Psychologia kliniczna (obecnie nazwa ma znaczenie historyczne)- dziedzina psychologii stosowanej, zadaniem jest określenie zdolności i cech jednostki za pomocą pomiaru, analizy i obserwacji oraz udzielenie porad i zaleceń aby skorygować braki w jej przystosowaniu.W obszarze zainteresowań psych.klin. znajduje się zdrowie (dobrostan) i choroba , jednostka, środowisk, normalność, nienormalność, uwarunkowania zdrowia, zaburzenia psych, zaburz. somatycz,człowiek w chorobie.
Podstawowe działy psych klin. : 1) psych dzieci i młodz. 2) dużej psychiatrii (dawniej pomocnik psychiatry, obecnie uczestnik zespołu terap,poszukiwanie przyczyn zaburzeń, diagnoza, udział w terapii i rehabilit. Pacjenta.3) neuropsychol. (diagnostyka, działania terapeut. 4) psychosomatyka (zaburzenia funkcji somat. I choroby somat., poszukiwanie przyczyn choroby.
Ogólne zadania psych.kl.: 1) ogólne (poznanie i rozumienie ludzi, zaburzeń, związków z otoczeniem) 2) diagnoza, 3) terapia (poradnictwo – dla osób zdrowych z przejściowymi problemami, psychoterapia- głębszy charakter, bardziej trwałe zaburzenia, usuwanie zaburzeń, rehabilitacja- przywracanie jednostki do środo)4) profilaktyka, 5) praca badawcza
Zadania psych. Klin: - badawcze, praktyczne, - diagnoza zdrowia i zaburzeń, - pomoc i interwencja. Szczegółowe zadnia: badanie ludzi z zaburzeniami, wyjaśnienie zaburzeń i ich rozumienie, rozumienie powiązań człowieka z otoczeniem, rozpoznanie ryzyka, ekspertyza, selekcja, pomoc psych,. Interwencja profil. I terapeutycz.
Trójkąt dramatyczny: nieświadome naprzemienne przechodzenie z roli wybawcy (ratownika) w prześladowcę oraz stawanie się ofiarą. Pokazuje ja dramatycznie i nieszczęśliwie przebiegają relacje między ludźmi, gdy zatraca się umiar w dawaniu/ pomaganiu innym. Faza I wybawiciel (życie dla innych kosztem siebie, pomagając oczekuje wdzięczności, inni są najważniejsi). Zachowania: robienie czegoś, czego nie chcemy robić, mówienie tak gdy myślimy nie, robienie czegoś za kogoś, zaspokajanie potrzeb kogoś kto nas nie poprosił, robienie więcej niż trzeba, przejmowanie się uczuciami innych, myślenie za innych, ponoszenie konsekwencji za innych, nie zajmujemy się swoimi potrzebami. Faza II prześladowca : dotychczasowy wybawiciel czuje niechęć do ratowanej osoby. Gromadzą się uczucia frustracji, pretensja do ratowanej osoby, uraz, drażliwy nastrój, pretensje i złość na osobę że nie okazuje nam wdzięczności, krytykowanie, poniżanie, izolowanie ofiary. Faza III ofiara: osoba którą zaatakowano odpowiada tym samym i ratownik/prześladowca czuje się ofiarą, ma poczucie krzywdy. Dwa typy ofiary: ciągle się użala (dziecko podporządkowane) prowokuje (dziecko zbuntowane). Po pewnym czasie zaczyna pomagać i znowu wchodzi w rolę wybawiciela.
Fazy zmiany: 1) prekontemplacja 50-60% ktoś ma problem ale nie ja, 2) kontemplacja 30-40% ja mam problem, nie podejmuje jeszcze działań, 3) przygotowanie 10-20% zamierza podjąć działanie w ciągu miesiąca, działanie wstępne, publiczne deklaracje 4) akcja 10-15% teraz albo nigdy, konkretne działanie, klient potrzebuje wsparcia, 5) podtrzymanie zmian
Kto przychodzi:1)klient, 2) gość- nie ma motywacji, przychodzi pod przymusem, można spotkać się z oporem, 3) narzekacz- problem dotyczy jego samego lub innych, mówi dużo, postrzega siebie jako bezradnego.
Stres- jest normalną reakcją biologiczną organizmu, optymalny jest niezbędny do funkcjonowania, zbyt niski powoduje apatię, znudzenie, zbyt wysoki- napięcie, trudności z koncentracją, lęk, irytacje. Sensory wewnątrz organizacyjne: środowisko fizyczne- światło, hałas, poziom indywidualny- przeciążenie pracą, niejasność celów, poziom grupowy- konflikty, brak wsparcia, poziom organizacyjny- organizacja pracy, system kontroli Przyczyny stresu środowisko zewnętrzne (presja środowiska, częsta zmiana pracy) wewnętrzne (nierealistyczne oczekiwania, kompleksy, samoocena) Ocena poznawcza: ocena pierwotna (utrata, wyzwanie, zagrożenie) ocena wtórna ( możliwości, zasoby poradzenia sobie z sytuacją stresogenną) Konsekwencje stresu: osobowe ( wzrost napięcia emocjonalnego, złość, niepewność, objadanie się, zaburzenia snu) organizacyjne ( częste nieobecności, zmiany pracy, apatia, bezsens działania, wyczerpanie) Radzenie sobie ze stresem- zasoby: wiek, zdolności, wiedza, stan zdrowia, samoocena, temperament, wsparc Jak radzić sobie ze stresem: przyjrzenie się niepokojom zawodowego życia, realizm w oczekiwaniach, spojrzenie na własne reakcje, zrozumienie siebie samego, obiektywizm, unikanie nadmiernej analizy, elastyczność, poczucie humoru, techniki relaksacyjne.
Aktywne słuchanie jest odtworzeniem intencji nadawcy, a nie tylko biernym przyjmowaniem jego słów. Ważny jest: kontakt wzrokowy, ubiór i powierzchowność, niewerbalne aspekty mowy (ton głosu, akcent), dźwięki paralingwistyczne (pozajęzykowe) sygnały komunikacji niewerbalnej,
Komunikacja – proces wymiany wiadomości w środowisku. Werbalne i niewerbalne zachowanie się człowieka obie się uzupełniają. Komunikacja pośrednia (media) i bezpośred. Trzy poziomy komunikacji: 1) poz.faktyczny (bezpieczne tematy), instrumentalny (instrukcje), afektywny (jest zaangażowanie emocjonalne) Aby porozumiewać się efektywnie trzeba czuć, słuchać, mówić. Zasady dobrego słuchania: odzwierciedlenie uczuć, parafraza treści, dowartościowanie, wyjaśnianie. Najlepiej posługiwać się komunikatem „ja”. Podstawowa sekwencja: myśl ( pojawia się w umyśle nadawcy), kodowanie (przekształcenie treści pisanej na gesty i symbole) odkodowanie ( przekształcanie komunikatu przez słuchacza), sprężenie zwrotne (reakcja na komunikat nadawcy). Bariery komunikacyjne: różnice kulturowe, brak umiejętności decentracji (przyjęcie perspektywy rozmówcy), utrudnienia percepcyjne (np. ktoś mówi za szybko), stereotypy, wybiórczość uwagi, samopoczucie. Rodzaje ekspresji niewerbalnej: mimika, proksemika ( interakcja na podstawie odległości),kinezjetyka (postawa ciała, gesty), parajęzyk ( cechy głosu np. wysokość). Rola komunikacji niewerb. : informacyjna ( źródło wiedzy o samopoczuciu), wspieranie przekazów słownych, wyrażanie postaw i emocji, definiowanie relacji (bilans kontroli, poziomu zażyłości i poufałości), kształtowanie wrażenia. Komunikacja werbalna, czynniki odgrywające dużą rolę: akcent, stopień płynności mowy, treść wypowiedzi. Rozróżniamy komunikację pionową (komunikaty formalne przepływające pomiędzy pracownikami i ich przełożonymi, przekazanie inf. I poleceń) poziomą ( między członkami tej samej grupy, może mieć charakter formalny i nieformalny. Płaszczyzny kom.: rzeczowa ( inf. W spos oczywisty) autoportretu (nastrój), wzaj.relacji, apelu