienia w przypadku decyzji związanej.

Organ może zmienić wydaną koncesję, a zatem np. może ją zawęzić.

1. działalność gospodarcza zezwalana:

Przepisy dotyczące zezwolenia były zawarte w rozdziale IV i tu ustawodawca nie próbował wymienić tych rodzajów działalności gospodarczej, gdzie wymagane było zezwolenie.

Organ wydawał zezwolenia po stwierdzeniu, że przedsiębiorca spełnia wszystkie warunki. Jeśli ich nie spełniał to organ zezwalający wzywał do uzupełnienia braku w czasie przez siebie wskazanym, a odmawiał udzielenia zezwolenia, gdy nie zostały one uzupełnione.

Organ nie mógł zmieniać udzielonego zezwolenia. Mógł je co najwyżej cofnąć.

Art. 21. u.p.d.g.

1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie:

1) zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją,

2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, o których owa w art. 14 ust. 3 i art. 16 ust. 1,

3) obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli lub innego ważnego interesu publicznego.

2. Czynności kontrolne przeprowadza się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny.

3. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do:

1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których jest wykonywana lub powinna być wykonywana ta działalność,

2) żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.

4. Czynności kontrolnych dokonuje się wyłącznie w obecności osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej do reprezentowania go podczas kontroli.

5. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.

6. Organ koncesyjny może upoważnić do dokonywania kontroli, o której mowa w ust. 1, inny organ administracji wyspecjalizowany w kontroli danego rodzaju działalności. Przepisy ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.

Wynikało to pośrednio z treści definicji organu zezwalającego i koncesyjnego, które znajdowały się w ustawowym słowniczku (art. 4 u.p.d.g.).

Art. 4.u.p.d.g.

(…)

1) organ koncesyjny - organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu

terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy

udzielania, zmiany i cofania koncesji,

2) organ zezwalający - organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu

terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do wydawania, odmowy

wydania i cofania zezwolenia,

W przepisach rozdziału IV było pełne potwierdzenie tej reguły, bo organ mógł tylko cofnąć zezwolenie na zasadach przewidzianych w art. 32 u.p.d.g. Nie mógł organ tego modyfikować.

Art. 32. u.p.d.g.

1. Organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku, gdy:

1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem,

2) przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa, wymagane do prowadzenia działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu,

3) przedsiębiorca nie usunął, w wyznaczonym przez organ wydający zezwolenie terminie, stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa regulującymi działalność gospodarczą objętą zezwoleniem.

2. Organ zezwalający może cofnąć zezwolenie w przypadku, gdy:

1) przepisy odrębne tak stanowią,

2) przedsiębiorca nie podjął, mimo wezwania organu zezwalającego, lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, na którą uzyskał zezwolenie, w przypadku, o którym mowa w art. 28 ust. 3.

Pewną unifikację tych dwóch instytucji wprowadził ustawodawca, gdy chodzi o sytuację, że nie można udzielić tylu koncesji lub zezwoleń ilu jest chętnych – przewidziany jest tu tryb trochę przetargowy, gdyż koniczne jest przeprowadzenie rozprawy administracyjnej.

Drugim podobieństwem jest instytucja promesy koncesji i zezwolenia. Instytucja promesy koncesji była już przewidziana w ustawie z 1988r., ustawa z 1999r. również ją przewidywała i to dla tych dwóch reglamentacji.

Promesa jest przyrzeczeniem udzielenia w przyszłości koncesji lub zezwolenia i organ udzielający promesy koncesji lub zezwolenia w drodze decyzji jest związany tym przyrzeczeniem, o ile nie upłynął termin ważności promesy i nie zmienił się stan faktyczny.

W u.p.d.g. został zawarty art. 88, w którym ustawodawca odniósł się do różnego nazewnictwa form reglamentacji, które ukształtowały się za czasów ustawy z 1988r. O ile nie jest to koncesja to jest to zezwolenie. Zaczęło to obowiązywać z dniem 1.I.2001r.

Art. 88. u.p.d.g.

1. Ilekroć w dotychczas obowiązujących przepisach używa się terminów „pozwolenie”,

„upoważnienie”, „zgoda”, „licencja”, oznaczających formy reglamentacji

działalności gospodarczej, należy przez to rozumieć „zezwolenie” w rozumieniu

niniejszej ustawy.

(…)

Ustawodawca dokonał ważnych zabiegów porządkujących polegających na uwolnieniu dotychczas reglamentowanych działalności gospodarczych. – art. 96u.p.d.g.

Art. 96. u.p.d.g.

1. Wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi,

2) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi,

3) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r.,

4) usług paszportowych,

5) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty,

6) produkcji, opracowywania, dystrybucji i rozpowszechniania filmów,

8) prowadzenia targowisk,

9) transportu morskiego oraz zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej,

10) usług turystycznych, z wyjątkiem organizowania imprez turystycznych i pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych,

11) sportu profesjonalnego, z wyjątkiem działalności w zakresie profesjonalnego współzawodnictwa sportowego,

12) poszukiwania i wydobywania surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, nie wymaga uzyskania koncesji lub zezwolenia.

2. Działalność gospodarcza niewymieniona w ust. 1 i w art. 14, a objęta przed

dniem wejścia w życie niniejszej ustawy koncesjonowaniem, na podstawie:

1) ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu w zakresie

wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek,

2) ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej w zakresie:

a) wytwarzania wyrobów tytoniowych,

b) usług detektywistycznych,

c) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów,

d) zarządzania lotniskami,

3) ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności w zakresie:

a) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek listowych i listów wartościowych o masie powyżej 2000 g, oraz

b) usług telekomunikacyjnych,

4) ustawy z dnia 10 października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej w zakresie wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, prowadzenia aptek ogólnodostępnych, hurtowni farmaceutycznych, hurtowni środków farmaceutycznych i materiałów medycznych stosowanych wyłącznie u zwierząt, składów celnych i konsygnacyjnych środków farmaceutycznych i materiałów medycznych,

5) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o ochronie roślin uprawnych w zakresie konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin,

6) ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie w zakresie:

a) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju,

b) obrotu w kraju i z zagranicą tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju,

c) sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za granicą,

7) ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny w zakresie prowadzenia agencji celnej,

8) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich

oraz obrocie tymi wyrobami w zakresie wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich,

9) ustawy z dnia 11 grudnia 1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami oraz o obrocie specjalnym w zakresie obrotu z zagranicą towarami i usługami określonymi na podstawie odrębnych przepisów, z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy staje się działalnością gospodarczą objętą wymogiem uzyskania zezwolenia. Dotychczasowe organy koncesyjne stają się organami zezwalającymi.

3. Koncesje i zezwolenia wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie ustaw odrębnych w dziedzinach, w których utrzymuje się udzielanie koncesji lub wydawanie zezwoleń, zachowują ważność lub stają się zezwoleniami w rozumieniu przepisów ust. 2 na czas, na który zostały wydane.

4. Koncesje wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie ustawy z dnia 2 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego stają

się licencjami przewozowymi i zachowują ważność na czas, na który zostały wydane.

Ustęp 2 art. 96 u.p.d.g. przeniósł pewne rodzaje działalności koncesjonowanej do systemu zezwoleniowego.

Art. 98 u.p.d.g. wyznaczył 12 miesięczny termin od wejścia w życie u.p.d.g. do dokonania przeglądu przepisów reglamentujących działalność gospodarczą, a takim samym stopniu dotyczących koncesji i zezwolenia, bo jeśli po upływie tego terminu nie zostanie określony zakres i warunki dotyczące koncesji i zezwolenia to obowiązek uzyskania dla możliwości prowadzenia działalności gospodarczej koncesji albo zezwolenia z mocy prawa wygaśnie.

W jednym przypadku ustawodawca uchybił temu przepisowi (dotyczyło to zezwolenia i ustawodawca spóźnił się kilka dni) i trafiło to do TK, który stwierdził, że jest to niezgodne z zasadą lex retro non agit.

Ponadto u.p.d.g. zawierała inne postanowienia, których nie było w ustawie z 1988r.:

• ustawodawca uregulował problematykę samorządu gospodarczego;

• ustawodawca uregulował problematykę obowiązków organów publicznych i państwa w zakresie działalności gospodarczej;

• ustawa wprowadziła podział przedsiębiorców na małych i średnich;

• ustawodawca uregulował problematykę samorządu gospodarczego:

Samorząd gospodarczy uregulowany został w ustawie w sposób "dziwny". Ustawa przyjmowała formułę dobrowolności, a więc nie było obowiązku członkostwa w samorządzie gospodarczym i tym bardziej brak było obowiązku warunkującego prowadzenie i wykonywanie działalności gospodarczej od uzyskania członkostwa. Był on zbudowany na zasadzie dobrowolności. Samorząd gospodarczy miał zaraz podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej ingerującą w działalność podejmowaną przez przedsiębiorców. Organów samorządu gospodarczego nie określała ustawa z 1999r. tylko odrębny akt prawny.

Ustawodawca nie uważał za stosowne wprowadzenie zasady, reguły uzyskania legitymacji do prowadzenia działalności gospodarczej dopiero po uzyskaniu członkostwa w samorządzie gospodarczym.

Samorząd zawodowy nie był częścią samorządu gospodarczego – znajdował się on poza regulacją u.p.d.g.

• ustawodawca uregulował problematykę obowiązków organów publicznych i państwa w zakresie działalności gospodarczej:

Obowiązki państwa i organów publicznych określał art. 61 u.p.d.g.

Art. 61. u.p.d.g.

Do zadań organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego należy wspieranie działalności gospodarczej, w szczególności poprzez:

1) promowanie przedsiębiorczości na terenie gminy, powiatu i województwa,

2) prowadzenie działalności informacyjnej i oświatowej, w tym organizowanie szkoleń w zakresie rozwoju przedsiębiorczości,

3) współdziałanie z samorządem gospodarczym, organizacjami pracodawców oraz innymi organizacjami przedsiębiorców.

• Ustawa wprowadziła podział przedsiębiorców na małych i średnich:

W oparciu o dwa kryteria – wielkości zatrudnienia i wielkości obrotu.

Art. 54. u.p.d.g.

1. Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku

obrotowym:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

2) osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 7 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów EURO.

2. Nie uważa się jednak za małego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali posiadają:

1) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,

2) prawa do ponad 25% udziału w zysku,

3) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).

Art. 55. u.p.d.g.

1. Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, nie będącego małym przedsiębiorcą, który w poprzednim roku obrotowym:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz

2) osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 40 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów EURO.

2. Nie uważa się jednak za średniego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali i średni posiadają:

1) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,

2) prawa do ponad 25% udziału w zysku,

3) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może podwyższyć kwoty, o których mowa w art. 54 ust. 1 pkt 2 oraz w art. 55 ust. 1 pkt 2.

Faktycznie na początku 2000r. uważani za średnich przedsiębiorców w myśl ww. przepisów byli dużymi przedsiębiorcami, ale takie regulacje były przemyślane przez ustawodawcę, gdyż była to regulacja zbliżona do przepisów UE. W ten sposób Polska dołączyła do krajów, które mają ten podział – wynika to z polityki państwa.

Z ekonomicznego punktu widzenia bardzo dużą rolę na rynku odgrywają mali i średni przedsiębiorcy, gdyż są to najbardziej mobilne podmioty i kwestia ich likwidacji nie zajmuje dużo czasu. Są one chronione przez państwo, gdyż to one dominują na rynku. Dużych i bardzo dużych przedsiębiorstwa jest bardzo mało.

Przepisy te spowodowały, że państwo musiało zmienić kierunek polityki gospodarczej na pro małym i średnim przedsiębiorcom i musiało stworzyć próg udzielania im pomocy.

Od 2000r. ta problematyka cieszy się coraz większym zainteresowaniem ustawodawcy. W tym właśnie roku została uchwalona pierwsza regulacja, pod wpływem ustawy z 1999r., która nałożyła na organy państwowe i orany jednostek samorządu terytorialnego obowiązki.

Państwowa Agencja Rozwoju Przedsiębiorstw – podmiot, który tworzy politykę wspierającą i oferujący pomoc sektorowi małych i średnich przedsiębiorstw.

Ustawa z 30.VI.2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, która została zastąpiona ustawą z 27.VII.2002r., która była dostosowana do regulacji obowiązujących w UE.

Raporty o udzielanej pomocy publicznej zaczęły się pojawiać od 1996r. Jednak nie było przepisów, które regulowałyby tą problematykę. Ustawodawca został jednak zmuszony do uporządkowania tej problematyki. Nie do końca zostało to jednak opracowane na wzór przepisów UE.

Wszystkie te nowe problemu ustawodawca zamieścił na "jedną kupkę" pod hasłem regulowana działalność gospodarcza.

Łatwiej podjąć jest działalność gospodarczą regulowaną niż zezwalaną, gdyż wystarczy jedynie zgłosić, do organu prowadzącego rejestrację, oświadczenie, że spełnia się wszystkie warunki i będzie można prowadzić działalność gospodarczą regulowaną.

Uwidoczniło to już niebezpieczny kierunek zmian, który był proponowany i miał zacząć działać od 2007r., ale na szczęście nie zaczął. Autorem tych zmian jest R.M.

Wykład XI – 12.I.2007

Ustawa prawo działalności gospodarczej obowiązywało w okresie przedakcesyjnym i w związku z wstąpieniem do UE 1.V.2004r. nastąpiła refleksja nad ustawą z 1999r. Pojawiły się głosy, że nie w pełni reguluje ona zakres swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej i że trzeba uchwalić nową ustawę.

2.VII.2004r. uchwalono ustawę o swobodzie działalności gospodarczej.

Nie tylko ustawa ta wyznaczyła zakres swobody, ale także zawierała przepisy zgodne z regulacjami prawa UE dotyczące wolności i swobody.

W pewnej części powiela ona regulację z 1999r., m.in. powiela przepisy, które nie były krytykowane, ale zawiera ona również nowe kwestie wymagające reglamentacji.

Przepisy ogólne – rozdział I na nowo zaproponowały 2 podstawowe definicje, działalności gospodarczej i przedsiębiorcy.

Art. 2. u.s.d.g.

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,

usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Pozornie definicja jest zbieżna z definicją zawartą w art. 2 u.p.d.g., bo w u.s.d.g. obejmuje również działalność zawodowa już nie zawierając wyłączenia wobec radców prawnych, notariuszy, adwokatów i rzeczników patentowych.

Art. 4. u.s.d.g.

1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Inne ujęcie niż w ustawie z 1999r. Po nowelizacji kodeksu cywilnego, gdzie zaczęto się posługiwać terminem przedsiębiorcy i aby te 2 terminy się ze sobą pokrywały ustawodawca wprowadził w definicji przedsiębiorcy w u.s.d.g. termin ułomnej osoby prawnej.

Art. 3. u.s.d.g.

Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Ustawodawca wyłączył możliwość stosowania u.s.d.g. wobec działalności rolniczej, agroturystycznej itd. Wprowadziła to już ustawa z 1988r. Jest to działalność gospodarcza ale nie jest ona poddana reżimowi u.s.d.g.

Ustawa z 2004r. w rozdziale II dotyczącym zmian w przepisach obowiązujących znowelizowała ordynację podatkową z 1997r. i w słowniczku ustawowym zawartym w ordynacji podatkowej jest zawarta nowa definicja działalności gospodarczej.

Art. 3 u.o.p.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

(…)

działalności gospodarczej – rozumie się przez to każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców;

A zatem widać, że ustawodawca odmiennie uregulował to w ordynacji podatkowej niż w u.s.d.g., ale wynika to z tego że ustawodawca posłużył się tu typowym fiskalizmem. Podatek w ten sposób został nałożony na wszystkie podmioty niezależnie czy przepisy szczególne działalność nazywają działalnością gospodarczą czy też nie.

Zasady ogólne podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej:

Zasada swobody gospodarczej – art. 6 u.s.d.g.:

Zasada wolności gospodarczej została poszerzona i tak ją ustawodawca nazwał.

Art. 6. u.s.d.g.

1. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.

2. Organ administracji publicznej nie może żądać, ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.

Wydaje się to wypowiedzią niepełną, bo na treść swobody gospodarczej obok tych wymienionych elementów składa się też swoboda wyboru formy organizacyjno-prawnej. A zatem gdyby ustawodawca to dodał to byłoby to już pełne.

Warunki podejmowania działalności gospodarczej nie są w pełni wolne, gdyż co prawdę jest swoboda, ale może być ona ograniczona, np. z powodu interesu publicznego poprzez np. reglamentację.

Poza tym jednym z istotnych warunków podejmowania działalności gospodarczej jest legitymizacja przedsiębiorcy do jej prowadzenia w określonej formie – najczęściej decyzja właściwego organu państwa, np. wpis do KRS.

Wybór formy organizacyjno-prawnej też nie jest swobodny, bo system gospodarki rynkowej tworzy odpowiedni układ form dopuszczalnych do obrotu i tylko w takich formach mogą być prowadzone.

Osoby fizyczne mają najszerszą swobodę, bo ustawodawcę nie interesuje w jaki sposób działalność gospodarcza jest zorganizowana. Ustawodawca nie stworzył dla indywidualnych przedsiębiorców, którzy podjęli i prowadzą działalność gospodarczą jednoosobową nie szczególnej formy.

Wspólnicy spółki cywilnej są uznawani za przedsiębiorców, a nie spółka cywilna – też tak było w ustawie z 1999r.

Dla banku komercyjnego przewidziana jest forma spółki akcyjnej. Dla publicznej działalności gospodarczej, która wykracza poza ramy użyteczności publicznej ustawa wskazuje tylko formę spółki prawa handlowego, który daje pozorny wybór dla gmin. Natomiast państwowa działalność gospodarcza podejmowana jest w formach przewidzianych dla podmiotów prawa prywatnego.

Swoboda wykonywania działalności gospodarczej jest także swobodą względną, gdyż jest to poddane ogólnemu reżimowi. Są zasady, które dotyczą wszystkich przedsiębiorców, ale są też takie, które dotyczą tylko niektórych.

Najmniejszy zakres swobody mają działalności koncesjonowane lub zezwalane, gdyż jest tu trzystopniowy zakres regulacji:

1. regulacje ogólne;

2. regulacje specjalne;

3. regulacje indywidualne;

Sposób prowadzenia działalności gospodarczej podlega też nadzorowi i kontroli organu.

Zakańczanie prowadzenia działalności gospodarczej jest wolne, ale tylko co do zasady, gdyż nie można wyłączyć możliwości odgórnego zakończenia działalności gospodarczej, np. sformułowanie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej lub odebranie tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (cofnięcie koncesji lub zezwolenia, wykreślenie z rejestru działalności regulowanej).

Zasada wolności gospodarczej, na którą składała się wolność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej została poszerzona o kończenie. W zasadzie nic nowego dodanie tej sfery nie wnosi, ale jednak wskazuje, że zasada swobody działa w 3 sferach. Nie jest to jednak pełne, gdyż w zakres swobody gospodarczej wchodzi też swoboda wyboru formy organizacyjno-prawnej.

Zasady ogólne są podobne. W ustępie 2 art. 6 istnieje gwarancja, że organy administracji publicznej nie mogą żądać, ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.

Nie ma to jednak większego waloru materialnego, gdyż zabezpieczają to przepisy szczególne.

W orzecznictwie Sądu Antymonopolowego zostało wykazane, że organ antymonopolowy nie może żądać czegoś, co przepisy mu nie wskazują.

Qvazi zasada – art. 7 u.s.d.g.:

Art. 7 u.s.d.g.

Państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach określonych w odrębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji.

Te zasady i warunki określają nie przepisy u.s.d.g. Raczej to regulują wprost przepisy unijne, a przepisy polskie dotyczą tylko procedury udzielania tej pomocy.

Organy administracji publicznej mają inne obowiązki, np. tworzenie warunków dla dynamicznego rozwoju .

Dawne przepisy u.p.d.g. dotyczące podziału przedsiębiorstw na małych i średnich zostały podniesione do rangi zasad ogólnych i przeniesiono je do rozdziału I.

Ponadto u.s.d.g. odniosła się do problematyki podejmowania działalności gospodarczej przez pomioty zagraniczne – przepisy te zaczęły obowiązywać od 1.V.2004r.

Art. 13. u.s.d.g.

1. Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy.

2. Obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

3. Osoby zagraniczne inne niż wymienione w ust. 1 i 2 mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Zasada legitymizmu – art. 23-45 u.s.d.g.:

Miały wejść w życie 1.I.2007r., ale pozostała taka sama jak pod koniec obowiązywania ustawy z 1999r. Teraz mówi się, że wejdą one w życie 1.X.2008r. ale jest to mało prawdopodobne.

Art. 14. u.s.d.g.

1. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej, zwanej dalej „ewidencją”. Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców.

2. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy.

Warunki podejmowania działalności gospodarczej wynikają za szczególnych przepisów dotyczących reglamentacji – art. 46 i następne u.s.d.g.

Rozdział IV – koncesje oraz regulowana działalność gospodarcza.

Dla tych rodzaji działalności gospodarczej nie wystarczy wpis do ewidencji lub rejestru, musi być dokonana czynność organu administracyjnego zezwalająca na prowadzenie tego rodzaju działalności gospodarczej.

Odrębnie uregulowane są przepisy dotyczące wykonywania działalności gospodarczej (tak samo było to w u.p.d.g.).

Art. 17. u.s.d.g.

Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

Zasada fachowości – art. 19 u.s.d.g.:

Art. 19. u.s.d.g.

Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

Ustawodawca wskazuje także na obowiązek spełnienia określonych warunków wykonywania działalności gospodarczej, m. in. dotyczące (art. 18 u.s.d.g.):

Ochrony zdrowi i życia ludzkiego;

Ochrony moralności publicznej;

Ochrony środowiska;

Ustawodawca nałożył na przedsiębiorcę obowiązek dotyczący oznaczania miejsca podejmowania działalności gospodarczej , szczególnie wymóg ten dotyczy podejmowani działalności gospodarczej związanej z handlem i sprzedażą bezpośrednią. (art. 20 i art. 21 u.s.d.g.)

Ustawodawca nakłada obowiązek posiadania rachunku bankowego i dokonywania niektórych transakcji w formie bezgotówkowej (art. 22 u.s.d.g.)

Nowa formuła reglamentacji działalności gospodarczej:

Regulują to przepisy zawarte w rozdziale IV. Tytuł wprowadza jednak w błąd, gdyż przepisy te nie dotyczą wyłącznie koncesjonowanej i regulowanej działalności, ale także zezwalanej. A zatem rozdział ten dotyczy wszystkich form reglamentacji stosowanych przez państwo.

Rozdział ten wprowadza nowy termin i nową instytucję – regulowana działalność gospodarcza.

Została ona zdefiniowana a słowniczku ustawowym, zawartym w art. 5 u.s.d.g., ale sposób jej zdefiniowania nie wyjaśnia niestety jej istoty.

Art. 5 u.s.d.g.

(…)

działalność regulowana - działalność gospodarczą, której wykonywanie

wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa.

W oparciu o tę definicję nie można wskazać na różnice lub podobieństwa zachodzące między działalnościami koncesjonowanymi, zezwalanymi, licencjonowanymi lub regulowanymi.

W każdym przypadku stworzone są szczególne warunki, które muszą być spełnione. Nie sposób jednak bez odwołania się do rozdziału IV wskazać czym są te owe warunki.

Istota regulowanej działalności gospodarczej w sensie formalno-prawnym jest zawarta w art. 64 u.s.d.g. :

1. działalność musi wskazywać z nazwy, że jest ona regulowana;

2. zakres i warunki wykonywania działalności regulowanej określają przepisy odrębnych ustaw;

3. uzyskanie wpisu do rejestru działalności regulowanej;

Art. 64. u.s.d.g.

1. Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną w rozumieniu niniejszej ustawy, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej, z zastrzeżeniem art. 75.

2. Wpis do rejestru działalności regulowanej podlega opłacie skarbowej, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Wynika z tego, że musi istnieć rejestr i organ go prowadzący.

Na dzień dzisiejszy można mówić o 20 rodzajach regulowanych działalności gospodarczych w rozumieniu u.s.d.g. i przeważającą część stworzył ustawodawca uchwalając ustawę wprowadzającą przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawodawca w wielu wypadkach zastąpił zezwolenie regulowaniem.

Rejestracji może dokonywać, jak i prowadzić rejestr działalności regulowanej organ administracji rządowej i samorządowej, a także organ samorządu zawodowego, np. Okręgowa Izba Pielęgniarska.

Regulowana działalność gospodarcza pojawiła się w u.s.d.g. jako łagodniejsza forma reglamentacji niż koncesja czy zezwolenie.

Dość łatwo jest podjąć taką działalność, bo zgodnie z u.s.d.g. wystarczy złożyć wniosek o wpis do rejestru działalności regulowanej i złożyć na piśmie oświadczenie do organu prowadzącego ten rejestr, że przedsiębiorca spełnia te szczególne warunki wyznaczone przepisami ustawy i może prowadzić ową działalność gospodarczą.

Organ prowadzący rejestr ma szersze uprawnienia, zarówno rejestrowe, jak i kontrolno- nadzorcze, bo złożone oświadczenie o spełnieniu warunków przy ich faktycznym nie spełnieniu ustawodawca obwarował surową odpowiedzialnością. Grozi ona również wtedy, gdy przestanie się spełniać szczególne warunki i nie powiadomi się o tym organu prowadzącego rejestr.

Wówczas organ wykreśla z rejestru. Kolejną konsekwencją jest to, że ten przedsiębiorca nie może uzyskać ponownego wpisu, jeśli nie upłynęły 3 lata od dnia wykreślenia.

Ustawodawca nie odnosi się do problemu czy po wykreśleniu z tego rejestru, ale danego rodzaju, skutkuje w odniesieniu tylko do tego samego rodzaju działalności regulowanej czy też do wszystkich. Ustawodawca nie widział potrzeby uregulowania tego problemu.

Jest to nowa forma zakresu wpisu do ewidencji.

Art. 30. u.s.d.g.

1. Wpisowi do ewidencji podlegają:

(…)

11) informacje o wpisie do rejestru działalności regulowanej oraz o wykreśleniu

z rejestru;

Wpis ten jest dokonywany z urzędu i może się również zdarzyć, że zostanie wskazana informacja o tym, że dany przedsiębiorca "biegał" po każdym rodzaju regulowanej działalności gospodarczej i za każdym razem uzyskiwał wpis na podstawie fałszywego oświadczenia.

Ten wpis do rejestru działalności regulowanej nie mógł stanowić samoistnej podstawy do podejmowania działalności gospodarczej. Dlatego tez przy tym wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej konieczne jest wskazanie tytułu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

Nie może ubiegać się o wpis osoba fizyczna, która jest już przedsiębiorcą.

Te dwa wpisy są ze sobą skoordynowane i możne namierzyć osobę, która niepoprawnie spełniła warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Jest możliwe aby wziąć wpis do ewidencji działalności gospodarczej i chodzić od organu do organu i składać oświadczenie licząc, że organ nie dopatrzy się nieprawidłowości.

Pozostałe formy reglamentacji działalności gospodarczej:

U.s.d.g. to nowy wyraz koncepcji przyjętej przez ustawodawcę wobec zezwolenia i innych form reglamentacji poza koncesją.

Ustawodawca legalizuje niektóre formy reglamentacji odmiennie niż ustawa z 1999r. i nie będące zezwoleniami w sensie formalno-prawnym.

Art. 75.

1. Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach:

1) ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi;

2) ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych;

3) ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych;

4) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;

5) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;

6) ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym w zakresie produkcji tablic rejestracyjnych;

7) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

7a) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;

8) ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;

9) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe;

10) ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne;

11) ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych;

12) ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach;

13) ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach;

14) ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków;

15) ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych w zakresie prowadzenia laboratorium referencyjnego;

16) (uchylony);

17) ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne;

18) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym;

19) ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie;

20) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze;

21) ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych;

22) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej;

23) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym;

24) ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe;

25) ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym;

26) ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych;

27) ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach;

28) w art. 19a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach;

2. Uzyskania zezwolenia albo dokonania zgłoszenia wymaga wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego, określonej w ustawie z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe.

2a. Uzyskania zezwolenia wymaga prowadzenie warsztatu w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych.

3. Uzyskania licencji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach:

1) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym;

2) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym.

4. Uzyskania zgody wymaga prowadzenie systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami.

5. Organy zezwalające, udzielające licencji i udzielające zgody oraz wszelkie warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniami, licencjami oraz zgodami, a także zasady i tryb wydawania decyzji w sprawie zezwoleń, licencji i zgód określają przepisy ustaw, o których mowa w ust. 1-4.

W pierwszej kolejności ustawodawca odniósł się do zezwolenia. Przewidział również formę, którą nazwał uzyskaniem zezwolenia lub dokonaniem zgłoszenia. Odniósł się również do licencji i w jednym wypadku sformułował obowiązek uzyskania zgody.

Zatem to co chciał ustawodawca osiągnąć po 1999r. nie udało się i dlatego zrezygnowano z tego.

Podstawowe znaczenie ma art. 75 ust. 1 u.s.d.g., który odsyła do innych ustaw. Określa on zatem zakres formalno-prawny obowiązku uzyskania zezwolenia na określony rodzaj działalności gospodarczej. Określone to było również przepisami ustawy z 1999r.

Kiedy nowe zezwolenie zostanie wprowadzone przez ustawodawca to art. 75 u.s.d.g. nie nakłada obowiązku nowelizacji przepisów u.s.d.g. ani też uzupełnienia tego wykazu zawartego w ustępie 1.

Ale mimo wszystko ustawodawca tej formy pilnuje i za każdym razem, gdy pojawia się nowe zezwolenie to artykuł ten był nowelizowany.

Katalog zawarty w art.75 ust. 1 i ust. 2 u.s.d.g. rozstrzyga przedmiotowy zakres obowiązku uzyskania zezwolenia.

Niektórzy myśleli, że wymóg sformułowany w pkt 28 wystarczy dla sformułowania zezwolenia, ale tych wymogów jest więcej, np. przepisy prawa górniczego, ustawa o KRRiTv. Prawo ekologiczne itd.

A zatem wymogi sformułowane tutaj są główne, ale nie są one wszystkimi wymogami stawianymi przez ustawodawcę.

Ten przepis nie uwzględnia także faktu, że ustawa, do której odsyła często wymaga uzyskania 2, 3 lub 4 zezwoleń w zależności w jakim rozmiarze, zakresie przedsiębiorca chce prowadzić działalność gospodarczą.

Inne przepisy dotyczące pozostałych form reglamentacji są odrębnymi formami reglamentacji działalności gospodarczej.

Czy też ustawodawca stworzył konstrukcję podobną co w ustawie z 1999r.?

Obojętnie jak nazwano daną formę reglamentacji to jest to koncesja, zezwolenie lub regulacja.

Ale tak chyba nie można tego postrzegać. A zatem ustawodawca zrezygnował z przejrzystego podejścia i posłużył się inną formułą.

Jednak te inne formy można potraktować jako incydentalne, bo udzielenie zgody wymagane jest tylko dla jednego rodzaju działalności gospodarczej.

Czy jednak na pewno?

Ustawodawca w ustawie z 7.V.1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady w art. 8 wprowadza wymóg uzyskania zgody.

Art. 8. ustawy

1. Na obszarze Pomnika Zagłady i jego strefy ochronnej działalność gospodarcza może być prowadzona jedynie w zakresie niezbędnym do zabezpieczenia Pomnika Zagłady przed zniszczeniem lub uszkodzeniem, zapewnienia porządku i czystości na jego terenie, stałej konserwacji lub oznakowania jego granic albo granic strefy ochronnej oraz niezbędnej obsługi osób odwiedzających ten Pomnik.

2. Prowadzenie działalności, o której mowa w ust. 1, wymaga zgody wojewody, udzielonej w drodze decyzji.

3. Wniosek o udzielenie zgody, o której mowa w ust. 2, powinien zawierać:

1) oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby (miejsca zamieszkania), a w razie ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorcy – również ich imiona i nazwiska,

2) określenie przedmiotu działalności gospodarczej,

3) wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej,

4) wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.

4. Wojewoda, w drodze decyzji, odmawia udzielenia zgody, jeżeli:

1) przedmiot zamierzonej działalności gospodarczej wykracza poza zakres określony w ust. 1,

2) prowadzenie działalności gospodarczej mogłoby doprowadzić do naruszenia powagi lub charakteru Pomnika Zagłady.

5. Wojewoda, w drodze decyzji, może odmówić udzielenia zgody, jeżeli prowadzona już na obszarze Pomnika Zagłady lub jego strefy ochronnej działalność gospodarcza zapewnia realizację celów, o których mowa w ust. 1.

6. Wojewoda, w drodze decyzji, cofa zgodę, o której mowa w ust. 2, jeżeli:

1) przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej wykracza poza zakres określony w decyzji,

2) prowadzona działalność gospodarcza narusza powagę lub charakter Pomnika Zagłady,

3) prowadzona działalność gospodarcza stała się zbędna do realizacji celów, o których mowa w ust. 1.

7. W przypadku cofnięcia zgody, o którym mowa w ust. 6, prowadzący działalność gospodarczą powinien zaprzestać jej wykonywania przed upływem miesiąca od daty wydania decyzji ostatecznej. Prowadzącemu działalność nie przysługuje odszkodowanie, z wyłączeniem przypadku, o którym mowa w ust. 6 pkt 3.

8. W przypadku, o którym mowa w ust. 6 pkt 3, wysokość odszkodowania za poniesione straty ustala wojewoda w drodze decyzji.

Przewiduje 2 rodzaje licencji:

- drogową;

- kolejową;

Ale czy na pewno?

Mamy przecież np. licencje pilota.

A zatem art. 75 u.s.d.g. dotyczy obszaru reglamentacji przez państwo zezwoleń lub formalnie zbliżonych do zezwoleń form reglamentacji działalności gospodarczej.

Czemu to ma służyć? Jaki jest cel wprowadzenia tej regulacji?

Ustawodawca już raz odniósł się do tego problemu, to teraz wraca do systemu sprzed 2001r.

Przecież można powiedzieć, że konstrukcja zezwoleń, licencji, zgód itd. to przecież to samo. Nikt nie wie po co została wprowadzona ta regulacja.

Art. 76. u.s.d.g.

Jeżeli przepisy regulujące daną działalność gospodarczą stanowią, że wydawanie, odmowa wydania, zmiana zakresu i cofanie koncesji i zezwoleń, a także prowadzenie rejestrów działalności regulowanej należy do zadań organów jednostek samorządu terytorialnego, to zadania te są wykonywane jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

W tym artykule ustawodawca chyba przesadził, bo nie można przecież zmienić zakresu zezwolenia.

Organ koncesyjny ma 4 uprawnienia - wydawanie, odmowa wydania, zmiana zakresu i cofanie koncesji. Ale organ zezwalający tylko 3 – może wydać, odmówić wydania i cofnąć już wydane zezwolenie. Nie może zmienić zezwolenia!!!

To odróżnia zezwolenie od koncesji. A tutaj widać jak ustawodawca wrzucił wszystko do jednego worka. Nigdzie nie ma przepisu o zmianie treści zezwolenia (jak ktoś znajdzie to on daje bonus :) ).

Koncesjonowana działalność gospodarcza:

Zakres określony jest w art. 46 u.s.d.g. Mamy 6 rodzaji działalności koncesjonowanych. One w zasadzie odpowiadają katalogowi zawartemu w ustawie z 1999r., choć ustawodawca musiał w pełni respektować prawo UE , które w odniesieniu do tych niektórych rodzaji działalności gospodarczych nie przewiduje koncesji. A zatem u.s.d.g. nie mogła nakładać obowiązek uzyskania koncesji tam gdzie przepisy UE tego nie przewidują.

Dlatego też nie ma już koncesji na budowę i eksploatację autostrad, za to np. mamy koncesje lotnicze.

Art. 46. u.s.d.g.

1. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;

2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;

3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;

4) ochrony osób i mienia;

5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;

6) przewozów lotniczych.

2. Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw.

3. Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany niniejszej ustawy.

Możliwość wprowadzenia przez ustawodawcę nowych rodzaji działalności koncesjonowanych zostało ograniczone. Zakres tej regulacji jednak różni się od tej, przewidzianej w u.p.d.g.

Wprowadzenie nowych koncesji jest dopuszczalne, gdy działalność gospodarcza nie może być wykonywana jako:

1. wolna;

2. regulowana;

3. zezwalana;

Widać z tego, że działalność regulowana jest przed zezwalaną, ale po działalności wolnej.

Pozostałe przepisy dotyczące koncesji stanowią odpowiednik przepisów ustawy z 1999r. Określają one różne warunki, które muszą być spełnione po stronie organu koncesjonowanego i przedsiębiorcy, aby można było udzielić koncesji lub promesy koncesji.

Ustawodawca nie zmienia swojego stanowiska co do udzielania tylu koncesji ilu jest chętnych.

Art. 52. u.s.d.g.

1. Jeżeli liczba przedsiębiorców, spełniających warunki do udzielenia koncesji i dających rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją, jest większa niż liczba koncesji przewidzianych do udzielenia, organ koncesyjny zarządza przetarg, którego przedmiotem jest udzielenie koncesji.

2. W postępowaniu o udzielenie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych organ koncesyjny zarządza przetarg, o którym mowa w ust. 1, jeżeli w wyniku dokonania oceny wniosków w trybie art. 36 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji liczba przedsiębiorców pozostaje większa niż liczba koncesji.

Koncesje można zatem uzyskać jeśli się wylicytuje konkurenta. Koncesja ma być udzielana najlepszemu, a nie temu co wniesie dużo "kasy" z tytułu "opłaty koncesyjnej".

Jeśli jest sytuacja, że 2 przedsiębiorców spełnia wszystkie warunki i są oni tak samo dobrymi kandydatami to wówczas takie rzeczy mogą przesądzać o tym, który z nich otrzyma koncesję, ale nie może to być regułą. Ustawodawca nie do końca chyba to przemyślał.

Nowa kategoria przedsiębiorców – mikro przedsiębiorcy:

Kryteria podziału na małych i średnich przedsiębiorców nie uległy zmianie.

Art. 105. u.s.d.g.

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Art. 106. u.s.d.g.

Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Art. 104. u.s.d.g.

Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Ustawodawca określił warunki, jakie musieli spełnić przedsiębiorcy, którzy ubiegają się o pomoc od państwa. Było to dość ciekawe, gdyż przepisy unijne były dwa razy liberalniejsze i ustawodawca szybko musiał znowelizować te przepisy i dostosować je do prawa UE. Nowelizacja nastąpiła pod konie 2004r. – art. 110 u.s.d.g.

Art. 110. u.s.d.g.

1. Przedsiębiorca wnioskujący o udzielenie pomocy publicznej składa oświadczenie przed organem udzielającym pomocy, że spełnia przesłanki określone w załączniku I do rozporządzenia nr 70/2001/WE z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw, zmienionego rozporządzeniem nr 364/2004/WE z dnia 25 lutego 2004 r..

2. Oświadczenie ma formę pisemną, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie uchybiają uprawnieniom organu udzielającego pomocy do kontroli stanu faktycznego u przedsiębiorcy.

4. Wyrażone w euro wielkości, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia określonego w ust. 1, przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy.

EGZAMIN 14.II.2007r. – 10⁰⁰ nowa aula

2 pytania:

1. jedno z części ogólnej;

2. jedno z części szczególnej;

Wykład XII – 19.I.2007

IV. Prawo publicznej działalności gospodarczej:

W warunkach gospodarki rynkowej stanowi istotny problem, bo ta działalność gospodarcza musi być traktowana jako wyjątek od zasady. Wynika to z tego, że działalnością gospodarczą powinny zajmować się podmioty prawa prywatnego .

W gospodarce planowanej zakres monopolu państwa lub monopolu komunalnego ustalany był przez przepisy prawa. Państwo nie mogło go dobrowolnie kształtować. Natomiast podmioty prywatne stanowiły wyjątek od reguły i prowadziły one działalność zazwyczaj w sferze użyteczności publicznej (sferze usług świadczonych dla zaspokojenia potrzeb całego społeczeństwa).

Problem ten dotyczy 2 obszarów:

1. działalności gospodarczej państwowej;

2. działalności gospodarczej komunalnej (prowadzonej przez jednostki samorządu terytorialnego);

Konstytucyjne określenie ram dla publicznej działalności gospodarczej:

Konstytucja przyjmuje formułę otwartą.

1. działalności gospodarczej państwowej:

Nie ma regulacji stricte dotyczących tego zagadnienia. Ale w konstytucji zapisana jest zasada pomocniczości, która pozwala prowadzić działalność gospodarczą w takich obszarach, gdzie inne podmioty nie prowadzą lub nie są zainteresowane prowadzeniem działalności gospodarczej i gdy ta działalność stanowi uzupełnienie dla działalności prowadzonej prze podmioty prawy prywatnego.

1. działalności gospodarczej komunalnej:

Przepisy ograniczają m.in. formy wykonywania działalności gospodarczej, gdyż głównym zadaniem samorządu terytorialnego jest wykonywanie władztwa publicznego dotyczącej owej wspólnoty samorządowej i realizacja zadań publicznych o charakterze lokalnym.

Ujęcie normatywne w ustawodawstwie:

Oba problemy są zróżnicowane .

1. działalności gospodarczej państwowej:

Te regulacje dotyczące państwowej działalności gospodarczej częściowo dotyczą okresu sprzed 1990r. (sektor państwowy funkcjonował w oparciu o starsze regulacje prawne), ale również są nowe akty dotyczące procesów i zjawisk, jak i pewnych pomiotów gospodarczych, które na początku lat 90 uzyskały odrębną regulację prawną w drodze nowych ustaleń.

Państwowa działalność gospodarcza nie wydaje się uregulowana w aspekcie systemowym. Daleko jest do ustalenia charakteru interwencyjnych działań państwa w gospodarce, a przede wszystkim daleko do określenia zakresu i form państwowej działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej.

1. działalności gospodarczej komunalnej:

Prawo komunalne to tylko nowe regulacje. Czyli wszystkie powstały po 1990r. i dotyczą wszystkich trzech typów jednostek samorządu terytorialnego.

Poza tym na pewną uwagę zasługuje sposób uregulowania tych zagadnień. Jest on bardzo przejrzysty. Później się wyjaśni czy jest to rozwiązanie systemowe czy docelowe.

1. PAŃSTWOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA:

Uregulowana jest w wielu ustawach, z których najistotniejszą jest ustawa z 25.IX.1981r o przedsiębiorstwach państwowych i towarzysząca jej i z nią ściśle związana ustawa z 25.IX.1981r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.

Obie ustawy obowiązują do dnia dzisiejszego i można powiedzieć, że po 1990r. ustawodawca nie widział potrzeby dokonania reformy.

Kiedyś była to podstawowa forma działalności gospodarczej i to państwowe przedsiębiorstwa dominowały.

Ten akt prawny nazywany konstytucją państwowych przedsiębiorstw przeszedł długą ewolucję.

Pierwszym aktem był przedwojenny akt – rozporządzenie Prezydenta RP z 17.III.1927r. z mocą ustawy o wydzielaniu z administracji państwowej przedsiębiorstw państwowych, przemysłowych, handlowych i górniczych oraz o ich komercjalizacji.

Po 1927r. akty dotyczyły przedsiębiorstw komercyjnych i niektórych przedsiębiorstw państwowych, np. PKP.

Po wojnie przepisy te obowiązywały do 1947r., gdyż 3.I.1947r. uchwalono dekret o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych, ale konstrukcja prawna zawarta w tym dekrecie nadal była wzorowana na modelu przedwojennym.

Nowa formuła została zawarta w dekrecie z 26.X.1950r. o przedsiębiorstwach państwowych (nowelizowany w 1956r., 1958r. i 1960r.). W 1960 ujednolicono tekst dekretu i obowiązywał on do 1981r.

W 1981r. została opracowana nowa formuła, która zreferowała państwowe przedsiębiorstwa. Wynikała ona z postulatów upodmiotowienia przedsiębiorstw, a nie traktowania ich jako realizatorów zadań wynikających z planów gospodarczych.

Ta nowa formuła była oparta na kilku nowych cechach, które ją konstytuowały przedsiębiorstwa państwowe.

Była to tzw. zasada 3 S:

1. samodzielność;

2. samorządność;

3. samofinansowanie się;

Złośliwi twierdzili, że to jest kwartet, bo ta regulacja doprowadzi do samounicestwienia przedsiębiorstw państwowych.

Ta koncepcja, która obowiązywała do 1981r. była odwzorowaniem koncepcji przyjętej w ZSRR, ale ustawa z 1981r. to zmieniła. Była to udana jak na owe czasy kompilacja pomysłów polskich, węgierskich i jugosłowiańskich.

Ustawa z 1981r. musiała się ustosunkować do nowych wyzwań związanych z reformą gospodarczą z lat 80 i te zasady z art. 1 u.p.p. zwróciły szczególną uwagę publicystyki i doktryny.

Art. 1. u.p.p. (w dzisiejszym brzmieniu)

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym

się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną.

A zatem przedsiębiorstwo państwowe posiada osobowość prawną – to odróżnia od innych podmiotów gospodarczych.

Przedsiębiorstwo państwowe jest to podmiot wyodrębniany pod względem:

1. organizacyjnym;

2. prawnym;

3. majątkowym;

Jest podmiotem samodzielnym, a zatem organy przedsiębiorstw państwowych podejmują samodzielnie decyzję i organizują działania we wszystkich sferach zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonywania zadań, a organy państwowe mogą ingerować tylko w wypadkach przewidzianych ustawą.

Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są w specjalnym trybie.

Tym organem tworzącym państwowe przedsiębiorstwa jest organ założycielski i ten status ustawa zastrzega dla(jest to język starożytny, bo nie było nowelizacji):

1) naczelne oraz centralne organy administracji państwowej,

2) Narodowy Bank Polski i banki państwowe.

Nasuwa się pytani po co to dzisiaj?

Może tworzyć również inny organ, ale dopiero po porozumieniu się z naczelnym lub centralnym organem administracji państwowej właściwym ze względu na rodzaj tworzenia przedsiębiorstwa państwowego.

Organy założycielskie mogą tworzyć przedsiębiorstwa państwowe w drodze postępowania przygotowawczego (art. 9 u.p.p.), którego celem jest zbadanie celu i potrzeby założenia przedsiębiorstwa państwowego. Powoływany jest zespół, który zbiera niezbędne dokumenty i ustala stan faktyczny i na ich podstawie przedstawia organowi założycielskiemu własną opinię. Opinia ta nie ma charakteru wiążącego, nawet gdy jest to opinia negatywna.

Po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego , po zapoznaniu się z treścią opinii organ założycielski podejmuje akt o utworzeniu przedsiębiorstwa – tzw. akt erekcyjny przedsiębiorstwa państwowego.

W akcie erekcyjnym muszą być rozstrzygnięte następujące kwestie (art. 7 u.p.p.):

• Nazwa;

• Siedziba;

• Rodzaj działalności;

• Przedmiot działalności gospodarczej;

Akt erekcyjny państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej może dodatkowo określać zasady i warunki powoływania zakładów, filii, oddziałów i innych jednostek wewnętrznych organizacyjnych, które sporządzają bilans.

A zatem może mieć szerszą formułę rozstrzygania, gdyż może rozstrzygać o strukturze przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako(art. 5 u.p.p.):

1) przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,

2) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej;

Są to 2 rodzaje państwowych przedsiębiorstw, które mogą być tworzone w trybie ustawy z 1981r., ale art. 3 przewiduje nową kategorię.

Art. 3. u.p.p.

1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi zakres stosowania przepisów ustawy do przedsiębiorstw państwowych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych i Narodowemu Bankowi Polskiemu.

1a. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb działalności przedsiębiorstw, o których mowa w ust. 1, w sprawach, do których na podstawie ust. 1 nie stosuje się przepisów niniejszej ustawy.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi również zakres stosowania przepisów ustawy do przedsiębiorstw państwowych wykonujących w całości lub w przeważającej części zadania dla potrzeb obronności i bezpieczeństwa Państwa, a także do wykonujących te zadania jednostek organizacyjnych innych przedsiębiorstw.

Jednak te 2 rodzaje przedsiębiorstw państwowych zawarte w art. 5 u.p.p. są rodzajami podstawowymi.

Przedsiębiorstwa państwowe użyteczności publicznej skonstruowane są przez ustawodawcę jako podmioty mające na celu bieżące i nieprzerwane zaspakajanie potrzeb ludności.

Treść art. 6 u.p.p. wyznacza zakres przedmiotowy państwowych przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Jest to jednak katalog archaiczny, bo te sfery stały się obszarem działania i aktywności jednostek samorządu terytorialnego i są to obszary działalności komunalnej.

Art. 6.

1. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie:

1) inżynierii sanitarnej,

2) komunikacji miejskiej,

3) zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną,

4) zarządu państwowymi zasobami lokalowymi,

5) zarządu państwowymi terenami zielonymi,

6) (uchylony),

7) usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych,

8) usług kulturalnych.

2. Organ założycielski, w granicach obowiązujących przepisów, określa zakres i warunki, na jakich przedsiębiorstwa użyteczności publicznej obowiązane są świadczyć usługi na rzecz ludności.

3. Organ założycielski ma obowiązek dotowania działalności przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, którego działalność jest nierentowna, ale konieczna ze względu na potrzebę zaspokajania potrzeb ludności.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa warunki i zasady działania przedsiębiorstw użyteczności publicznej.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej to nowa formuła wynikająca z ustawy z 1981r. Wcześniej istniało dosyć ciekawe rozwiązanie. Przedsiębiorstwa państwowe dzieliły się na przedsiębiorstwa budżetowe i przedsiębiorstwa prowadzone na zasadach rozrachunku gospodarczego.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają szczególny status, odrębnie są uregulowane zasady ich prowadzenia i finansowania. Wynika to z tego, że organ założycielski musi dotować przedsiębiorstwa, jeśli jego działalność okazała się nierentowna a była konieczna dla zaspokajania potrzeb ludności.

Szczegóły zawarte są w rozdziale I rozporządzenia wykonawczego do ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z XI.1981r. w sprawie wykonania ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.

Ustawodawca zapomniał o nowelizacji ustawy z 1981r. i w 2002r. jedynie co uczynił to wydał tekst ujednolicony, ale R.M. całkowicie zapomniała o istnieniu aktu wykonawczego do tej ustawy. Po roku 1990 nastąpiła całkowita stagnacja co do zmian. Jedynie poprzez dezaktualizację stał się on aktem nieobowiązującym, ale nie miała miejsca formalna zmiana lub uchylenie tego aktu i zastąpienie go innym.

Przedsiębiorstwa państwowe działają na podstawie statusu, który uchwalany jest wewnątrz przedsiębiorstwa. A zatem samo przedsiębiorstwo określa pewne reguły, zasady, w oparciu o które prowadzi działalność gospodarczą.

Status uchwala Ogólne Zebranie na wniosek Dyrektora Przedsiębiorstwa. I tylko dla przedsiębiorstw użyteczności publicznej status musi być zatwierdzony przez organ założycielski.

Status jest to podstawowy akt prawa wewnętrznego danego przedsiębiorstwa, a zatem można powiedzieć, że sytuację prawną przedsiębiorstw kształtują:

1. ustawa;

2. akt o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego;

3. statut.

Wśród postanowień statutowych znajduje się m.in.:

• uregulowana jest struktura organizacyjna;

• inne sprawy przewidziane w ustawie i zakres tych treści zgodnie z przepisami zawartymi w rozdziale VII ustawy z 1981r.;

Przedsiębiorstwa państwowe podlegają wpisowi do KRS, do właściwego rejestru, jakim jest rejestr przedsiębiorców w ramach KRS i uzyskują osobowość prawną chwilą dokonania wpisu.

W toku działalności przedsiębiorstwa może dochodzić do przekształceń, ale u.p.p. przewiduje tylko 2 formy, tzn.:

1. łączenie przedsiębiorstw;

2. podział przedsiębiorstwa;

Przedsiębiorstwo państwowe może być zlikwidowane, jeśli zachodzą przesłanki wskazane w art. 19 u.p.p.

Tutaj pojawia się pewna wątpliwość. Czy można zastosować rozwiązanie zawarte w rozporządzeniu o wykonaniu ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.

Na początku lat 90 ta materia została podniesiona do rangi ustawowej, ale nawet po dokonaniu tej nowelizacji nie pojawiła się przesłanka celowościowa w art. 19 u.p.p. Natomiast rozporządzenie przewiduje możliwość zlikwidowania przedsiębiorstwa państwowego jeśli ustało lub zmniejszyło się zapotrzebowanie na działalność tego rodzaju. Wynika stąd problem, gdyż ta przesłanka nie jest wskazana w art. 19 u.p.p., a wraz z uregulowaniem tej materii w ustawie nie można powoływać się na tą przesłankę zawartą w rozporządzeniu przy podawaniu powodu likwidacji przedsiębiorstwa.

Należy jednak brać ją pod uwagę jako jedną z przesłanek likwidacji.

Art. 19. u.p.p.

1. Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego może nastąpić, jeżeli:

1) przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą ze stratą w ciągu kolejnych sześciu miesięcy,

1a) (skreślony),

2) prawomocnym wyrokiem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną zakazano przedsiębiorstwu działania we wszystkich dziedzinach objętych dotychczasowym przedmiotem działania, a przedsiębiorstwo nie podjęło działalności w innej dziedzinie.

3) z wnioskiem takim zwróci się zarząd komisaryczny,

4) ponad połowę aktywów ogółem przedsiębiorstwa łącznie:

a) stanowią udziały, inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub obligacje,

b) oddano do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego.

2. Decyzję o likwidacji podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy bądź na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa, o ile minister właściwy do spraw Skarbu Państwa nie zgłosi sprzeciwu, wraz z uzasadnieniem, w terminie dwóch tygodni.

Przedsiębiorstwo państwowe może być postawione w stan upadłości.

Było to przewidziane w ustawie od samego początku, ale dopiero w 1983r. Sejm uchwalił ustawę o poprawie gospodarki przedsiębiorstwa państwowego oraz o jego upadłości. Została ona uchylona na początku lat 90, gdy nastąpiła nowelizacja przedwojennej regulacji dotyczącej prawa upadłościowego. Wówczas ustawodawca wprowadził zdolność upadłościową przedsiębiorstw państwowych, a te przepisy dotyczące postępowania naprawczego wprowadził do u.p.p. Dotyczy tego ostatni rozdział.

Przedsiębiorstwa państwowe na ogólnych zasadach posiadają zdolność upadłościową i mogą być postawione w stan upadłości. Reguluje to dzisiaj ustawa prawo upadłościowe i naprawcze.

W przedsiębiorstwach państwowych działają organy i są nimi:

• Ogólne Zebranie Pracowników;

• Rada Pracownicza Przedsiębiorstwa;

• Dyrektor Przedsiębiorstwa;

Ogólne Zebranie Pracowników i Rada Pracownicza Przedsiębiorstwa są też organami samorządowej załogi przedsiębiorstwa państwowego.

To wyliczenie jest właściwe dla administracyjno-prawnych stosunków wewnątrz kierowniczych, bo te 2 pracownicze organy będące organami przedsiębiorstw mogą reprezentować przedsiębiorstwo na zewnątrz tylko na wypadek sporu z organem założycielskim na tle nadzoru i wewnętrznych sporów między Radą Pracowniczą i Dyrektorem Przedsiębiorstwa.

Ogólną formułą jest to, że Dyrektor Przedsiębiorstwa kieruje działalnością przedsiębiorstwa państwowego i reprezentuje na zewnątrz. Jest on organem wykonawczym w zakresie wykonywania przez Ogólne Zebranie Pracowników i Radę Pracowniczą Przedsiębiorstwa kompetencji stanowiących, przyznanych tym organom na mocy ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.

Formuła partycypacyjna wynika z tego, że załoga uczestniczy w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym wespół z Dyrektorem Przedsiębiorstwa. Zakres kompetencji organów samorządowych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstw państwowych zakreśla u.p.p., a w pozostałych kwestiach reguluje to właściwy Dyrektor Przedsiębiorstwa.

Dyrektor Przedsiębiorstwa jest organem powoływanym w szczególnym trybie – jest to obligatoryjny tryb konkursowy. Kompetencje powołania i odwołania Dyrektora Przedsiębiorstwa posiada Rada Pracownicza, zaś w nielicznych przypadkach przysługuje organowi założycielskiemu, np. nowo tworzone przedsiębiorstwo – wówczas organ założycielski powołuje Dyrektora Przedsiębiorstwa. Przypadki te są enumeratywnie wyliczone w ustawie.

Zasady działalności przedsiębiorstw państwowych:

1. Zasada funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych:

Nastąpiła zamiana określania zasad funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych. W miejsce uświęconego rozrachunku gospodarczego wprowadził ustawodawca zasadę rachunku ekonomicznego i zasadę racjonalnego gospodarowania.

Tamta zasada nie została nigdy wyjaśniona na gruncie przepisów ustaw ani przez doktrynę. Nikt nie był w stanie wyjaśnić co ona oznacza.

Przepisy przedwojenne i sprzed 1950r. były oparte na zasadach gospodarki handlowej, ale kiedy w 1958r. wprowadzono zasadę rozrachunku gospodarczego wówczas ta przejrzystość zniknęła.

1. Mienie przedsiębiorstw państwowych:

Gospodarują one mieniem przekazanym w drodze tzw. pierwszego wyposażenia. Oznacza to, że organ założycielski tworząc przedsiębiorstwo państwowe musi je wyposażyć w środki niezbędne do prowadzenia przedsiębiorstwa. A przedsiębiorstwo państwowe gospodarujące wydzielonym i nabytym mieniem ma obowiązek zapewnić jego ochronę.

Ustawa nie rozstrzyga jakimi uprawnieniami dysponuje przedsiębiorstwo wobec mienia będącego do jego dyspozycji, choć z drugiej strony daje możliwość zbycia majątku zaliczanego do rzeczywistego majątku trwałego – ale jest tu zastrzeżona forma, jaką jest przetarg publiczny.

Po likwidacji przedsiębiorstwa państwowego te składniki majątku pozostające po likwidacji przejmuje minister Skarbu Państwa.

1. Ustawa wprowadziła, choć nie od początku, formułę tzw. kontraktu menadżerskiego.

W umowie o zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym, którą może zawrzeć organ założycielski przedsiębiorstwa z osobą prawną lub osobą fizyczną.

Ustawa nie rozstrzyga materialnych przesłanek niezadowolenia owych ustawowych organów.

Umowa taka może być podpisana z inicjatywy organu założycielskiego lub na wniosek Rady Pracowniczej Przedsiębiorstwa. Konsekwencją jej podpisania jest powierzenie kierowania przedsiębiorstwem państwowym zarządcy. Równa się to z odwołaniem Dyrektora Przedsiębiorstwa przez organ założycielski, a organy samorządowe rozwiązują się z mocy prawa. Z chwilą ustanowienia zarządu zarząd przejmuje jednoosobowe kierownictwo nad przedsiębiorstwem państwowym i jeśli organ zarządczy odda swoje obowiązki organowi założycielskiemu wówczas on ustanawia Radę Nadzorczą i jej powierza stałe wykonywanie nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa.

1. Nadzór nad przedsiębiorstwem państwowym wykonywany jest co do zasady przez organ założycielski, który dokonuje kontroli i oceny działalności przedsiębiorstwa państwowego i pracy Dyrektora Przedsiębiorstwa. Organ założycielski ma prawo władczego wkraczania, ale tylko w sytuacjach kiedy ustawa tak stanowi.

Nie ma jednak ograniczeń, że organ założycielski nie może powierzyć wykonywania swoich kompetencji innym pomiotom. Akt erekcyjny może stanowić, że np. kompetencje organu założycielskiego w zakresie nadzoru zostaną przekazane Radzie Nadzorczej.

Konstrukcja nadzoru dająca prawo władczego wkraczania, ale tylko w sytuacjach wskazanych w ustawie jest wyrazem koncepcji nadzoru ograniczonego.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że przedsiębiorstwo zostało wyposażone w środki ochrony, dzięki którym może bronić swojej samodzielności.

Wobec uprawnień nadzorczych Dyrektor Przedsiębiorstwa i Rada Pracownicza Przedsiębiorstwa ma prawo wniesienia sprzeciwu wobec decyzji podjętej wobec przedsiębiorstwa państwowego przez organ nadzoru. Sprzeciw ten może być wniesiony w ciągu 7 dni od dnia doręczenia decyzji nadzorczej.

Może również dojść do wstrzymania wykonania decyzji.

Tym samym organowi przysługuje prawo skierowania sporu na drogę sądową, a sąd w terminie 14 dni od dnia wniesienia skargi wyznacza termin rozprawy.

Powstaje jednak pewien problem. Czy to prawo sprzeciwu jest nieograniczone?

Są 2 stanowiska.

Pierwsze stanowi, że przedsiębiorstwo państwowe ma nieograniczone prawo sprzeciwu, a zatem może z niego skorzystać w każdym przypadku.

Zwolennicy tego stanowiska argumentują je w taki sposób, że przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielne, a zatem istnieje domniemanie kompetencji organów przedsiębiorstwa. Sam organ założycielski wykonując nadzór ma natomiast ograniczone możliwości ingerowania władczego.

Zwolennicy drugiego stanowiska sądzą, że przedsiębiorstwom państwowym przysługuje ograniczone prawo sprzeciwu. Oznacza to, że przedsiębiorstwo może wzruszyć decyzję nadzorczą tylko w przypadkach, kiedy ustawa na to zezwala lub kiedy odsyła do art. 63 u.p.p. Rodzi to wówczas skutek zawieszający.

Art. 63. u.p.p.

1. Dyrektorowi przedsiębiorstwa oraz radzie pracowniczej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu w stosunku do decyzji podjętych wobec przedsiębiorstwa przez organ sprawujący nad nim nadzór.

2. Sprzeciw wraz z jego uzasadnieniem wnosi się do organu, który decyzję wydał, w terminie siedmiu dni od daty jej przekazania. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie decyzji.

3. W razie podtrzymania decyzji przez organ, do którego został skierowany sprzeciw, dyrektorowi przedsiębiorstwa oraz radzie pracowniczej przysługuje prawo wniesienia w ciągu siedmiu dni sprawy do sądu. Sąd w terminie czternastu dni wyznacza rozprawę.

Art. 60. u.p.p.

1. Organ założycielski ma prawo nałożyć na przedsiębiorstwo obowiązek wprowadzenia do planu przedsiębiorstwa zadania lub wyznaczyć przedsiębiorstwu zadanie poza planem, jeżeli jest to niezbędne ze względu na potrzeby obrony kraju, w wypadku klęski żywiołowej bądź w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych.

2. W wypadku określonym w ust. 1 organ założycielski zapewnia przedsiębiorstwu środki niezbędne do wykonania nałożonego na przedsiębiorstwo zadania.

3. Wykonanie zadania następuje na podstawie umowy zawartej między przedsiębiorstwem a jednostką organizacyjną wskazaną przy nakładaniu zadania.

Art. 60 u.p.p. przewiduje, że "organ założycielski może nałożyć obowiązek…". Ustanawiając taką możliwość ustawodawca obwarował to, że organ założycielski zapewni środki niezbędne do wykonania tego dodatkowego zadania. Wykonanie tego zadania następuje na podstawie umowy zawartej między przedsiębiorstwem a jednostką organizacyjną nakładającą ten obowiązek.

A zatem rodzi się pytanie czemu ustawodawca nie odsyła do art. 63 u.p.p. ani nie przewidział prawa sprzeciwu?

Art. 61. u.p.p.

Organ założycielski, w razie stwierdzenia, że decyzja dyrektora jest sprzeczna z prawem, wstrzymuje jej wykonanie oraz zobowiązuje dyrektora do jej zmiany lub cofnięcia.

Również w art. 61 u.p.p. nie ma odesłania do art. 63 u.p.p. ani nie ma prawa sprzeciwu. Jeśli spojrzy się na inne przepisy tej ustawy to znajdzie się więcej takich przykładów.

A zatem powstaje pytanie czy był to celowy zabieg ustawodawcy?

Wydaje się, że chyba raczej tak. Ustawodawca nie zrobił tego przez przypadek, ale celowo. A zatem chyba raczej organ posiada prawo sprzeciwu, kiedy ustawodawca przewidział taką możliwość lub gdy odsyła do odpowiedniego stosowania art. 63 u.p.p.

Mamy 3 przesłanki w art. 60 u.p.p. (ekstraordynarne):

• Obrona kraju;

• Klęska;

• Wykonywanie zobowiązań międzynarodowych;

Czyli organ nie może nałożyć obowiązku realizowania dodatkowych zadań jeśli nie wystąpi jedna z wyżej wymienionych przesłanek (trudno przecież przewidzieć, że będzie miała miejsce np. klęska żywiołowa i uwzględnić to w statucie).

Tak samo kuriozalnym byłoby zastosowanie nieograniczonego prawa sprzeciwu wobec art. 61 u.p.p.. Byłoby to sprzeczne z prawem.

Nie powinno tu być prawa sprzeciwu.

Należy odróżniać sprzeczność z prawem z niezgodnością z prawem!!!

Prowadzący jest zwolennikiem drugiego stanowiska.

Nawet w sytuacji, gdy nie przysługuje prawo sprzeciwu to przedsiębiorstwo nie ucierpi na tym finansowo, bo jeśli wykona dodatkowe zadanie i dozna z tego powodu szkody to może się domagać od organu nadzorczego odszkodowania na zasadach ogólnych. Z żądaniem może wystąpić Rada Pracownicza lub Dyrektor, a o tym czy odszkodowanie się należy rozstrzyga sąd.

Najlepszym przykładem jest na to art. 2 ust. 2 u.p.p. przy zastosowaniu art. 60 u.p.p.

A zatem jeśli przepisy ustawy przewidują możliwość działania ingerującego w trybie władczym to trzeba jeszcze sprawdzić czy też ustawodawca przewidział prawo sprzeciwu, bo jeśli nie to wówczas ono nie przysługuje.

Art. 2. u.p.p.

1. Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania zadań przedsiębiorstwa.

2. Organy państwowe mogą podejmować decyzje w zakresie działalności przedsiębiorstwa państwowego tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi

SN opowiada się za stanowiskiem pierwszym. Argumentuje to faktem, że ustawodawca nie zastrzegł w art. 63 u.p.p., że jest to prawo ograniczone.

Przedsiębiorstwo nie może być jednak wyposażone w pełnią autonomię, gdyż po to jest nadzór przewidziany aby kontrolować sposób realizacji zadań przez przedsiębiorstwo.

Stosunek między przedsiębiorstwem państwowym a organem założycielskim nazywa się mianem nadzoru założycielskiego, ale jest on wąsko zakreślony, gdyż organ założycielski nie może ingerować w każdej sprawie.

Jednym elementem wyróżniającym przedsiębiorstwo państwowe jest formuła postępowania naprawczego – przepisy zawarte w rozdziale XIII ustawy.

Art. 65. u.p.p.

1. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą, organ założycielski w porozumieniu z ministrem właściwy do spraw finansów publicznych może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny.

1a. Z przyczyn określonych w art. 37a ust. 1 pkt 4 organ założycielski może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny.

1b. Od decyzji organu założycielskiego, o których mowa w ust. 1 i 1a, nie przysługuje sprzeciw.

2. Zarząd komisaryczny ustanawia się na czas oznaczony.

3. Ustanowienie zarządu komisarycznego i jego uchylenie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Powołanie zarządu komisarycznego jest tylko dopuszczalne w celu sanacji, naprawienia gospodarczego.

Przepisy prawa upadłościowego i naprawczego w pełnie respektują tą samodzielność przedsiębiorstw państwowych, gdyż rozdział XIII to lex specialis derogat legi generalia wobec ustawy prawo upadłościowe i naprawcze. Trzeba te regulacje rozpatrywać jednak łącznie, gdyż postanowienia ustawy z 1981r. były dobre, ale w latach 80, a zmiany lat 90 spowodowały, że nie do końca przepisy tej ustawy są adekwatne do rzeczywistości i chyba powinny zostać wprowadzone jakieś zmiany.

To co doprowadzi do agonii przedsiębiorstw państwowych, to nie 4 S, tak jak ironizowali niektórzy, ale tzw. trójkąt decyzyjny bermudzki, który w przedsiębiorstwach oznacza:

• Dyrektor;

• Organy Samorządowe;

• Związki Zawodowe.

Wynika to z tego, że albo organy samorządowe nie popierają pomysłów, albo związki zawodowe się sprzeciwiają uzgodnieniom Dyrektora i organów samorządowych.

Problem często powstaje w związku z konicznością podjęcia decyzji na temat podziału i przeznaczenia środków wyprodukowanych przez przedsiębiorstwa państwowe. Najczęściej jednak nie są one przeznaczane na inwestycje, ale wykorzystywane są jako premie dla członków czy załogi itd. Zazwyczaj zyski są "przejadane" przez samo przedsiębiorstwo, a organy samorządowe i związki zawodowe tłumaczą to faktem, że skoro są to przedsiębiorstwa państwowe to państwo powinno je dofinansowywać.

Dlatego też jest to może przyczyną nie podjęcia próby stworzenia nowej formy organizacyjno-prawnej, w której miałyby funkcjonować przedsiębiorstwa państwowe w warunkach gospodarki rynkowej.

Należy pamiętać, że nie wszystkie przedsiębiorstwa działają na podstawie przepisów u.p.p., ale na podstawie odrębnych ustaw, np. polskie linie lotnicze, poczta polska, PKP.

Wykład XIII – 26.I.2007

Komercjalizacja to problem polityczny a nie prawny.

13.VII.1990r. uchwalono ustawę o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Był to pierwszy z procesów dokonywanych przekształceń. Najbardziej spektakularną zmianą była jednak komunalizacja przedsiębiorstw państwowych, która nastąpiła na podstawie uchwalonej 8.III.1990r. ustawy o samorządzie terytorialnym (dzisiaj ta ustawa nazywa się o samorządzie gminnym).

Na mocy tej ustawy dotychczasowy majątek gospodarczy przechodził na własność gmin jako mienie komunalne.

Pozostawał on nadal w sektorze publicznym.

W sektorze przedsiębiorstw państwowych dwutorowo zostały wprowadzane zmiany własnościowe. Bowiem w 1990r. nastąpiła również nowelizacja ustawy o nieruchomościach gruntowych i wywłaszczeniu nieruchomości (29.IX). Na jej podstawie następowała prywatyzacja przedsiębiorstw rolnych.

Prywatyzacja przedsiębiorstw "przemysłowych" natomiast następowała na podstawie ustawy lipcowej o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Przewidywała ona 2 główne ścieżki prywatyzacji:

1. na drodze kapitałowej;

2. na drodze likwidacji;

1. Prywatyzacja na drodze kapitałowej:

Dokonywano przekształceń przedsiębiorstw państwowych w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Polegało to na sprzedaży akcji lub udziałów osobom trzecim.

1. Prywatyzacja na drodze likwidacji:

Można było sprzedać, wydzierżawić lub wnieść je do spółki.

Nie wszystkie formy były prywatyzacjami w czystej postaci tylko ta pierwsza w pełni prywatyzowała. Następowało przejście własności SP w ręce prywatne.

Były również przewidziane szczególne formy.

Można mieć wątpliwość czy to w ogóle była prywatyzacja.

Często SP wnosił majątek do spółki stąd nadal faktycznie była to własność SP.

Prywatyzacja następowała w drodze indywidualnej, gdyż nie wszystkie przedsiębiorstwa państwowe funkcjonowały na podstawie u.p.p.

Dosyć szybko dokonano nowelizacji ustaw szczególnych, na podstawie których działały inne przedsiębiorstwa państwowe.

Spółka SP – telekom S.A., Polskie linie lotnicze Lot. Prywatyzowano banki. Najpóźniej zmiany prywatyzacyjne dotknęły dawne państwowe zakłady energetyczne, ciepłownie i PKP.

W 1993r. została uchwalona ustawa dotyczące zasad dokonywania reform w sektorze węglowym itd.

Ustawa lipcowa miała duży wpływ na prywatyzację, ale dotyczyła tylko przedsiębiorstw państwowych działających na podstawie u.p.p.

Procesy prywatyzacyjne były prowadzone indywidualnie.

Z czasem pojawiły się głosy krytyki, które wskazywały, że te zmiany należy przeprowadzać szybciej. W dobie transformacji zrodziła się koncepcja uwłaszczenia społeczeństwa. Co prawda wykonywano reformę prywatyzacyjną, ale nie było to rozstrzygnięte przez społeczeństwo.

Narodziła się również koncepcja Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, którymi objęto 500 przedsiębiorstw państwowych, w tym jednoosobowe spółki SP. Stworzono 15 funduszy inwestycyjnych, do których przydzielano administracyjnie z 1, 2 i 3 półki przedsiębiorstwa państwowe, aby każdy z tych funduszy reprezentował zbliżony poziom majątkowy. Głównym celem funduszy było pomnażanie majątku przedsiębiorstw. Społeczeństwo dostało świadectwa udziałowe i zaczęto 2 etap reformy. Przyśpieszono procesy prywatyzacyjne.

Narastała krytyka wobec ustawy z 1990r. Stwierdzono, że nie nadąża za zmianami, które następują. 3.II.1993r. ustawodawca uchwalił ustawę o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz o zmianie niektórych ustaw.– znalazły się tam przepisy dotyczące tzw. bankowego postępowania ugodowego i objęto nimi wierzytelności SP.

Uważano, że dla tych procesów powinno się stworzyć wszystko od nowa, począwszy od podstaw prawnych.

W ramach postępowania ugodowego dawni wierzyciele stawali się akcjonariuszami lub udziałowcami utworzonych spółek SP (były to spółki akcyjne lub z o.o.).

W 1996r. została uchwalona nowa ustawa prywatyzacyjna o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Część z tych regulacji nie spodobała się prezydentowi i zaskarżył je do TK, który w połowie podzielił pogląd prezydenta. Niezgodność dotyczyła istotnych elementów ustawy i dlatego konstrukcja w niej przewidziana się posypała i konieczne było opracowanie nowego projektu.

Druga ustawa komercjalizacyjna została uchwalona także w 1996r. Często na jej temat wypowiadał się T.K.

Pojawił się nowy termin – komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych.

Nie było to nic nowego, gdyż już w rozporządzeniu Prezydenta RP z 1927r. ten termin był już użyty, ale nie był on wówczas wyjaśniony.

Wiele osób komentowało, że chodzi o sam proces prywatyzacji, ale oparty na ekonomii i prawie. Chodziło o wymuszenie efektywności działania tych przedsiębiorstw państwowych i stosowania przez nich rachunku ekonomicznego.

Jednak ta komercjalizacja z 1996r. ma inny wymiar, gdyż chodziło tu o przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki SP.

Proces komercjalizacji można rozpatrywać z kilku stron.

Dokonywanie komercjalizacji może nastąpić bez zakończenia działań likwidacyjnych. Wykreślano wówczas z rejestru przedsiębiorstwa państwowe i w ich miejsce tworzono jednoosobowe spółki SP.

Art. 1 ust. 1 u.k.p.p.p. zawiera definicję komercjalizacji

Art. 1. u.k.p.p.p.

1. Komercjalizacja, w rozumieniu ustawy, polega na przekształceniu przedsiębiorstwa

państwowego w spółkę; jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka

ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo

państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków.

(…)

A zatem przewidywano pełną kontynuację.

Były z tym kłopoty. Głównie problemy sprawiały przepisy podatkowe, gdyż nie mogły być stosowane dotychczasowe ulgi podatkowe przewidziane dla przedsiębiorstw państwowych..

Specjalne formy regulowały prowadzenie działalności gospodarczej czy też dotyczyły osób zatrudnianych w przedsiębiorstwie państwowym, np. czy może mieć ochroniarz broń czy już nie.

W pewnym okresie rozwinęło się orzecznictwo NSA na ten temat, ale było to bardzo ostrożne.

Należało zatem uwzględnić ten proces transformacji (przeobrażenie organizacyjne) i oprzeć działalność na innych zasadach niż tych, na których do tej pory swoją działalność opierały przedsiębiorstw państwowych.

Ustawodawca przewidział podział procesów – model trójdzielny prywatyzacji.

Dał on zatem możliwość wyboru:

1. komercjalizacja, tzw. samoistna – w innym celu niż prywatyzacja (było to rozwiązanie szczególne, ale bliższe formule z 1927r.);

2. w celu prywatyzacji;

3. komercjalizacja z konwersją wierzytelności – ustawa z 1990r. Ustawodawca dał zadłużonym przedsiębiorstwom państwowym, które niezrealizowany swoich zobowiązań ostatnią szansę. (rozdział III ustawy z 1996r.)

Można ją było prowadzić na podstawie wniosku ministra SP w ciągu 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Była to kontynuacja ustawy z 1993r., która dotyczyła bankowego postępowania ugodowego.

Ustawa z 1993r. przestała obowiązywać, bo nie można było wszcząć postępowania ugodowego, a przepisy obowiązywały po to aby tylko dokończyć te postępowania, które się rozpoczęły w ciągu 2 lat od 1993r (a zatem od dnia, w którym weszła w życie ustawa).

Komercjalizacja przekształcała przedsiębiorstwo państwowe w spółkę z o.o. z udziałem wierzycieli.

Mieliśmy do czynienia z wierzytelnościami konwertowanymi – tzn. zamiennymi na udziały i częściowo umarzalnymi. Zaś te co nie podlegały umorzeniu to obciążały tę spółkę z o.o. przy czym po upływie roku do przekształcenia zaczynała spłacać zadłużenie w rocznych ratach.

Były to bardzo liberalne warunki.

Część z tych procesów, które ustawodawca nazwał prywatyzacją bezpośrednią w ustawie z 1996r. przyjęte zostało z ustawy lipcowej.

Terminem prywatyzacji ustawodawca objął (art. 1 u.k.p. z 1996r.):

• udostępnianie akcji osobom trzecim;

  • obejmowanie akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez osoby trzecie;

• sprzedaż;

• wydzierżawienie majątku;

• oddanie do odpłatnego korzystania;

Postępowanie prywatyzacyjne przeprowadzał minister Skarbu Państwa, a prywatyzacji bezpośredniej z wyłączeniem udostępniania akcji osobom trzecim dokonywał organ założycielski.

Przepisy dotyczące komercjalizacji i prywatyzacji już w 1996r. uległy dużej zmianie.

Ustawa z 12.V.2006r. dokonano zmiany ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji dodając „komunalizację w celu komunalizacji”, natomiast zrezygnowano z komunalizacji samoistnej.

Od dawna natomiast nie obowiązywały przepisy dotyczące komercjalizacja z konwersją wierzytelności.

A zatem mamy 2 typy prywatyzacji:

1. w celu prywatyzacji;

2. w celu komunalizacji;

Ustawodawca skreślił przepisy dotyczące komunalizacji samoistnej, bo w ustawie z 2006r. mamy art.5, który stanow3i, że do dnia 30 czerwca2007r. minister właściwy do spraw SP dokona komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych działających na podstawie ustawy z dnia 25.IX.1981r. o przedsiębiorstwach państwowych, dla których minister właściwy do spraw SP jest organem założycielskim.

Był to akt zniesienia przedsiębiorstw państwowych, ale oczywiście tylko tych, które działały i działają na podstawie u.p.p.

Projekt ustawy majowej skrytykowany był przez prof. Pawłowicza.

A zatem zastąpiono formę przedsiębiorstw państwowych jednoosobową spółkę SP.

To rozwiązanie wzorowano na rozwiązaniach przewidzianych dla podmiotów prywatnych.

2.KOMUNALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA:

Te regulacje pochodzą z okresu po 1990r. Wcześniejsze regulacje dotyczące komunalnej działalności gospodarczej były uchylone, gdyż dotyczyły dawnego systemu Rad Narodowych.

Kiedy ustawą z 3.III.1990r. powołano gminy ustawodawca musiał odnieść się do tej problematyki.

Podstawą prawną tego zagadnienia są 2 rodzaje aktów prawnych:

1. ustawy ustrojowe:

   • ustawa z 8.III.1990r. o samorządzie gminnym;

   • ustawa z 5.VI.1998r. o samorządzie powiatowym;

   • ustawa z 5.VI,1998r. o samorządzie województwa;

2. ustawa z 20.XII.1996r. o gospodarce komunalnej:

Ta ustawa była długo wyczekiwana przez gminy. Ponad 5 lat ustawodawca nie mógł podjąć decyzji o kształcie nowej gospodarki komunalnej.

Przepisy wprowadzające ustawę z 8.III.1990r. zawierały rozwiązania przejściowe, bo miały one obowiązywać tylko do czasu wyboru formy organizacyjno-prawnej. Do przedsiębiorstw komunalnych stosowano odpowiednio przepisy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.

Gminom wyznaczono długi termin wyboru, czy, a jeśli tak to w jakiej formie chcą prowadzić działalność gospodarczą. Przepisy nie ograniczały wyboru formy. Projekt jednak szedł w tym kierunku, aby ograniczyć je do zakładu budżetowego albo do spółki prawa handlowego.

Gminy uzyskały dość szeroki zakres uprawnień w tym zakresie. Dosyć ciekawą przyczyną jest powód nadania przez ustawodawcę takiej swobody. Wynikało to z tego, że ustawodawca coraz więcej zadań własnych i zleconych nadawał gminom. Nie gwarantował nic w zamian z budżetu, stąd można powiedzieć, że po części w ten sposób zadbał o ich interesy, aby mogły zdobyć środki na realizację tych zadań.

W 1992r. został wprowadzony przepis zakazujący prowadzenie działalności publicznej w innej sferze niż użyteczność publiczna. Nową refleksję ustawodawca podjął na ten temat dopiero w 1996r.

20.XII.1996r. została uchwalona ustawa o gospodarce komunalnej. Obowiązuje ona do dzisiaj. W różnym stopniu odnosi się ona do poszczególnych szczebli jednostek samorządu terytorialnego. W największym stopniu dotyczy ona gmin, a w najmniejszym województw.

Zróżnicowano warunki prowadzenia działalności gospodarczej między tymi szczeblami samorządu terytorialnego.

1. Gminy:

Stanowi o tym art. 9 u.s.g. z 1990r., który daje możliwość prowadzenia działalności polegającej na wykonywaniu zadań o charakterze użyteczności publicznej i działalności wykraczającej poza tą sferę.

Jednocześnie ustawa nie określa zasad i warunków prowadzenia tej działalności gospodarczej. W tym celu ustawodawca odsyła do innej ustawy, która została uchwalona dopiero w 1996r.

Art. 9. u.s.t.

1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.

3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.

4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

1. Powiaty:

Nie mogą prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. Natomiast działalność w sferze użyteczności publicznej może prowadzić jednoosobowy organ lub zawierać umowy z innymi podmiotami (podobnie jak gminy) – art. 6 u.s.p. z 1998r.

Art. 6. u.s.p.

1. W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami.

2. Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej.

1. Województwa:

Mogą prowadzić działalność w sferze użyteczności publicznej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, a także mogą przystępować do takich spółek.

Art. 13 określa warunki ograniczonej możliwości prowadzenia komercyjnej działalności gospodarczej.

Art. 13. u.s.w.

1. W sferze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także może przystępować do takich spółek.

2. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne oraz przystępować do nich, jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa.

3. Zasady tworzenia przez województwo spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych oraz przystępowania do nich określa ustawa.

Jest odmiennie uregulowane niż dla samorządu gminnego, gdyż tutaj są szczegóły, a w tamtej ustawie jest tylko odesłanie do innej ustawy.

Województwo może tworzyć spółki z o.o., lub do nich przystępować, jeśli działalność polega na wykonywaniu czynności pomocniczych, edukacyjnych, wydawniczych służących rozwojowi województwa.

Ustawa o gospodarce komunalnej w art. 1 zawiera definicję. Obejmuje ona w szczególności zadania z zakresu użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspakajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Art. 1. u.g.k.

1. Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.

2. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

W świetle ustawy gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności w formach zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego – art. 2 u.g.k.

Przepis ten dotyczy wyłącznie gmin i powiatów, gdyż formy są przewidziane dla województwa w ustawie o województwie samorządowym z 1998r.

Art. 2. u.g.k.

Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach: zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.

Postanowienia dotyczące prowadzenie komercyjnej działalności gospodarczej dotyczą tylko i wyłącznie gmin.

Poza sferą użyteczności publicznej, a zatem dla celów komercyjnych gminy mogą tworzyć lub przystępować do spółek prawa handlowego wyłącznie jeśli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

• istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym,

• występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

Ustawodawca łagodzi ten rygoryzm formułą zawartą w ust 2 art. 10 u.g.k.

Art. 2 u.g.k.

(…)

2. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego

i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia

komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też

rozporządzenie nim w inny sposób, spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

(…)

Chodzi tu o te składniki mienia, które gmina nie potrafi do końca dobrze wykorzystać. Jest to związane z problemem tzw. mienia niechcianego.

Ustawodawca odniósł się w sposób jednoznaczny z problemem tymczasowości.

Art. 14. u.g.k.

1. Przedsiębiorstwa komunalne, w stosunku do których rada gminy do dnia 30 czerwca 1997 r. nie postanowiła o wyborze organizacyjno-prawnej formy lub o ich prywatyzacji, ulegają z dniem 1 lipca 1997 r. przekształceniu w jednoosobową spółkę gminy, z mocy prawa.

2. Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo komunalne, bez względu na charakter prawny tych stosunków.

Ustawodawca rozstrzygnął problem dając gminą szansę wyboru formy organizacyjno-prawnej.

U.g.k. nie jest tak rygorystyczna, gdyż przewiduje w „szczególności”, a nie tylko te 2 formy organizacyjno-prawne.

Ale jeśli chodzi o formę wykonywania komercyjnej działalności gospodarczej przez gminy i województwa to są one ściśle określone przepisami prawa i tylko w takich formach mogą być wykonywane.

Art. 10 u.g.k.

1. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

1) istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym,

2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

2. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób, spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

3. Ograniczenia, dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy.

4. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa handlowego na zasadach i w formach określonych w ustawie o samorządzie województwa.

Można mieć wątpliwości czy jest to rozwiązanie modelowe czy nadal jest to rozwiązanie przejściowe?

Minister Gilowska zapowiadała, że chyba jednak te formy się zmienią. Rozwiązaniem docelowym dla R.M. są spółki gminne i spółki państwowe.

Czy to rozwiązanie jest jednak adekwatne do celu stawianego przez państwo?

Zobaczymy.

Popełniany jest błąd w nadmiernym wykorzystywaniu spółki prawa handlowego dla prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka akcyjna nie jest podmiotem, który do końca "przestrzega wartości chrześcijańskich". Nie jest ona raczej właściwa dla realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej, a przynajmniej nie jest ona adekwatna w każdym przypadku. A zatem powinna być ona wykorzystywana tam, gdzie taka forma jest niezbędna.

Prof. Kosikowski (i ten 2 od książki nie wiem jak on ma) mięli koncepcje utworzenia komunalnych przedsiębiorstw, które byłyby ściśle powiązane z jednostkami samorządu terytorialnego. Byli oni zdania, że można również wykorzystać formę zakładu budżetowego.

Tworząc reformę nie dostrzeżono niebezpieczeństwa, że może to doprowadzić do upadłości jednostki samorządu terytorialnego.

Jednostki samorządu terytorialnego powinny prowadzić działalność gospodarczą tylko w zakresie użyteczności publicznej i to państwo powinno dać środki na ich realizację z budżetu. W innym przypadku musi ona prowadzić działalność komercyjną, aby zapewnić środki na realizację swoich zadań.

Komunalne przepisy dotyczące prowadzenia działalności są lepsze niż te dotyczące jednoosobowych spółek SP.

Zrobić jeszcze koniecznie ochronę konkurencji – ważny temat.