CELE ZAŁOŻENIA I ZASTOSOWANIE PSYCHOLOGII

Umowny początek psychologii – założenie pierwszego instytutu psychologicznego przez Wundta (Lipsk, 1897r.)

Podstawowa definicja psychologii – przedmiotem psychologii jest badanie zachowania i doznawania oraz okoliczności, w jakich one zachodzą.

Metoda badań stosowana przez Wundta – introspekcja. Człowiek sam „zaglądał” do swojego wnętrza i opisywał swoje odczucia. Metoda ta była subiektywna i została bardzo skrytykowana m. in. przez pierwszych behawiorystów. Wundt często badał za pomocą doświadczeń, co zapoczątkowało erę psychologii doświadczalnej.

Watson krytykuje Wundta (1913) – metoda Wundta pozwala jedynie na spekulacje, a nie pewne stwierdzenia. Watson odrzucał takie pojęcia jak odczuwanie, spostrzeganie, uwaga, wyobrażenie, wola jako przedmiot badań. Uważał, że są to pojęcia subiektywne, inaczej używane przez każdego człowieka. Ograniczył się do tego co można zaobserwować i co jest dostępne wielu niezależnym obserwatorom.

Cechy wspólne – obserwacja tego co badane osoby robią i mówią jest podstawą hipotez, w badaniu trzeba brać pod uwagę towarzyszące zachowaniu okoliczności.

W psychologii pytania rodzą się po zaobserwowaniu określonego zachowania, którego dotychczasowa wiedza nie potrafi wyjaśnić.

Napad na Genovese

Napadem na Kitty Genovese i mechanizmami psychologicznymi zaistniałymi przy tym wydarzeniu zajęli się John Darley i Bibb Latane.

Na podstawie przypuszczenia, że niektóre sytuacje działają wspomagająco a inne hamująco ma niesienie pomocy sformułowali liczne hipotezy i zaczęli przeprowadzać eksperymenty mające je udowodnić.

Za pomocą eksperymentu* stwierdzili zależność – czym więcej świadków zdarzeni tym mniejsza szansa, że jednostka udzieli pomocy

Definicja cech charakterystycznych – definicja abstrakcyjna

Definicja poglądowa – namacalny, dający się zbadać zmysłami przykład jakiegoś zjawiska

W psychologii nie jest wystarczające opisanie cech danego zjawiska (def.cech charakt.). Trzeba wymienić jego konkretne formy, przykłady – na płaszczyźnie dających się zaobserwować faktów.

Przy przeprowadzaniu eksperymentu wybiera się jedną lub kilka definicji poglądowych.

*Eksperyment:

Definicja poglądowa bodźca (przykładowa sytuacja, np. sytuacja niebezpieczna)

Warunki (oddziałujące na osobę badaną, kontrolowane przez przeprowadzającego doświadczenie, in. wielkość oddziaływania, niezależna cecha, wartość zmienna niezależna, np. informacja jaka ilość osób wiem jeszcze o zdarzeniu,)

Reakcja badanych w konkretnych warunkach (np. chęć, szybkość udzielenia pomocy)

Definicja poglądowa zachowania, reakcji (in. wartość docelowa, cecha zależna, wartość zmienna zależna, np. forma pomocy jakiej udzieliła osoba badana )

Teoria niesienia pomocy

Wzajemne oddziaływanie między cechami „wybawcy” a cechami ofiary i warunkami zdarzenia:

• Nastrój wybawcy (większa szansa, że pomoże kiedy jest w dobrym nastroju)

• Świadomość, że nasza pomoc przyniesie wymierny efekt

• Wydanie przez osobę potrzebującą konkretnych wskazówek

• Opinia potencjalnego wybawcy – jeśli uzna np., że ofiara sama jest sobie winna będzie bardziej obojętny

• Stopień pokrewieństwa między ofiarą a wybawcą

Wg tej teorii psycholog nie określi kto pomoże, ale określi, że np. zrobi to 40% osób.

Teorie zawsze mają charakter przejściowy, tymczasowy. Zawsze możemy być świadkami zjawiska, które nie pasuje do dotychczasowej teorii. Możemy uznać je za „wyjątek potwierdzający regułę”, lub zmienić regułę.

BIOLOGICZNY PUNKT WIDZENIA

Początek: II połowa XIX w. (1861r, 1870r.)

Pierwsze nazwiska: Paul Broca, Gustav Fritsch - w przypadkowych okolicznościach zauważyli związek pracy mózgu z pracą ciała. Pierwsze doświadczenie (Fritsch) przeprowadzono na psie. Jego wynik obalił teorię niezależności duszy i ciała.

Psycholog o orientacji biologicznej bada powiązania między funkcjonowaniem organizmu a zachowaniem i odwrotnie (jak stan psychiczny może wpływać na funkcjonowanie organizmu).

BEHAWIORYZM

Początek: 1913r.

Pierwsze nazwisko: John Watson

Główne założenia:

• Przedmiot badań: tylko to co da się zaobserwować (zachowanie)

• Przedmiot badań musi być dostępny dla wielu niezależnych obserwatorów

• Badanie związku zachowania z towarzyszącymi mu okolicznościami (S-R)

• Rozwój psychiczny jest uwarunkowany tylko czynnikami zewnętrznymi

PSYCHOANALIZA

Początek: XIX/XXw.

Główny przedstawiciel: Zygmunt Freud

Główne założenia:

• W kręgu zainteresowania: nieświadomość

• Człowiekiem rządzą popędy: seksualne (Eros) i agresywne (Tanatos)

• Popędy od początku życia są tłumione co prowadzi do konfliktów wewnętrznych

• Sposobem na odkrycie nieświadomości jest psychoanaliza (zbiór metod, których używał psycholog aby dowiedzieć się co się dzieje z pacjentem)

• Dolegliwości fizyczne mogą mieć swoje źródło w psychice (psychosomatyka)

• Wszystkie zachowania mają swoje przyczyny (nic nie dzieje się „przez pomyłkę”)

• Subiektywne metody badań

• Duża waga marzeń sennych i zdarzeń pomyłkowych - odzwierciedlenie nieświadomości

STRUKTURA OSOBOWOŚCI WG FREUDA

Id – biologiczne popędy, Eros, Tanatos, zasada przyjemności, nieświadomość

Ego – nabyte przekonania, zasada realizmu

Superego – nabyte normy i zasady postępowania. Sumienie, moralność, zasada powinności

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA

Początek: połowa XXw.

Główni przedstawiciele: Max Wertheimer, Kurt Koffka, Wolfgang Kohler

Główne założenie:

• Człowiek postrzegany jako istota aktywna – przetwarzająca i kształtująca (nadająca sens) informacje*

• Reakcja na bodziec jest zależna od interpretacji danej jednostki

• Rozwój psychiczny jest uwarunkowany również procesami wewnętrznymi

• Występuje zjawisko interakcjonizmu (oddziaływanie na siebie czynników wewnętrznych i zewnętrznych**

• Obiektywne badania

*Aktywne przetwarzanie informacji:

• Interpretacja odbieranych bodźców (selekcja, poszukiwanie, nadawanie znaczenia)

• Rola struktur poznawczych (system informacji o sobie i świecie)

**Zachowania człowieka zależą od:

• Cech organizmu

• Środowiska :

  • Środowisko obecne – minione

  • Środowisko fizyczne – społeczne

• Człowieka jako podmiotu (jego emocji, wiedzy, postaw, zdolności

Podmiotowe wyznaczniki zachowań:

• Aspekty statyczne – cechy człowieka

  • Zdolności

  • Temperament

  • Osobowość

• aspekty dynamiczne – procesy regulacyjne

  • procesy kierunkowe (zależy od nich kierunek naszych zachowań)

    • emocje

    • motywacje

  • procesy instrumentalne

    • procesy poznawcze (głowa)

    • procesy wykonawcze (ciało)

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

Początek: lata 60 XXw.

Główni przedstawiciele: Carl Rogers, Abraham Maslow

Główne założenia:

• Przekierowanie badań z osób chorych na zdrowe

• Najważniejszym celem człowieka jest samorealizacja

• Człowiek z natury jest dobry. Ograniczenie jego wolności może prowadzić do wynaturzeń

• Ludzie samodzielnie podejmują decyzje i przejmują odpowiedzialność za swoje życie