Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami-skala problemu

-globalna – rozchwianie światowego systemu klimatycznego

1. Wytwarza się wiecej CO2 niż jest zuzywane w procesie fotosynt. Efekt cieplarniany=szklarniowy,-topnienie lodowcow, zmniejszenie kontynentow, pustynnienie

2. zmętnienie atmosfery-pyly i aerozole-odbijanie promieniowania słonecznego-ochlodzenie

-kontynentalna-przemieszczanie się zanieczyszczen dziura ozonowa

-krajowa, regionalna, lokalna-szkody w zdrowotności mieszkańców, przyrodzie, gospodarce

Powietrze jest zanieszczyszczone gdy obecność cial obcych lub powazne zakłócenie proporcji jego składników może wywołać szkodliwe efekty lub być uciążliwe dla ludzi.

Monitoring jakości powietrza-zadania:

1. pomiary i ocena jakości powietrza: SO2, NO2, O3, CO, WWA w pyłach, metale (na co najmniej 1 stacji w Polsce)

2. Pomiary tła znieszczyszczenia powietrza atmosf. na stacjach: Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka (programy kontynentalne i globalne) wprowadzono badania metali ciezkich i WWA w powietrzu i pyłach. Badania fazy gazowej, opadu atmosf., przewodności elektrolit., pH.

3. 3 Pomiary chemizmu opadu atmosfer. i ocena depozycji zanieczyszczen do podłoża, aby dostarczyc informacji o ładunku substancji zakwaszających, biogenow i metali ciezkich.

4. Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polska i natężenia promieniowania UV.

Zadanie 1

Przekazywanie info. o krajowych emisjach zanieczyszczen powietrza przez Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji (gazy cieplarniane, pyly, metale ciezkie, lotne związki organiczne, trwale związki organiczne, WWA, ze źródeł: punktowych liniowych obszarowych

Blok: Stan

4 zadania (jak poprzednio)

Dodatkowe nowe zadania

1. ocena tla zanieczyszczenia powietrza metalami ciezkimi i wwa (3 wybranne stacje tla na terenie kraju)

2. Pomiary udzialu wwa w pyle PM 2.5 i PM10

3. Monitoring prekursorow ozonu ( 3 stacje badawcze w PL)

Rodzaje zanieczyszczen powietrza

1. gazowe (CO2, SO2, H2S, O3, węglowodory)

-pylowe

B) pierwotne – emitowane bezpośrednio do atmosf.

- wtorne – powstale w wyniku reakcji chemicznych zachodzące w atmosferze z udzialem zanieczyszczen

Ditlenek siarki SO2-ciezki gaz wolno rozprzestrzeniajacy się, ulega utlenieniu na tlenkow metali lub fotochem. do SO3 i z para wodna tworzy H2SO4-kwasne opady pH <5.5 – tworzy smog kwasny, korozja, destrukcja budowli, schorzenia drog oddechowych, zahamowanie fotosynt. roslin, obniżenie różnorodności gat.

Tlenki azotu

w wysokich temp. azot ulega utlen. do NO, w niskich przechodzi w NO2 . Suma tlenkow azotu przeliczana jest na NO2 i zalezy od temp. i ilości tlenu biorącego udzial w spalaniu azotu. Działanie: NO2 najbardziej toksyczny, w drogach oddech. tworzy kwasy i silnie toksyczne sole, które utleniaja żelazo w hemoglobinie. Tworzy zanieczyszczenia wtorne: mutagenne i teratogenne nitrozo aminy, w powietrzu zwieksza poziom troposferycznego ozonu, tworzy smog fotochemiczny. Gł. źródła tlenokw azotu: energetyka, transport.

CO: produkt niepełnego spalania wegla i jego związków. bez zapachu, silnie toksyczny-wiaze się z hemoglobina, hamuje transport tlenu, wydluza czas rekacji na bodzce, zmniejsza ostrosc widzenia, utrudnia prace serca. Źrodla: spalanie paliw w kotłowniach, piecach i slinikach spalinowych, emisja z hut ( w PL 2). W atmosf. utlenianie CO do CO2. Udział w efekcie cieplar.: antropogen. CO2 (50%), metan 19%, freony 14%, podtlenek azotu 12%.

Weglowodory:

zw. policykliczne (WWA), benzopiren –rakowtorczy, w. chlorowane – ulegaja bioakumulacji i biomagnifikacji, latwo wchodza w reakcje chem. Źrodla: transport energetyka, przemysl petrochem. , produkcja i stosowanie rozpuszczalnikow.

Ozon- jest gazem niezbędnym stratosferze, zas w tropo. szkodliwy. Szkodliwosc gdy stężenia wyższe niż 1 czast. O3 na 50tys. czast. powietrza. U ludzi atakuje układ oddechowy i blony sluzowe, wywyluje raka skory, stres oksydacyjny w komórkach, przyspiesza korozje metali, podrażnienie spojówek oczu. Pozytywne działanie: pyly alkaliczne neutralizuja kwasne opady atmosf. i zakwaszenie gleby. Np. na Górnym Śląsku pomimo duzej emisjo SO2 nie ma kwasnych opadow. Pyły obojętne blokuja powierzchnie ochronna pluc, sprzyjaja infekcjom przez mikroorgan. W wyniku reakcji łańcuchowej w smogu fotochem. zachodzącej glownie na zanieczyszczonych terenach miejskich i przemysłowych, w obecności prom. słonecznego. Znaczny wzrost poziomu ozonu nastepuje, gdy w atmosf. pojawia się nie-metanowe węglowodory (pochodzące glownie nie za spalin). W tych warunkach tlenek azotu zamiast redukowac O3, reaguje z tymi węglowodorami produkując wiele innych subst. organ. jak PAN. Stezenie ozonu na polkuli polnocnej stale wzrasta. Wiekszosc ozonu tworzy się na terenach zurbanizowanych, ale jest latwo przenoszona na tereny wiejskie i osoiaga tam jeszcze wyższe stężenia ponieważ powietrze nie zawiera.. NO, które mogą reagowac z ozonem – PARADOKS OZONOWY

Lista zanieczyszczen powietrza badanych ze względu na ochrone ludzi:

-benzen

-NO2

-SO2

-metale ciezkie

-CO

-O3

-pyl zawieszony-frakcja do 2.5 I 10 PM

Ochrona roslin: SO2, NO2, O3

Realizacja zadan: siec krajowa

Zadania są elementem systemu swiatowego: Global Ozone Observing System

Program: pomiary całkowitej zawartości O3 w atmosf. , pomiary profili ozonowych metoda sondazowa, wyznaczanie pól całkowitej zawartości ozonu na Europą, pomiary natężenia UV, operacyjne informowanie społeczeństwa w przypadku znaczących ubytkow O3 w stratosferze nad obszarem Polski, ocena i analiza danych na tle globalnego zjawiskaubozenia warstwy ozonowej.