System rzeczny Polski charakteryzuje się kilkoma ważnymi cechami:

– większość rzek spływa w kierunku północno-zachodnim, co jest zgodne z nachyleniem powierzchni kraju;

– asymetria dorzeczy Wisły i Odry polega na zdecydowanie lepszym rozwinięciu prawej części dorzeczy – w dorzeczu Wisły stosunek powierzchni prawobrzeżnej do lewobrzeżnej części dorzecza wynosi 73:27, w dorzeczu Odry 70:30. Przyczyną asymetrii jest nachylenie niżowej części kraju ze wschodu na zachód;

– pradoliny i działy wodne między dorzeczami są położone bardzo nisko nad poziomem morza, co jest dogodne do budowy kanałów łączących systemy rzeczne, np. Kanał Bydgoski, Kanał Augustowski;

– niskie działy wód, asymetria dorzeczy i znaczna gęstość sieci rzecznej decydują o spójności hydrograficznej terytorium Polski;

– reżim rzek polskich określa się jako deszczowo- -śnieżny, co oznacza, że głównym źródłem zasilania rzek są opady deszczu i śniegu wraz z jego wiosennymi roztopami;

– na rzekach w ciągu roku występują dwa wysokie stany wód: wiosenny (głównie w marcu) spowodowany roztopami na południu kraju i tworzeniem się zatorów lodowych w środkowej i północnej części Polski oraz letni (lipiec) będący wynikiem obfi tych opadów, widoczny zwłaszcza na rzekach górskich;

– niskie stany wód, tzw. niżówki, występują na nizinach w okresie późnego lata, w górach jesienią i zimą;

– większość polskich rzek ma swoje źródła w trzech regionach kraju, nazywanych obszarami źródliskowymi. Są to:

• Karpaty i Sudety – gdzie początek biorą Wisła i Odra oraz większość ich górskich dopływów;

• wyżyny – gdzie znajdują się źródła dużych dopływów Wisły i Odry;

• Pojezierze Pomorskie i Pojezierze Mazurskie – skąd wypływają rzeki wpadające bezpośrednio do morza lub będące dopływami dolnych odcinków Wisły i Odry.

W Polsce znajduje się kilkadziesiąt tysięcy jezior, z których 9300 ma powierzchnię powyżej 1 ha. W sumie zajmują one ok. 1% powierzchni kraju. Większość jezior występuje na obszarze ostatniego zlodowacenia. Na Pojezierzu Pomorskim liczba jezior jest największa, natomiast na Pojezierzu Mazurskim zajmują one łącznie największą powierzchnię.

Ze względu na genezę mis jeziornych jeziora w Polsce dzielimy na:

– polodowcowe – charakterystyczne dla krajobrazu młodoglacjalnego i górskiego polodowcowego, do których należą jeziora:

● morenowe – płytkie, rozległe o urozmaiconej linii brzegowej, np. Śniardwy, Mamry, Niegocin;

● rynnowe – długie, wąskie i głębokie, np. Jeziorak, Gopło, Drawsko, Hańcza;

● wytopiskowe – o niewielkiej powierzchni, okrągłym kształcie, nazywane również oczkami polodowcowymi;

● cyrkowe – wypełniające cyrki lodowcowe lokalnych zlodowaceń Tatr i Karkonoszy;

– przybrzeżne – płytkie, o płaskich i bagnistych brzegach, np. Łebsko, Jamno, Gardno;

deltowe – w obszarach ujściowych rzek, np. Drużno w delcie Wisły i Dąbie przy ujściu Odry;

– zakolowe (przyrzeczne) – małe jeziora powstałe w wyniku odcięcia meandrów, licznie występujące na obszarach nizinnych;

– krasowe – występujące na obszarach zbudowanych ze skał węglanowych, np. na Polesiu Lubelskim.

--poligenetyczne – Gardno

Bagna i mokradła to obszary stale podmokłe znajdujące się w miejscach utrudnionego odpływu wód opadowych lub wysokiego poziomu wód gruntowych. W większości przypadków bagna są jednocześnie torfowiskami. Największe zespoły torfowisk występują w dolinach Narwi i Biebrzy oraz na Polesiu Lubelskim. Ze względu na sposób zasilania w wodę torfowiska dzielimy na:

– wysokie – zasilane wyłącznie wodami opadowymi, występujące na działach wodnych, płaskich wierzchowinach i obszarach zbudowanych ze skał nieprzepuszczalnych;

– niskie – zasilane wodami gruntowymi, spotykane w szerokich dolinach rzek oraz w miejscach zanikłych jezior.


Antropogeniczne elementy sieci hydrograficznej stanowią kanały i sztuczne zbiorniki wodne, które zbudowano z myślą o różnym przeznaczeniu. Podstawowe funkcje kanałów to: komunikacyjna, nawadniająca i rekreacyjna, natomiast funkcje sztucznych jezior to: energetyczna, retencyjna, komunikacyjna, produkcyjna i rekreacyjna. Największe znaczenie gospodarcze mają kanały: Gliwicki, Bydgowski i Augustowski

Sztuczne zbiorniki wodne i kanały oraz ich funkcje:

-retencyjne

-powodziowe

-energetyczne

-melioracyjne

-żeglugowe

Sztuczne zbiorniki:

Włocławski na Wiśle

Jeziorsko na Warcie

Zegrzyński na Narwi

Goczałkowicki na Wiśle

Sulejowski na Pilicy

Soliński na Sanie

Otmuchowski na Nysie Kłodzkiej

Różnowski na Dunajcu

Koronowski na Brdzie

Czorsztyński na Dunajcu

Wody podziemne

Występowanie wód podziemnych w Polsce zależy od infiltracji wód opadowych w głąb ziemi oraz budowy geologicznej.

Rodzaje wód podziemnych ze względu na występowanie w poszczególnych warstwach wodonośnych.

-wody zaskórne (przypowierzchniowe)

-wody gruntowe

-wody wgłębne

-wody głębinowe

Wody mineralne – zawierają w 1l więcej niż 1gram rozpuszczonych związków mineralnych i gazów

Rodzaje wód mineralnych

- szczawy

- wody siarczanowe

- wody radoczynne

- solanki

Występowanie wód mineralnych w Polsce

1. REGION KARPACKI (szczawy, solanki, wody siarczanowe, gradoczynne)

2. REGION PODKARPACKI (siarczanowe, solanki)

3. REGION SUDECKI (szczawy, radoczynne, siarczanowe)

4. REGION KUJAWSKO POMORSKI (solanki, siarczanowe)