Według Dyrektywy 2011/92/UE:

Ocena oddziaływania na środowisko określa, opisuje i ocenia bezpośredniei pośrednie skutki przedsięwzięcia dla następujących elementów:

1. Istot ludzkich, fauny i flory

2. Gleby, wody, powietrza, klimatu i krajobrazu

3. Oddziaływań między wymienionymi elementami

4. Dóbr materialnych i dziedzictwa kultury

 

Ocena oddziaływania na środowisko to proces planowania środowiskowego stanowiący podstawę zarządzania i gospodarowania zasobami przyrodniczymi w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.

 

Dokumenty europejskie:

Dyrektywa 2011/92/UE

Dyrektywa 2001/42/UE

Dyrektywa siedliskowa i częściowo ptasia

 

Dokumenty krajowe:

Ustawa [Dz. U. 2008 nr 199 poz. 1227 z pózn. zm. 2] - wyjęte z POŚ, określa trzy zazębiające się kwestie: informowanie społeczności, udzielaniesię społeczności i ocena

Rozporządzenie [2010 nr 213 poz 1397] - wydrukuj na zajęcia

Rozporządzenie [2013 nr 0 poz 13] - oba rozporządzenia określają jak postępować

 

Instytucja OOŚ powstała w USA w latach 70' jako narzędzie proceduralne realizacji celów określonych w ustawie o narodowej polityce OŚ (NEPA)

 

Zalecana przez organizacje międzynarodowe m.in.:

1. W dokumentacji z Konferencji ONZ w 1972r. w Sztokholmie

2. W Deklaracji z Rio z 1992r.

3. W Konwencji z Espoo

 

Obecnie nie ma kraju bez systemu OOŚ, jednak nie istnieją ujednolicone terminologie.

 

Rozwój OOŚ w danym państwie determinowany jest zwykle przez:

1. Kształt obowiązującego systemu polityczno-ekonomicznego

2. Ramy prawne i organizacyjne

3. Struktury administracyjne

4. Systemy wartości, tradycje

5. Wzorce kulturowe wyznawanei reprezentowane w społeczeństwie

6. Powiązania i zobowiązania międzynarodowe

7. Stan nauki i techniki

 

{{{{OOŚ - krajowa procedura szacowania przewidywanego oddziaływania planowanej działalności, tj. przedsięwzięć, planów lub programów na środowisko.

Jest to wieloetapowy proces, zintegrowany z cyklem inwestycyjnym, polegający na:

1. Określeniu potencjalnych (…)

2. Określeniu walorów społeczno-ekonomicznych

3. Efektywnym wykorzystaniu (…)}}}}

 

Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - postępowanie w sprawie OOŚ planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności:

1. Weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko

2. Uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień

3. Zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu

 

CEL WYKONYWANIA OOŚ:

Celem postępowania w sprawie OOŚ jest określanie i możliwie wczesnewyeliminowanie lub ograniczenie możliwych, bezpośrednich i pośrednich, znaczących oddziaływań na środowisko wynikających z realizacji [przedsięwzięcia].

Prawidłowe przeprowadzenie pełnej procedury w sprawie OOŚ planowanych przedsięwzięćstanowi gwarancję, iż organ właściwy do wydania decyzji w sprawie danego przedsięwzięcia będzie dysponować wiarygodną i wszechstronnąanalizą skutków tej decyzji dla środowiska.

 

Zadaniem oceny jest:

1. Zebranie informacji

2. Usystematyzowanie ich

3. Przedstawienie ich w jasny, prosty sposób - tak, aby wszystkie podmioty miały pojęcie konsekwencje tej decyzji i możliwych alternatyw. Dokumentacja oceny jest informacją od ekspertów dla niefachowców (streszczenie w języku niespecjalistycznym!)

 

Przedsięwzięcie (art.3 pkt.13) = inwestycja - zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko, która polega na przekształcaniu lub zmianie kierunku wykorzystania terenu, w tym również na wydobywanie kopalin.

 

Na typową procedurę OOŚ składa się 5 elementów stałych i 3 elementy "ruchome". W kolejności:

1. Selekcja (kwalifikacja, "screening")

1. Ustalenie zakresu (scoping) - co jest ważne

1. Przygotowanie dokumentacji OOŚ

1. Wydanie rozstrzygnięcia w sprawie (pozytywne lub negatywne)

1. Analiza porealizacyjna

Oraz

1. Konsultacja z organami ochrony środowiska (opinie i/lub uzgodnienia)

1. Konsultacje społeczne (udział społeczeństwa)

1. Kontrola jakości

 

Ad.1) Selekcja

1. Indywidualna - zawsze organ ocenia czy dana działalność wymaga OOŚ

1. Kategoryczna - istnieje lista typów przedsięwzięć, które zawsze wymagają OOŚ

1. Mieszana - istnieje lista typów przedsięwzięć, które mogą w pewnych okolicznościach wymagają OOŚ

 

Selekcja może być przeprowadzana w oparciu o:

• Lokalizację zamierzenia

• Charakter i wielkość zamierzenia

• Rodzaj i wielkość oddziaływania (np. jakie zanieczyszczenia)

• Wartość finansowa zamierzenia (rzadko obecnie stosowana)

 

Ad.2) Ustalenie zakresu

Podstawą do określenia zakresu jest ogólna charakterystyka planowanego działania

Ad.3) Dokumentacja

W Polsce odpowiedzialnym za przygotowanie dokumentacji jest inwestor (można zlecić, ale trzeba załączyć do organu decydującego)

Ad.1) Konsultacja z organami

1. Aby zapobiec korupcji

2. Możliwości uwzględnienia wszelkich środków danej sprawy

3. Są opinie i uzgodnienia - uzgodnienie jest wiążące prawnie, opinia nie.

 

Co podlega ocenie:

Ocenie podlega oddziaływanie na:

1. Środowisko przyrodnicze (naturalne i przetworzone przez człowieka)

2. Środowisko materialne i dobra kultury

3. Krajobraz

A także coraz częściej:

1. Zdrowie i warunki życia ludzi - nie tylko pracujących w przedsięwzięciu, ale i mieszkających w okolicy

2. Zachowania społeczne

Miejsce decyzji w systemie kontroli procesu inwestycyjnego

 

W jaki sposób dzielimy postępowania w sprawie OOŚ?

Oceny oddziaływania na środowisko [Ustawa o OOŚ, dział IV i V]

1. Oceny strategiczne (plany, programy, polityki, strategie)

2. Oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięc

3. Oceny habitatowe (Natura 2000)

 

Podstawową decyzją w ramach której przeprowadzana jest ooś (lub tylko postępowanie kwalifikacyjne (etap selekcji), jeśli ostatecznie organ odstąpi od pełnej OOŚ) jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach.

 

Uzyskanie decyzji środowiskowej powinno nastapić przed wystąpieniem z wnioskiem o wydanie decyzji warunkujących realizację przedsięwzięcia.

Katalog decyzji, przed którymi wymagana jest decyzja środowiskowa zawart jest w art. 72 ustawy OOŚ i nie jest katalogiem zamknietym.

Decyzja środowiskowa wymagana jest także przed decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarownia terenu (wzizt)

 

 

Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć (Ustawa OOŚ)

1. Zgodnie z art. 59 Ustawy OO|S postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przeprowadza w ramach realizacji:

1. Planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (dla których obligatoryjnie sporządza się Raport) (I grupa)

1. Planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (dla których obowiązek sporządzenia Raportu stwierdza się fakultatywnie, art.. 63 ust.1) (II grupa)

 

1. Realizacja planowanego przedsięwzięcia innego niż określone w ust. 1 wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (dl aktórych obowiązek sporządzenia Raportu stwierdza się fakultatywnie) [tu analizuje się wpływ na siedlisko lub gatunki objęte programem Natura 2000 na danym obszarze]

 

Co zawiera Rozporządzenie?

Dzieli przedsięwzięcia również na trzy grupy, jest więc kalką ustawy, choć mówi konkretnie.

 

Podstwowe etapy postępowania OOŚ dla przedsięwzięcia

I grupa

• Przeprowadzenie uzgodnień z r.d.o.ś. oraz zasięgnięcie opinii państwowego, wojewódzkiego lub powiatowego inspektora sanitarnego

• Określenie na wniosek inwestora lub, gdy oddziaływanie transgraniczne, zakresu raportu OOŚ

• Złożeni ewniosku o wydanie decyzji wraz z raportem OOŚ

• Przeprowadzenie postępowania z udziałem społeczeństwa

• Wydanie decyzji w sprawie przedsięwzięcia

 

II grupa

• Złożenie wniosku o wydanie decyzji wraz z kartą informacyjną przedsięwzięcia (art. 69 i art. 3 ust.1 pkt 5)

• Przesądzenie o konieczności sporządzeia raportu OOŚ wraz z określeniem zakresu tego raportu, po zasięgięciu opinii RDOŚ i państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (art. 78 ust.1 pkt2)

• Przeprowadzenie postępowania z udziałem społeczeństwa

• Przeprowadzenie uzgodnień z RDOŚ i powiatowym inspektorem sanitarnym

 

Wniosek o wydanie decyzji środowiskowej

Zgodnie z art. 74 do wniosku należy dołączyć:

• Raport OOŚ (gr.1) lub karta informacyjna

• Poświadczona kopia mapy ewidencyjnej obejmującej przewidziany teren)

• W przypadku przedsięwzięć wymagających koncesji (I i II grupa) zamiast wyżej wymienionej mapy ewidencyjnej, mapa sytuacyjno-wysokościowa)

• Gdy organem prowadzącympostępowanie jest RDOŚ - wypis i wyrys z mapy albo informacja o brakju mpzp

• Wypis z ewidencji gruntów obejmujący przewidziany teren (gr. I i II)

 

Raport OOŚ

Zgodnie zart. 66 ustawy OOŚ raport powinien zawierać:

• Opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności:

• Charakterystykę całego przedsięwzięcia iwarunki uzytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub uzytkowania

• Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych)

• Przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia

 

• Opis elementów przyrodniczych środowiska

Objętych zakresem przewidywanego oddziaływania na środowisko, w tym elementów objętych ochroną

• Opis istniejących w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych, na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

• Opis przewidywanych skutków w przypadku nie podejmowania przedsięwzięcia

• Opis analizowanych wariantów, w tym:

• Wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego [inny, zmieniony chociaż, a nie zwiększenie lub zmniejszenieprodukcji]

• Wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru

• Określenie przewidywanego oddziaływania na srodowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii (…)

• Uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu ze wskazaniem w szczególności na:

• Ludzi, rośliny, zwierzęta, gleby

• Powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz

• Dobra materialne

• Zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestracją zabytków

• Opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia n a środowisko, obejmujący wszystkie oddziaływania na środowisko

• Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacje przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru

• Coś dla dróg

• Jeśeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównywanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy POŚ z 27.04.2001

• Wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy POŚ oraz okreslenie granic takiego obszaru (…)

• Przedstawienie zagadnień w formie graficznej

• Przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzanych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

• Analizę możliwych konfliktówspołecznych

• Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000

• Wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano organizując raport

• Streszczenie w języku niespecjalistycznym

• Nazwisko osoby lub osób sporządzających raport

• Źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzania raportu

 

Zasady pogólne prawa polskiego a prawo wspólnotowe

 

Zasady prawne to te normy prawa (OŚ), które musza być uznane za wiodące (podstawowe).

Zasady ogólne polskiego prawa ochrony środowiska można podzielić na 2 grupy:

1. Zasady wspólne z uznanymi również w prawie wspólnotowym:

1. Zasada korzystania ze środowiska

2. Zasada Kompleksowej ochrony

3. Zasada Prewencji i przezorności

4. Zasada "Zanieczyszczający płaci"

5. Zasada Integracji ochrony środowiska z politykami sektorowymi

 

 

Warto zauważyć, iż w polskim ustawodawstwie nie zostały wprost wyrażone dwie inne zasady uznawane w UE:

1. Zasada wysokiego poziomu ochrony

2. Zasada rektyfikacji (usuwanie szkód) u źródła

 

1. Zasady dodatkowe (specyficzne dla regulacji polskiej)

• Zasada jawności [dostęp do informacji]

• Zasada partycypacji społecznej

• Zasada nieważności decyzji sprzecznej z wymaganiami ochrony środowiska

 

 

ZASADA KORZYSTANIA ZE SRODOWISKA

3 sposoby odróżniaj

 

Rodzaje korzystania ze środowiska:

• Powszechne korzystanie ze środowiska - przysługuje każdemu [gwarantowane Konstytucją] i obejmuje korzystanie ze środowiska:

• Bez użycia instalacji

• W celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego (też wypoczynek i uprawianie sportu)

W zakresie:

• Wprowadzania do środowiska substancji lub energii

• Powszechnego korzystania z wód w rozumieniu Prawa wodnego

 

• "szczególne" korzystanie ze środowiska - korzystanie wykraczające poza normy korzystania powszechnego i obwarowane obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności zakres i warunki tego korzystania i wydanego przez właściwy organ ochrony środowiska [wójt, burmistrz, prezydent miasta itp., wydawanena określony czas]

 

• Zwykłe korzystanie ze środowiska - korzystanie wykraczające poza normy korzystania powszechnego bez obowiązku uzyskania pozwolenia [sytuacja pośrednia, coś tam robimy źle, ale nie na tyle źle, żeby musieć mieć pozwolenie]

 

Podmiotem korzystającym ze środowiska są główne inwestorzy (na potrzeby ćwiczeń).

 

OPŁATY ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA

Opłaty:

• Stanowią finansowe źródło ochrony środowiska

• Służą reglamentacji w korzystaniu ze środowiska [by racjonalnie korzystać]

• Pełnią siłę prewencyjną i kompensacyjną

 

Opłatę uiszcza się, jeżeli korzystanie ze środowiska przekracza ramy powszechnego korzystania. Opłaty to daniny publiczne, ustalone za pomocą ustawy POŚ art. 272-297, a nie rozporządzenia.

 

Są ponoszone za:

• Emisje do powietrza (za ilość i rodzaj pyłów i gazów)

• Pobór wody (za ilość wody)

• Wprowadzanie ścieków do wód i ziemi (za ilość i jakość ścieków

• Skłądowanie odpadów (za ilość i rodzaj odpadów oraz czas ich składowania

 

Nieznajomość prawa szkodzi!. Opłaty ponoszone w drodze samowymiaru (bez decyzji administracyjnej).

Adresat musi uiścić opłatę na konto Urzędu Marszałkowskiego.

Ustawodawca określił w art. 290 POŚ stawki maksymalne za korzystanie ze środowiska oraz tryb waloryzacji jednostkowych stawek opłat.

Akty wykonawcze (rozporządzenia) podają dokładne stawki.

 

Opłaty podwyższone - mają charakter sankcji, ponoszone za działalność nielagalną - podmiot korzysta ześrodowiska bez pozwolenia, a powienienje posiadać. Monimalna stawka podwyższonej opłayt może ywnieść 500% więcej niż stawka podstawowa (na konto Urzędu Marszałkowskiego)

 

Kary pieniężne - ponoszone przez podmiot korzystający ze środowiska w sytuacji, gdy łamane są warunki pozwolenia (np. gdy emituje więcej). Wojewódzki inspektor ochrony środowiska po dokonaniu kontroli wydaje decyzję o nałożeniu kary pieniężnej (na konto Wojewódzkiego Inspektoratu OŚ

 

ZASADA KOMPLEMENTARNOŚĆI (KOMPLEKSOWEJ OCHRONY)

Art. 5 POŚ)

Ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnienieniem pozostałych elementów (zintegrowane podejście do ochrony środowiska)

 

ZASADA PREWENCJI I PRZEZORNOŚCI

Art. 6) POŚ

Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu

Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko, nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze

 

Zasada zanieczyszcający płaci

Art. 7 POŚ)

Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia.

Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska. Ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu

Tu stosujesię przepisy Ustawy szkodowej z 13.04.2007r.

 

ZASADA INTEGRACJI OŚ Z POLITYKAMI SEKTOROWYMI

Art.8) POŚ

Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki … i wykorzystania terenu powinny uwzględniać zasady OŚ i zrównoważonego rozwoju. [gdy przygotowywane są dokumenty z naszych dziedzin życia, należy mieć na względzie środowisko]

 

ZASADA JAWNOŚCI

Art.4 OOŚ [wcześniej w POŚ, odzwierciedla to, co w Konstytucji]

Każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą.

 

ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ

Art. 5 OOŚ (wcześniej POŚ)

Każdy ma prawo uczestniczenia, na warunkach określonych ustawą, w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Pojęcie "uczestnictwa" dotyczy nie tylko możliwości składania uwag i wniosków, ale wszystkich elementów tej procedury.

Gospodarka odpadami

 

Ustawa o odpadach z 14.12.2012 [dzu 2013 nr 0 poz 21]

1. Obowiązuje od 23.01.2013

2. (Obejmuje 253 artykuły i 5 załączników, zawartych na 109 stronach i jest dłuższa o ponad 45% od poprzedniej)

3. Dokonuje wdrożenia 13 dyrektyw europejskich

4. Zmienia 18 obowiązujących ustaw krajowych

5. W myśl przepisów unijnych jest opóźniona o ponad 2 lata (narzucony przez Unię termin wdrożenia to 12.12.2010

 

Ważne rozporządzenia

1. W sprawie katalogu odpadów [dzu2001 nr 112 poz 1206]

2. W sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów [dzu 2010 nr 249 poz 1673]

3. W sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym [dzu 2006 nr 75 poz 527]

 

Co to jest odpad?

Zgodnie z ustawą o odpadach: odpady oznaczają każda substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

 

Dlaczego zwiększasie ilośc odpadów?

1. Nie zwracamy uwagi na ich powstawanie: jako konsumenci zazwyczaj nie patrzymy podczas codzinnych zakupów na ilość i jakośc opakowań, w któych znajdują się przez nas nabywane towary

2. Nie segregujemy odpadów

3. Nie optymalizujemy powstawania odpadów na etapie projektowania zakłądów, przedsięwzięć i inwestycji

4. Nie mamy odpowiedzialności za powstawanie odpadów

5. Nie zapewniamy odpowiedniego recyklingu / odzysku odpadów, w przypadku jeżeli nie udało się nam zapobiec ich powstawaniu

 

Co to jest segregacja?

Segregacja odpadów jest jedną z metod ograniczenia ilości odpadów podlegających utylizacji przez odzysk surowców nadających się do ponownego użytku lub przetworzenia i wykorzystania przy produkcji nowych materiałów.

 

Co nam daje segregowanie odpadów?

Segregacja i recykling pozwala na:

1. Przetworzenie i wykorzystanie surowca wtórnego na nowemateriały

2. Oszczędzanie miejsca na składowanie

3. Ograniczenie ilości wprowadzonych szkodliwych trudno ulegających rozkładowi odpadów

4. Ograniczenie zużycia surowca naturalnego

5. Oszczędzanie zużycia energii

6. Ograniczenie zanieczyszczeń do atmosfery

7. Ograniczenie ilości odpadów odpadów i ścieków

 

GOSPODAROWANIE ODPADAMI

Zgodnie z art.. 3 ustawy:

GOSPODAROWANIE ODPADAMI - zbieranie, transport, przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami

 

GOSPODARKA ODPADAMI - wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami

 

Wytwarzanie, zbieranie, transport oraz przetwarzanie odpadów wymaga posiadania stosownych decyzji administracyjnych wydanych przez odpowiednie organy w zakresie ochrony środowiska [na określony czas, max 10 lat]

 

Unia Europejska ma swoje hierarchie i zakresy, które sa do prawa polskiego przełożone w części.

 

Zasady Gospodarowania Odpadami (Triada):

Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanie odpadów powinien takie działania planować, projektować i prowadzić tak, aby:

1. Zapobiegać lub ograniczać ilośc odpadów i ich wpływ na środowisko, a jeżeli się nie uda to:

1. Zapewnić odzysk, a gdy to się nie uda:

1. Zapewnić unieszkodliwienie

 

Zapobieganie, unikanie wytwarzania

Minimalizacja

Ponowne wykorzystanie

Recykling

Odzysk energii

Unieszkodliwianie

 

Odzysk – wszelkie działania, niestwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania. Pojęcie odzysku jest zatem szersze od pojęcia recyklingu, obejmuje np. także spalanie odpadów w spalarniach odpadów w spalarniach odpadów komunalnych.

 

Recykling - to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii.

 

Unieszkodliwianie odpadów - proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii [to doprowadzenie odpadu do formy, która nie będzie niebezpieczna dla środowiska. Stosowany dla odpadów, z którymi nie da się nic zrobić, a są szkodliwe].

 

KLASYFIKACJA ODPADÓW

Art..4 1. Odpady klasyfikuje się przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów, uwzględniając:

1. Źródło ich powstawania

1. Właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, określone w załączniku nr 3 do ustawy

1. Składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi

 

Podstawą każdej klasyfikacji odpadu pod względem przydatności do ponownego recyklingu / odzysku sa odpowiednio doprane kryteria: [nie trzeba ich znać!]

• Źródło pochodzenia - sfera powstawania

• Kryterium surowcowe

• Stan skupienia

• Skład chemiczny

• Toksyczność

• I inne

 

 

Podziały odpadów:

1. Na odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne

1. Na odpady komunalne i inne niż komunalne

Przy czym odpad komunalny może być jednocześnie niebezpieczny.

 

 

Odpad komunalny

1. Miejsce pochodzenia - gospodarstwo domowe, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu ...

1. Ocena podobieństwa i jednoczesny brak wystąpienia odpadów niebezpiecznych;

1. Zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeśli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości.

 

 

Przedsiębiorca musi:

Wiedzieć:

• Co robi (czy wytwarza i co wytwarza)

• Kim jest: Wytwórcą czy Posiadaczem

• Jakie uzyskać decyzje administracyjne

• Gdzie i u kogo takie decyzje uzyskać

 

Działać:

• Uzyskać stosowne decyzje

• Postępować zgodnie z ustawami

• Przekazywać odpady właściwym podmiotom

• Ewidencjonować odpady

• Składać odpowiednie sprawozdania

 

Wytwórca odpadów - każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów) oraz każdy, kto przeprowadza wstępna obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów;

Wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba, że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.

 

Posiadacz odpadów - wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna będące w posiadaniu odpadów;

Domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości

 

Instalacja (POŚ):

• Stacjonarne urządzenie techniczne

• Zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu

• Budowle nie będące urządzeniami technicznymi, ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję

 

 

Wytwarzanie odpadów wymaga uzyskania decyzji administracyjnej (art.. 180a POŚ) (pozwolenie na wytwarzanie odpadów) tylko w przypadku użytkowania instalacji powodującej powstawanie w skali roku powyżej 1 tony odpadów niebezpiecznych lub powyżej 5000 ton odpadów innych niż niebezpieczne.

 

Kto wydaje decyzje?

• Marszałek województwa

• Starosta

• RDOŚ - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska

• [czasem decyzja Sanepidu, ale to nie u nas]

 

 ==========================================================================

Źródła prawa dot. OOŚ:

1. Konwencja z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, art. 2 ust 3

2. Dyrektywa 2003/4/WE

3. UOOŚ

4. Ustawa POŚ - poprzez odwołanie do def. środowiska

 

Komu potrzebny jest dostęp?

Możliwość uzyskania informacji o środowisku i jego ochronie może służyć:

- inwestorom planującym przedsięwzięcie

- władzom wydającym decyzje, pozwolenia, zezwolenia itp.

- firmom prywatnym wykonującym usługi na rzecz np. zakładów przemysłowych

- naukowcom i studentom

- organizacjom pozarządowym

- innym zainteresowanym podmiotom

 

PRAWO DOSTĘPU DO INFORMACJI O ŚRODOWISKU TO JEDEN Z NAJISTOTNIEJSZYCH ELEMENTÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

 

Konwencja z Arhus składa się z konkretnych norm prawnych przyznających społeczeństwu dość jasno określone uprawnienia. Jest jedną z pierwszych prób wprowadzenia do norm prawa międzynarodowego kompleksowego ujęcia zagadnień związanych z funkcjonowaniem tzw. "otwartych społeczeństw".

Reguluje 3 podstawowe dla uspołecznienia kwestie (3 filary):

1. Dostęp do informacji

1. Udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji

1. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości (możliwość egzekwowania przez społeczeństwo przepisów)

Informacja - powiadomienie o czymś, zakomunikowanie czegoś, wiadomość, pouczenie

Dostęp do dokumentów - do konkretnego dokumentu (zawierającego określone informacje) w konkretnej formie materialnej

Dostęp do informacji - udostępnienie przez organ samej informacji bez względu na źródło, w którym ona się znajduje (czasem zawarta w kilku dokumentach - konieczność jej przeanalizowania). Pojęcie szersze niż dostęp do dokumentów.

 

Informacje o środowisku mogą znajdować się w różnego typu dokumentach i publicznie dostępnych bazach, np.: (znaj 3-4)

1. We wnioskach o wydanie decyzji środowiskowych

2. W raportach oceny oddziaływania na środowisko

3. W programach, planach, strategiach i politykach wymagających OOŚ

4. W wykazach rodzajów i ilości zanieczyszczeń oraz dokumentach ewidencji odpadów

5. W analizach porealizacyjnych

6. W dokumentach geologicznych

 

 

Konwencja dostępu do informacji:

Prawo do informacji przysługuje "każdemu", a nie tylko "obywatelom" i dotyczy to też organizacji (zakaz dyskryminacji ze względu na narodowość, miejsce zamieszkania itp.)

 

Sposoby udostępniania informacji:

• Bierny - udostępnianie na żądanie informacji będącej w posiadaniu organu (gdy sami idziemy do odpowiedniego organu, prosimy o informację i ją od organu otrzymujemy)

• Czynny:

  • gdy organ administracji specjalnie gromadzi i przetwarza dane w celu udostępnienia ich społeczeństwu

  • Gdy organ administracji podaje do publicznej wiadomości przygotowane przez siebie informacje (konferencje prasowe, komunikaty, biuletyny, Internet)

 

 

ZASADĄ KONWENCJI JEST JAWNOŚĆ INFORMACJI (ART.4)

W sprawie biernego udostępniania informacji:

• Bez konieczności wykazania jakiegokolwiek interesu

• W żądanej formie - uzasadnione jest udostępnienie w innej formie lub chyba, że informacja jest już powszechnie dostępna w innej formie (np. Roczniku Statystycznym)

• Udostępnienie bez zwłoki - najdalej miesiąc lub 2 miesiące gdy informacja jest wyjątkowo skomplikowana

• Organ może odmówić udostępnienia informacji (względy obronności, bezpieczeństwa publicznego, ochrona prywatności, tajemnica handlowa) - odmowa na piśmie

 

W sprawie czynnego udostępniania informacji:

• Obowiązek gromadzenia i aktualizacji informacji

• Obowiązek aktywnego rozpowszechniania informacji obejmujących:

  • Informacje o zagrożeniach

  • O planowanych i przeprowadzanych przedsięwzięciach mających wpływ na środowisko

  • Raporty o stanie środowiska

  • Teksty aktów prawnych

  • Wytyczne polityki, plany i programy

  • Międzynarodowe, traktaty, porozumienia

 

• Nadzwyczajny dostęp do informacji w sytuacjach zagrożenia bezzwłocznie (katastrofa w Czarnobylu)

• Obowiązek tworzenia publicznych rejestrów (pozwoleń na emisję do powietrza, pozwoleń na gospodarkę odpadami, pozwoleń wodnoprawnych)

• Obowiązek dostarczania informacji spoczywa na władzach publicznych, ale zachęcanie podmiotów gospodarczych do regularnego informowania społeczeństwa o wpływie ich działalności i produktów na środowisko

 

Konwencja zapewnia:

• Udział społeczeństwa w rozstrzygnięciach dotyczących konkretnych przedsięwzięć

• Udział społeczeństwa w odniesieniu do planów, programów i wytycznych polityki mających znaczenie dla środowiska (art. 7)

• Udział społeczeństwa w przygotowaniu przepisów wykonawczych i/lub powszechnie obowiązujących aktów normatywnych

Rola udziału społeczeństwa:

- Spowolnienie postępowania

- Więcej pracy dla organu

+ lepsza decyzja

+ więcej informacji

+ wyważenie interesów

+ uniknięcie nieporozumień

+ szansa na społeczną akceptację

+ demokratyzacja procesu decyzyjnego

 

Ogólne obowiązki organów związane z zapewnieniem udziału społeczeństwa w procesie decyzyjnym:

• 1. Powiadomienie społeczeństwa

Powiadomienie ma być:

właściwe (do społeczności lokalnej, w języku niespecjalistycznym),

terminowe (musimy dowiedzieć się wcześniej)

i skuteczne (muszą nas tak powiadomić, żebyśmy się dowiedzieli)

• 2. Umożliwienie społeczeństwu wnoszenia uwag i wniosków

• 3. Umożliwienie mu zapoznania się z dokumentacją dotyczącą procesu decyzyjnego (bezpłatnie)

• 4. Rozpatrzenie decyzji i podanie jej do publicznej wiadomości wraz z uzasadnieniem

 

Podstawowe obowiązki organów

• Ustalenie zakresu podmiotowego konsultacji (ustalenie, kto może uczestniczyć - osoby, instytucje, organizacje reprezentujące najważniejsze interesy związane z danym planem czy programem)

• Ustalenie rozsądnych raz czasowych na poszczególne etapy konsultacji

• Przeprowadzeni konsultacji wcześnie w toku procedury decyzyjnej (gdy wszystkie warianty są jeszcze możliwe, a udział społeczeństwa może być skuteczny)

• Należyte uwzględnienie rezultatów konsultacji społecznych

 

Źródła prawa polskiego:

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.

• Wolności i prawa osobiste:

Art. 54 - ogólne prawo do informacji

Art. 51 - dostęp do danych osobowych

Art. 45 - jawność rozprawy sądowej

• Wolności i prawa polityczne:

Art. 61 - dostęp do informacji publicznej

• Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne

Art. 74 - dostęp do informacji o środowisku

INSTRUMENTY PRAWNE W OCHRONIE ŚRODOWISKA

 

Instrument - sposób, metoda, zasada jakiegoś działania, środek służący do realizacji czegoś

Wszystkie instrumenty mają podstawy prawne.

Przez instrument prawny należałoby więc rozumieć środek prawny służący do realizacji czegoś.

 

Podział instrumentów prawnych:

1. Instrumenty nakazowo-władcze

1. Instrumenty planistyczne

1. Instrumenty ekonomiczne

1. Dobrowolne porozumienia ekologiczne

1. Instrumenty społeczne (w tym oparte na świadomości ekologicznej społeczeństwa)

1. Odpowiedzialność prawna

 

Ad. 1) Instrumenty nakazowo-władcze

1. Zakazy i nakazy

   • Jedne z najstarszych środków prawnych, prymitywne, mało elastyczne, trudne w użyciu

   • Bardzo rzadko stosowane samodzielnie

   • Wprowadzenie generalnego zakazu określonej działalności może prowadzić do niezamierzonych i niepożądanych rezultatów (np. w 89 r. zakaz wwożenia różnego rodzaju odpadów ograniczył produkcję np. stali)

 

1. Standardy: jakościowe, emisyjne, produktowe

   • Jakościowe:

     • Określają ile i jakich substancji może znajdować się w danym elemencie środowiska lub w środowisku jako całości

     • Podstawą ich ustalenia jest wpływ na zdrowie ludzi i innych żywych organizmów

     • Odnoszą się do poszczególnych elementów środowiska

     • Mogą być zróżnicowane zależnie od terenu (uzdrowiska, tereny przemysłowe)

     • W Polsce wykazane najczęściej w liczbach (mg, ml, tony), choć czasem opisowo, np. wody nadające się do pływania (swimmable) w ustawodawstwie amerykańskim

   • Emisyjne:

     • Określają ile i jakich zanieczyszczeń można wprowadzać do środowiska z danego źródła

     • Podstawą jest nie przekraczanie standardu jakości na danym terenie (np. 1 g/kg)

     • Dotyczą nie tylko oddziaływania lokalnego, ale również eksportu zanieczyszczeń, emisji niezorganizowanej

     • Trudna metodologia rozprzestrzeniania się (obliczenia):

       • Indywidualnie dla danego źródła (instalacji), określone w wydawanych pozwoleniach

       • Powszechnie obowiązujące - określane w ogólnie obowiązującym akcie prawnym dla poszczególnych typów instalacji lub zakładów

Podejścia do określania standardów:

• Tradycyjne

• Odnosi się do powszechnie obowiązujących standardów jakości środowiska

• Konieczne monitorowanie tła oraz stosowanie określonych metodyk badania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń

• Badanie środowiska lokalnego (w pobliżu źródła) - budowa "wysokich kominów", odprowadzanie ścieków do dalej położonych wód - unikanie wpływu na środowisko lokalne, ale szkodliwe emisje nadal powstają

• Oparte na technologii

• Odwołanie się do możliwości technicznych instalacji lub zakładu (tu dotrzymanie BAT oraz BATNEEC)

• Zapewnienie równych warunków prowadzenia działalności - określone standardy obowiązują nawet na obszarach gdzie występuje mniejsze zanieczyszczenie (i potencjalnie przy zastosowaniu metody tradycyjnej możliwe byłoby wprowadzeni większej ilości zanieczyszczeń

• Ujemne skutki - na terenach już mocno zanieczyszczonych dozwolone byłoby wprowadzanie takich samych ilości zanieczyszczeń jak na terenach mniej zanieczyszczonych

 

• Produktowe

  • Wymagania jakościowe stawiane produktom, które wchodzą na rynek

  • Analiza produktów pod względem szkodliwości, np. Pb w benzynie, zawartość określonych substancji w ŚOR

W Polsce połączenie metody tradycyjnej (standardów) i opartej na technologii.

1. Pozwolenia: inwestycyjne, zasobowe, emisyjne, produktowe, na handel lub tranzyt

   • Akty indywidualne, w formie decyzji administracyjnej wydawanej na określony czas dla określonego podmiotu

     • Inwestycyjne - np. pozwolenie na budowę, decyzja wzizt; wymagane dla planowanych zamierzeń inwestycyjnych

     • Zasobowe - np. koncesja na wydobycie kopalin, pozwolenie wodnoprawne na pobór wody; dotyczą korzystania z pewnych określonych zasobów

     • Emisyjne - np. pozwolenia na emisję gazów do powietrza, pozwolenie wodnoprawne na wprowadzenie ścieków do wód; określają indywidualne standardy emisyjne dla danej instalacji; wydawane na określony czas

     • Produktowe - wymagane na wprowadzenie do obrotu określonych produktów, np. chemikaliów, produktów zawierających GMO; bierze się pod uwagę wpływ danego produktu nie tylko na środowisko, ale też na zdrowie ludzi

     • Pozwolenia na handel lub tranzyt - wymagane ze względu na ich możliwe oddziaływania na środowisko, np. tranzyt odpadów

1. Oceny oddziaływania na środowisko i oceny ryzyka

OOŚ:

• Dotyczy skutków planowanej działalności

• Służy realizacji zasady przezorności

• Łączy się ją z wydawaniem pozwoleń inwestycyjnych i zasobowych:

• SOOŚ - dotyczy dokumentów planistycznych

Ocena ryzyka:

• Ocena ryzyka produktów, substancji, działań, przedsięwzięć

• Związana z pozwoleniem produktowym (ocena ryzyka stwarzanego przez produkty)

• Związana z pozwoleniami inwestycyjnymi (jako część OOŚ)

1. Testowanie i znakowanie produktów

   • Dotyczy określonych produktów mogących stwarzać zagrożenie dla zdrowia i środowiska

   • Obowiązkowego znakowania tych produktów nie należy mylić z dobrowolnym oznakowaniem ekologicznym.

   • Przepisy określają jakie informacje (oznakowania) mają znaleźć się na opakowaniach tych produktów:

     • Co do ich właściwości -trujące, żrące

     • Co do ich składu - zawartości określonych substancji

   • Obowiązek odpowiedniego znakowania dotyczy też produktów GMO

Ad. 2) Instrumenty planistyczne

• Zaliczane są do nich dokumenty strategiczne: plany, programy, strategie, polityki

• Mogą mieć charakter prawnie wiążący lub niewiążący

• W odróżnieniu od pozwoleń mają charakter ogólny - nie są skierowane do konkretnego podmiotu

• Nie wszystkie są ukierunkowanie tylko na ochronę środowiska, czasem te kwestie są tylko jednym z elementów planu lub polityki

• Wśród nich można wyróżnić:

  • Związane z zagospodarowaniem przestrzennym (mpzp) - oprócz kwestii OŚ zawarte są ogólne zasady kształtowania ładu przestrzennego

  • Związane z rozwojem społeczno-gospodarczym (strategie rozwoju województwa) - nie są ukierunkowane na OŚ, ale stanowi ona ważny element

  • Ukierunkowane na osiągnięcie określonych celów ekologicznych

    • Dokumenty ogólne (polityka ekologiczna państwa)

    • Dokumenty szczegółowe (plan zagospodarowania odpadami)

 

Ad.3) Instrumenty ekonomiczne

• Opłaty:

  • Za korzystanie z zasobów środowiska (np. za pobór wody)

  • Za wprowadzanie zmian w środowisku (wprowadzanie ścieków do wód)

  • Produktowe (w celu wyeliminowania lub ograniczenia stosowania określonych produktów szkodliwych dla środowiska)

  • Depozytowe (w celu zapewnienia bezpiecznego odzysku zużytych produktów (np. akumulatorów)

  • Administracyjne (za wydanie pozwolenia, za przeprowadzenie kontroli)

Opłaty pełnią funkcję bodźcową (działania proekologiczne) i fiskalną.

• Fundusze ekologiczne - tworzone przez państwo fundusze celowe, z których finansowane są przedsięwzięcia mające na celu ochronę środowiska; pochodzą głównie z opłat i kar za korzystanie środowiska; w Polsce FOŚiFGW

• Preferencje podatkowe i preferencyjne kredyty - promują zachowania proekologiczne, np. ulgi dla zakładów wykorzystujących podczas produkcji odpady, kredyty przyznawana na inwestycje mające na celu ochronę środowiska

 

• Handel uprawnieniami - może dotyczyć handlu uprawnieniami do emisji, do wytworzenia odpadów lub korzystania z zasobów środowiska

• Wywodzi się z USA

• Może odbywać się na poziomie krajowym lub międzynarodowym, w obu przypadkach potrzebne są odpowiednie regulacje prawne

• Najszersze zastosowanie ma handel uprawnieniami do emisji do powietrza

 

Handel polega na tym ,że dany podmiot otrzymuje pewna pulę uprawnień. Następnie może sam wykorzystać ją w przyznanej ilości; nie wykorzystać puli , a posiadaną nadwyżkę sprzedać innym; wykorzystać swoją pulę i dokupić jednostki emisji

 

Jeśli produkuje więcej niż może, musi dokupić jednostki lub ograniczyć produkcję.

 

Nie jest istotna liczba uprawnień wykorzystanych przez poszczególne podmioty, ważne jest, aby nie został przekroczony ogólnie określony limit.

Cele handlu osiągane są w taki sposób, że na poziomie kraju lub regionu określa się pewien dopuszczalny limit emisji.

 

Handel może odbywać się na różnych poziomach:

1. Globalnym - przewidziany przez Protokół z Kioto

2. Wewnątrzwspólnotowy - założenia z Kioto przeniesiono do dyrektywy 2003/87/WE

3. Wewnątrzkrajowy - przewidziany przez ustawodawstwa niektórych państw

 

 

Ad. 4) Dobrowolne porozumienia ekologiczne

1. Nowego typu

2. Duża elastyczność

1. Zawierane między trucicielem a odpowiednim organem państwowym:

   1. Zbiorowe - stroną jest grupa zakładów lub cała branża

Organ zobowiązuje się do elastycznego traktowania zakładów

Konieczne jest, aby strona zbiorowa była spójna i wypełniała przyjęte zobowiązania. Ważne jest ustanowienie sankcji za nieprzestrzeganie zobowiązań.

1. Indywidualne - stroną jest pojedynczy zakład, często dobrowolne tylko z nazwy

1. Zawierane między trucicielem a osobami poszkodowanymi lub narażonymi na zanieczyszczenia (sąsiadami)

Aby uniknąć przedłużania kwestii w czasie. Zakład zawiera porozumienie między sąsiadującymi społecznościami lokalnymi i zobowiązuje się do podjęcia działań zmierzających do ograniczenia odpowiedzialności. Sąsiedzi rezygnują z prowadzenia postępowań administracyjnych, karnych i cywilnych, które są bardzo długie.

 

Ad. 5) Instrumenty społeczne

• Jawność informacji, udział społeczny, dostęp do sądów

• Ekoznakowanie

  • Dobrowolne oznakowanie ekologiczne produktów

  • Konieczność poniesienia kosztów badań w akredytowanych laboratoriach, ponoszonych przez producenta

• Ekoaudyt

  • Odnosi się do sposobu prowadzenia określonej działalności przez dany zakład

  • Dobrowolny, firma ponosi koszty

  • Obejmuje np. kwestie gospodarki odpadami czy gospodarki wodnej

  • Nie oznacza, że również produkty posiadającej go firmy są przyjazne środowisku i odwrotnie!

 

ISO i EMAS

• Publicznie dostępne rejestry zanieczyszczeń

  • Zakład ma obowiązek publikowania negatywnych skutków dla środowiska, przekazywania ich odpowiednim organom w formie prostej do odbioru przez niefachowców

  • Określone są ilości i rodzaje zanieczyszczeń oraz ich źródła

 

 

Ad. 6) Odpowiedzialność prawna

• Cywilna

• Służy ochronie interesów prywatnych

+ podmiot (szkoda - zanieczyszczenie gleby, utrata zdrowia)

+ pozew do sądu przeciwko osobie, instytucji, trucicielowi

+ domaganie się: doprowadzenia do stanu pierwotnego i/lub odszkodowania

 

• Mogą być trudności dowodowe (udowodnienie winy)

• Ułatwienie - zasada ryzyka - sam fakt szkody wystarczy do udowodnienia winy i poniesienia odpowiedzialności - większość spraw w Polsce opiera się na tym

• Ułatwienie dochodzenia roszczeń związanych z zanieczyszczeniem środowiska przez wprowadzenie tzw. odpowiedzialności solidarnej - możliwość dochodzenia odszkodowania od każdego z podmiotów, który przyczynił się do powstania szkody

 

• Karna

• Służy ochronie interesu publicznego

• Dotyczy egzekwowania prawa przez organy państwowe (sąd)

• Należy udowodnić winę konkretnie wskazanej osobie fizycznej

• Bardziej skomplikowana i długotrwała procedura

• Duże gwarancje dla oskarżonego - trudno doprowadzić do skazania

• Rzadko stosowana w zakresie ochrony środowiska

 

• Administracyjna

• Najpopularniejsza forma odpowiedzialności stosowana w zakresie ochrony środowiska

• Organ administracyjny nakłada sankcje, a nie sąd

• Sankcje nakładane są na jednostki organizacyjne, osoby fizyczne

• Badany jest sam skutek! Ustawa szkodowa jest tu ważna i KPA

• Istotne jest to, za co nakładane są sankcje:

  • Spowodowanie szkody w środowisku

  • Prowadzenie działalności bez pozwolenia

  • Składowanie odpadów w miejscu niedozwolonym

• Sankcje:

  • Nakaz wstrzymania działalności

  • Sankcje pieniężne (kary, opłaty podwyższone) (do Inspektoratu OŚ)

  • Nakaz podjęcia określonych działań

SPECYFIKA OCENY ODDZIAŁYWANIA NA OBSZARY NATURA 2000

 

Dzielimy postępowania w sprawie OOŚ na podstawie Ustawy OOŚ:

oceny strategiczne- dział IV

oceny planowanych przedsięwzięć - dział V

oceny habitatowe - dział V

 

Przedsięwzięcia grupy III: na obszarze lub w najbliższym sąsiedztwie obszaru Natury 2000.

 

Status prawny obszarów Natura 2000 określają Dyrektywa 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa i Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

 

Sieć Natura 2000 składa się z dwóch obszarów:

OSOP - Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (obszary ptasie)

SOOS - Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (obszary siedliskowe)

Oba typy mogą się pokrywać.

To jest u nas transponowane do ustawy o ochronie przyrody.

 

Około 20% powierzchni Polski jest objęte siecią Natura 2000.

 

Celem ochrony na obszarach Natura 2000 jest ich integralność (niezaburzone funkcjonowanie ekosystemów), na którą składają się:

1. Zachowanie kluczowych struktur, procesów i relacji

2. Właściwy stan ochrony siedlisk i gatunków, tzn.:

   • Naturalny zasięg, powierzchnia, liczebność

   • Zachowane pozostają specyficzne struktury i funkcje

   • Zachowana zostaje wystarczająco duża powierzchnia siedlisk do ochrony gatunków

 

Specyfika OOŚ związanych z obszarami Natura 2000:

1. Sekwencyjna, wieloetapowa procedura

2. Ma na uwadze cel ochrony (integralność) obszaru Natura 2000

3. Szczególne znaczenie analizy wariantów realizacji przedsięwzięć oraz przesłanek, jakie przemawiają za realizacją przedsięwzięcia

4. Oparcie o wiarygodne dane naukowe (inwentaryzacje przyrodnicze)

5. Zastosowanie wielu kryteriów oceny

6. Szczególna waga zasady przezorności

7. Priorytet uniknięcia oddziaływania. Jeśli to nie jest możliwe - zminimalizowanie oddziaływania, jeśli one są nieskuteczne - kompensacja przyrodnicza

 

Zasady kwalifikacji przedsięwzięć: art. 59 ust. 2 ustawy OOŚ [art..96]

 

Planowane przedsięwzięcie, które może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 podlega postępowaniu OOŚ i wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. [nieważne czy potencjalnie czy zawsze, nie musi być na obszarze Natury]

 

W takim przypadku [III grupa, jeżeli organ stwierdzi, że planowane przedsięwzięcie może znacząco wpłynąć i nie jest ono bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z jego ochrony i stwierdzi, że potrzebna jest decyzja] zakres raportu OOŚ powinien być ograniczony do określenia oddziaływania przedsięwzięcia w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natury 2000. Dokumenty są przedłożone właściwemu miejscowo RDOŚ.

 

Ocena powinna uwzględniać wszystkie elementy przyczyniające się do integralności obszaru Natura 2000 i ogólnej spójności sieci Natura 2000, w tym:

1. Powiązania strukturalne i uwarunkowania funkcjonalne siedlisk i gatunków, dla których wyznaczono obszar

2. Wielkość i zasięg występowania siedlisk i populacji gatunków

3. Rolą obszaru względem regionu biogeograficznego i spójności sieci Natura 2000

 

Etapy OOŚ związane z obszarami Natura 2000:

1. Kwalifikowanie (screening) / wstępne rozwiązanie problemów

1. Ocena właściwa (w tym propozycja i oszacowanie skuteczności działań eliminujących / minimalizujących oddziaływanie)

1. Ocena możliwych rozwiązań alternatywnych oraz ich oddziaływania na środowisko

1. Ocena w przypadku gdy brak wariantów alternatywnych i brak jest możliwości eliminacji negatywnych oddziaływań - ocena działań kompensacyjnych

 

Każde z działań powinno być udokumentowane. Brak przewidywanego negatywnego oddziaływania również powinien zostać merytorycznie udowodniony.

 

Wymagana procedura decyzyjna

1. Jeśli plan, program lub przedsięwzięcie mogą znacząco oddziaływać na środowisko - wymagane jest przeprowadzenie oceny habitatowej.

1. W ramach oceny habitatowej przeprowadza się procedurę udziału społeczeństwa, która jest podzielona między organ wydający decyzję "główną" a RDOŚ.

   • Podanie do publicznej wiadomości, wyłożenie niezbędnej dokumentacji, zbieranie uwag i wniosków - organ

   • Rozpatrzenie uwag i wniosków - RDOŚ przy wydawaniu postanowienia uzgadniającego (art.. 98 ust.6)

 

Generalne zasady wydawania pozwoleń

1. Plany i przedsięwzięcia mogące istotnie negatywnie oddziaływać na siedliska i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000 - nie powinny być realizowane.

2. Można zezwolić na realizację ww. planów i przedsięwzięć jedynie wtedy, gdy są jednocześnie spełnione 4 warunki;

   1. Brak jest wariantów alternatywnych

   2. Za realizacją przedsięwzięcia stoi nadrzędny interes publiczny (w przypadku oddziaływania na siedliska i gatunki priorytetowe - wymogi związane ze zdrowiem ludzi i bezpieczeństwem)

   3. Możliwe i zapewnione są działania minimalizujące negatywne oddziaływania oraz je kompensujące

   4. Komisja Europejska została poinformowana o działaniach kompensacyjnych / wyraziła pozytywną opinię (opinia dotyczy negatywnego oddziaływania na siedliska i gatunki priorytetowe)

 

Ad. 2) Nadrzędność interesu publicznego

1. Nie ma zastosowania, gdy są inne metody realizacji celu

2. Dotyczy głównie fundamentalnych wartości związanych z życiem obywateli

3. Oparta na dowodach

4. Ma na celu długotrwały efekt ogólnospołeczny

5. Oceniona w stosunku do celów Dyrektyw

Ad. 3) Kompensacja przyrodnicza - wszelkie działania, które mają na celu przywrócenie równowagi przyrodniczej

 

Podsumowując:

1. Jeśli występują obszary Natura 2000 to ocena

2. Gdy ocena wykaże znaczące oddziaływanie, to czy jest ono negatywne?

3. Jeśli tak, to rozważenie realnych alternatyw (czy alternatywa rozwiązuje program ochrony i realne koszty)

4. Gdy nie ma alternatyw, to bierzemy pod uwagę nadrzędny interes publiczny, dodatkowo gdy gatunek priorytetowy

5. Kompensacja przyrodnicza!