Rodzaje akredytywy:

Klasyfikacji akredytywy można dokonać na podstawie różnych kryteriów. Niektóre rodzaje akredytywy znajdują szerokie zastosowanie W handlu zagranicznym i niezbędna jest ich znajomość przez każdego eksportera i importera. Inne występują sporadycznie.

Ze względu na charakter zobowiązania banku otwierającego wyróżniamy:

1. akredytywę odwołalną (revocable credit)– może być odwołana lub zmieniona bez wcześniejszego zawiadomienia beneficjenta-praktycznie w normalnych stosunkach handlowych w handlu zagranicznym nie występują, bo są nie do zaakceptowania przez eksportera;

2. akredytywę nieodwołalną (irrevocable credit) – nie może być zmieniona ani odwołana bez zgody wszystkich zaangażowanych w akredytywę stron czyli: zleceniodawcy, banku otwierającego i potwierdzającego, beneficjenta.

Akredytywa powinna więc wyraźnie wskazywać czy jest odwołalna czy nieodwołalna.

Ze względu na funkcję banku pośredniczącego wyróżniamy:

1. Akredytywę awizowaną (advised credit)– do zadań banku pośredniczącego należy sprawdzanie autentyczności tego dokumentu (czy nie jest to falsyfikat, czy rzeczywiście dany bank otworzyła tę akredytywę) oraz przekazanie jego treści (awizowanie) beneficjentowi. Za pośrednictwem tego banku dokonuje się również awizacji ewentualnych zmian akredytywy. Przy realizacji akredytywy przez eksportera bank akredytywy przez eksportera bank pośredniczący w praktyce zwyczajowo sprawdza zgodność przedstawionych mu dokumentów z akredytywą (choć nie ma takiego obowiązku) i przekazuje je bankowi otwierającemu, który ostatecznie podejmuje decyzje o zapłacie. Bank awizujący nie podejmuje żadnego zobowiązania zapłaty wobec eksportera.

2. Akredytywę negocjacyjną (negotiation credit) bank pośredniczący ma rozszerzony zakres obowiązków w fazie realizacji akredytywy przez eksportera. Bank ten jest upoważniony do negocjacji dokumentów, czyli ich sprawdzenia i wypłaty kwoty akredytywy. Zwykłe sprawdzenie nie oznacza negocjacji. Dokumentom dotyczącym towaru może, lecz nie musi, towarzyszyć trata. Bank ten dokonuje rozliczenia z beneficjentem w imieniu i na rachunek banku otwierającego. Jeśli dokumentom towarzyszy trata, to w praktyce bank tan jest jej nabywcą jako indosatariusz, a nie dokonuje zapłaty jako trasat (trata jest ciągniona na bank otwierający akredytywę, który jest wskazany jako trasat.

Negocjacja w praktyce najczęściej jest dokonywana przez oznaczony bank (nominated bank) na zlecenie banku otwierającego. Jednakże akredy­tywa może dopuszczać negocjację przez dowolny bank i wtedy jest tzw. akredytywą o nieograniczonej negocjacji (freely negotiable credit by any bank). Beneficjent może w tym wypadku złożyć dokumenty wraz z taką akredytywą, choć zwykle limituje ona negocjację do banków określonego kraju lub miasta. W praktyce handlu zagranicznego występują jednak rzadko.

3. Akredytywa potwierdzona (confirmed credit) dotyczy sytuacji, gdy bank pośredniczący (bank eksportera) dodaje do akredytywy otwartej prze bank importera i na jego zlecenie (Please add your confirmation this' credit) potwierdzenie. Po potwierdzeniu akredytywy staje się bankiem potwierdzającym {confirming bank), co oznacza, że podjął wobec eksportera samodzielne zobowiązanie do zapłaty lub jej zabezpieczenia. Jest to bardzo korzystna akredytywa dla eksportera ze względu zarówno szybkość, jak i pewność otrzymania zapłaty z jego banku. Tego rodzaju akredytywy powinien się domagać eksporter, zwłaszcza w tych sytuacjach gdy nie ma całkowitego zaufania do banku importera, który otworzył akredytywę, a także wtedy, kiedy sytuacja polityczna i ekonomiczna w kraju importera nie jest stabilna (np. ryzyko wstrzymania wypłat za granicę). Potwierdzenie akredytywy pociąga za sobą jednak dodatkowe koszty bankowe.

Eksporter musi jednak też wziąć pod uwagę możliwość odmówienia przez bank potwierdzenia akredytywy. Zdarza się to wówczas, gdy danego banku otwierającego akredytywę został ustalony przez bank eksportera limit kwotowy potwierdzania akredytyw, który został wyczerpany. Świadczy to o braku zaufania do banku otwierającego i rozwiązaniem może być przekazanie równowartości akredytywy z góry (w normalnych stosunkach handlowych występuje to bardzo rzadko). Związane jest to z faktem, że bank który potwierdził akredytywę, jest zobowiązany do zapłaty eksporterowi za dokumenty zgodne z warunkami akredytywy, nawet gdyby nie otrzymał pokrycia z banku otwierającego; rozliczenia między tymi bankami nie wpływają na zobowiązanie banku potwierdzającego wobec beneficjenta.

Biorąc pod uwagę sposób realizacji akredytywy, czyli uzyskania zapłaty przez eksportera, możemy wyróżnić cztery rodzaje akredytywy:

1. Akredytywę gotówkową (credit available by sight payment; sight L/C) wykorzystuje się wtedy, kiedy płatność jest dokonywana po przedstawieniu przez eksportera dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy; dokumentom może towarzyszyć trata płatna za okazaniem, ciągniona na bank. W krajach, gdzie występują opłaty skarbowe od weksli, warto przeanalizować, czy taka trata jest niezbędna.

2. Akredytywa z odroczonym terminem zapłaty (credit available by deferred payment) występuje wówczas, gdy płatność jest odroczona i następuje w pewien czas po wysyłce towaru; akredytywa ta musi precyzować termin płatności, np. 30 dni po wysyłce towaru czy też prezentacji dokumentów. Oznacza ona udzielenie kredytu przez eksportera importerowi. Bank jest zobowiązany do zapłaty eksporterowi w tym określonym, późniejszym terminie. Przyjmuje się, że w tym wypadku wśród wymaganych dokumentów nie ma traty terminowej.

3. Akredytywa akceptacyjną (credit available by acceptance), w której bank zobowiązuje się do akceptowania trat terminowych ciągnionych na bank przez eksportera i do zapłaty za nie (zgodnie z prawem wekslowym) w terminie wymagalności. W tym wypadku też występuje odroczona płatność, ale jednym z dokumentów, który musi przedstawić eksporter, jest trata terminowa wskazująca termin zapłaty.

4. Akredytywa dostępna przez negocjację (credit available by negotiation) bank otwierający zobowiązuje się do zapłaty, bez regresu w stosunku do wystawcy (eksportera) lub posiadacza w dobrej wierze, trat ciągnionych przez beneficjenta i/albo dokumentów prezentowanych w ramach akredytywy. Dokumenty mogą być prezentowane w wyznaczonym banku, którym może być bank potwierdzający lub inny dokonujący negocjacji.

W praktyce bankowej wyróżnia się też akredytywy eksportowe i akredytywy importowe. Przykładowo, z punktu widzenia banku akredytywa otwierana na zlecenie polskiego importera jest akredytywą importową a akredytywa realizowana w polskim banku przez naszego eksportera — akredytywą eksportową. Akredytywa, którą dany bank otwiera, jest nazywana akredytywą własną, a akredytywa, którą awizuje, negocjuje czy potwierdza — akredytywą obcą.

Biorąc pod uwagę uprawnienia beneficjenta, możemy podzielić akredytywy na:

1. Akredytywę nieprzenośną (not-transferable credit) taką, do której realizacji i podjęcia zapłaty jest upoważniony jeden określony beneficjent; tego typu akredytywy występują najczęściej.

2.Akredytywa przenośna (transferable credit) to taka akredytywa, którą bank pośredniczący, występujący w roli banku przenoszącego (transferring bank), może postawić w całości lub w części do dyspozycji jednej bądź kilku osób, zwanych wtórnymi beneficjentami. Przeniesienia akredytywy bank dokonuje na zlecenie pierwotnego beneficjenta. W prak­tyce pozwala to eksporterowi, który jest pośrednikiem, przenieść akredyty­wę otwartą na jego rzecz na bezpośredniego dostawcę towaru. Stanowi to dla tego dostawcy gwarancję zapłaty za dostarczony towar, a także może mu ułatwić uzyskanie kredytu na sfinansowanie produkcji i zakupu za pomocą środków importera.

Akredytywa może być przeniesiona tylko wtedy, kiedy jest wyraźnie oznaczona jako przenośna.

Akredytywa przenośna jest otwierana z inicjatywy eksportera, za zgodą importera, który zleca bankowi jej otwarcie. Możliwe jest przeniesienie akredytywy na kilku dostawców, ale tylko wtedy, kiedy dokument ten zezwala na dostawy częściowe. Może ona być przeniesiona tylko na takich warunkach, na jakich otwarto akredytywę oryginalną, przy czym pierwotny beneficjent ma prawo, zgodnie z art. 48 UCP 500, obniżyć ceny jednostkowe i kwotę akredytywy, skrócić okres ważności, a także przyśpieszyć termin załadunku i prezentacji dokumentów. Ma on również prawo zastąpienia faktur i ewentualnych trat wystawionych przez wtórnego beneficjenta własnymi.

Realizacja i zapłata akr .przenośnej następuje w dwóch etapach

Pierwszy stanowi zapłata za dokumenty przedstawione przez wtórnego beneficjenta

Drugi wypłata różnicy faktur (pierwotnego i wtórnego beneficjenta) na rzecz pierwotnego beneficjenta. Najczęściej rozliczenia dokonuje bank pośredniczący/przenoszący.

W praktyce występuje jeszcze kilka innych rodzajów akredytyw

Akredytywa rewolwingowa (revolving credit)-odnawialna, bywa stosowana wtedy, kiedy dostawy odbywają się w dłuższym okresie w określonych odstępach czasu. Beneficjent może zrewidować zobowiązanie banku w ten sposób, że wykorzystanie jednej z rat powoduje możliwość skorzystania z następnych w ramach ustalonej kwoty. Postawiona do dyspozycji rata (część akredytywy zwana nawiązką, w ramach pełnej kwoty nazywanej plafonem) po wykorzystaniu jest automatycznie odnawialna. Liczba wysyłek i termin ich realizacji są określone w akredytywie. Trzeba zaznaczyć, zgodnie z art. 41 UCP 500 (o ile akredytywa nie przewiduje inaczej), jeśli choć jedna z przewidzianych przesyłek czy płatności nie jest dokonana w obligatoryjnym określonym dla niej terminie, to akredytywa traci ważność dla tej i każdej następnej raty. W tym wypadku niewykonanie jednej z dostaw unieważnia wykorzystanie akredytywy na następne dostawy. Jeśli jednak akredytywa przewiduje możliwość kumulacji, to nie wykorzystana w pierwszym okresie może być dodana do następnej i wykorzystana później.

Akredytywa typu back To back (back to-back credit) zwana akredytywą wiązaną, występuje wtedy, kiedy z jakiś przyczyn akredytywa przenośna nie może mieć zastosowania. Przesłanki stosowania obu akredytyw są bowiem takie same, przy czym akredytywą typu back-to-back, w przeciwieństwie do przenośnej, można się posługiwać również w stosunku do kolejnych beneficjentów. Jest to akredytywa otwarta na zlecenie eksportera/pośrednika, której beneficjentem jest dostawca towaru, na podstawie już istniejącej akredytywy otwartej na zlecenie importera, której beneficjentem jest eksporter. Inaczej mówiąc, eksporter/pośrednik jako beneficjent pierwszej akredytywy oferuje ją jako zabezpieczenie dla banku otwierającego akredytywę na rzecz dostawcy towaru.

Akredytywa back-to-back bywa stosowana w transakcjach reeksportowych.. Chcąc ograniczyć ryzyko banku otwierającego taką akredytywę i zobowiązującego się do zapłaty wobec dostawcy, przyjmuje się, że: bank ten jest jednocześnie bankiem potwierdzającym pierwszą akredytywę (aby eksporter nie miał możliwości zaakceptowania zmian pierwszej akredytywy, niekorzystnych dla banku otwierającego drugą akredytywę, bez poinformowania go o tym);

Akredytywa z czerwoną klauzulą (red clause credit), zwana też a. zaliczkową, to taka, w której bank otwierający upoważnia bank pośredniczący do wypłaty beneficjentowi zaliczki przed prezentacją dokumentów. Nazwa tej akredytywy wywodzi się od czerwonego atramentu , którym zaznaczano jej specjalny charakter. W momencie prezentacji dokumentów bank wypłaca kwotę akredytywy pomniejszoną o zaliczkę. Celem akredytywy z czerwoną klauzulą jest dostarczenie środków finansowych sprzedającemu przed wysyłką towaru, gdyż często w inny sposób nie byłby w stanie ich pozyskać , aby sfinansować koszty produkcji. W razie niewysyłania towaru importer (jeśli nie uczynił tego eksporter), na którego zlecenie otwarto akredytywę, jest zobowiązany zwrócić bankowi kwotę zaliczki wraz z oprocentowaniem.

• Akredytywa zabezpieczająca — standby (stand-by letter of cred stand-by LIC, SLC) jest akredytywą o charakterze gwarancji bankowej. Zawiera ona zobowiązanie banku otwierającego do zapłaty kwoty akredytywy na pierwsze żądanie beneficjenta, jeśli zapłaty nie dokonał dłużnik, np. importer nie wpłacił kwoty inkasa czy nie uiścił ustalonej w kontrakcie płatności w rachunku otwartym. Zobowiązanym do zapłaty jest zatem zleceniodawca, a w razie jego uchylania się — bank. Beneficjent jest zobowiązany przedstawić bankowi oświadczenie o nieuzyskaniu zapłaty oraz najczęściej dokumenty handlowe dotyczące towaru (często ich kopie oraz oświadczenie, że oryginały zostały wysłane do importera). Akredytywa standby jakby łączy w sobie funkcje akredytywy dokumentowej, ze względu na wymóg prezentacji zgodnych z jej warunkami dokumentów, oraz gwarancji bankowej, z uwagi na jej rolę zabezpieczającą ewentualne roszczenia.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Akredytywa dokumentowa w świetle regulacji Międzynarodowej Izby Handlowej

Akredytywa dokumentowa jest tą formą płatności, której MIH w Paryżu poświęciła najwięcej regulacji. Pierwsze pochodzą z lat 30. XXw., ale w związku z szerokim wykorzystaniem akredytywy, szczególnie w handlu z krajami Azji i Ameryki Płd. Na początku XXI w. pojawiło się kilka nowych regulacji precyzujących zasady posługiwania się tą formą płatności, a te wcześniej opracowane zostały znowelizowane. Ich znajomość przez eksportera jest bardzo istotna w kontekście przygotowania odpowiednich dokumentów stanowiących podstawę wypłaty. Wśród tych regulacji są:

Ø Jednolite zwyczaje i praktyka dotycząca akredytyw dokumentowych (ICC Uniform Customs andPractice for Documentary Credits, 2007 Revision, „ICC Publication” 2006, No.600)

Ø Międzynarodowe standardy praktyki bankowej dla badaniadokumentów w ramach akredytyw dokumentowych (International Standard BankingPractice for the Examination of Documents under Documentary Credits, 2007Revision for UCP 600)

Ø eUCP- Suplement doUCP 600 dla elektronicznej prezentacji (Supplement to UCP 600 for ElectronicPresentation- Version 1.1, ICCPublication” 2006, No. 600)

Ø Jednolite reguły dotyczące międzybankowych rembursów w ramach akredytyw dokumentowych (ICC Uniform Rules for Bank- to- BankReimbursements under Documentary Credits, „ICC Publication” 200, No. 725)

Ø Reguły polubownego rozstrzygania sporów z tytuły instrumentów dokumentowych (ICC Rules for Documentary Instruments DisputeResolution Expertise, „ICC Publication” 2002, No. 811)

Ø Międzynarodowe praktyki dotyczące akredytyw zabezpieczających- standy (International Standby Practices, „ICC Publication” 1998,No. 590)

Podstawą są Jednolite zwyczaje i praktyka dotyczące akredytyw dokumentowych, a pozostałe reguły i reguły i praktyki stanowią ich uzupełnienie lub uściśniecie. Łącznie zatem dokumenty te stanowią zespół norm regulujących i ułatwiających zarówno posługiwanie się akredytywami dokumentowymi w handlu międzynarodowym oraz w rozliczeniach międzybankowych, jak i rozstrzygania sporów wynikających ze stosunku akredytywy.