Migracja siły roboczej w skali międzynarodowej
i jej skutki
Pojęcie międzynarodowej migracji siły roboczej
Przyczyny migracji
Główne kierunki migracji siły roboczej
Skutki migracji
Pojęcie międzynarodowej migracji siły roboczej
Przepływy siły roboczej w skali międzynarodowej - przedmiotem zainteresowań międzynarodowych stosunków gospodarczych.
Siła robocza - mniej mobilna niż kapitał.
Przesunięcia siły roboczej w XIX i XX w.
złagodzenie napięć społecznych w Europie
wpływ na gwałtowny rozwój Nowego Świata (szczególnie USA).
Migracja (według ONZ) - zmiana miejsca pobytu na okres dłuższy niż jeden rok.
W skali międzynarodowej wyróżniamy:
Emigrację - opuszczanie przez ludzi ich dotychczasowego kraju zamieszkania i osiedlenie się na dłuższy pobyt lub na stałe w innym kraju
Imigrację - napływ do danego kraju na dłuższy pobyt lub na stałe ludzi zamieszkujących dotychczas w innym kraju.
Przyczyny Migracji:
Ekonomiczne
Polityczne
Ideologiczne
Kulturowe
Religijne
Rasowe
Główną przyczyną międzynarodowej migracji siły roboczej jest uzyskanie przez nią większego dochodu — płacy.
Czynniki polityczne - emigracja po powstaniach narodowych
Czynniki ideologiczne
emigracja komunistów greckich po wojnie domowej w tym kraju
emigracja działaczy opozycyjnych po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce.
Czynniki religijne - np. rozproszenie Żydów
Czynniki rasowe - np. migracje plemion Hutu i Tutsi w Ruandzie.
W bardzo wielu przypadkach podane przyczyny nakładają się na siebie, jak również występują łącznie z motywem ekonomicznym.
Emigracja z Polski w latach 80-tych - przyczyny ideologiczne oraz ekonomiczne.
KOSZTY MIGRACJI dla emigranta
konieczność pokonania ogromnych trudności i barier.
Koszty o charakterze administracyjnym np. polityka ograniczania imigracji przez kraje wysoko rozwinięte.
Konieczność poniesienia znacznych kosztów przejazdu
dostosowanie się przez imigranta do warunków panujących w kraju osiedlenia.
konieczność opanowania obcego języka,
przyjęcia nowych zwyczajów
wejścia w inny krąg kulturowy
Przeszkody formalne - np. trudności z uznaniem dyplomów i uprawnień zdobytych w kraju macierzystym
Inne przeszkody - nawet imigrant osiadający w danym kraju w sposób zupełnie legalny bywa niekiedy narażony na przejawy wrogości czy niechęci
EFEKT? - w kraju osiedlenia imigrant zwykle nie jest w stanie osiągnąć pozycji społecznej zajmowanej w kraju emigracji (macierzystym).
Główne kierunki migracji siły roboczej
Zjawisko migracji - rozpoczęło się na wielką skalę w związku z zasiedlaniem nowych kontynentów - w wyniku wielkich odkryć geograficznych w XV w.
Pierwsza połowa XIX w. - okres masowej migracji o skali nieporównywalnej z poprzednimi - przyczyną - rewolucja przemysłowa w Europie i powstawanie w jej wyniku wolnych rąk do pracy.
zrujnowani drobni chłopi,
mieszkańcy miast, (którzy utracili pracę w manufakturach w wyniku rozwoju produkcji maszynowej).
W latach 1820-1914 wyemigrowało z Europy na inne kontynenty około 47 mln ludzi - emigranci pochodzili głównie z Anglii, Niemiec, Skandynawii, Irlandii, Włoch i Polski.
Od zakończenia I wojny światowej do wielkiego kryzysu ekonomicznego (1930 r.) ruchy migracyjne objęły 16 mln osób.
Około 60% tej wielkości - zaabsorbowały Stany Zjednoczone,
20% trafiło do Australii, Nowej Zelandii, Kanady i RPA,
20% - do Ameryki Łacińskiej.
W XIX w. - masowo emigrowali Azjaci - głównie Chińczycy i Hindusi.
Po II wojnie światowej - ponowne ożywienie ruchów migracyjnych.
Krajami przyjmującymi - nadal przede wszystkim Stany Zjednoczone, Kanada i Australia.
Przypadki masowych, niekiedy przymusowych akcji przesiedlania ludności (m.in. Polaków, Niemców, Żydów).
Od połowy lat 50-tych - ważnym obszarem międzynarodowej migracji siły roboczej - Europa Zachodnia. Jaka była skala zjawiska?
W 1981 r. w krajach EWG mieszkało łącznie około 10 mln imigrantów.
W Niemczech w 1990 r. udział cudzoziemców w ogólnej liczbie ludności wynosił 8,3%, a ich udział w zatrudnieniu ogółem sięgał 7%.
Innym obszarem emigracji — najbogatsze kraje rejonu Zatoki Perskiej, przede wszystkim Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Ogromne wpływy z ropy naftowej - możliwość zatrudniania rzesz imigrantów z krajów azjatyckich, zwłaszcza Egipcjan, Pakistańczyków i Palestyńczyków.
Efekt? Ze względu na dużą skalę zjawiska (zatrudnienie w wielu dziedzinach gospodarki) kraje te praktycznie uzależniły się od obecności zagranicznej siły roboczej.
Skutki migracji
Migracja siły roboczej, podobnie jak wywóz kapitału, powoduje istotne skutki ekonomiczne.
Migracja siły roboczej ma istotny wpływ zarówno na kraj eksportujący siłę roboczą, jak i ją importujący.
Kraj eksportujący siłę roboczą:
PLUSY:
zwiększenie możliwości produkcyjnego zatrudnienia części siły roboczej dotąd bezrobotnej,
korzystny wpływ transferów części zarobków emigrantów - wpływ na podniesienie poziomu życia rodzin emigrantów oraz korzystnie wpływa na bilans płatniczy.
Zysk - ewentualność powrotu części pracowników o zwykle podwyższonych za granicą kwalifikacjach i posiadających dużą ilość kapitału.
MINUSY:
utrata znacznej części najbardziej przedsiębiorczej siły roboczej (drenaż mózgów).
Kraj przyjmujący imigrantów:
PLUSY:
Na ogół nieco większe korzyści niż kraj ich pochodzenia
Zyskuje pracowników, którzy wykształcenie zdobyli w kraju macierzystym, (na koszt zagranicznego podatnika)
Szybkie zapełnianie luk na rynku pracy przy deficycie siły roboczej, (która inaczej mogłaby się przekształcić w barierę wzrostu).
Zysk na unikatowych kwalifikacjach, pozwalających na wzbogacenie oferty rynkowej (np. restauracje narodowe), lub mogących mieć przełomowe znaczenie dla postępu technicznego w określonej dziedzinie (np. udział imigrantów żydowskich, włoskich i polskich w amerykańskim programie budowy bomby atomowej).
MINUSY:
wydatki związane z koniecznością przystosowania imigrantów do życia w nowych warunkach (np. finansowanie kursów nauki języka).
Społeczne i polityczne koszty ich nieprzystosowania (np. przestępczość) lub niezaakceptowania przez własne społeczeństwo (np. wzrost nienawiści do cudzoziemców).
3