Międzynarodowy przepływ siły roboczej

MIGRACJA: zmiana miejsca pobytu mieszkańców kraju lub regionu spowodowana czynnikami natury politycznej, ekonomicznej, ekologicznej, narodowościowej, religijnej i społecznej.

Migracje wewnętrzne i zewnętrzne.

Definicja przyjęta przez ONZ: międzynarodowa migracja ludności to przenoszenie się przez granice ludności na okres nie krótszy niż jeden rok. W ramach migracji zarobkowej możemy wyróżnić:

• Mały ruch przygraniczny – tzw. Zarobkowe przygraniczne migracje zarobkowe, które charakteryzują się powtarzającymi się przejazdami między miejscem zamieszkania a miejscem pracy, lezącymi w strefie przygranicznej sąsiadujących ze sobą krajów

• Sezonowa migracja pracownicza

• Czasowe wyjazdy w celach zarobkowych na nieokreślony z góry czas

• Wyjazdy za granicę na stałe podyktowane nie tylko względami ekonomicznymi, ale także politycznymi, społeczno-kulturowymi czy tez ekologicznymi

Formy migracji

• Emigracji – wyjazdy z kraju obywateli i osiedlanie się w innym państwie

• Imigracja – przyjazd do danego państwa i osiedlanie się w nim obywateli państw obcych

• Reemigracja – ponowna emigracja, tj. kolejna zmiana miejsca zamieszkania lub powrót emigranta do kraju macierzystego

• Repatriacja – powrót do ojczyzny osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza granicami swego kraju, powrót emigrantów do kraju pochodzenia z przywróceniem obywatelstwa

• Readmisja – przekazanie danemu kraju cudzoziemców, którzy przybywali na jego terytorium

Z wymienionymi formami migracji wiążą się następujące grupy imigrantów:

• Nielegalni imigranci bez ważnych dokumentów – wjazd i pobyt może być tolerowany przez kraj przyjmujący lub nie, wówczas może nastąpić readmisja lub deportacja

• Azylanci – osoby ubiegające się o azyl po przybyciu do kraju docelowego w wyniku np. ścigania lub prześladowania we własnym kraju

• Uchodźcy – (uznani za takich na podstawie konwencji NZ) osoby te nie mogą lub nie chcą powrócić do kraju pochodzenia lub stałego pobytu z uzasadnionej obawy przed prześladowaniem

Przyczyny przepływu siły roboczej

Procesy migracyjne są zdeterminowane przez czynniki ekonomiczne i pozaekonomiczne. W przypadku czynników ekonomicznych głównym motywem decyzji jest dążenie do poprawy sytuacji materialnej swojej rodziny, chęć uzyskania większego dochodu. Innym czynnikiem o charakterze ekonomicznym jest trudność lub wręcz niemożność zastosowania lub wykorzystania dostępnej siły roboczej na rynku wewnętrznym.

Analizując przyczyny migracji można stwierdzić , że na decyzje o wyjeździe mają wpływ zarówno obiektywne warunki rozwoju panujące w ojczyźnie emigrantów, jak i istniejące w krajach imigracyjnych. Warunki te określa się jako czynniki wypychające oraz czynniki przyciągające migrantów.

Czynniki wypychające (push factors)

• Historyczne – istnienie skupisk narodowościowych w danym państwie, instytucji kulturalnych, oświatowych i religijnych danej grupy imigrantów

• Społeczno – polityczne – dyskryminowanie mniejszości narodowych, zbrojne konflikty społeczne, ograniczenie podstawowych praw człowieka, rozczarowania i frustracje związane z kształtowaniem się nowego ustroju, niebezpieczeństwo kształtowania się autorytarnej dyktatury, zamachu stanu lub wojny domowej.

• Demograficzne – wysoki przyrost naturalny, przeludnienie wsi, nadwyżka młodych ludzi w wieku produkcyjnym

• Ekonomiczne – wysoki poziom bezrobocia, brak możliwości zatrudnienia w swoim zawodzie, zła sytuacja mieszkaniowa, złe zaopatrzenie sklepów w towary konsumpcyjne, wymienialność i duża siła nabywcza obcej waluty itp.

• Prawne – liberalne regulacje paszportowe i przepisy dotyczące zakupu dewiz

Czynniki przyciągające (pull factors)

• Historyczne - Istnienie starych centrów uchodźstwa (np. Polacy we Francji) bądź też dużych liczebnie ośrodków nowej emigracji (np. Jugosłowianie w Niemczech) sprzyja przybywaniu imigrantów reprezentujących te same narodowości oraz znacznie ułatwia ich asymilacje w nowych środowiskach

• Społeczno – polityczne – życzliwy stosunek społeczeństwa, opinii publicznej i partii politycznych do cudzoziemców i mniejszości etnicznych, zdolności absorpcyjne cudzych kultur

• Demograficzne – niski lub ujemny przyrost naturalny powodujący niedostateczną podaż własnej siły roboczej

• Ekonomiczne – stopień rozbudowy instytucji „państwa dobrobytu”, niska stopa bezrobocia, możliwość zatrudnienia, zapotrzebowanie na cudzoziemską siłę roboczą, wysokie tempo wzrostu gospodarczego czy inwestycje determinujące popyt na siłę roboczą

• Prawne – brak wymagań wizowych, liberalne przepisy imigracyjne, w tym dotyczące łączenia rodzin regulacje określające status oraz uprawnienia socjalne uchodźców politycznych i robotników – migrantów, łatwość uzyskania azylu i pozwolenia na pracę

Skutki migracji:

Dla kraju pochodzenia:

• Pozytywne:

• Zmniejszenie podaży na wewnętrznym rynku pracy

• Zmniejszenie podaży siły roboczej przy utrzymaniu popytu na nią często prowadzi do podniesienia płac

• Transfer części zarobków do kraju macierzystego

• Podniesienie stopy życiowej rodzin migrantów pozostających w kraju

• Inwestycje finansowe, pochodzące z oszczędności emigrantów, przyczyniają się do wzrostu gospodarczego kraju (poprawa bilansu płatniczego kraju)

• Powracający emigranci mogą posiadać podwyższone klasyfikacje zawodowe oraz kapitał, który mogą zainwestować na miejscu

• Likwidacja negatywnych stereotypów, upowszechnianie wiedzy, rozwój kultury

• Negatywne:

  • Podniesieni płac wpływa negatywnie na warunki działania przedsiębiorstwa (strata pracodawców)

  • Zmniejszenie podaży siły roboczej powoduje zmniejszenie mobilności terytorialnej lub gotowości podejmowania pracy w trudnych warunkach

  • Utrata ludzi młodych, którzy skorzystali ze świadczę nieodpłatnych w kraju macierzystym np. szkolnictwa

  • Wyjazd na stałe ludzi młodych może powodować proces starzenia się społeczeństwa, czyli „brak rak do pracy”, zahamowanie rozwoju gospodarczego kraju, zwiększone obciążenie budżetu państwa związane ze świadczeniami socjalnymi

  • Uszczuplenie wysoko wykwalifikowanych zasobów ludzkich (drenaż mózgów)

Dla kraju przyjmującego imigrantów:

• Pozytywne

  • Zwiększenie potencjału siły roboczej

  • Przyspieszenie wzrostu gospodarczego

  • Trudność z otrzymaniem pracy może doprowadzić do wzrostu dyscypliny pracy

  • Brak obciążeń dla budżetu państwa związanych z kształceniem ludzi młodych, gdyż koszty te pokrywa kraj macierzysty

  • Dostęp do unikalnych kwalifikacji (wzbogacenie oferty rynkowej)

  • Możliwość kontynuowania procesu urbanizacji

  • Wzrost poziomu produkcji, tzw. Efekt produkcyjny

  • Negatywne

  • Spadek poziomu płac

  • Trudności z otrzymaniem pracy – zwiększona konkurencja (skrajnie efekt bezrobocia)

  • Wzrost wymagań ze strony pracodawcy

  • Państwo ponosi koszty dostosowania (asymilacji) w nowych warunkach rodzin imigrantów)np. kursy nauki języka, wiedzy obywatelskiej)

  • Wzrost napięć społecznych, przestępczości, akty ksenofobii, zamieszki na tle etnicznym

Rozmiary, kierunki tendencje ruchów migracyjnych w świecie

• Początek wielkich ruchów migracyjnych to tzw. Emigracja międzykontynentalna. Napływ ludności z Europy do Azji, obu Ameryk, Australii, południowej Afryki, Syberii.

• XIX wiek. Masowy odpływ ludności z Europy. Odpływ Chińczyków (głównie osiedlali się w krajach sąsiednich) oraz Hindusów (południowa i zachodnia Afryka)

• po I w. ś. Kolejny odpływ ludności z Europy. (USA – 60%, KOLONIE BRYTYJSKIE – 20%, Ameryka Łacińska –20%)

• po II w. ś. napływ do USA , powrót części osadników z kolonii do metropolii.

• Lata 50-te zahamowanie w Europie nurtów emigracyjnych w wyniku rozwoju gospodarczego i strat demograficznych

• Obecnie:

• Europa – oprócz tradycyjnych kierunków z południa na północ, gdzie źródłem migracji SA kraje śródziemnomorskie oraz kraje Afryki, coraz bardziej nasila się migracja ze wschodu na zachód. Proces ten nasilił się wyraźnie po 1989.

• Ameryka Północna – USA i Kanada nadal są głównymi krajami imigranckimi i przyjmują ok. 200 – 700 tyś. osób rocznie

• Ameryka Łacińska i Karaiby – następuje odpływ migracyjny do USA i Kanady oraz w niewielkim stopniu do Europy Zachodniej

• Azja – ruchy migracyjne odbywają się w dwóch kierunkach. Pierwszy kieruje się na Bliski Wschód( Bangladesz, Sri Lanka, Indie Filipiny). Drugi kierunek do emigracja ludności z Indonezji, Tajlandii i Chin do Japonii, Tajwanu, Hongkongu, Malezji i Singapuru.

• Australia – przyjmuje ludność z rejonu Azji i Pacyfiku(51%) z Europy (22%) oraz z Nowej Zelandii (20%)

• Afryka migracje maja charakter wewnętrzny.