Spis treści

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 3

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 8

Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej 29

Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym 40

Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej 49

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej....................................................................................................................................62

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa.............................................71

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym 72

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.......................................................76

Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie..78

KONSTYTUCJA
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe.

Rozdział I
RZECZPOSPOLITA

Art. 7.

Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Art. 8.

1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Art. 9.

Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

Art. 15.

1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej.

2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa.

Art. 16.

1. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową.

2. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Rozdział II
WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

ZASADY OGÓLNE

Art. 30.

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Art. 31.

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Art. 32.

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE

Art. 68.

4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

Art. 74.

1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.

2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.

3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

OBOWIĄZKI

Art. 82.

Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

Art. 83.

Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 84.

Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Art. 85.

1. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.

2. Zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa.

3. Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.

Art. 86.

Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Rozdział VI
RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA

Art. 146.

1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.

4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:

1) zapewnia wykonanie ustaw,

2) wydaje rozporządzenia,

3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

Art. 152.

1. Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda.

2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.

Art. 153.

1. W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej działa korpus służby cywilnej.

2. Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

Rozdział VII
SAMORZĄD TERYTORIALNY

Art. 163.

Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.

Art. 164.

1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.

3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 166.

1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.

2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.

Rozdział XI
STANY NADZWYCZAJNE

Art. 228.

1. W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.

2. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.

3. Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.

4. Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.

5. Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

6. W czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych.

7. W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.

Art. 229.

W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

Art. 230.

1. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.

2. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.

Art. 231.

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art. 232.

W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.

Art. 233.

1. Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art. 30 (godność człowieka), art. 34 i art. 36 (obywatelstwo), art. 38 (ochrona życia), art. 39, art. 40 i art. 41 ust. 4 (humanitarne traktowanie), art. 42 (ponoszenie odpowiedzialności karnej), art. 45 (dostęp do sądu), art. 47 (dobra osobiste), art. 53 (sumienie i religia), art. 63 (petycje) oraz art. 48 i art. 72 (rodzina i dziecko).

2. Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.

3. Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku).

Art. 234.

1. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art. 228 ust. 3-5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.

2. Rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

USTAWA

z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym

Art. 1.

Ustawa określa organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego oraz ich zadania i zasady działania w tej dziedzinie, a także zasady finansowania zadań zarządzania kryzysowego.

Art. 2.

Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem

kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.

Art. 3.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) sytuacji kryzysowej – należy przez to rozumieć sytuację wpływającą negatywnie

na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołującą znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków;

2) infrastrukturze krytycznej – należy przez to rozumieć systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:

a) zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa,

b) łączności,

c) sieci teleinformatycznych,

d) finansowe,

e) zaopatrzenia w żywność,

f) zaopatrzenia w wodę,

g) ochrony zdrowia,

h) transportowe,

i) ratownicze,

j) zapewniające ciągłość działania administracji publicznej,

k) produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i romieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych;

2a) europejskiej infrastrukturze krytycznej – należy przez to rozumieć systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia i instalacje kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców, wyznaczone w systemach, o których mowa w pkt 2 lit. a i h, w zakresie energii elektrycznej, ropy naftowej i gazu ziemnego oraz transportu drogowego, kolejowego, lotniczego, wodnego śródlądowego, żeglugi oceanicznej, żeglugi morskiej bliskiego zasięgu i portów, zlokalizowane na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, których zakłócenie lub zniszczenie miałoby istotny wpływ na co najmniej dwa państwa członkowskie;

3) ochronie infrastruktury krytycznej – należy przez to rozumieć wszelkie działania zmierzające do zapewnienia funkcjonalności, ciągłości działań i integralności infrastruktury krytycznej w celu zapobiegania zagrożeniom, ryzykom lub słabym punktom oraz ograniczenia i neutralizacji ich skutków oraz szybkiego odtworzenia tej infrastruktury na wypadek awarii, ataków oraz innych zdarzeń zakłócających jej prawidłowe funkcjonowanie;

4) planowaniu cywilnym – należy przez to rozumieć:

a) całokształt przedsięwzięć organizacyjnych mających na celu przygotowanie administracji publicznej do zarządzania kryzysowego,

b) planowanie w zakresie wspierania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w razie ich użycia oraz planowanie wykorzystania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;

5) (uchylony);

6) powiecie – należy przez to rozumieć również miasto na prawach powiatu;

7) cyklu planowania – należy przez to rozumieć okresowe realizowanie etapów: analizowania, programowania, opracowywania planu lub programu, jego wdrażanie, testowanie i uruchamianie;

8) siatce bezpieczeństwa – należy przez to rozumieć zestawienie potencjalnych zagrożeń ze wskazaniem podmiotu wiodącego przy ich usuwaniu oraz podmiotów współpracujących;

9) mapie zagrożenia – należy przez to rozumieć mapę przedstawiającą obszar geograficzny objęty zasięgiem zagrożenia z uwzględnieniem różnych scenariuszy zdarzeń;

10) mapie ryzyka – należy przez to rozumieć mapę lub opis przedstawiający potencjalnie

negatywne skutki oddziaływania zagrożenia na ludzi, środowisko, mienie i infrastrukturę;

11) zdarzeniu o charakterze terrorystycznym – należy przez to rozumieć sytuację powstałą na skutek czynu określonego w art. 115 § 20 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) lub zagrożenie zaistnienia takiego czynu, mogącego doprowadzić do sytuacji kryzysowej.

Art. 4.

1. Zadania z zakresu planowania cywilnego obejmują:

1) przygotowanie planów zarządzania kryzysowego;

2) przygotowanie struktur uruchamianych w sytuacjach kryzysowych;

3) przygotowanie i utrzymywanie zasobów niezbędnych do wykonania zadań ujętych w planie zarządzania kryzysowego;

4) utrzymywanie baz danych niezbędnych w procesie zarządzania kryzysowego;

5) przygotowanie rozwiązań na wypadek zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej;

6) zapewnienie spójności między planami zarządzania kryzysowego a innymi planami sporządzanymi w tym zakresie przez właściwe organy administracji publicznej, których obowiązek wykonania wynika z odrębnych przepisów.

2. Zadania, o których mowa w ust. 1, powinny uwzględniać:

1) zapewnienie funkcjonowania administracji publicznej w sytuacji kryzysowej;

2) zapewnienie funkcjonowania i możliwości odtworzenia infrastruktury krytycznej;

3) zapewnienie ciągłego monitorowania zagrożeń;

4) racjonalne gospodarowanie siłami i środkami w sytuacjach kryzysowych;

5) pomoc udzielaną ludności w zapewnieniu jej warunków przetrwania w sytuacjach

kryzysowych.

Art. 5.

1. Tworzy się Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego oraz wojewódzkie, powiatowe i gminne plany zarządzania kryzysowego, zwane dalej „planami zarządzania kryzysowego”.

2. W skład planów zarządzania kryzysowego wchodzą następujące elementy:

1) plan główny zawierający:

a) charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich wystąpienia, w tym dotyczących infrastruktury krytycznej, oraz mapy ryzyka i mapy zagrożeń,

b) zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa,

c) zestawienie sił i środków planowanych do wykorzystania w sytuacjach

kryzysowych;

2) zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych, a w tym:

a) zadania w zakresie monitorowania zagrożeń,

b) tryb uruchamiania niezbędnych sił i środków, uczestniczących w realizacji planowanych przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej,

c) procedury reagowania kryzysowego, określające sposób postępowania w sytuacjach kryzysowych,

d) współdziałanie między siłami, o których mowa w lit. b;

3) załączniki funkcjonalne planu głównego określające:

a) procedury realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego, w tym związane z ochroną infrastruktury krytycznej,

b) organizację łączności,

c) organizację systemu monitorowania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania,

d) zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń,

e) organizację ewakuacji z obszarów zagrożonych,

f) organizację ratownictwa, opieki medycznej, pomocy społecznej oraz pomocy psychologicznej,

g) organizację ochrony przed zagrożeniami charakterystycznymi dla danego obszaru,

h) wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planie zarządzania kryzysowego,

i) zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód,

j) procedury uruchamiania rezerw państwowych,

k) wykaz infrastruktury krytycznej znajdującej się odpowiednio na terenie województwa, powiatu lub gminy, objętej planem zarządzania kryzysowego,

l) priorytety w zakresie ochrony oraz odtwarzania infrastruktury krytycznej.

3. Plany zarządzania kryzysowego podlegają systematycznej aktualizacji, a cykl planowania nie może być dłuższy niż dwa lata.

4. Cykl planowania realizują właściwe organy administracji publicznej oraz podmioty przewidywane do realizacji przedsięwzięć określonych w planie zarządzania kryzysowego, w zakresie ich dotyczącym.

5. Plany zarządzania kryzysowego uzgadnia się z kierownikami jednostek organizacyjnych,

w zakresie ich dotyczącym, planowanych do wykorzystania przy realizacji przedsięwzięć określonych w planie.

Art. 5a.

1. Na potrzeby Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego, ministrowie kierujący działami administracji rządowej, kierownicy urzędów centralnych oraz wojewodowie sporządzają Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego, zwany dalej „Raportem”.

2. Koordynację przygotowania Raportu zapewnia dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, a w części dotyczącej zagrożeń o charakterze terrorystycznym, Wewnętrznego.

3. Raport jest dokumentem zawierającym następujące elementy:

1) wskazanie najważniejszych zagrożeń przez stworzenie mapy ryzyka;

2) określenie celów strategicznych;

3) określenie priorytetów w reagowaniu na określone zagrożenia;

4) wskazanie sił i środków niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych;

5) programowanie zadań w zakresie poprawy bezpieczeństwa przez uwzględnianie regionalnych i lokalnych inicjatyw;

6) wnioski zawierające hierarchicznie uporządkowaną listę przedsięwzięć niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych.

4. Raport przyjmuje Rada Ministrów w drodze uchwały.

5. Kierunki działania wynikające z wniosków z Raportu stanowią element Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego oraz są uwzględniane w planach zarządzania kryzysowego.

6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób, tryb i terminy opracowywania

Raportu, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa narodowego.

Art. 5b.

1. Rada Ministrów przyjmuje, w drodze uchwały, Narodowy Program Ochrony Infrastruktury

Krytycznej, zwany dalej „programem”, którego celem jest stworzenie warunków do poprawy bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej, w szczególności w zakresie:

1) zapobiegania zakłóceniom funkcjonowania infrastruktury krytycznej;

2) przygotowania na sytuacje kryzysowe mogące niekorzystnie wpłynąć na infrastrukturę krytyczną;

3) reagowania w sytuacjach zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej;

4) odtwarzania infrastruktury krytycznej.

2. Program określa:

1) narodowe priorytety, cele, wymagania oraz standardy, służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania infrastruktury krytycznej;

2) ministrów kierujących działami administracji rządowej i kierowników urzędów centralnych odpowiedzialnych za systemy, o których mowa w art. 3 pkt 2;

3) szczegółowe kryteria pozwalające wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów infrastruktury krytycznej, biorąc pod uwagę ich znaczenie dla funkcjonowania państwa i zaspokojenia potrzeb obywateli.

3. Program przygotowuje dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa we współpracy z ministrami i kierownikami urzędów centralnych odpowiedzialnymi za systemy, o których mowa w art. 3 pkt 2, oraz właściwymi w sprawach bezpieczeństwa narodowego.

4. Programem obejmuje się infrastrukturę krytyczną w podziale na systemy, o których mowa w art. 3 pkt 2.

5. Program podlega aktualizacji nie rzadziej niż raz na dwa lata.

6. Do programu stosuje się przepisy o ochronie informacji niejawnych.

7. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa:

1) sporządza na podstawie szczegółowych kryteriów, o których mowa w ust. 2 pkt 3, we współpracy z odpowiednimi ministrami odpowiedzialnymi za systemy, jednolity wykaz obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej z podziałem na systemy. W wykazie wyróżnia

się także europejską infrastrukturę krytyczną zlokalizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz europejską infrastrukturę krytyczną zlokalizowaną na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej, mogącą mieć istotny wpływ na Rzeczpospolitą Polską. Wykaz ma charakter niejawny;

2) opracowuje wyciągi z wykazu infrastruktury krytycznej, o którym mowa w pkt 1, znajdującej się w danym systemie oraz przekazuje je ministrom i kierownikom urzędów centralnych odpowiedzialnym za dany system;

3) opracowuje wyciągi z wykazu infrastruktury krytycznej, o którym mowa w pkt 1, znajdującej się na terenie województw oraz przekazuje je właściwym wojewodom;

4) informuje o ujęciu w wykazie, o którym mowa w pkt 1, obiektów, instalacji lub urządzeń – ich właścicieli, posiadaczy samoistnych i zależnych.

8. Właściwi wojewodowie, jeżeli istnieje potrzeba wynikająca z wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego, są upoważnieni do przekazywania niezbędnej informacji o infrastrukturze krytycznej na terenie województwa właściwemu organowi administracji publicznej działającemu na tym terenie, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych.

9. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób realizacji określonych w ustawie obowiązków i współpracy w zakresie programu przez organy administracji publicznej i służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo narodowe z właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji, urządzeń i usług infrastruktury krytycznej oraz innymi organami i służbami publicznymi, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu

bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej.

Art. 6.

1. Zadania z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej obejmują:

1) gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących zagrożeń infrastruktury krytycznej;

2) (uchylony);

3) opracowywanie i wdrażanie procedur na wypadek wystąpienia zagrożeń infrastruktury

krytycznej;

4) odtwarzanie infrastruktury krytycznej;

5) współpracę między administracją publiczną a właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony.

2–4. (uchylone).

5. Właściciele oraz posiadacze samoistni i zależni obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej mają obowiązek ich ochrony, w szczególności przez przygotowanie i wdrażanie, stosownie do przewidywanych zagrożeń, planów ochrony infrastruktury krytycznej oraz utrzymywanie własnych systemów rezerwowych zapewniających bezpieczeństwo i podtrzymujących funkcjonowanie

tej infrastruktury, do czasu jej pełnego odtworzenia.

5a. Właściciele, posiadacze samoistni i zależni, o których mowa w ust. 5, mają obowiązek wyznaczyć, w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, o której mowa w art. 5b ust. 7 pkt 4, osobę odpowiedzialną za utrzymywanie kontaktów z podmiotami właściwymi w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej.

6. Jeżeli dla obiektów, instalacji, urządzeń i usług infrastruktury krytycznej istnieją, tworzone na podstawie innych przepisów, plany odpowiadające wymogom planu ochrony infrastruktury krytycznej, uznaje się, iż wymóg posiadania takiego planu jest spełniony.

7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób tworzenia, aktualizacji oraz strukturę planów, o których mowa w ust.5,

2) warunki i tryb uznania spełnienia obowiązku posiadania planu odpowiadającego wymogom planu ochrony infrastruktury krytycznej – uwzględniając potrzebę zapewnienia ciągłości funkcjonowania infrastruktury krytycznej.

Art. 6a.

1. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, we współpracy z ministrami i kierownikami urzędów centralnych odpowiedzialnymi za systemy, o których mowa w art. 3 pkt 2a, na bieżąco rozpoznaje potencjalną europejską infrastrukturę krytyczną, badając, czy infrastruktura krytyczna spełnia kolejno następujące wymogi:

1) kryteria sektorowe – przybliżone progi liczbowe ustalone przez Komisję Europejską i państwa członkowskie Unii Europejskiej, charakteryzujące parametry, wchodzących w skład systemów infrastruktury krytycznej obiektów, urządzeń oraz instalacji lub funkcje realizowane przez te obiekty, urządzenia oraz instalacje, warunkujące identyfikację infrastruktury krytycznej;

2) stanowi składnik, system lub część infrastruktury, które mają podstawowe znaczenie dla utrzymania niezbędnych funkcji społecznych, zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony, dobrobytu materialnego lub społecznego ludności, oraz których zakłócenie lub zniszczenie miałoby istotny wpływ na Rzeczpospolitą Polską w wyniku utraty tych funkcji;

3) jej zakłócenie lub zniszczenie miałoby istotny wpływ na co najmniej dwa państwa członkowskie Unii Europejskiej;

4) kryteria przekrojowe – w zakresie przybliżonych progów ustalonych przez Komisję Europejską i państwa członkowskie Unii Europejskiej – obejmujące:

a) kryterium ofiar w ludziach – oceniane w odniesieniu do ewentualnej liczby ofiar śmiertelnych lub liczby rannych,

b) kryterium skutków ekonomicznych – oceniane w odniesieniu do znaczenia strat ekonomicznych lub pogorszenia jakości towarów lub usług, w tym potencjalnych skutków ekologicznych,

c) kryterium skutków społecznych – oceniane w odniesieniu do wpływu na zaufanie opinii publicznej, cierpień fizycznych osób i zakłócenia codziennego życia, w tym utraty podstawowych usług.

2. Infrastruktura krytyczna jest uznawana za potencjalną europejską infrastrukturę krytyczną po spełnieniu łącznie kolejnych wymogów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 – 3 oraz co najmniej jednego z wymogów, o których mowa w ust. 1 pkt 4.

Art. 6b.

1. O potencjalnej europejskiej infrastrukturze krytycznej dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa informuje właściwe organy państw członkowskich Unii Europejskiej, na które ta infrastruktura może mieć istotny wpływ. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa podaje nazwę i lokalizację potencjalnej europejskiej infrastruktury krytycznej i przyczyny jej wyznaczenia.

2. W celu wyznaczenia europejskiej infrastruktury krytycznej oraz dokładnych progów kryteriów, o których mowa w art. 6a ust. 1 pkt 1 i 4, dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa prowadzi rozmowy z właściwymi organami państw członkowskich Unii Europejskiej:

1) na które potencjalna europejska infrastruktura krytyczna zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może mieć istotny wpływ;

2) na terytorium których jest zlokalizowana potencjalna europejska infrastruktura krytyczna mogąca mieć istotny wpływ na Rzeczpospolitą Polską.

3. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w rozmowach, o których mowa w ust. 2, przedstawia stanowisko uzgodnione z ministrami i kierownikami urzędów centralnych odpowiedzialnych za systemy, o których mowa w art. 3 pkt 2a, których przedstawiciele mogą brać udział w rozmowach.

4. W przypadku gdy infrastruktura zlokalizowana na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, która nie została rozpoznana jako europejska infrastruktura krytyczna, może mieć istotny wpływ na Rzeczpospolitą Polską, dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa informuje Komisję Europejską o zamiarze przeprowadzenia rozmów na ten temat.

5. Na podstawie ustaleń będących wynikiem rozmów, o których mowa w ust. 2, Rada Ministrów wyznacza, w drodze uchwały, z zakresu potencjalnej europejskiej infrastruktury krytycznej zlokalizowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, europejską infrastrukturę krytyczną.

6. Właściwym organom państw członkowskich Unii Europejskiej, na które ma wpływ europejska infrastruktura krytyczna zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa przekazuje dane identyfikujące europejską infrastrukturę krytyczną, w tym jej nazwę i lokalizację.

7. Dane, o których mowa w ust. 1 i 6, oraz uchwała, o której mowa w ust. 5, mają charakter niejawny.

Art. 6c.

1. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa przekazuje Komisji Europejskiej:

1) co roku informacje o liczbie infrastruktur krytycznych:

a) w odniesieniu do których prowadzono z właściwymi organami państw członkowskich Unii Europejskiej rozmowy na temat progów kryteriów przekrojowych, umożliwiających wyznaczenie europejskiej infrastruktury krytycznej zlokalizowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

b) zlokalizowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wchodzących w skład europejskiej infrastruktury krytycznej w poszczególnych systemach, o których mowa w art. 3 pkt 2a, oraz o liczbie państw członkowskich Unii Europejskiej, na które ma ona wpływ;

2) co 2 lata sprawozdanie zawierające ogólne dane dotyczące rodzajów ryzyka, zagrożeń i słabych punktów stwierdzonych w każdym z systemów, w których została wyznaczona europejska infrastruktura krytyczna zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Informacje, o których mowa w ust. 1, mają charakter niejawny.

Art. 7.

1. Rada Ministrów sprawuje zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W przypadkach niecierpiących zwłoki zarządzanie kryzysowe sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, zawiadamiając niezwłocznie o swoich działaniach Prezesa Rady Ministrów.

3. Decyzje podjęte przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych podlegają rozpatrzeniu na najbliższym posiedzeniu Rady Ministrów.

4. Prezes Rady Ministrów, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, określa, w drodze zarządzenia, wykaz przedsięwzięć i procedur systemu zarządzania kryzysowego z uwzględnieniem zobowiązań wynikających z członkostwa w Organizacji Traktatu północnoatlantyckiego oraz organy odpowiedzialne za ich uruchamianie.

Art. 8.

1. Przy Radzie Ministrów tworzy się Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, zwany dalej „Zespołem”, jako organ opiniodawczo-doradczy właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego.

2. W skład Zespołu wchodzą:

1) Prezes Rady Ministrów – przewodniczący;

2) Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych – zastępcy przewodniczącego;

3) Minister Spraw Zagranicznych;

4) Minister Koordynator Służb Specjalnych – jeżeli został powołany.

3. W posiedzeniach Zespołu, na prawach członka, biorą udział wyznaczone przez przewodniczącego, w zależności od potrzeb, następujące organy administracji rządowej:

1) ministrowie kierujący działami administracji rządowej:

a) administracja publiczna,

b) budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa,

c) finanse publiczne,

d) gospodarka,

e) gospodarka morska,

f) gospodarka wodna,

g) instytucje finansowe,

h) informatyzacja,

i) kultura i ochrona dziedzictwa narodowego,

k) oświata i wychowanie,

l) rolnictwo,

m) sprawiedliwość,

n) środowisko,

o) transport,

p) zdrowie,

q) praca,

r) zabezpieczenie społeczne,

s) Skarb Państwa;

2) Główny Geodeta Kraju;

2a) Główny Inspektor Ochrony Środowiska;

3) Główny Inspektor Sanitarny;

4) Główny Lekarz Weterynarii;

5) Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej;

6) Komendant Główny Policji;

7) Komendant Główny Straży Granicznej;

7a) Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej;

8) Prezes Państwowej Agencji Atomistyki;

9) Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego;

10) Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;

11) Szef Agencji Wywiadu;

12) Szef Obrony Cywilnej Kraju;

13) Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego;

14) Szef Służby Wywiadu Wojskowego.

4. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może skierować do prac Zespołu, na prawach członka, Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego lub innego przedstawiciela.

5. Przewodniczący może zapraszać do udziału w posiedzeniach Zespołu, na prawach członka, inne osoby.

6. W przypadku nieobecności przewodniczącego, pracami Zespołu kieruje wyznaczony przez niego zastępca albo członek Zespołu, w którego właściwości – wynikającej z kierowania danym działem administracji rządowej – pozostaje rodzaj zaistniałej sytuacji kryzysowej.

7. Członkowie Zespołu mogą wyznaczać do udziału w jego pracach swoich przedstawicieli:

1) Prezes Rady Ministrów – wiceprezesa Rady Ministrów;

2) ministrowie – sekretarza lub podsekretarza stanu;

3) organy, o których mowa w ust. 3 pkt 2–14 – swojego zastępcę.

8. (uchylony).

Art. 9.

1. Do zadań Zespołu należy:

1) przygotowywanie propozycji użycia sił i środków niezbędnych do opanowania sytuacji kryzysowych;

2) doradzanie w zakresie koordynacji działań organów administracji rządowej, instytucji państwowych i służb w sytuacjach kryzysowych;

3) opiniowanie sprawozdań końcowych z działań podejmowanych w związku z zarządzaniem kryzysowym;

4) opiniowanie potrzeb w zakresie odtwarzania infrastruktury lub przywrócenia jej pierwotnego charakteru;

5) opiniowanie i przedkładanie Radzie Ministrów Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego;

6) (uchylony);

7) opiniowanie projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, o którym mowa w art. 7 ust. 4;

8) i 9) (uchylone).

2. (uchylony).

3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze zarządzenia, organizację i tryb pracy Zespołu, z uwzględnieniem rozwiązań pozwalających na niezwłoczne zebranie się Zespołu i zapewnienie uzyskania pełnej informacji o zdarzeniach będących przedmiotem posiedzenia.

Art. 10.

1. Tworzy się Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, zwane dalej „Centrum”, będące państwową jednostką budżetową podległą Prezesowi Rady Ministrów.

2. Centrum kieruje dyrektor powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów.

2a. Dyrektor Centrum pełni funkcję sekretarza Zespołu, o którym mowa w art. 8 ust.1.

3. Zastępców dyrektora Centrum powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek dyrektora Centrum.

4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, organizację i tryb działania Centrum, uwzględniając potrzebę ciągłości funkcjonowania Centrum.

Art. 11.

1. Centrum zapewnia obsługę Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Zespołu i ministra właściwego do spraw wewnętrznych w sprawach zarządzania kryzysowego oraz pełni funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego.

2. Do zadań Centrum należy:

1) planowanie cywilne, w tym:

a) przedstawianie szczegółowych sposobów i środków reagowania na zagrożenia oraz ograniczania ich skutków,

b) opracowywanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego, we współpracy z właściwymi komórkami organizacyjnymi urzędów obsługujących ministrów oraz kierowników urzędów centralnych,

c) analiza i ocena możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju,

d) gromadzenie informacji o zagrożeniach i analiza zebranych materiałów,

e) wypracowywanie wniosków i propozycji zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom,

f) planowanie wykorzystania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do wykonywania zadań, o których mowa w art. 25 ust. 3,

g) planowanie wsparcia przez organy administracji publicznej realizacji zadań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

2) monitorowanie potencjalnych zagrożeń;

2a) uzgadnianie planów zarządzania kryzysowego sporządzanych przez ministrów kierujących działami administracji rządowej i kierowników urzędów centralnych;

3) przygotowanie uruchamiania, w przypadku zaistnienia zagrożeń, procedur związanych z zarządzaniem kryzysowym;

4) przygotowywanie projektów opinii i stanowisk Zespołu;

5) przygotowywanie i obsługa techniczno-organizacyjna prac Zespołu;

5a) zapewnienie koordynacji polityki informacyjnej organów administracji publicznej w czasie sytuacji kryzysowej;

6) współdziałanie z podmiotami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej oraz innych organizacji międzynarodowych, odpowiedzialnymi za zarządzanie kryzysowe i ochronę infrastruktury krytycznej;

7) organizowanie, prowadzenie i koordynacja szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz udział w ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych;

8) zapewnienie obiegu informacji między krajowymi i zagranicznymi organami i strukturami zarządzania kryzysowego;

9) realizacja zadań stałego dyżuru w ramach gotowości obronnej państwa;

10) realizacja zadań z zakresu zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

10a) współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

11) realizacja zadań planistycznych i programowych z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej oraz europejskiej infrastruktury krytycznej, w tym opracowywanie i aktualizacja załącznika funkcjonalnego do Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego dotyczącego ochrony infrastruktury krytycznej,

a także współpraca, jako krajowy punkt kontaktowy, z instytucjami Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz ich krajami członkowskimi w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej;

12) (uchylony);

13) przygotowanie projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, o którym mowa w art. 7 ust. 4;

14) informowanie, zgodnie z właściwością, podmiotów, o których mowa w art. 8 ust. 2 i 3, o potencjalnych zagrożeniach oraz działaniach podjętych przez właściwe organy;

15) współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej.

2a. Koszty związane z funkcjonowaniem Centrum są pokrywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw wewnętrznych.

3. Rada Ministrów lub Prezes Rady Ministrów mogą zlecić Centrum dodatkowe

zadania związane z zarządzaniem kryzysowym.

Art. 11a.

Centrum informuje Komisję Europejską i państwa członkowskie Unii Europejskiej o środkach zastosowanych w sytuacji kryzysowej w celu zabezpieczenia prawidłowego działania publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz stacji nadawczych i odbiorczych używanych do zapewnienia bezpieczeństwa, w zakresie dotyczącym systemu łączności i sieci teleinformatycznych.

Art. 12.

1. Ministrowie kierujący działami administracji rządowej oraz kierownicy urzędów centralnych realizują, zgodnie z zakresem swojej właściwości, zadania dotyczące zarządzania kryzysowego.

2. Ministrowie i kierownicy, o których mowa w ust. 1, opracowują plany zarządzania kryzysowego, w których w szczególności uwzględnia się:

1) analizę i ocenę możliwości wystąpienia zagrożeń, w tym dla infrastruktury krytycznej uwzględnionej w wykazie, o którym mowa w art. 5b ust. 7 pkt 1;

2) szczegółowe sposoby i środki reagowania na zagrożenia oraz ograniczania i likwidacji ich skutków;

3) organizację monitoringu zagrożeń i realizację zadań stałego dyżuru w ramach podwyższania gotowości obronnej państwa;

4) organizację realizacji zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.

2a. Plany, o których mowa w ust. 2, są uzgadniane z dyrektorem Centrum i stanowią załączniki funkcjonalne do Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego.

2b. Ministrowie i kierownicy, o których mowa w ust. 1, na potrzeby realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego tworzą zespoły zarządzania kryzysowego, w skład których wchodzą kierujący właściwymi komórkami organizacyjnymi urzędu obsługującego ministra lub kierownika, o których mowa w ust. 1, a także inne osoby przez nich wskazane.

2c. Do zadań zespołów, o których mowa w ust. 2b, należy:

1) dokonywanie okresowej oceny zagrożeń na potrzeby Raportu;

2) opiniowanie projektów planów zarządzania kryzysowego, o których mowa w ust. 2;

3) opiniowanie wykazu obiektów, instalacji i urządzeń wchodzących w skład infrastruktury krytycznej w ramach swoich właściwości;

4) wypracowywanie wniosków i propozycji dotyczących zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom.

3. (uchylony).

4. Ministrowie i kierownicy, o których mowa w ust. 1, określają, w drodze zarządzenia, organizację, skład oraz miejsce i tryb pracy zespołów zarządzania kryzysowego.

Art. 12a.

1. Zadania z zakresu przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym są realizowane we współpracy z organami administracji rządowej właściwymi w tych sprawach, w szczególności z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

2. Organy administracji publicznej, posiadacze samoistni i zależni obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej są obowiązani niezwłocznie przekazywać Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, będące w ich posiadaniu, informacje dotyczące zagrożeń o charakterze terrorystycznym dla tej infrastruktury krytycznej, w tym zagrożeń dla funkcjonowania systemów i sieci energetycznych, wodnokanalizacyjnych, ciepłowniczych oraz teleinformatycznych istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, a także działań, które mogą prowadzić do zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, mienia w znacznych rozmiarach, dziedzictwa narodowego lub środowiska.

3. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, w przypadku podjęcia informacji o możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej będącej skutkiem zdarzenia o charakterze terrorystycznym, zagrażającego infrastrukturze krytycznej, życiu lub zdrowiu ludzi, mieniu w znacznych rozmiarach, dziedzictwu narodowemu lub środowisku, może udzielać zaleceń organom i podmiotom zagrożonym tymi działaniami oraz przekazywać im niezbędne informacje służące przeciwdziałaniu zagrożeniom.

4. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego o podjętych działaniach, o których mowa w ust. 3, informuje dyrektora Centrum.

Art. 13.

1. Ministrowie i centralne organy administracji rządowej, do których zakresu działania należą sprawy związane z zapewnieniem bezpieczeństwa narodowego, w tym ochrony ludności lub gospodarczych podstaw bezpieczeństwa państwa, tworzą centra zarządzania kryzysowego.

2. Do zadań centrów, o których mowa w ust. 1, należy:

1) pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego;

2) współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;

3) nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności;

4) współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;

5) współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;

6) dokumentowanie działań podejmowanych przez centrum;

7) realizacja zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa;

8) współdziałanie na wszystkich szczeblach administracji rządowej w zakresie informowania i przekazywania poleceń do wykonania w systemie całodobowym dla jednostek ochrony zdrowia w przypadkach awaryjnych, losowych, jak również zaburzeń funkcjonowania systemu.

2a. Obowiązek utworzenia centrum zarządzania kryzysowego uznaje się za spełniony jeżeli organ, o którym mowa w ust. 1, utworzył komórkę organizacyjną w urzędzie go obsługującym lub jednostkę organizacyjną jemu podległą lub nadzorowaną, odpowiedzialną za pełnienie całodobowych dyżurów i stwarzającą gwarancję realizacji zadań, o których mowa w ust. 2.

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi organy administracji rządowej, które utworzą centra zarządzania kryzysowego, oraz sposób ich funkcjonowania, uwzględniając w szczególności warunki techniczne i standardy ich wyposażenia oraz procedury współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa i innymi organami administracji publicznej.

Art. 14.

1. Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie województwa jest wojewoda.

2. Do zadań wojewody w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1) kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie województwa;

2) realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego, w tym:

a) wydawanie starostom zaleceń do powiatowych planów zarządzania kryzysowego,

b) zatwierdzanie powiatowych planów zarządzania kryzysowego,

c) przygotowywanie i przedkładanie do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego,

d) realizacja wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego;

3) zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego;

4) wnioskowanie o użycie pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do wykonywania zadań, o których mowa w art. 25 ust. 3;

5) wykonywanie przedsięwzięć wynikających z dokumentów planistycznych wykonywanych w ramach planowania operacyjnego realizowanego w województwie;

6) zapobieganie, przeciwdziałanie i usuwanie skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

6a) współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

7) organizacja wykonania zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej;

8) (uchylony).

3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii dyrektora Centrum, wydaje, w drodze zarządzenia, wojewodom wytyczne do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego.

4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych zatwierdza wojewódzkie plany zarządzania

kryzysowego i ich aktualizacje, po zasięgnięciu opinii dyrektora Centrum.

5. Zadania, o których mowa w ust. 2, wykonuje wojewoda we współpracy z właściwymi organami administracji publicznej.

6. Do zadań komórki organizacyjnej właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego w urzędzie wojewódzkim należy w szczególności:

1) gromadzenie i przetwarzanie danych oraz ocena zagrożeń występujących na obszarze województwa;

2) monitorowanie, analizowanie i prognozowanie rozwoju zagrożeń na obszarze województwa;

3) dostarczanie niezbędnych informacji dotyczących aktualnego stanu bezpieczeństwa dla wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego, zespołu zarządzania kryzysowego działającego w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Centrum;

4) współpraca z powiatowymi zespołami zarządzania kryzysowego;

5) zapewnienie funkcjonowania wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego, w tym dokumentowanie jego prac;

6) realizacja zadań stałego dyżuru w ramach gotowości obronnej państwa;

7) opracowywanie i aktualizacja wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego;

8) przygotowywanie, w oparciu o analizę zagrożeń w poszczególnych powiatach, zaleceń wojewody do powiatowych planów zarządzania kryzysowego;

9) opiniowanie oraz przedkładanie do zatwierdzenia wojewodzie powiatowych planów zarządzania kryzysowego;

10) gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących infrastruktury krytycznej zlokalizowanej na terenie województwa;

11) planowanie wsparcia innych organów właściwych w sprawach zarządzania kryzysowego;

12) planowanie użycia pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do wykonywania zadań, o których mowa w art. 25 ust. 3;

13) planowanie wsparcia przez organy administracji publicznej realizacji zadań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

7. Organem pomocniczym wojewody w zapewnieniu wykonywania zadań zarządzania kryzysowego jest wojewódzki zespół zarządzania kryzysowego, powoływany przez wojewodę, który określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy, zwany dalej „zespołem wojewódzkim”.

8. Do zadań zespołu wojewódzkiego należy w szczególności:

1) ocena występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne i prognozowanie tych zagrożeń;

2) przygotowywanie propozycji działań i przedstawianie wojewodzie wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w wojewódzkim planie zarządzania kryzysowego;

3) przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami;

4) opiniowanie wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego;

5) (uchylony).

9. W skład zespołu wojewódzkiego wchodzą wojewoda jako przewodniczący, kierownik komórki organizacyjnej właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego w urzędzie wojewódzkim jako zastępca przewodniczącego, a także inne osoby wskazane przez przewodniczącego w zależności od potrzeb spośród:

1) kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich;

2) osób zatrudnionych w urzędzie wojewódzkim lub w jednostkach organizacyjnych służb, inspekcji i straży wojewódzkich;

3) osób zatrudnionych w regionalnych zarządach gospodarki wodnej, wojewódzkich zarządach melioracji i urządzeń wodnych oraz Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

10. W skład zespołu wojewódzkiego wchodzi również szef wojewódzkiego sztabu wojskowego lub jego przedstawiciel.

11. W skład zespołu wojewódzkiego może wchodzić przedstawiciel samorządu województwa,

wyznaczony przez marszałka województwa.

12. W skład zespołu wojewódzkiego mogą wchodzić inne osoby zaproszone przez przewodniczącego.

Art. 15.

Zarząd województwa uczestniczy w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego, w tym planowania cywilnego, wynikających z jego kompetencji.

Art. 16.

1. Tworzy się wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego, których obsługę zapewniają komórki organizacyjne właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego w urzędach wojewódzkich.

2. Do zadań wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego należy:

1) pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego;

2) współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;

3) nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności;

4) współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;

5) współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;

6) dokumentowanie działań podejmowanych przez centrum;

7) realizacja zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa;

8) (uchylony).

Art. 17.

1. Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na obszarze powiatu jest starosta jako przewodniczący zarządu powiatu.

2. Do zadań starosty w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1) kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie powiatu;

2) realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego, w tym:

a) opracowywanie i przedkładanie wojewodzie do zatwierdzenia powiatowego planu zarządzania kryzysowego,

b) realizacja zaleceń do powiatowych planów zarządzania kryzysowego,

c) wydawanie organom gminy zaleceń do gminnego planu zarządzania kryzysowego,

d) zatwierdzanie gminnego planu zarządzania kryzysowego;

3) zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego;

4) wykonywanie przedsięwzięć wynikających z planu operacyjnego funkcjonowania powiatów i miast na prawach powiatu;

5) zapobieganie, przeciwdziałanie i usuwanie skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

5a) współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

6) organizacja i realizacja zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.

3. Zadania, o których mowa w ust. 2, starosta wykonuje przy pomocy powiatowej administracji zespolonej i jednostek organizacyjnych powiatu.

4. Starosta wykonuje zadania zarządzania kryzysowego przy pomocy powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego powołanego przez starostę, który określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy, zwanego dalej „zespołem powiatowym”.

5. Zespół powiatowy wykonuje na obszarze powiatu zadania przewidziane dla zespołu wojewódzkiego.

6. W skład zespołu powiatowego, którego pracami kieruje starosta, wchodzą osoby powołane spośród:

1) osób zatrudnionych w starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych lub jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży powiatowych;

2) przedstawicieli społecznych organizacji ratowniczych.

7. W skład zespołu powiatowego mogą wchodzić inne osoby zaproszone przez starostę.

Art. 18.

1. Tworzy się powiatowe centra zarządzania kryzysowego.

2. Powiatowe centra zarządzania kryzysowego zapewniają przepływ informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego oraz wykonują odpowiednio zadania, o których mowa w art. 16 ust. 2.

3. Organizację, siedzibę oraz tryb pracy powiatowego centrum zarządzania kryzysowego, w tym sposób całodobowego alarmowania członków zespołu zarządzania kryzysowego oraz sposób zapewnienia całodobowego obiegu informacji w sytuacjach kryzysowych, określa starosta.

4. W miejscowościach będących jednocześnie siedzibami powiatów i miast na prawach powiatu, na podstawie porozumienia zawartego między tymi jednostkami samorządu terytorialnego, może być tworzone wspólne centrum zarządzania kryzysowego obejmujące zasięgiem działania obszar obu jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 19.

1. Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie gminy jest wójt, burmistrz, prezydent miasta.

2. Do zadań wójta, burmistrza, prezydenta miasta w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1) kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie gminy;

2) realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego, w tym:

a) realizacja zaleceń do gminnego planu zarządzania kryzysowego,

b) opracowywanie i przedkładanie staroście do zatwierdzenia gminnego planu zarządzania kryzysowego;

3) zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego;

4) wykonywanie przedsięwzięć wynikających z planu operacyjnego funkcjonowania gmin i gmin o statusie miasta;

5) zapobieganie, przeciwdziałanie i usuwanie skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

5a) współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;

6) organizacja i realizacja zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.

3. Zadania, o których mowa w ust. 2, wójt, burmistrz, prezydent miasta wykonuje przy pomocy komórki organizacyjnej urzędu gminy (miasta) właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego.

4. Organem pomocniczym wójta, burmistrza, prezydenta miasta w zapewnieniu wykonywania zadań zarządzania kryzysowego jest gminny zespół zarządzania kryzysowego powoływany przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, który określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy, zwany dalej „zespołem gminnym”.

5. Zespół gminny wykonuje na obszarze gminy zadania przewidziane dla zespołu wojewódzkiego.

6. W skład zespołu gminnego, którego pracami kieruje wójt, burmistrz, prezydent miasta, wchodzą osoby powołane spośród:

1) osób zatrudnionych w urzędzie gminy, gminnych jednostkach organizacyjnych lub jednostkach pomocniczych;

2) pracowników zespolonych służb, inspekcji i straży, skierowanych przez przełożonych do wykonywania zadań w tym zespole na wniosek wójta, burmistrza, prezydenta miasta;

3) przedstawicieli społecznych organizacji ratowniczych.

7. W skład zespołu gminnego mogą wchodzić inne osoby zaproszone przez wójta,

burmistrza, prezydenta miasta.

Art. 20.

1. Wójt, burmistrz, prezydent miasta zapewnia na obszarze gminy (miasta) realizację następujących zadań:

1) całodobowe alarmowanie członków gminnego zespołu zarządzania kryzysowego, a w sytuacjach kryzysowych zapewnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji oraz dokumentowania prowadzonych czynności;

2) współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;

3) nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności;

4) współpracę z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;

5) współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;

6) realizację zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa.

2. W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1, wójt, burmistrz, prezydent miasta może tworzyć gminne (miejskie) centra zarządzania kryzysowego.

3. Art. 18 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 20a.

Organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego oraz dyrektor Centrum mają prawo żądania udzielenia informacji, gromadzenia i przetwarzania danych niezbędnych do realizacji zadań określonych w ustawie.

Art. 21.

Obowiązek podjęcia działań w zakresie zarządzania kryzysowego spoczywa na tym organie właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, który pierwszy otrzymał informację o wystąpieniu zagrożenia. Organ ten niezwłocznie informuje o zaistniałym zdarzeniu organy odpowiednio wyższego i niższego szczebla, przedstawiając jednocześnie swoją ocenę sytuacji oraz informację o zamierzonych działaniach.

Art. 22.

Ministrowie kierujący działami administracji rządowej, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie, starostowie i wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast mogą powoływać ekspertów do udziału w pracach właściwych zespołów zarządzania kryzysowego.

Art. 23.

1. W zależności od skali zagrożenia atakiem o charakterze terrorystycznym lub sabotażowym, Prezes Rady Ministrów, ministrowie i kierownicy urzędów centralnych oraz wojewodowie, w drodze zarządzenia, mogą wprowadzić odpowiedni stopień alarmowy.

2. Rodzaje stopni alarmowych, warunki ich wprowadzenia oraz zadania wykonywane w ramach poszczególnych stopni alarmowych określa się w wykazie, o którym mowa w art. 7 ust. 4.

3. Wyższy stopień alarmowy może być wprowadzony z pominięciem niższych stopni.

4. Organy wymienione w ust. 1, w drodze zarządzenia, odwołują lub zmieniają stopień alarmowy.

Art. 24. (uchylony).

Art. 25.

1. Jeżeli w sytuacji kryzysowej użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub może okazać się niewystarczające, o ile inne przepisy nie stanowią inaczej, Minister Obrony Narodowej, na wniosek wojewody, może przekazać do jego dyspozycji pododdziały lub oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej „oddziałami Sił Zbrojnych”, wraz ze skierowaniem ich do wykonywania zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.

2. W realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego mogą uczestniczyć oddziały Sił Zbrojnych, stosownie do ich przygotowania specjalistycznego, zgodnie z wojewódzkim planem zarządzania kryzysowego.

3. Do zadań, o których mowa w ust. 2, należy:

1) współudział w monitorowaniu zagrożeń;

2) wykonywanie zadań związanych z oceną skutków zjawisk zaistniałych na obszarze występowania zagrożeń;

3) wykonywanie zadań poszukiwawczo-ratowniczych;

4) ewakuowanie poszkodowanej ludności i mienia;

5) wykonywanie zadań mających na celu przygotowanie warunków do czasowego

przebywania ewakuowanej ludności w wyznaczonych miejscach;

6) współudział w ochronie mienia pozostawionego na obszarze występowania zagrożeń;

7) izolowanie obszaru występowania zagrożeń lub miejsca prowadzenia akcji ratowniczej;

8) wykonywanie prac zabezpieczających, ratowniczych i ewakuacyjnych przy zagrożonych obiektach budowlanych i zabytkach;

9) prowadzenie prac wymagających użycia specjalistycznego sprzętu technicznego lub materiałów wybuchowych będących w zasobach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

10) usuwanie materiałów niebezpiecznych i ich unieszkodliwianie, z wykorzystaniem sił i środków będących na wyposażeniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

11) likwidowanie skażeń chemicznych oraz skażeń i zakażeń biologicznych;

12) usuwanie skażeń promieniotwórczych;

13) wykonywanie zadań związanych z naprawą i odbudową infrastruktury technicznej;

14) współudział w zapewnieniu przejezdności szlaków komunikacyjnych;

15) udzielanie pomocy medycznej i wykonywanie zadań sanitarnohigienicznych i przeciwepidemicznych;

16) (uchylony).

4. Plan, o którym mowa w ust. 2, podlega uzgodnieniu z właściwymi organami wskazanymi przez Ministra Obrony Narodowej.

5. Oddziały Sił Zbrojnych mogą być przekazane do dyspozycji wojewody w składzie etatowym albo jako tworzone doraźnie zgrupowania zadaniowe.

6. Koordynowanie udziału oddziałów Sił Zbrojnych w realizacji zadań, o których mowa w ust. 3, w zależności od obszaru występowania zagrożeń, zapewniają odpowiednio organy, o których mowa w art. 14 ust. 1, art. 17 ust. 1 i art. 19 ust.1. Obejmuje ono przedsięwzięcia mające na celu sprawne włączenie oddziałów Sił Zbrojnych do realizacji zadań, z uwzględnieniem czasu i miejsca ich użycia

oraz sposobu współdziałania z innymi podmiotami.

7. Zadania dla oddziałów Sił Zbrojnych organy, o których mowa w art. 14 ust. 1, art. 17 ust. 1 i art. 19 ust. 1, przekazują wyłącznie ich dowódcom.

8. Dowodzenie oddziałami Sił Zbrojnych odbywa się na zasadach określonych w regulaminach wojskowych i według procedur obowiązujących w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

9. Użycie oddziałów Sił Zbrojnych w sytuacji kryzysowej nie może zagrozić ich

zdolności do realizacji zadań wynikających z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

i ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Art. 26.

1. Finansowanie wykonywania zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim planuje się w ramach budżetów odpowiednio gmin, powiatów i samorządów województw.

2. Finansowanie wykonywania zadań z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie krajowym planuje się w ramach budżetu państwa w częściach, którymi dysponują wojewodowie, minister właściwy do spraw wewnętrznych i inni ministrowie kierujący działami administracji rządowej oraz centralne organy administracji rządowej.

3. Na finansowanie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, o których mowa w ust. 2, jednostki samorządu terytorialnego otrzymują z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań.

4. W budżecie jednostki samorządu terytorialnego tworzy się rezerwę celową na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego w wysokości nie mniejszej niż 0,5% wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, pomniejszonych o wydatki inwestycyjne, wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz wydatki na obsługę długu.

5. Na dofinansowanie zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa.

6. Zasady otrzymywania i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 3 i 5, określają przepisy ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.)) i ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, z późn. zm.)).

Art. 27.

W dekrecie z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych

(Dz. U. Nr 23, poz. 93, z późn. zm.5)) uchyla się art. 2.

Art. 28.

W ustawie z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.)) w art. 34 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Obowiązek określony w ust. 1 dotyczy również:

1) wydanych na podstawie ustaw obwieszczeń, uchwał lub zarządzeń pochodzących

od organów administracji rządowej w województwie, nadesłanych w formie zwięzłych komunikatów w celu ogłoszenia w dzienniku lub odpowiednim czasopiśmie na terenie jego działania;

2) komunikatów przekazywanych przez organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego w zakresie sytuacji kryzysowych, o których mowa w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590).”.

Art. 29.

W ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późn. zm.)) w art. 14 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Wojewoda i starosta wykonują swoje zadania przy pomocy odpowiednio wojewódzkiego

i powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego, działających na podstawie ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590).”.

Art. 30.

W ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 i Nr 74, poz. 676 oraz z 2006 r. Nr 50, poz. 360 i Nr 191, poz. 1410) uchyla się art. 12.

Art. 31.

W ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410) w art. 29:

1) w ust. 2 kropkę na końcu zastępuje się średnikiem oraz dodaje się pkt 5 w brzmieniu:

„5) pełnienie całodobowego dyżuru.”;

2) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:

„5. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, kierując się koniecznością zapewnienia realizacji zadań, o których mowa w ustawie, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres uprawnień i obowiązków lekarza koordynatora ratownictwa medycznego.”.

Art. 32.

Gminne zespoły reagowania, powiatowe zespoły reagowania kryzysowego i wojewódzkie zespoły reagowania kryzysowego, utworzone na podstawie ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, stają się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy odpowiednio gminnymi zespołami zarządzania kryzysowego, powiatowymi zespołami zarządzania kryzysowego i wojewódzkimi zespołami zarządzania kryzysowego.

Art. 33.

Prezes Rady Ministrów powoła, w drodze zarządzenia, Pełnomocnika Rządu do spraw organizacji Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

Art. 34.

1. Plany, o których mowa w art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 2, są sporządzane w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

2. Plany sporządzane w terminie, o którym mowa w ust. 1, mogą nie zawierać map, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 lit. a.

Art. 35.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 33, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

USTAWA

z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej, a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej.

Art. 2.

Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.

Art. 3.

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) klęsce żywiołowej - rozumie się przez to katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem,

2) katastrofie naturalnej - rozumie się przez to zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu,

3) awarii technicznej - rozumie się przez to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości.

2. Katastrofą naturalną lub awarią techniczną może być również zdarzenie wywołane działaniem terrorystycznym.

Art. 4.

1. Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska żywiołowa, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej klęski.

2. Stan klęski żywiołowej wprowadza się na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia

skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy niż 30 dni.

Art. 5.

1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.

2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, określa się przyczyny, datę wprowadzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej, a także, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

3. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej

Polskiej, a ponadto podaje do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze.

4. Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej, przekazanego im przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę redakcji lub nadawcy.

Art. 6.

1. Stan klęski żywiołowej może zostać przedłużony na czas oznaczony, w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, po wyrażeniu przez Sejm zgody na to przedłużenie.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, znosi stan klęski żywiołowej na całym obszarze jego obowiązywania lub na części tego obszaru przed upływem czasu, na który został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny jego wprowadzenia.

3. Przepisy art. 5 stosuje się odpowiednio do rozporządzeń, o których mowa w ust. 1 i 2.

Rozdział 2

Zasady działania organów władzy publicznej

Art. 7.

W czasie stanu klęski żywiołowej organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.

Art. 8.

W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia kierują:

1) wójt (burmistrz, prezydent miasta) - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy,

2) starosta - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,

3) wojewoda - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,

4) minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny minister do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku, gdy właściwych jest kilku ministrów - minister wyznaczony

przez Prezesa Rady Ministrów - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa.

Art. 9.

1. W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta) kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze gminy w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia.

2. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może wydawać polecenia wiążące organom jednostek pomocniczych, kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez gminę, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze gminy oraz kierownikom jednostek organizacyjnych czasowo przekazanych przez właściwe organy do jego dyspozycji i skierowanych do wykonywania zadań na obszarze gminy.

3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może występować do kierowników innych jednostek organizacyjnych niż określone w ust. 2, działających na obszarze gminy z wnioskami o wykonanie czynności niezbędnych w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. W razie odmowy wykonania tych czynności lub ich niewłaściwego wykonywania wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie zawiadamia organ, któremu podlega kierownik lub który sprawuje nadzór nad nim.

4. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, w przypadkach określonych w art.8 pkt 2-4, wójt (burmistrz, prezydent miasta niebędącego miastem na prawach powiatu) podlega staroście.

5. W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia wojewoda z inicjatywy własnej lub na wniosek starosty może zawiesić uprawnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), określone w ust. 2 i 3, oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepis ust. 4.

6. W przypadku, o którym mowa w art. 8 pkt 2, wójt (burmistrz, prezydent miasta)

albo pełnomocnik, o którym mowa w ust. 5, wykonują czynności kierownicze na właściwym dla siebie obszarze wobec podmiotów, o których mowa w ust. 2.

Art. 10.

1. W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy miejscowo starosta kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze powiatu w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia.

2. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, starosta może wydawać polecenia wiążące wójtom (burmistrzom, prezydentom miast niebędących miastami na prawach powiatu), kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez powiat, kierownikom powiatowych służb, inspekcji i straży, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze powiatu oraz kierownikom jednostek organizacyjnych czasowo przekazanych przez właściwe organy do jego dyspozycji i skierowanych do wykonywania zadań na obszarze powiatu.

3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, starosta może występować do kierowników innych jednostek organizacyjnych niż określone w ust. 2, działających na obszarze powiatu z wnioskami o wykonanie czynności niezbędnych w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. W razie odmowy wykonania tych czynności lub ich niewłaściwego wykonywania starosta niezwłocznie

zawiadamia organ, któremu podlega kierownik lub który sprawuje nadzór nad nim.

4. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, w przypadkach określonych w art.8 pkt 3 i 4, starosta podlega wojewodzie.

5. W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, wojewoda może zawiesić uprawnienia starosty określone w ust. 2 i 3, oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepis ust. 4.

6. W przypadku, o którym mowa w art. 8 pkt 3, wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 9 ust. 5, oraz starosta albo pełnomocnik, o którym mowa w ust. 5, wykonują czynności kierownicze na właściwym dla siebie obszarze wobec podmiotów, o których mowa odpowiednio w art. 9 ust. 2 oraz w ust. 2.

Art. 11.

1. W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy wojewoda kieruje działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia na obszarze województwa.

2. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, wojewodzie są podporządkowane organy i jednostki organizacyjne administracji rządowej i samorządu województwa działające na obszarze województwa oraz inne siły i środki wydzielone do jego dyspozycji i skierowane do wykonywania tych działań na obszarze województwa, w tym pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, w przypadku określonym w art. 8 pkt 4 wojewoda podlega właściwemu ministrowi.

4. W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, może zawiesić uprawnienia wojewody, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepis ust. 3.

5. W przypadku, o którym mowa w art. 8 pkt 4, wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 9 ust. 5, starosta albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 10 ust. 5, oraz wojewoda albo pełnomocnik, o którym mowa w ust. 4, wykonują czynności kierownicze na właściwym dla siebie obszarze wobec podmiotów, o których mowa odpowiednio w art. 9 ust. 2, art. 10 ust. 2

oraz w ust. 2.

Art. 12. (uchylony).

Art. 13.

1. W zakresie działań prowadzonych w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, może wydawać polecenia wiążące organom administracji rządowej, z wyjątkiem Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i wiceprezesów Rady Ministrów, a także wydawać polecenia wiążące organom samorządu terytorialnego.

2. W razie odmowy wykonania polecenia, o którym mowa w ust. 1, lub niewłaściwego

wykonywania polecenia przez:

1) organy administracji rządowej - minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, niezwłocznie

zawiadamia Prezesa Rady Ministrów,

2) organy samorządu terytorialnego - minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4,

może zawiesić odpowiednie uprawnienia takiego organu oraz wyznaczyć

pełnomocnika do wykonywania tych uprawnień, zawiadamiając o tym właściwego

wojewodę i Prezesa Rady Ministrów.

Art. 14.

Kierowanie działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia na obszarach i w obiektach jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szefa Agencji ezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji Wywiadu wymaga współdziałania:

1) organu, o którym mowa w art. 8 pkt 1-3, z właściwymi kierownikami jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji Wywiadu,

2) ministra, o którym mowa w art. 8 pkt 4, z właściwym ministrem, Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefem Agencji Wywiadu.

Art. 15.

1. Wojewodowie albo pełnomocnicy, o których mowa w art. 11 ust. 4, są obowiązani do współdziałania i wzajemnego przekazywania informacji w zakresie zapobiegania skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwania.

2. Obowiązek przewidziany w ust. 1 dotyczy odpowiednio wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów albo pełnomocników, o których mowa w art. 9 ust. 5 i art. 10 ust. 5.

Art. 16.

Minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, jest obowiązany do informowania na bieżąco Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesa Rady Ministrów o skutkach klęski żywiołowej i działaniach podejmowanych w celu zapobieżenia tym skutkom lub ich usunięcia.

Art. 17.

1. W zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu uczestniczą: Państwowa Straż Pożarna i inne jednostki ochrony przeciwpożarowej oraz centra powiadamiania ratunkowego, o których mowa w art. 14a-14f ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późn. zm.)), Policja, jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, dyspozytorzy medyczni, jednostki ochrony zdrowia, Straż Graniczna, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa oraz inne właściwe w tych sprawach państwowe urzędy, agencje, inspekcje, straże i służby.

2. Podmioty, o których mowa w ust. 1, podlegają kierownictwu organów, o których mowa w art. 8, albo pełnomocników, o których mowa w art. 9 ust. 5, art. 10 ust. 5 i art. 11 ust. 4.

Art. 18.

1. W czasie stanu klęski żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające, Minister Obrony Narodowej może przekazać do dyspozycji wojewody, na którego obszarze działania występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wraz ze skierowaniem ich do wykonywania zadań związanych z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciem.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pozostają pod dowództwem przełożonych służbowych i wykonują zadania określone przez wojewodę.

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowe zasady udziału pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu, uwzględniając:

1) rodzaje działań ratowniczych lub prewencyjnych, w których pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej mogą brać udział,

2) sposób koordynowania i dowodzenia ich działaniami,

3) sposób zapewnienia im zabezpieczenia logistycznego.

Art. 19.

Kierujący działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia współpracują ze społecznymi organizacjami ratowniczymi, charytatywnymi, stowarzyszeniami, fundacjami oraz innymi podmiotami działającymi na obszarze ich właściwości, a na wniosek lub za zgodą tych podmiotów koordynują ich działalność.

Rozdział 3

Zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela

Art. 20.

Ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej stosuje się do osób fizycznych zamieszkałych lub czasowo przebywających na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, oraz odpowiednio do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, z zastrzeżeniem art. 24 i art. 25.

Art. 21.

1. Ograniczenia, o których mowa w art. 20, mogą polegać na:

1) zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców,

2) nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju,

3) nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia,

4) całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły,

5) obowiązku poddania się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów, niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych,

6) obowiązku poddania się kwarantannie,

7) obowiązku stosowania środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin,

8) obowiązku stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska,

9) obowiązku stosowania środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt,

10) obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń,

11) dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części,

12) nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów,

13) nakazie lub zakazie przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach,

14) zakazie organizowania lub przeprowadzania imprez masowych,

15) nakazie lub zakazie określonego sposobu przemieszczania się,

16) wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych,

17) zakazie prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach,

18) ograniczeniu lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika,

19) wykonywaniu świadczeń osobistych i rzeczowych określonych w art. 22.

2. Ograniczenia, o których mowa w art. 20, w stosunku do osób zatrudnionych u pracodawcy, wobec którego został wydany nakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, mogą polegać na:

1) zmianie systemu, wymiaru i rozkładu czasu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy,

2) obowiązku pracy w niedziele, święta i dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy,

3) powierzeniu pracownikowi wykonywania pracy innego rodzaju niż wynikający z nawiązanego stosunku pracy; w takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

3. Ograniczenia, o których mowa w ust. 2, nie mogą być stosowane wobec pracowników młodocianych, osób niepełnosprawnych oraz kobiet w ciąży i karmiących.

Art. 22.

1. Jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo pełnomocnik, są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających na:

1) udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom,

2) czynnym udziale w działaniu ratowniczym lub wykonywaniu innych zadań wyznaczonych przez kierującego akcją ratowniczą,

3) wykonywaniu określonych prac,

4) oddaniu do używania posiadanych nieruchomości lub rzeczy ruchomych,

5) udostępnieniu pomieszczeń osobom ewakuowanym,

6) użytkowaniu nieruchomości w określony sposób lub w określonym zakresie,

7) przyjęciu na przechowanie i pilnowaniu mienia osób poszkodowanych lub ewakuowanych,

8) zabezpieczeniu zagrożonych zwierząt, a w szczególności dostarczaniu paszy i schronienia,

9) zabezpieczeniu zagrożonych roślin lub nasion,

10) pełnieniu wart,

11) zabezpieczeniu własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed ich zanieczyszczeniem, skażeniem lub zakażeniem, a także udostępnianiu ich dla potrzeb osób ewakuowanych lub poszkodowanych, w sposób wskazany przez organ nakładający świadczenie,

12) zabezpieczeniu zagrożonych dóbr kultury.

2. Od obowiązku świadczeń osobistych zwolnione są:

1) osoby do 16 roku życia i powyżej 60 roku życia - w zakresie świadczeń wymienionych w ust. 1 pkt 2, 3, 6 i 10,

2) osoby chore, niepełnosprawne, kobiety w ciąży i kobiety karmiące - w zakresie świadczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1-3, 6, 8 i 10,

3) osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8, nad chorymi lub osobami niepełnosprawnymi - w zakresie świadczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1-3, 6 i 10.

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, wojewoda albo pełnomocnik może odstąpić od nałożenia lub zwolnić od obowiązków, o których mowa w ust. 1, również inne osoby i podmioty, ze względu na interes publiczny albo wyjątkowo ważny interes danej osoby lub podmiotu.

Art. 23.

1. Niezbędne ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela, o których mowa w art. 21 i art. 22, w granicach dopuszczonych w rozporządzeniu Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej wprowadza, odpowiednio w zakresie kompetencji wynikających z art. 8:

1) wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w art.9 ust. 5 - w drodze zarządzenia albo decyzji,

2) starosta albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 10 ust. 5 - w drodze zarządzenia albo decyzji,

3) wojewoda albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 11 ust. 4 - w drodze rozporządzenia albo decyzji.

2. Rozporządzenia wojewody lub pełnomocnika i zarządzenia, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, podlegają ogłoszeniu przez rozplakatowanie obwieszczeń w miejscach publicznych lub w inny sposób miejscowo przyjęty, a także przez ogłoszenie w lokalnej prasie.

3. W rozporządzeniu wojewody lub pełnomocnika, zarządzeniu lub decyzji należy podać:

1) podstawę prawną,

2) określenie zakresu i rodzaju ograniczeń,

3) określenie obowiązanych podmiotów,

4) miejsce, dzień i godzinę osobistego stawiennictwa lub realizacji innych ograniczeń,

5) czas trwania ograniczeń,

6) pouczenie o odpowiedzialności karnej lub innych skutkach prawnych naruszenia rozporządzenia, zarządzenia lub decyzji.

4. Do decyzji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego z zastrzeżeniem, że:

1) podlegają one natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia,

2) mogą one być w nagłych wypadkach wydawane ustnie, a następnie niezwłocznie potwierdzane na piśmie,

3) odwołanie od nich wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia lub potwierdzenia na piśmie decyzji wydanej ustnie,

4) wniesione odwołania podlegają przekazaniu organowi odwoławczemu w terminie 3 dni, a rozpatrzeniu - w terminie 7 dni od dnia doręczenia mu odwołania,

5) organem wyższego stopnia w sprawach decyzji wydanych przez starostę i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest wojewoda.

5. Wojewoda może uchylić w całości lub w części zarządzenie lub decyzję wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty albo pełnomocników, o których mowa w art. 9 ust. 5 i art. 10 ust. 5.

6. Minister właściwy do spraw administracji publicznej może uchylić w całości lub w części rozporządzenie lub decyzję wojewody albo pełnomocnika, o którym mowa w art. 11 ust. 4.

Art. 24.

1. W celu usprawnienia przemieszczania się środków transportowych niezbędnych dla prowadzenia działań ratowniczych mogą być wprowadzone ograniczenia w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym oraz w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym.

2. Minister właściwy do spraw transportu w zakresie transportu drogowego, kolejowego, lotniczego i ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, a minister właściwy do spraw gospodarki morskiej w zakresie ruchu na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej,

w drodze rozporządzenia, może wprowadzić ograniczenia, o których mowa w ust. 1, oraz określić zakres tych ograniczeń z uwzględnieniem konieczności zapewnienia warunków pozwalających na sprawne zapobieganie lub zwalczanie skutków klęski żywiołowej przy jednoczesnym zminimalizowaniu uciążliwości wynikłych dla innych użytkowników z wprowadzonych ograniczeń.

Art. 25.

1. Dla zapewnienia łączności na potrzeby działań ratowniczych mogą być wprowadzone ograniczenia w wykonywaniu pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich.

2. Ograniczenia w pracy urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych oraz w wykonywaniu usług telekomunikacyjnych określają odrębne przepisy.

3. Minister właściwy do spraw łączności może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić ograniczenia, o których mowa w ust. 1, oraz określić zakres tych ograniczeń z uwzględnieniem konieczności zapewnienia warunków pozwalających na sprawne zapobieganie lub zwalczanie skutków klęski żywiołowej przy jednoczesnym zminimalizowaniu uciążliwości wynikłych dla osób i podmiotów korzystających z pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich.

Art. 26.

Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani, na żądanie ministra, o którym mowa w art. 8 pkt 4, wojewodów, starostów, wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) albo pełnomocników do nieodpłatnego, niezwłocznego publikowania lub zamieszczania komunikatów tych organów związanych z działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia.

Rozdział 4

Przepisy karne

Art. 27.

1. Kto w czasie stanu klęski żywiołowej:

1) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 1 prowadzi działalność gospodarczą,

2) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 2 prowadzi działalność gospodarczą określonego rodzaju,

3) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 2 nie podejmuje działalności gospodarczej określonego rodzaju,

4) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 nie oddeleguje pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia,

5) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 4 narusza zasady reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły,

6) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 5 i 6 nie poddaje się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych, a także nie poddaje się obowiązkowi kwarantanny,

7) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 7 nie stosuje środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin,

8) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 8 nie stosuje określonych środków zapewniających ochronę środowiska,

9) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 9 nie stosuje środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt,

10) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 10 nie opróżnia lub nie zabezpiecza lokalu mieszkalnego lub innych pomieszczeń,

11) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 11 nie dokonuje przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części,

12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 12 nie stosuje się do nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów lub obiektów,

13) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 13 nie stosuje się do nakazu albo zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach,

14) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 14 i 17 narusza wprowadzone ograniczenia organizując lub przeprowadzając imprezę masową albo strajk,

15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 15 nie stosuje się do nakazu albo zakazu określonego sposobu przemieszczania się,

16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 19 nie wykonuje świadczeń osobistych lub rzeczowych albo nie wykonuje ich w pełnym zakresie,

17) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 2 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w zakresie prawa pracy,

18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym lub lotniczym albo w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, na morskich wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym,

19) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w pracy urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, w wykonywaniu usług telekomunikacyjnych, pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich,

20) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 nie publikuje lub nie zamieszcza komunikatów i decyzji związanych z działaniami podejmowanymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia - podlega karze aresztu albo grzywny.

2. Rozpoznawanie spraw, określonych w ust. 1, następuje w trybie przepisów o postępowaniu

w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym.

Art. 28.

1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu klęski żywiołowej lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu.

2. Postępowania w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu klęski żywiołowej lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.

3. Po zniesieniu stanu klęski żywiołowej postępowanie w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych.

Rozdział 5

Zmiany w przepisach obowiązujących i przepis końcowy

Art. 34.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia

USTAWA

z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu wyjątkowego, a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą być ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie stanu wyjątkowego.

Art. 2.

1. W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.

1a. Przez cyberprzestrzeń, o której mowa w ust. 1, rozumie się przestrzeń przetwarzania i wymiany informacji tworzoną przez systemy teleinformatyczne, określone w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.)), wraz z powiązaniami pomiędzy nimi oraz relacjami z użytkownikami.

2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów określa przyczyny wprowadzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego oraz obszar, na jakim stan wyjątkowy powinien być wprowadzony, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Art. 3.

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o którym mowa w art. 2 ust. 1, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego na czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni lub postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania.

2. W rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego określa się przyczyny wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza się stan wyjątkowy oraz, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Art. 4.

1. Stan wyjątkowy obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 1, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W przypadku uchylenia rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 1, przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, uchwałę Sejmu w tej sprawie niezwłocznie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wyjątkowego oraz inne akty prawne dotyczące tego stanu podaje się do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze.

Art. 5.

1. Jeżeli pomimo zbliżającego się upływu czasu, na jaki został wprowadzony stan wyjątkowy nie ustały przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz nie zostało przywrócone normalne funkcjonowanie państwa, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, w drodze rozporządzenia, przedłużyć czas trwania stanu wyjątkowego na okres nie dłuższy niż 60 dni.

2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia,

znosi stan wyjątkowy przed upływem czasu, na jaki został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz zostanie przywrócone normalne funkcjonowanie państwa.

3. Przepisy art. 2-4 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1.

4. Przepisy art. 4 ust.1 i 3 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia, o którym mowa w ust. 2.

Art. 6.

Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wyjątkowego i innych aktów prawnych dotyczących tego stanu, przekazanych im przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę redakcji lub nadawcy.

Art. 7.

Minister właściwy do spraw zagranicznych notyfikuje Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wprowadzenie i zniesienie stanu wyjątkowego.

Rozdział 2

Zasady działania organów władzy publicznej

Art. 8.

W czasie stanu wyjątkowego organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.

Art. 9.

Działania przywracające konstytucyjny ustrój państwa, bezpieczeństwo obywateli lub porządek publiczny, a w szczególności koordynację i kontrolę funkcjonowania administracji rządowej i samorządowej wykonują:

1) Prezes Rady Ministrów - w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze większym niż obszar jednego województwa,

2) właściwy wojewoda - w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze lub części obszaru jednego województwa.

Art. 10.

Prezes Rady Ministrów jest obowiązany do informowania na bieżąco Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o skutkach wprowadzenia stanu wyjątkowego oraz o rodzaju i rezultatach działań podejmowanych w celu przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

Art. 11.

1. W czasie stanu wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane.

2. Użycie oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, o którym mowa w ust. 1, nie może zagrozić ich zdolności do realizacji zadań wynikających z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ratyfikowanych umów międzynarodowych.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pozostają pod dowództwem przełożonych służbowych i wykonują zadania wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych. Żołnierzom wyznaczonym do tych oddziałów i pododdziałów przysługują, w zakresie niezbędnym do wykonania ich zadań, uprawnienia policjantów określone w art. 15-17 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58, Nr 19, poz. 185, Nr 74, poz. 676, Nr 81, poz. 731 i Nr 113, poz. 984).

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowe zasady użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w czasie stanu wyjątkowego, uwzględniając stopień i rodzaj zagrożeń stanowiących przyczyny wprowadzenia i trwania stanu wyjątkowego.

Art. 12.

1. Jeżeli organy gminy, powiatu lub samorządu województwa nie wykazują dostatecznej skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych lub w realizacji działań wynikających z przepisów o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek właściwego wojewody, może zawiesić te organy do czasu zniesienia stanu wyjątkowego lub na czas określony i ustanowić w ich miejsce

zarząd komisaryczny sprawowany przez komisarza rządowego.

2. Komisarza rządowego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.

3. Komisarz rządowy z dniem powołania przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji zawieszonych organów gminy, powiatu lub samorządu województwa.

4. Stan zawieszenia organów gminy, powiatu lub samorządu województwa ustaje z upływem czasu określonego przez Prezesa Rady Ministrów oraz z mocy prawa z dniem zniesienia stanu wyjątkowego.

Art. 13.

W czasie stanu wyjątkowego organy porządku i bezpieczeństwa publicznego mogą w celu przywrócenia porządku publicznego wkroczyć na teren szkoły wyższej bez wezwania przez rektora, którego należy niezwłocznie o tym zawiadomić.

Art. 14.

Decyzje wydane przez organy władzy publicznej na podstawie niniejszej ustawy lub przepisów wykonawczych podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stosuje się odpowiednio.

Rozdział 3

Zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela

Art. 15.

1. Na obszarze, na którym został wprowadzony stan wyjątkowy, ograniczeniom wolności i praw człowieka i obywatela podlegają wszystkie osoby fizyczne zamieszkałe lub przebywające tam chociażby czasowo. Ograniczenia te stosuje się odpowiednio wobec osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze objętym stanem wyjątkowym.

2. Rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela określone w rozporządzeniach,

o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 5 ust. 1, powinny odpowiadać charakterowi oraz intensywności zagrożeń stanowiących przyczyny wprowadzenia stanu wyjątkowego, a także zapewniać skuteczne przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa.

Art. 16.

1. W czasie stanu wyjątkowego mogą być zawieszone prawa do:

1) organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń,

2) organizowania i przeprowadzania imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych, niebędących imprezami masowymi,

3) strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach,

4) strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych rolników,

5) akcji protestacyjnych studentów organizowanych przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje,

6) zrzeszania się poprzez:

a) ustanowienie zakazu tworzenia i rejestracji nowych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji,

b) nakazanie okresowego zaniechania działalności zarejestrowanych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji, których

działalność może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

2. Przepis ust. 1 pkt 1 nie dotyczy zgromadzeń organizowanych przez kościoły i inne związki wyznaniowe oraz organizacje religijne działające w obrębie świątyń, budynków kościelnych, w innych pomieszczeniach służących organizowaniu i publicznemu sprawowaniu kultu, a także zgromadzeń organizowanych przez organy państwa lub organy samorządu terytorialnego.

3. Pozwolenia na zbiórki publiczne na obszarze, na którym wprowadzono stan wyjątkowy, mogą być udzielane tylko wówczas, gdy w ocenie organu właściwego do udzielenia pozwolenia przeprowadzenie zbiórki nie utrudni realizacji celów wprowadzenia stanu wyjątkowego.

Art. 17.

1. W czasie stanu wyjątkowego może być odosobniona osoba mająca ukończone 18 lat, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pozostając na wolności będzie prowadziła działalność zagrażającą konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli lub porządkowi publicznemu albo gdy odosobnienie jest niezbędne dla zapobieżenia popełnienia czynu karalnego lub

uniemożliwienia ucieczki po jego popełnieniu. Nie narusza to immunitetów wynikających z odrębnych przepisów.

2. Odosobniona może być również osoba, która ukończyła 17 lat, jeżeli przeprowadzona uprzednio z nią rozmowa ostrzegawcza okazała się nieskuteczna.

3. Odosobnienie następuje na podstawie decyzji wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego lub czasowego osoby odosobnionej i jest wykonywane przez właściwego komendanta wojewódzkiego Policji, w drodze zatrzymania tej osoby i przymusowego doprowadzenia do ośrodka odosobnienia podległego Ministrowi Sprawiedliwości.

4. Wojewoda, o którym mowa w ust. 3, wszczyna postępowanie w sprawach odosobnienia

na wniosek właściwych organów prokuratury, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej lub Służby Kontrwywiadu Wojskowego.

5. Decyzję w sprawie odosobnienia doręcza się osobie odosobnionej niezwłocznie, nie później niż w ciągu 48 godzin od chwili jej wydania. Decyzję tę uchyla się niezwłocznie, jeżeli ustaną przyczyny uzasadniające odosobnienie.

6. Decyzje w sprawach odosobnienia są ostateczne i mogą być zaskarżone bezpośrednio

do sądu administracyjnego w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach, z tym że sąd wyznacza rozprawę w terminie 7 dni od daty otrzymania skargi. Przepisu art. 52 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) nie stosuje się.

7. W czasie odosobnienia nie może być rozwiązany stosunek pracy z osobą odosobnioną,

chyba że przed odosobnieniem zaistniały z jej winy okoliczności uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Termin do wniesienia środków prawnych przeciwko rozwiązaniu stosunku pracy liczy się w tych przypadkach od dnia zakończenia odosobnienia.

8. Do pobytu osób odosobnionych w ośrodkach odosobnienia stosuje się odpowiednio

przepisy Kodeksu karnego wykonawczego dotyczące praw i obowiązków tymczasowo aresztowanych, wykonywania tymczasowego aresztowania oraz nadzoru penitencjarnego.

9. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi ośrodki odosobnienia z uwzględnieniem odpowiedniego stopnia zabezpieczenia ośrodków oraz izolacji odosobnionych.

Art. 18.

1. Na obszarze obowiązywania stanu wyjątkowego na osobę, która ukończyła 18 lat, przebywającą w miejscu publicznym może być nałożony obowiązek posiadania przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, a na osobę uczącą się, która nie ukończyła 18 lat - legitymacji szkolnej.

2. W czasie stanu wyjątkowego mogą być wprowadzone nakazy lub zakazy:

1) przebywania lub opuszczania w ustalonym czasie oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów,

2) uzyskania zezwolenia organów administracji publicznej na zmianę miejsca pobytu stałego i czasowego,

3) zgłoszenia w ustalonym terminie organom ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości,

4) utrwalania przy pomocy środków technicznych wyglądu lub innych cech

określonych miejsc, obiektów lub obszarów.

Art. 19.

1. W czasie stanu wyjątkowego na wezwanie organów prokuratury, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej lub Służby Kontrwywiadu Wojskowego osoba mająca ukończone 17 lat jest obowiązana do udziału, we wskazanym miejscu, w rozmowie ostrzegawczej. Wezwanie to może być przekazane w dowolnej udokumentowanej formie.

2. Do udziału w rozmowie ostrzegawczej można wezwać tylko taką osobę, co do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że nie będzie przestrzegać porządku prawnego.

3. Jeżeli osoba wezwana na rozmowę ostrzegawczą nie zgłosi się dobrowolnie na wskazane miejsce, a fakt otrzymania wezwania nie budzi wątpliwości, może być przymusowo doprowadzona przez organ wzywający.

4. Jeżeli podejrzenie, o którym mowa w ust. 2, dotyczy osoby nie mającej ukończonych 17 lat, wezwanie przekazuje się i przeprowadza rozmowę ostrzegawczą z rodzicami lub rodzicem albo opiekunem prawnym tej osoby. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio.

5. Rozmowa ostrzegawcza polega na udzieleniu pouczenia o prawnych i osobistych skutkach nieprzestrzegania porządku prawnego oraz niestosowania się do ustalonych na czas stanu wyjątkowego ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. Osoby obecne przy rozmowie potwierdzają przebieg rozmowy podpisami na protokóle.

6. W przypadku określonym w ust. 4, rozmowa ostrzegawcza odbywa się w obecności

osoby, której podejrzenie dotyczy, jeżeli takie jest życzenie rodzica lub opiekuna prawnego tej osoby.

Art. 20.

1. W czasie stanu wyjątkowego może być wprowadzona:

1) cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu obejmująca materiały prasowe w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz.U. z 1984 r. Nr 5, poz. 24, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 34, poz. 187, z 1990 r. Nr 29, poz. 173, z 1991 r. Nr 100, poz. 442, z 1996 r. Nr

114, poz. 542, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770, z 1999 r. Nr 90, poz. 999 i z 2001 r. Nr 112, poz. 1198), z zastrzeżeniem ust. 7,

2) kontrola zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich,

3) kontrola treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych,

4) emisja sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych, telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

2. Funkcję organów cenzury i kontroli pełnią właściwi wojewodowie, którzy mogą nakazać organom administracji publicznej działającym na obszarze województwa wykonywanie czynności technicznych, niezbędnych do prowadzenia cenzury lub kontroli.

3. Organy cenzury i kontroli są uprawnione do zatrzymywania w całości lub w części publikacji, przesyłek pocztowych i kurierskich oraz korespondencji telekomunikacyjnej, a także do przerywania rozmów telefonicznych i transmisji sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych, jeżeli ich zawartość lub treść może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa

obywateli lub porządku publicznego.

4. Zatrzymane publikacje, przesyłki lub korespondencję telekomunikacyjną doręcza się adresatom po zniesieniu stanu wyjątkowego, z zastrzeżeniem ust. 5.

5. Zatrzymane publikacje, przesyłki pocztowe i kurierskie oraz korespondencję telekomunikacyjną,

których treść lub zawartość pochodzi z przestępstwa, była przeznaczona do popełnienia przestępstwa albo została objęta zakazem posiadania, organ cenzury i kontroli przekazuje, niezwłocznie a najpóźniej bezpośrednio po zniesieniu stanu wyjątkowego, organom właściwym do prowadzenia postępowania karnego lub orzeczenia przepadku rzeczy.

6. Decyzje organów cenzury i kontroli są ostateczne i mogą być zaskarżone bezpośrednio

do sądu administracyjnego. Przepisu art. 52 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) nie stosuje się.

7. Cenzura prewencyjna nie obejmuje należących do kościołów i innych związków wyznaniowych, środków społecznego przekazu, stanowiących źródła informacji na temat religii i służących wypełnianiu funkcji religijnych.

8. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi:

1) tryb postępowania organów cenzury i kontroli uwzględniając potrzebę zapewnienia

sprawności i szybkości działania,

2) organy właściwe w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 4, oraz tryb postępowania

tych organów uwzględniając potrzebę zapewnienia niejawności stosowanych metod i technik działania.

Art. 21.

W czasie stanu wyjątkowego mogą być wprowadzone ograniczenia wolności i praw

człowieka i obywatela w zakresie:

1) dostępu do towarów konsumpcyjnych, poprzez całkowitą lub częściową reglamentację

zaopatrzenia ludności,

2) wolności działalności gospodarczej, poprzez nakazanie okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju albo ustanowienie obowiązku uzyskania zezwolenia na rozpoczęcie działalności gospodarczej określonego rodzaju,

3) działalności edukacyjnej, poprzez okresowe zawieszenie zajęć dydaktycznych w szkołach wyłącznie ze szkołami wyższymi, z wyjątkiem szkół duchownych i seminariów duchownych,

4) obrotu krajowymi środkami płatniczymi, obrotu dewizowego oraz działalności kantorowej,

5) transportu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz w ruchu jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych i na morzu terytorialnym, a także na śródlądowych drogach wodnych,

6) funkcjonowania systemów łączności oraz działalności telekomunikacyjnej i pocztowej, poprzez nakazanie wyłączenia urządzeń łączności lub zawieszenia świadczenia usług, na czas określony, a także poprzez nakazanie niezwłocznego złożenia do depozytu właściwego organu administracji rządowej radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub ustalenie innego sposobu ich zabezpieczenia przed wykorzystaniem w sposób zagrażający konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli albo porządkowi publicznemu,

7) prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów, poprzez nakazanie niezwłocznego złożenia do depozytu właściwego organu administracji rządowej albo zakazanie noszenia,

8) dostępu do informacji publicznej.

Art. 22.

1. Rada Ministrów, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, określa, w drodze rozporządzeń, szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela ustalonych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniach, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 5 ust. 1, uwzględniając w możliwym stopniu

minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń.

2. Jeżeli stan wyjątkowy został wprowadzony na obszarze jednego województwa lub jego części, określone w ust. 1 kompetencje Rady Ministrów przejmuje właściwy wojewoda.

3. Określone w art. 21 ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela ustalone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniach, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 5 ust. 1, wprowadza się i stosuje w drodze rozporządzeń wydawanych przez:

1) właściwego ministra - w przypadku jeżeli ograniczenie określone w art. 21 pkt 3 dotyczy szkół jemu podległych,

2) ministra właściwego do spraw finansów publicznych po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego - w przypadku ograniczenia określonego w art. 21 pkt 4,

3) ministrów właściwych do spraw transportu i gospodarki morskiej działających w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem właściwym do spraw wewnętrznych - w przypadku ograniczeń określonych w art. 21 pkt 5,

4) ministra właściwego do spraw łączności działającego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, Ministrem Obrony Narodowej i ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego w odniesieniu do bankowych systemów telekomunikacyjnych - w przypadku ograniczeń określonych w art. 21 pkt 6,

5) ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Ministra Obrony Narodowej w odniesieniu do żołnierzy zawodowych - w przypadku ograniczeń określonych w art. 21 pkt 7,

6) właściwego wojewodę - w przypadku stosowania ograniczenia określonego w art. 21 pkt 3 do szkół, z wyłączeniem szkół wyższych, oraz stosowania ograniczeń określonych w art. 21 pkt 1, 2 i 5, jeżeli stan wyjątkowy wprowadzono na obszarze jednego województwa lub jego części.

4. W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 3, określa się szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, uwzględniając w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń.

Rozdział 4

Przepisy karne

Art. 23.

1. Kto w czasie stanu wyjątkowego:

1) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 1 organizuje lub przeprowadza zgromadzenie,

2) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 2 organizuje lub przeprowadza imprezę masową albo inną imprezę artystyczną lub rozrywkową, niebędącą imprezą masową,

3) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 3-5 uczestniczy w strajku lub innej akcji protestacyjnej pracowników lub rolników, albo akcji protestacyjnej studentów zorganizowanej przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje,

4) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 6 lit. a) tworzy stowarzyszenie, partię polityczną, związek zawodowy, organizację społeczno-zawodową rolników, organizację pracodawców, ruch obywatelski, dobrowolne zrzeszenie lub fundację,

5) wbrew nakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 6 lit. b) uczestniczy w działalności zarejestrowanego stowarzyszenia, partii politycznej, związku zawodowego, organizacji społeczno-zawodowej rolników, organizacji pracodawców, ruchu obywatelskiego, dobrowolnego zrzeszenia lub fundacji,

6) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 ust. 1 nie posiada przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, 7) wbrew nakazowi lub zakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 1 przebywa lub nie opuszcza w ustalonym czasie oznaczonego miejsca, obiektu lub obszaru,

8) wbrew nakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 2 zmienia miejsce pobytu stałego lub czasowego bez wymaganego zezwolenia,

9) wbrew nakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 3 nie zgłasza w ustalonym terminie organowi ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości,

10) wbrew zakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 4 utrwala przy pomocy środków technicznych wygląd lub inną cechę określonego miejsca, obiektu lub obszaru,

11) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 pkt 1 narusza zasady reglamentacji zaopatrzenia ludności,

12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 2 nie stosuje się do nakazu zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, albo bez wymaganego zezwolenia rozpoczyna działalność gospodarczą określonego rodzaju,

13) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 pkt 3 organizuje lub przeprowadza zajęcia dydaktyczne w szkołach,

14) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 pkt 4 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w obrocie krajowymi środkami płatniczymi, obrocie dewizowym oraz działalności kantorowej,

15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 5 nie stosuje się do ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym lub lotniczym, albo w ruchu jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym lub na śródlądowych drogach wodnych

,

16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 6 nie stosuje się do nakazu wyłączenia na czas określony urządzeń łączności lub zawieszenia świadczenia usług, albo nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub innego sposobu ich zabezpieczenia,

17) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 7 nie stosuje się do nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu broni palnej, amunicji, materiałów wybuchowych, innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów, albo zakazu ich noszenia,

18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 8 nie stosuje się do wprowadzonych

ograniczeń w dostępie do informacji publicznej

- podlega karze aresztu albo grzywny.

2. Rozpoznawanie spraw, określonych w ust. 1, następuje w trybie przepisów o postępowaniu

w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym.

Art. 24.

1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu wyjątkowego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu.

2. Postępowania w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu wyjątkowego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.

3. Po zniesieniu stanu wyjątkowego postępowanie w sprawach o wykroczenia określone

w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych.

Rozdział 5

Zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe

Art. 27.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

USTAWA z dnia 29 sierpnia 2002 r.

o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i

zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu wojennego, zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego, a także kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 2.

1. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzić stan

wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

1a. Przez zewnętrzne zagrożenie państwa, o którym mowa w ust. 1, rozumie się celowe

działania, godzące w niepodległość, niepodzielność terytorium, ważny interes gospodarczy Rzeczypospolitej Polskiej lub zmierzające do uniemożliwienia albo poważnego zakłócenia normalnego funkcjonowania państwa, podejmowane przez zewnętrzne w stosunku do niej podmioty.

1b. Przez cyberprzestrzeń, o której mowa w ust. 1, rozumie się przestrzeń przetwarzania i wymiany informacji tworzoną przez systemy teleinformatyczne, określone w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.)), wraz z powiązaniami pomiędzy nimi oraz relacjami z użytkownikami.

2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów określa przyczyny i obszar, na którym ma być wprowadzony stan wojenny, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Art. 3.

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o którym mowa w art. 2 ust. 1, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego albo postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania.

2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, określa się przyczyny wprowadzenia oraz obszar, na którym wprowadza się stan wojenny, a także - w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą - rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Art. 4.

1. Stan wojenny obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 1, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W przypadku uchylenia rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 1, przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwałę Sejmu w tej sprawie niezwłocznie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wojennego oraz inne akty prawne dotyczące tego stanu podaje się do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze.

Art. 5.

Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wojennego i innych aktów prawnych dotyczących tego stanu przekazanych im przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę redakcji lub nadawcy.

Art. 6.

Minister właściwy do spraw zagranicznych notyfikuje Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych i Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wprowadzenie i przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, a także jego zniesienie.

Art. 7.

1. Wprowadzenie stanu wojennego wywołuje skutki określone w niniejszej ustawie i w innych przepisach dotyczących stanu wojennego w stosunku do organów władzy publicznej, obywateli polskich zamieszkałych lub czasowo przebywających na obszarze, na którym został wprowadzony stan wojenny, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej mających siedzibę lub prowadzących działalność gospodarczą na obszarze objętym stanem

wojennym.

2. W przypadku gdy niniejsza ustawa, a także inne ustawy albo ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej oraz nie zabrania tego powszechnie uznany zwyczaj międzynarodowy, przepis ust. 1 stosuje się również do cudzoziemców przebywających na obszarze, na którym został wprowadzony stan wojenny, oraz do ich mienia, jak również mienia innych państw.

Art. 8.

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, znosi stan wojenny, jeżeli ustaną przyczyny, dla których stan wojenny został wprowadzony oraz zostanie przywrócone normalne funkcjonowanie państwa.

2. Przepisy art. 4 ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia, o którym mowa

w ust. 1.

Rozdział 2

Zasady działania organów władzy publicznej

Art. 9.

W czasie stanu wojennego organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.

Art. 10.

1. Jeżeli w czasie stanu wojennego wystąpi konieczność obrony państwa, obroną tą kieruje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej we współdziałaniu z Radą Ministrów.

2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w czasie stanu wojennego w szczególności:

1) postanawia, na wniosek Rady Ministrów, o przejściu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania,

2) postanawia, na wniosek Rady Ministrów, o stanach gotowości bojowej Sił

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zwanych dalej „Siłami Zbrojnymi”,

3) określa, na wniosek Rady Ministrów, zadania Sił Zbrojnych w czasie stanu wojennego,

4) może mianować, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych,

5) zatwierdza, na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, plany operacyjnego użycia Sił Zbrojnych,

6) uznaje, na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, określone obszary Rzeczypospolitej Polskiej jako strefy bezpośrednich działań wojennych.

Art. 11.

1. Rada Ministrów w czasie stanu wojennego w szczególności:

1) zarządza uruchomienie systemu kierowania obroną państwa,

2) zarządza przejście na wojenne, określone w odrębnych przepisach, zasady działania organów władzy publicznej,

3) określa, na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, zasady działania

organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych,

4) może zawiesić funkcjonowanie organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych,

5) może przekazać organom wojskowym określone kompetencje organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych.

2. Jeżeli w czasie stanu wojennego Rada Ministrów nie może zebrać się na posiedzenie,

konstytucyjne kompetencje Rady Ministrów wykonuje Prezes Rady Ministrów.

Art. 12.

Minister Obrony Narodowej w czasie stanu wojennego w szczególności:

1) dokonuje oceny zagrożeń wojennych i możliwości obronnych oraz formułuje i przedstawia właściwym organom propozycje dotyczące obrony państwa,

2) koordynuje realizację zadań organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego wynikających z zadań dotyczących obrony państwa,

3) przedstawia właściwym organom potrzeby w zakresie świadczeń organów państwowych i jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych, na rzecz Sił Zbrojnych i obrony państwa,

4) sprawuje ogólny nadzór nad realizacją zadań obronnych wykonywanych przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego, 5) organizuje mobilizacyjne rozwinięcie, uzupełnianie i wyposażanie Sił Zbrojnych,

6) współdziała z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych w zakresie świadczeń, o których mowa w pkt 3,

7) koordynuje realizację zadań państwa-gospodarza wynikających z umów międzynarodowych.

Art. 13.

1. W czasie stanu wojennego wojewoda kieruje realizacją zadań obronnych i obroną cywilną na terenie województwa.

2. Wojewoda w czasie stanu wojennego w szczególności:

1) ocenia zagrożenia,

2) wprowadza, w zakresie nienależącym do właściwości innych organów, ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela oraz łagodzi i uchyla te ograniczenia,

3) występuje z wnioskami do właściwych organów o wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, jak również o ich złagodzenie lub uchylenie,

4) określa zadania wynikające z przepisów stanu wojennego,

5) koordynuje i kontroluje działalność organów władzy publicznej, przedsiębiorców oraz innych jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa,

6) może nakładać zadania i nakazywać jednostkom samorządu terytorialnego dokonywanie określonych wydatków, na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 2, wojewodzie są podporządkowane wszystkie jednostki organizacyjne administracji rządowej i samorządowej działające na obszarze województwa oraz inne siły i środki wydzielone do jego dyspozycji i skierowane do wykonywania zadań związanych z obroną państwa i województwa, a także związanych z obroną cywilną.

Art. 14.

1. Jeżeli organy gminy, powiatu lub samorządu województwa nie wykazują dostatecznej skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych lub w realizacji działań wynikających z przepisów o wprowadzeniu stanu wojennego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek właściwego wojewody, może zawiesić te organy do czasu zniesienia stanu wojennego lub na czas określony i ustanowić w ich miejsce zarząd

komisaryczny sprawowany przez komisarza rządowego.

2. Komisarza rządowego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.

3. Komisarz rządowy z dniem powołania przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji zawieszonych organów gminy, powiatu lub samorządu województwa.

4. Stan zawieszenia organów gminy, powiatu lub samorządu województwa ustaje z upływem czasu określonego przez Prezesa Rady Ministrów oraz z mocy prawa z dniem zniesienia stanu wojennego.

Art. 15.

Decyzje wydane przez organy władzy publicznej na podstawie niniejszej ustawy lub przepisów wykonawczych podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stosuje się odpowiednio.

Rozdział 3

Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych

Art. 16.

1. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych podlega Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych dowodzi Siłami Zbrojnymi oraz innymi podporządkowanymi

jednostkami organizacyjnymi.

3. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych w szczególności:

1) dowodzi siłami, o których mowa w ust. 2, w celu odparcia zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) zapewnia współdziałanie podległych mu Sił Zbrojnych z siłami sojuszniczymi w planowaniu i prowadzeniu działań wojennych,

3) określa, w ramach swojej właściwości, potrzeby Sił Zbrojnych w zakresie wsparcia ich przez pozamilitarną część systemu obronnego państwa,

4) wyznacza organy wojskowe do realizacji zadań administracji rządowej i samorządowej w strefie bezpośrednich działań wojennych oraz określa, z wyjątkiem postanowień Rady Ministrów, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 5, ich zadania i kompetencje.

Art. 17.

Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych przejmuje dowodzenie siłami, o których mowa w art. 16 ust. 2, z chwilą jego mianowania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, o ile Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie określi innego terminu przejęcia dowodzenia.

Rozdział 4

Zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela

Art. 18.

1. Na obszarze, na którym został wprowadzony stan wojenny, ograniczeniom wolności i praw człowieka i obywatela podlegają wszystkie osoby fizyczne zamieszkałe lub przebywające tam chociażby czasowo, a także ograniczenia te stosuje się odpowiednio wobec osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze objętym stanem wojennym.

2. Rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela określone w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, powinny odpowiadać charakterowi oraz intensywności zagrożeń stanowiących przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, a także zapewniać skuteczne przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa.

Art. 19.

W czasie stanu wojennego można zawiesić prawo do:

1) strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych

kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach,

2) strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych rolników,

3) akcji protestacyjnych studentów organizowanych przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje.

Art. 20.

1. W czasie stanu wojennego w przypadku osób, których działalność zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, można dokonać przeszukania tych osób lub przeszukania ich mieszkania, a także zajęcia przedmiotów wykorzystywanych do prowadzenia tej działalności.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do przeszukania innych pomieszczeń, pojazdów, statków powietrznych oraz jednostek pływających, należących do osób, o których mowa w ust. 1.

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, organy właściwe do stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, o których mowa w ust. 1 i 2, a także tryb postępowania w tych sprawach, mając na względzie potrzeby obronne Rzeczypospolitej Polskiej oraz poszanowanie godności osób, o których mowa w ust. 1.

Art. 21.

1. W czasie stanu wojennego może być wprowadzona:

1) cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu obejmująca materiały prasowe w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 34, poz. 187, z 1990 r. Nr 29, poz. 173, z 1991 r. Nr 100, poz. 442, z 1996 r. Nr 114, poz.

542, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770, z 1999 r. Nr 90, poz. 999, z 2001 r. Nr 112, poz. 1198 oraz z 2002 r. Nr 153, poz. 1271), z zastrzeżeniem ust. 7,

2) kontrola zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich,

3) kontrola treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych,

4) emisja sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych, telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść może zwiększyć zagrożenie bezpieczeństwa lub obronności państwa.

2. Funkcję organów cenzury i kontroli pełnią właściwi wojewodowie, którzy mogą nakazać organom administracji publicznej działającym na obszarze województwa wykonywanie czynności technicznych niezbędnych do prowadzenia cenzury lub kontroli.

3. Organy cenzury i kontroli są uprawnione do zatrzymywania w całości lub w części publikacji, przesyłek pocztowych i kurierskich oraz korespondencji telekomunikacyjnej, a także do przerywania rozmów telefonicznych i transmisji sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych, jeżeli ich zawartość lub treść może zwiększyć zagrożenie bezpieczeństwa lub obronności państwa.

4. Zatrzymane publikacje, przesyłki lub korespondencję telekomunikacyjną doręcza się adresatom po zniesieniu stanu wojennego, z zastrzeżeniem ust. 5.

5. Zatrzymane publikacje, przesyłki pocztowe i kurierskie oraz korespondencję telekomunikacyjną,

których treść lub zawartość pochodzi z przestępstwa, była przeznaczona do popełnienia przestępstwa albo została objęta zakazem posiadania, organ cenzury i kontroli przekazuje niezwłocznie, a najpóźniej bezpośrednio po zniesieniu stanu wojennego, organom właściwym do prowadzenia postępowania karnego lub orzeczenia przepadku rzeczy.

6. Decyzje organów cenzury i kontroli są ostateczne i mogą być zaskarżone bezpośrednio

do sądu administracyjnego. Przepisu art. 52 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) nie stosuje się.

7. Cenzura prewencyjna nie obejmuje należących do kościołów i innych związków wyznaniowych środków społecznego przekazu stanowiących źródła informacji na temat religii i służących wypełnianiu funkcji religijnych.

8. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi:

1) tryb postępowania organów cenzury i kontroli, uwzględniając potrzebę zapewnienia sprawności i szybkości działania,

2) organy właściwe w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 4, oraz tryb postępowania tych organów, uwzględniając potrzebę zapewnienia niejawności stosowanych metod i technik działania.

Art. 22.

1. W czasie stanu wojennego mogą być zawieszone prawa do:

1) organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń,

2) organizowania i przeprowadzania imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych niebędących imprezami masowymi,

3) zrzeszania się poprzez nakazanie okresowego zaniechania działalności zarejestrowanych

stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji, których działalność może utrudnić realizację zadań obronnych.

2. Przepis ust. 1 pkt 1 nie dotyczy zgromadzeń organizowanych przez kościoły i inne związki wyznaniowe oraz organizacje religijne działające w obrębie świątyń, budynków kościelnych, w innych pomieszczeniach służących organizowaniu i publicznemu sprawowaniu kultu, a także zgromadzeń organizowanych przez organy państwa lub organy samorządu terytorialnego.

3. Pozwolenia na zbiórki publiczne na obszarze, na którym wprowadzono stan wojenny,

mogą być udzielane tylko wówczas, gdy w ocenie organu właściwego do udzielenia pozwolenia przeprowadzenie zbiórki nie utrudni realizacji celów wprowadzenia stanu wojennego.

Art. 23.

1. Na obszarze obowiązywania stanu wojennego na osobę, która ukończyła 18 lat, przebywającą w miejscu publicznym może być nałożony obowiązek posiadania przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, a na osobę uczącą się, która nie ukończyła 18 lat - legitymacji szkolnej.

2. W czasie stanu wojennego mogą być wprowadzone nakazy lub zakazy:

1) przebywania lub opuszczania w ustalonym czasie oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów,

2) uzyskania zezwolenia organów administracji publicznej na zmianę miejsca pobytu stałego i czasowego,

3) zgłoszenia w ustalonym terminie organom ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości,

4) utrwalania przy pomocy środków technicznych wyglądu lub innych cech określonych miejsc, obiektów lub obszarów.

Art. 24.

1. W czasie stanu wojennego mogą być wprowadzone ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie:

1) dostępu do towarów konsumpcyjnych, poprzez całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia ludności,

2) wolności działalności gospodarczej, poprzez nakazanie okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju albo ustanowienie obowiązku uzyskania zezwolenia na rozpoczęcie działalności gospodarczej określonego rodzaju,

3) działalności edukacyjnej, poprzez okresowe zawieszenie zajęć dydaktycznych w szkołach, włącznie ze szkołami wyższymi, z wyjątkiem szkół duchownych i seminariów duchownych,

4) obrotu krajowymi środkami płatniczymi, obrotu dewizowego oraz działalności kantorowej,

5) funkcjonowania systemów łączności oraz działalności telekomunikacyjnej i pocztowej, poprzez nakazanie wyłączenia urządzeń łączności lub zawieszenia świadczenia usług, na czas określony, a także poprzez nakazanie niezwłocznego złożenia do depozytu właściwego organu administracji rządowej radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub ustalenie innego sposobu ich zabezpieczenia przed wykorzystaniem w sposób zagrażający bezpieczeństwu lub obronności państwa,

6) prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów, poprzez nakazanie niezwłocznego złożenia do depozytu właściwego organu administracji rządowej albo zakazanie noszenia,

7) dostępu do informacji publicznej.

2. Określone w ust. 1 ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela ustalone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, wprowadza się i stosuje w drodze rozporządzeń wydawanych przez:

1) Radę Ministrów - w przypadku ograniczeń określonych w ust. 1 pkt 1, 2 i 7,

2) właściwego ministra - w przypadku jeżeli ograniczenie określone w ust. 1 pkt 3 dotyczy szkół jemu podległych,

3) ministra właściwego do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego - w przypadku ograniczenia określonego w ust. 1 pkt 4,

4) ministra właściwego do spraw łączności, działającego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, Ministrem Obrony Narodowej i ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego w odniesieniu do

bankowych systemów telekomunikacyjnych - w przypadku ograniczeń określonych w ust. 1 pkt 5,

5) ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Ministra Obrony Narodowej w odniesieniu do żołnierzy zawodowych - w przypadku ograniczeń określonych w ust. 1 pkt 6,

6) właściwego wojewodę - w przypadku stosowania ograniczenia określonego w ust. 1 pkt 3 do szkół, z wyłączeniem szkół wyższych.

3. W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 2, określa się szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, uwzględniając w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń.

Art. 25.

1. W czasie stanu wojennego można:

1) nakładać na przedsiębiorców dodatkowe zadania, których realizacja jest niezbędna dla bezpieczeństwa lub obronności państwa oraz zapewnienia zaopatrzenia ludności,

2) wprowadzić zarząd komisaryczny dla przedsiębiorców, w tym z udziałem kapitału zagranicznego, jeżeli przedmiotem ich działalności jest wytwarzanie wyrobów lub świadczenie usług o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa lub obronności państwa,

3) nałożyć na osoby fizyczne i osoby prawne prowadzące gospodarstwa rolne obowiązek wykonywania świadczeń polegających na dostawach na rzecz określonych podmiotów produktów rolno-spożywczych oraz na uprawie określonych gatunków roślin i hodowli zwierząt,

4) wprowadzić najem lokali i budynków na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale w stosunku do wszystkich lokali i budynków, a w uzasadnionych przypadkach także dokwaterowywanie osób do lokalu mieszkalnego lub budynku,

5) wprowadzić zajęcie nieruchomości niezbędnych dla Sił Zbrojnych lub obrony państwa.

2. Określone w ust. 1 ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela ustalone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, wprowadza się i stosuje w drodze:

1) rozporządzeń Rady Ministrów - w przypadku ograniczeń określonych w ust. 1 pkt 3-5,

2) decyzji organów administracji rządowej, o których mowa w art. 25a ust. 2 - w przypadku ograniczeń określonych w ust. 1 pkt 1 i 2.

3. W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 2 pkt 1, określa się szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, uwzględniając w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń.

Art. 25a.

1. Zarząd komisaryczny ustanawia się w celu zapewnienia skuteczności wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa lub obronności państwa.

2. Organem administracji rządowej właściwym do powołania i odwołania zarządcy komisarycznego jest:

1) dla przedsiębiorstw państwowych - organ założycielski,

2) dla spółek handlowych, w których Skarb Państwa posiada co najmniej 50% akcji lub udziałów - minister wykonujący prawa z tytułu posiadania akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem pkt 4,

3) dla pozostałych spółek - właściwy terytorialnie wojewoda, z zastrzeżeniem pkt 4,

4) dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców (Dz.U. Nr 122, poz. 1320 oraz z 2002 r. Nr 188, poz. 1571) - ministrowie określeni w przepisach wydanych na podstawie art. 6 tej ustawy.

3. Funkcję zarządcy komisarycznego może pełnić osoba posiadająca kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w zakresie organizacji i funkcjonowania przedsiębiorców.

4. Koszty osobowe związane ze sprawowaniem zarządu komisarycznego obciążają organ administracji rządowej, który zarząd ustanowił. Pozostałe koszty obciążają przedsiębiorcę i stanowią koszty uzyskania przychodu.

5. Zarządcy komisarycznemu przysługuje prawo uczestniczenia w pracach organów przedsiębiorcy oraz prawo uzyskiwania od tych organów informacji niezbędnych do wykonywania jego funkcji.

6. Decyzje organów przedsiębiorcy w sprawach wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa lub obronności państwa wymagają zgody zarządcy komisarycznego.

7. Zarządca komisaryczny może wydawać polecenia w formie pisemnej organom przedsiębiorcy w sprawach związanych z wytwarzaniem wyrobów lub świadczeniem usług o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa lub obronności państwa. Polecenia wydane przez zarządcę komisarycznego podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

8. Od polecenia wydanego przez zarządcę komisarycznego przysługuje odwołanie do organu administracji rządowej, który zarząd ustanowił. Termin wniesienia odwołania wynosi trzy dni. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania polecenia.

9. Organ administracji rządowej rozpatruje odwołanie w terminie trzech dni od daty jego wniesienia. Decyzja organu administracji rządowej w sprawie odwołania jest ostateczna.

Art. 26.

1. W czasie stanu wojennego może być wprowadzony:

1) całkowity albo częściowy zakaz lub ograniczenie przewozu osób i rzeczy w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim i żegludze śródlądowej,

2) całkowity albo częściowy zakaz lotów polskich i obcych statków powietrznych nad terytorium lądowym i morzem terytorialnym Rzeczypospolitej Polskiej,

3) całkowity albo częściowy zakaz lub ograniczenie ruchu polskich i obcych jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych, na morzu terytorialnym i na śródlądowych drogach wodnych,

4) całkowity albo częściowy zakaz lub ograniczenie ruchu wszelkich pojazdów na drogach publicznych,

5) obowiązek wykonywania przez przewoźników przewozu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.

2. Określone w ust. 1 ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela ustalone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, wprowadza się i stosuje w drodze rozporządzeń wydawanych przez:

1) ministrów właściwych do spraw transportu i gospodarki morskiej, w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej i ministrem właściwym do spraw wewnętrznych - w przypadku ograniczeń określonych w ust. 1 pkt 1 i 3-5,

2) Ministra Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw transportu i gospodarki morskiej - w przypadku ograniczenia określonego w ust. 1 pkt 2.

3. W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 2, określa się szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, uwzględniając w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń.

Art. 27.

1. W czasie stanu wojennego można zająć lub zarekwirować na potrzeby obronne państwa środki transportu drogowego, kolejowego, lotniczego oraz statki morskie i żeglugi śródlądowej.

2. Ministrowie właściwi do spraw transportu i gospodarki morskiej, w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej i ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, określą tryb zajmowania lub rekwirowania oraz zwrotu środków transportu, o których mowa w ust. 1, a także organy właściwe w tych sprawach, z uwzględnieniem konieczności udokumentowania

przeprowadzonej czynności i wydania stosownego potwierdzenia posiadaczowi środka transportu, a także pouczenia o możliwości ubiegania się o odszkodowanie za szkody wynikłe z wprowadzonego ograniczenia.

Art. 28.

1. W czasie stanu wojennego można:

1) zamykać lub ograniczać ruch osobowy i towarowy przez przejścia graniczne,

2) wprowadzić szczególne zasady wydawania dokumentów uprawniających obywateli polskich do przekraczania granicy państwowej,

3) wprowadzić szczególne zasady wydawania dokumentów uprawniających cudzoziemców do przekraczania granicy państwowej oraz przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Określone w ust. 1 ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela ustalone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, wprowadza i stosuje, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych i Ministrem Obrony Narodowej, uwzględniając w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń.

Art. 29.

1. W czasie stanu wojennego może być wprowadzony powszechny obowiązek wykonywania pracy przez osoby, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 65 lat i są zdolne do wykonywania pracy ze względu na stan zdrowia oraz warunki osobiste i rodzinne.

2. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, wprowadza Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określając kategorie osób niepodlegających powszechnemu obowiązkowi wykonywania pracy oraz tryb i warunki dokonywania przeniesień osób do pracy w innych miejscowościach, uwzględniając minimalizację uciążliwości wynikających dla tych osób ze stosowania tego ograniczenia.

Art. 30.

W czasie stanu wojennego redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani, na żądanie organów administracji publicznej, do nieodpłatnego, niezwłocznego publikowania lub zamieszczania komunikatów, decyzji i postanowień tych organów związanych z obronnością państwa i bezpieczeństwem obywateli.

Rozdział 5

Przepisy karne

Art. 31.

Kto w czasie stanu wojennego, będąc członkiem stowarzyszenia, partii politycznej, związku zawodowego, organizacji społeczno-zawodowej rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich lub innych dobrowolnych zrzeszeń lub fundacji, których działalność została zawieszona, nie zaprzestał udziału w ich działalności, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 32.

1. Kto w czasie stanu wojennego organizuje strajk, akcję protestacyjną lub inną formę protestu, o których mowa w art. 19 pkt 1-3, albo nimi kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

2. Kto w czasie stanu wojennego w celu przeprowadzenia strajku, akcji protestacyjnej lub innej formy protestu, o których mowa w ust. 1, albo w czasie ich trwania przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem zmusza inną osobę do zaniechania wykonywania pracy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

3. Kto w czasie stanu wojennego w celu przeprowadzenia strajku, akcji protestacyjnej lub innej formy protestu, o których mowa w ust. 1, niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnymi do użytku obiekty lub urządzenia przedsiębiorców, instytucji lub innych jednostek organizacyjnych albo uniemożliwia lub utrudnia prawidłowe ich funkcjonowanie, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 33.

1. Kto w czasie stanu wojennego:

1) wbrew zakazowi określonemu w art. 22 ust. 1 pkt 1 organizuje lub przeprowadza zgromadzenie,

2) wbrew zakazowi określonemu w art. 22 ust. 1 pkt 2 organizuje lub przeprowadza imprezę masową albo inną imprezę artystyczną lub rozrywkową, niebędącą imprezą masową,

3) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 23 ust. 1 nie posiada przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość,

4) wbrew nakazowi lub zakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 1 przebywa lub nie opuszcza w ustalonym czasie oznaczonego miejsca, obiektu lub obszaru,

5) wbrew nakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 2 zmienia miejsce pobytu stałego lub czasowego bez wymaganego zezwolenia,

6) wbrew nakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 3 nie zgłasza w ustalonym terminie organowi ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości,

7) wbrew zakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 4 utrwala przy pomocy środków technicznych wygląd lub inną cechę określonego miejsca, obiektu lub obszaru,

8) wbrew nakazowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 1 narusza zasady reglamentacji żywności,

9) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do nakazu okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju albo bez wymaganego zezwolenia rozpoczyna działalność gospodarczą określonego rodzaju,

10) wbrew zakazowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 3 organizuje lub przeprowadza zajęcia dydaktyczne w szkołach,

11) wbrew zakazowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w obrocie krajowymi środkami płatniczymi, obrocie dewizowym oraz działalności kantorowej,

12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 5 nie stosuje się do nakazu wyłączenia na czas określony urządzeń łączności lub zawieszenia usług albo nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub innego sposobu ich zabezpieczenia,

13) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 6 nie stosuje się do nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu broni palnej, amunicji, materiałów wybuchowych, innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów albo zakazu ich noszenia,

14) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 7 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w dostępie do informacji publicznej,

15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 ust. 1 pkt 1 uchyla się od wykonania dodatkowego zadania gospodarczego,

16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 ust. 1 pkt 3 nie wykonuje świadczenia polegającego na dostawie na rzecz określonego podmiotu produktów rolno-spożywczych, nie uprawia określonego gatunku roślin lub nie hoduje określonego gatunku zwierząt albo utrudnia lub udaremnia wykonywanie

tego obowiązku przez osobę do tego zobowiązaną,

17) w warunkach określonych w art. 25 ust. 1 pkt 4 uniemożliwia osobie uprawnionej zajęcie przydzielonego lokalu lub budynku albo uporczywie utrudnia korzystanie z przydzielonej części lokalu mieszkalnego lub budynku,

18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do całkowitego lub częściowego zakazu przewozu osób lub rzeczy w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim lub żegludze śródlądowej, albo do ograniczenia w tym przewozie,

19) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do całkowitego albo częściowego zakazu lotów polskich i obcych statków powietrznych nad terytorium lądowym lub morzem terytorialnym Rzeczypospolitej Polskiej,

20) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do całkowitego albo częściowego zakazu ruchu polskich i obcych jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym lub na śródlądowych drogach wodnych, albo do ograniczenia w tym ruchu,

21) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do całkowitego albo częściowego zakazu ruchu pojazdów na drodze publicznej, albo do ograniczenia w tym ruchu,

22) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 5 nie wykonuje przewozu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa,

23) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 29 ust. 1 uchyla się od wykonywania Pracy - podlega karze aresztu albo grzywny.

2. Rozpoznawanie spraw, określonych w ust. 1, następuje w trybie przepisów o postępowaniu

w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym.

Art. 34.

1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu wojennego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za przestępstwa i wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu.

2. Postępowania w sprawach, o których mowa w art. 31-33, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu wojennego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.

3. Po zniesieniu stanu wojennego postępowanie w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych.

Rozdział 6

Zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe

Art. 39.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

USTAWA z dnia 21 listopada 1967 r.

o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej

DZIAŁ I

Przepisy ogólne

Art. 17.

1. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju.

2. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra

właściwego do spraw wewnętrznych.

3. Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

4. Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:

1) przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej;

2) ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej;

3) koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji

przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań

obrony cywilnej;

4) sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.

5. Szef Obrony Cywilnej Kraju w sprawach należących do swojego zakresu działania

wydaje zarządzenia, wytyczne, instrukcje i regulaminy.

6. Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie

lub burmistrzowie (prezydenci miast).

Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie.

8. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, jak również zasady i tryb kierowania oraz koordynowania przez nich przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej.

Art. 22.

Przepisy ustawy dotyczące:

1) ministra – stosuje się odpowiednio również do przewodniczącego komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów, centralnego organu administracji rządowej, kierownika innego państwowego urzędu centralnego lub instytucji państwowej, prezesa lub zarządu banku oraz zarządu głównego organizacji społecznej;

2) przedsiębiorców – stosuje się do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek

organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które prowadzą działalność gospodarczą;

3) pracodawców – stosuje się do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które zatrudniają

pracowników.

DZIAŁ IV

Obrona cywilna

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 137.

Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

Art. 138.

1. Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania

zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej.

2. Formacje obrony cywilnej składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych

do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji.

3. Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie,

starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) – w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną.

4. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

Art. 139.

1. Obowiązek obywateli w zakresie obrony cywilnej polega na:

1) odbywaniu:

a) służby w obronie cywilnej,

b) edukacji dla bezpieczeństwa;

c) szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności;

2) wykonywaniu innych zadań przewidzianych w ustawie.

2. Służbę w obronie cywilnej odbywa się w formacjach obrony cywilnej.

3. Służba w obronie cywilnej może być odbywana również w jednostkach organizacyjnych

niebędących formacjami obrony cywilnej, określonych przez Radę

Ministrów.

4. Osoby podlegające obowiązkowi służby w obronie cywilnej mogą być zobowiązane

w ramach tej służby do wykonywania prac niezbędnych dla potrzeb obrony cywilnej oraz do udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

4a. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zasady zwalniania przez pracodawców

z obowiązku świadczenia pracy osób powołanych do służby w obronie

cywilnej w związku ze zwalczaniem klęsk żywiołowych, katastrof i zagrożeń

środowiska, biorąc pod uwagę zasady zrekompensowania utraconego wynagrodzenia

i uwzględniając w szczególności profil działania zakładu.

5. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, stanowiska w urzędach organów

administracji rządowej i innych organów państwowych, instytucjach państwowych,

urzędach organów samorządu terytorialnego oraz u przedsiębiorców i w innych jednostkach organizacyjnych, uznawane za równorzędne z odbywaniem służby w obronie cywilnej, uwzględniając w szczególności stanowiska związane z ochroną ludności i zwalczaniem klęsk żywiołowych.

DZIAŁ VII Świadczenia na rzecz obrony

Rozdział 1 Świadczenia osobiste w czasie pokoju

Art. 200.

1. Na osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły szesnaście, a nie przekroczyły sześćdziesięciu lat życia, może być nałożony obowiązek świadczeń osobistych, polegających na wykonywaniu różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

2. Obowiązek świadczeń osobistych może obejmować również obowiązek użycia posiadanych narzędzi prostych, a w stosunku do osób wykonujących świadczenia polegające na doręczaniu dokumentów powołania do czynnej służby wojskowej oraz wezwań do wykonania świadczeń, zwanych dalej „kurierami” – także posiadanych środków transportowych.

3. Obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony w związku z ćwiczeniami

wojskowymi, ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do militaryzacji, ćwiczeniami

w obronie cywilnej oraz ćwiczeniami praktycznymi w zakresie powszechnej samoobrony, a także w celu dostarczenia i obsługi przedmiotów świadczeń rzeczowych, z zastrzeżeniem ust. 4

4. W stosunku do kurierów obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony

tylko w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych.

Art. 201.

1. Czas wykonywania świadczeń osobistych nie może przekraczać jednorazowo

dwunastu godzin, a w stosunku do kurierów oraz osób dostarczających i obsługujących

przedmioty świadczeń rzeczowych – czterdziestu ośmiu godzin.

2. Nałożenie obowiązku wykonania świadczenia osobistego może nastąpić najwyżej

trzy razy w roku.

3. Do czasu wykonywania świadczeń osobistych, o których mowa w ust. 1, wlicza

się:

1) czas dojazdu do miejsca wykonywania świadczenia osobistego i powrotu do

miejsca pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące,

nie więcej jednak niż łącznie dwie godziny;

2) czas przeznaczony na wypoczynek, nie więcej jednak niż osiem godzin, jeżeli

świadczenie jest wykonywane dłużej niż dwanaście godzin.

Art. 202.

1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) nakłada, w drodze decyzji administracyjnej,

obowiązek świadczeń osobistych na wniosek wojskowego komendanta uzupełnień,

kierownika jednostki organizacyjnej stanowiącej bazę formowania specjalnie

tworzonej jednostki zmilitaryzowanej, kierownika jednostki organizacyjnej

wykonującej zadania na potrzeby obrony państwa, o której mowa w art. 208 ust. 2, albo właściwego organu obrony cywilnej.

2. Decyzję o nałożeniu obowiązku wykonania świadczenia osobistego doręcza się osobie zobowiązanej i wnioskodawcy na piśmie wraz z uzasadnieniem, na czternaście dni przed terminem stawienia się do wykonania świadczenia.

3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie zobowiązanej i wnioskodawcy

odwołanie do wojewody, w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja ta może być zmieniona przez wojewodę również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów prawa.

4. Decyzji, o której mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności

w terminie w niej określonym.

5. Osoba, na którą nałożono obowiązek wykonania świadczenia osobistego, jest obowiązana stawić się do wykonania tego świadczenia w terminie i miejscu wskazanym w decyzji.

6. Przepisy art. 60 i 61 stosuje się odpowiednio.

7. Przepisów ust. 1–5 nie stosuje się do kurierów.

Art. 203.

1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje w czasie pokoju decyzję administracyjną

o przeznaczeniu osoby do wykonania świadczeń osobistych, w tym planowanych do wykonania w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, na wniosek organów i jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 202 ust. 1.

2. Przeznaczenie osób do funkcji kuriera następuje z urzędu lub na wniosek wojskowego

komendanta uzupełnień.

3. Decyzję, o której mowa w ust. 1, doręcza się osobie przeznaczonej do wykonywania

świadczeń osobistych oraz wnioskodawcy na piśmie wraz z uzasadnieniem.

4. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie przeznaczonej do wykonywania

świadczeń osobistych i wnioskodawcy odwołanie do wojewody, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji.

5. Osoby, którym wydano ostateczne decyzje administracyjne o przeznaczeniu ich

do wykonania świadczeń osobistych, mogą być z urzędu lub na wniosek organów

i kierowników jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 202 ust.

1, wzywane przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) do wykonania tych

świadczeń.

6. Wezwanie osób przeznaczonych do funkcji kuriera do wykonania świadczenia

osobistego polegającego na doręczeniu dokumentów, o których mowa w art. 200

ust. 2, może nastąpić z urzędu lub na wniosek wojskowego komendanta uzupełnień.

7. Wezwania, o których mowa w ust. 5 i 6, mogą zobowiązywać do wykonania

świadczeń osobistych w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

8. Od wezwań, o których mowa w ust. 5 i 6, odwołanie nie przysługuje.

9. Osoby, o których mowa w ust. 5 i 6, są obowiązane stawić się do wykonania

świadczenia osobistego w terminie i miejscu wskazanych w wezwaniu.

10. Przepisy art. 60 i 61 stosuje się odpowiednio.

Art. 204.

1. Za wykonanie świadczenia osobistego przysługuje ryczałt godzinowy w wysokości

1/178 kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w

grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie przepisów ustawy z dnia

10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, za każdą godzinę

czasu, o którym mowa w art. 201 ust. 1 i 3, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. Jeżeli świadczenie osobiste jest wykonywane przez pracownika w czasie pracy i

pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za czas pracy opuszczony z powodu

świadczenia osobistego, osobie wykonującej świadczenie przysługuje za opuszczony

czas pracy należność pieniężna – zamiast ryczałtu, o którym mowa w ust.

1, w wysokości odpowiadającej utraconemu wynagrodzeniu za pracę. Należność

tę wypłaca się na podstawie zaświadczenia pracodawcy.

3. Jeżeli świadczenie osobiste jest wykonywane przez pracownika w czasie urlopu

wypoczynkowego, osobie wykonującej świadczenie przysługuje za czas wykonywania

świadczenia, równy średniemu dziennemu wymiarowi czasu pracy, należność

pieniężna, zamiast ryczałtu, o którym mowa w ust. 1, obliczona według

zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Należność tę wypłaca się na podstawie zaświadczenia pracodawcy.

4. Ryczałt i należność, o których mowa w ust. 1–3, wypłaca jednostka organizacyjna,

na której rzecz jest wykonywane świadczenie osobiste.

5. Osobom wykonującym świadczenia osobiste przysługuje bezpłatne wyżywienie

na zasadach określonych dla żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową

lub ryczałt odpowiadający stawkom tego wyżywienia, o ile czas wykonywania

świadczenia osobistego jest dłuższy niż osiem godzin. Do tego czasu

nie wlicza się czasu, o którym mowa w art. 201 ust. 3 pkt 1.

6. Koszty przejazdu do miejsca wykonywania świadczenia osobistego i powrotu do

miejsca pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące

ponosi jednostka organizacyjna, na której rzecz jest wykonywane świadczenie.

Art. 206a.

1. Obowiązkowi świadczeń osobistych nie podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2:

1) osoby wybrane do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej lub organów

samorządu terytorialnego na czas pełnienia mandatu;

2) żołnierze pełniący czynną służbę wojskową oraz osoby, którym doręczono

kartę powołania do tej służby, jeżeli termin stawienia się do służby koliduje

z terminem wykonania świadczenia;

3) osoby odbywające zasadniczą służbę w obronie cywilnej lub służbę zastępczą;

4) osoby, wobec których orzeczono stałą lub długotrwałą niezdolność do pracy

w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o

ubezpieczeniu społecznym rolników, osoby uznane za całkowicie niezdolne

do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy

na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z

Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak również osoby zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności

w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;

5) sędziowie, prokuratorzy, funkcjonariusze Policji, Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,

Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Biura

Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej

Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei oraz pracownicy specjalistycznych

uzbrojonych formacji ochronnych w jednostkach organizacyjnych podległych,

podporządkowanych lub nadzorowanych przez ministrów, kierowników

urzędów centralnych, wojewodów, Prezesa Narodowego Banku Polskiego

oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji;

6) kobiety w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu oraz osoby

sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu;

7) osoby sprawujące opiekę nad wspólnie z nimi zamieszkałymi dziećmi od lat

ośmiu do szesnastu, osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność

do pracy w gospodarstwie rolnym lub uznanymi za całkowicie niezdolne do

pracy oraz samodzielnej egzystencji albo zaliczonymi do osób o znacznym

stopniu niepełnosprawności na podstawie ustaw, o których mowa w pkt 4, a

także osobami obłożnie chorymi, jeżeli opieki tej nie można powierzyć innym

osobom;

8) osoby zatrudnione na stanowiskach kierowników podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz na stanowiskach w opiece społecznej i placówkach opiekuńczowychowawczych.

2. Zwolnienie osób, o których mowa w ust. 1, od obowiązku świadczeń osobistych

następuje na podstawie dokumentów potwierdzających przyczynę zwolnienia i

przedstawionych wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) przez zainteresowane

osoby.

Art. 207a.

Wojewoda koordynuje na obszarze województwa działalność organów samorządu

terytorialnego w zakresie planowania i nakładania obowiązku świadczeń osobistych,

w tym:

1) prowadzi zbiorczy wykaz świadczeń osobistych przewidzianych do realizacji

na obszarze województwa;

2) planuje wydatki finansowe związane z nakładaniem obowiązku świadczeń

osobistych na obszarze województwa;

3) nadzoruje zadania związane z planowaniem, typowaniem i nakładaniem

świadczeń osobistych na obszarze województwa;

4) analizuje potrzeby i możliwości realizacji świadczeń osobistych przez organy

gminy na obszarze województwa, a w razie potrzeby wskazuje wójta lub

burmistrza (prezydenta miasta), który może zrealizować zadania nałożenia

tych świadczeń.

Rozdział 2

Świadczenia rzeczowe w czasie pokoju

Art. 208.

1. Na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne,

a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych,

polegających na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i

rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa.

2. Świadczenia rzeczowe mogą być wykonywane na rzecz Sił Zbrojnych, jednostek

organizacyjnych stanowiących bazy formowania specjalnie tworzonych jednostek

zmilitaryzowanych, jednostek organizacyjnych obrony cywilnej oraz jednostek

organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa albo

zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

4. Przedmiotem świadczeń rzeczowych nie mogą być:

1) tereny, pomieszczenia, środki transportowe, maszyny i inny sprzęt, znajdujące

się w posiadaniu:

a) jednostek organizacyjnych służących bezpośrednio działalności Sejmu i

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstw i urzędów

wojewódzkich oraz Narodowego Banku Polskiego i banków, a także Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych i Mennicy Państwowej,

b) jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych

odpowiednio przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra

Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szefa

Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu oraz

Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

c) przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw

obcych oraz innych przedstawicielstw i instytucji zrównanych z nimi w

zakresie przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów lub powszechnie

ustalonych zwyczajów międzynarodowych, jak również

członków tych przedstawicielstw, urzędów i instytucji oraz członków

ich rodzin, a także innych osób zrównanych z nimi w zakresie przywilejów

i immunitetów, jeżeli nie posiadają obywatelstwa polskiego;

2) biblioteki, muzea, archiwa i zabytki uznane przez Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej za pomniki historii oraz dobra kulturalne, o których mowa w

art. 218 ustawy, oraz obiekty wpisane na „listę dziedzictwa światowego” na

podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego

i naturalnego, przyjętej w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. (Dz.U. z

1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191);

3) zbiory naukowe i artystyczne mające charakter publiczny;

4) świątynie, domy modlitwy oraz pomieszczenia kościołów i innych związków

wyznaniowych mających osobowość prawną, wraz ze znajdującymi się

w nich przedmiotami przeznaczonymi do wykonywania kultu religijnego;

5) przedmioty wyłączone spod egzekucji stosownie do przepisów ustawy z

dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

(Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968, z późn. zm.21)), z wyjątkiem narzędzi

prostych oraz środków transportowych;

6) parki narodowe i rezerwaty przyrody;

7) przedszkola, domy dziecka, zakłady opiekuńczo-wychowawcze, szkoły specjalne

i internaty tych szkół, specjalne ośrodki wychowawcze i szkolnowychowawcze

oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne;

8) urządzenia i sieci telekomunikacyjne:

a) ujęte w planach działania operatorów publicznych na wypadek sytuacji

szczególnych zagrożeń, sporządzonych w trybie określonym w art. 64

ust. 3 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U.

Nr 73, poz. 852, z późn. zm.)), przewidziane do użycia na potrzeby

jednostek organizacyjnych, o których mowa w ust. 2,

b) niezbędne do wykonania decyzji nałożonych na operatorów telekomunikacyjnych

przez ministra właściwego do spraw łączności w trybie określonym w art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. – Prawo telekomunikacyjne;

9) pojazdy samochodowe niedopuszczone do ruchu po drogach publicznych

oraz używane wyłącznie do przewozu wewnątrz zakładu, po przedstawieniu

przez posiadacza odpowiednich dokumentów.

5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, dla wykonania niezbędnych

świadczeń rzeczowych:

1) rodzaj i liczbę nieruchomości, które mogą być w tym celu w użytkowaniu w

danym roku kalendarzowym;

2) rodzaj i liczbę rzeczy ruchomych, które w danym roku kalendarzowym mogą

być w tym celu pobrane,

uwzględniając w szczególności potrzeby związane z prowadzeniem kwalifikacji

wojskowej, przeprowadzaniem ćwiczeń wojskowych, w tym organizowanych z

zastosowaniem natychmiastowego stawiennictwa żołnierzy rezerwy i sprawdzaniem

gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych.

Art. 209.

1. Czas wykonywania świadczeń rzeczowych nie może przekraczać jednorazowo

w przypadku pobrania przedmiotu świadczenia:

1) w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych – czterdziestu

ośmiu godzin;

2) w związku z ćwiczeniami wojskowymi lub ćwiczeniami w jednostkach

przewidzianych do militaryzacji – siedmiu dni;

3) w związku z ćwiczeniami w obronie cywilnej lub ćwiczeniami praktycznymi

w zakresie powszechnej samoobrony – dwudziestu czterech godzin.

2. Nałożenie obowiązku świadczenia rzeczowego może nastąpić najwyżej trzy razy

w roku, z tym że w wymiarze określonym w ust. 1 pkt 2 – tylko jeden raz.

3. Do czasu wykonywania świadczeń rzeczowych, o którym mowa w ust. 1, wlicza

się czas niezbędny do dostarczenia przedmiotu świadczenia do wskazanego

miejsca oraz jego powrotu do miejsca postoju (przechowywania), nie więcej

jednak niż dwie godziny.

4. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy używania nieruchomości

udostępnianych na czas przeprowadzenia rejestracji oraz kwalifikacji wojskowej.

5. Ograniczeń, o których mowa w ust. 1 i 2 oraz w art. 210 i 211, nie stosuje się do

używania nieruchomości i rzeczy ruchomych udostępnionych w celu zwalczania

klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

Art. 210.

1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje decyzję administracyjną o przeznaczeniu

nieruchomości lub rzeczy ruchomej na cele świadczeń rzeczowych,

w tym planowanych do wykonania w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie

wojny, na wniosek organów i kierowników jednostek organizacyjnych, o których

mowa w art. 202 ust. 1.

1a. Wniosek o wydanie decyzji, o której mowa w ust. 1, o przeznaczeniu nieruchomości

lub rzeczy ruchomej na cele świadczeń w związku z użyciem ich w czasie

kwalifikacji wojskowej składa odpowiednio do zadań wojewoda lub starosta.

2. Decyzję, o której mowa w ust. 1, doręcza się posiadaczowi nieruchomości lub

rzeczy ruchomej oraz wnioskodawcy na piśmie wraz z uzasadnieniem.

3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje posiadaczowi nieruchomości

lub rzeczy ruchomej oraz wnioskodawcy odwołanie do wojewody, w terminie

czternastu dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja ta może być zmieniona przez

wojewodę również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów

prawa.

4. W decyzji, o której mowa w ust. 1, można zobowiązać posiadaczy nieruchomości

lub rzeczy ruchomych do wykonania tych świadczeń bez odrębnego wezwania.

Art. 211.

1. Posiadacz nieruchomości lub rzeczy ruchomej, wobec którego wydano ostateczną

decyzję administracyjną o przeznaczeniu nieruchomości lub rzeczy ruchomej

na cele świadczeń rzeczowych, może być, na wniosek organów i kierowników

jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 202 ust. 1, wezwany

przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) do wykonania tego

świadczenia.

2. Wezwanie, o którym mowa w ust. 1, doręcza się na czternaście dni przed terminem

wykonania świadczenia, z wyjątkiem przypadków, w których wykonanie

świadczenia następuje w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych.

3. Od wezwania, o którym mowa w ust. 1, odwołanie nie przysługuje.

4. Wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności

w terminie w nim określonym.

5. Posiadacz, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany oddać do używania przedmiot

świadczenia w terminie i miejscu wskazanym w wezwaniu.

6. Przepisy art. 60 i 61 stosuje się odpowiednio.

Art. 212.

1. Posiadacze nieruchomości i rzeczy ruchomych, wobec których wydano ostateczną

decyzję o przeznaczeniu tych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele

świadczeń rzeczowych, są obowiązani informować wójta lub burmistrza (prezydenta

miasta) o rozporządzeniu tą nieruchomością lub rzeczą ruchomą.

2. Organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy

są obowiązani, na żądanie wojskowych komendantów uzupełnień oraz

właściwych organów obrony cywilnej, do udzielania informacji, według posiadanych

ewidencji, o stanie nieruchomości i rzeczy ruchomych mogących być

przedmiotem świadczeń rzeczowych.

Art. 213.

1. Posiadacz przedmiotu świadczenia wezwany do wykonania świadczenia jest

obowiązany oddać go do używania w stanie przydatnym do użytku wraz z dotyczącymi

go dokumentami.

2. Biorący przedmiot świadczenia jest obowiązany używać go w sposób odpowiadający

jego właściwościom i przeznaczeniu. Biorący ponosi zwykłe koszty i inne ciężary związane z utrzymaniem przedmiotu świadczenia, a poczynione przez

niego wydatki lub nakłady na przedmiot świadczenia nie podlegają zwrotowi.

3. Biorący przedmiot świadczenia jest odpowiedzialny za jego utratę lub uszkodzenia

oraz za szkody wynikłe z używania go w sposób sprzeczny z jego właściwościami

lub przeznaczeniem.

4. Biorący jest obowiązany zwrócić posiadaczowi przedmiot świadczenia w stanie

niepogorszonym. Biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie przedmiotu

świadczenia będące następstwem prawidłowego używania.

5. Biorący przedmiot świadczenia jest odpowiedzialny za szkody wynikłe z niezwrócenia

go w terminie oraz z tytułu napraw wykonywanych po tym terminie

wskutek uszkodzeń powstałych w czasie używania go przez biorącego.

6. Roszczenia posiadacza przeciwko biorącemu, o których mowa w ust. 3–5,

przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu przedmiotu świadczenia.

Art. 214.

1. Za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego przysługuje jego posiadaczowi

ryczałt w wysokości odpowiadającej szkodzie poniesionej wskutek jego dostarczenia

oraz stawce jego amortyzacji.

2. Ryczałt za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego wypłaca jednostka organizacyjna,

na której rzecz świadczenie zostało wykonane.

Art. 215a.

Wojewoda koordynuje na obszarze województwa działalność organów samorządu

terytorialnego w zakresie planowania i nakładania obowiązku świadczeń rzeczowych,

w tym:

1) prowadzi zbiorczy wykaz świadczeń rzeczowych przewidzianych do realizacji

na obszarze województwa;

2) planuje wydatki finansowe związane z nakładaniem obowiązku świadczeń

rzeczowych na obszarze województwa;

3) nadzoruje zadania związane z planowaniem, typowaniem i nakładaniem

świadczeń rzeczowych na obszarze województwa;

4) analizuje potrzeby i możliwości realizacji świadczeń rzeczowych przez organy

gminy na obszarze województwa, a w razie potrzeby wskazuje wójta

lub burmistrza (prezydenta miasta), który może zrealizować zadania nałożenia

tych świadczeń;

5) (uchylony).

USTAWA z dnia 5 czerwca 1998 r.

o samorządzie województwa

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

1. Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o województwie lub samorządzie województwa,

należy przez to rozumieć regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie

terytorium.

Art. 2.

1. Organy samorządu województwa działają na podstawie i w granicach określonych

przez ustawy.

2. Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych

o charakterze wojewódzkim, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz organów

administracji rządowej.

Art. 3.

Administracja samorządowa w województwie jest zespolona w jednym urzędzie i

pod jednym zwierzchnikiem.

Art. 4.

1. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i

gminy.

2. Organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów

nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu

administracyjnym.

Art. 8a.

Województwa mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego

udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

Art. 9.

Samorząd województwa, na podstawie upoważnień ustawowych, stanowi akty prawa

miejscowego obowiązujące na obszarze województwa.

Art. 14.

1. Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone

ustawami, w szczególności w zakresie:

2) promocji i ochrony zdrowia,

3) kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

4) pomocy społecznej,

7) zagospodarowania przestrzennego,

8) ochrony środowiska,

9) gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególności

wyposażenia i utrzymania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych,

10) transportu zbiorowego i dróg publicznych,

13) obronności,

14) bezpieczeństwa publicznego,

15) przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy,

2. Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako

zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.

USTAWA z dnia 5 czerwca 1998 r.

o samorządzie powiatowym

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

1. Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o powiecie, należy przez to rozumieć lokalną

wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

Art. 2.

1. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na

własną odpowiedzialność.

2. Powiat ma osobowość prawną.

3. Samodzielność powiatu podlega ochronie sądowej.

4. O ustroju powiatu stanowi jego statut.

5. (skreślony).

Rozdział 2

Zakres działania i zadania powiatu

Art. 4.

1. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym

w zakresie:

2) promocji i ochrony zdrowia,

3) pomocy społecznej,

6) transportu zbiorowego i dróg publicznych,

7) kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

9) geodezji, kartografii i katastru,

10) gospodarki nieruchomościami,

11) administracji architektoniczno-budowlanej,

12) gospodarki wodnej,

13) ochrony środowiska i przyrody,

14) rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

15) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,

16) ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego

magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania

innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,

17) przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,

18) ochrony praw konsumenta,

19) utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz

obiektów administracyjnych,

20) obronności,

2. Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych

w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji

i straży.

3. Ustawy mogą określać inne zadania powiatu.

4. Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu

jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.

5. Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z

zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.

6. Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.

Art. 4a.

Ustawy mogą nakładać na powiat obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji

przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

Art. 5.

1. Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie

wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.

2. Powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań

publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem,

na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu.

3. Porozumienia, o których mowa w ust. 1 i 2, podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim

dzienniku urzędowym.

4. Do porozumień stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r.

o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591).

Art. 6.

1. W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać

umowy z innymi podmiotami.

2. Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania

o charakterze użyteczności publicznej.

Art. 7.

1. Ustawy określają przypadki, w których właściwe organy administracji rządowej

mogą nałożyć na powiat obowiązek wykonania określonych czynności w zakresie

należącym do zadań powiatu, związanych z usuwaniem bezpośrednich zagrożeń

dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz z obronnością.

2. Jeżeli działania związane z usuwaniem zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku

publicznego oraz z obronnością przeprowadza się w ramach zorganizowanej akcji,

nałożenie obowiązku może dotyczyć wykonania czynności, o których mowa

w ust. 1, również poza terenem powiatu.

3. Za czynności, o których mowa w ust. 2, powiatowi przysługuje zwrot koniecznych

wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami od organu administracji,

który nałożył obowiązek wykonania tych czynności.

Art. 7a.

Powiaty, związki i stowarzyszenia powiatów mogą sobie wzajemnie bądź innym

jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

Rozdział 3

Władze powiatu

Art. 12.

Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy:

9b) uchwalanie powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz

ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego,

9c) uchwalanie powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji

lokalnego rynku pracy,

9d) dokonywanie oceny stanu bezpieczeństwa przeciwpożarowego i zabezpieczenia

przeciwpowodziowego powiatu,

Art. 34.

1. Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi

sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.

1a. Starosta opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i

odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

1b. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej starosta działa na zasadach

określonych w odrębnych przepisach.

2. W sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z zagrożeniem interesu publicznego,

zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących

spowodować znaczne straty materialne starosta podejmuje niezbędne czynności

należące do właściwości zarządu powiatu. Nie dotyczy to wydawania przepisów

porządkowych w przypadku, o którym mowa w art. 42 ust. 2.

3. Czynności, o których mowa w ust. 2, wymagają przedstawienia do zatwierdzenia

na najbliższym posiedzeniu zarządu powiatu.

Art. 38a.

1. W celu realizacji zadań starosty w zakresie zwierzchnictwa nad powiatowymi

służbami, inspekcjami i strażami oraz zadań określonych w ustawach w zakresie

porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, tworzy się komisję bezpieczeństwa

i porządku, zwaną dalej „komisją”.

2. Do zadań komisji należy:

1) ocena zagrożeń porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na terenie

powiatu,

2) opiniowanie pracy Policji i innych powiatowych służb, inspekcji i straży, a

także jednostek organizacyjnych wykonujących na terenie powiatu zadania

z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,

3) przygotowywanie projektu powiatowego programu zapobiegania przestępczości

oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,

4) opiniowanie projektów innych programów współdziałania Policji i innych

powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych wykonujących

na terenie powiatu zadania z zakresu porządku publicznego i

bezpieczeństwa obywateli,

5) opiniowanie projektu budżetu powiatu – w zakresie, o którym mowa w pkt

1,

6) opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego i innych dokumentów w

sprawach związanych z wykonywaniem zadań, o których mowa w pkt 1, 2 i

4,

7) opiniowanie, zleconych przez starostę, innych niż wymienione w pkt 2 i pkt

4–6 zagadnień dotyczących porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.

3. Prezydent miasta na prawach powiatu i starosta powiatu graniczącego z takim

miastem mogą utworzyć, w drodze porozumienia, wspólną komisję dla miasta

na prawach powiatu oraz powiatu graniczącego z takim miastem. W takim przypadku

prezydent miasta i starosta współprzewodniczą komisji.

4. Porozumienie, o którym mowa w ust. 3, określa w szczególności:

1) tryb powoływania członków komisji, o których mowa w ust. 5 pkt 2–4,

2) zasady pokrywania kosztów działania komisji oraz zwrotu członkom komisji

i osobom powołanym do udziału w jej pracach wydatków rzeczywiście poniesionych

w związku z udziałem w pracach komisji,

3) zasady obsługi administracyjno-biurowej komisji.

5. W skład komisji wchodzi:

1) starosta jako przewodniczący komisji,

2) dwóch radnych delegowanych przez radę powiatu,

3) trzy osoby powołane przez starostę spośród osób wyróżniających się wiedzą

o problemach będących przedmiotem prac komisji oraz cieszących się

wśród miejscowej społeczności osobistym autorytetem i zaufaniem publicznym,

w szczególności przedstawicieli samorządów gminnych, organizacji

pozarządowych, pracowników oświaty, a także instytucji zajmujących się

zwalczaniem zjawisk patologii społecznych i zapobieganiem bezrobociu,

4) dwóch przedstawicieli delegowanych przez komendanta powiatowego

(miejskiego) Policji, a w przypadku m.st. Warszawy delegowanych przez

Komendanta Stołecznego Policji.

6. W pracach komisji uczestniczy także prokurator wskazany przez właściwego

prokuratora okręgowego.

7. Starosta może powołać do udziału w pracach komisji funkcjonariuszy i pracowników

innych niż Policja powiatowych służb, inspekcji i straży oraz pracowników

innych organów administracji publicznej wykonujących zadania z zakresu

porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na terenie powiatu.

8. Funkcjonariusze i pracownicy, o których mowa w ust. 7, uczestniczą w pracach

komisji z głosem doradczym.

9. Kadencja komisji trwa 3 lata.

10. Odwołanie członka komisji przed upływem kadencji przez organ, który go powołał

lub delegował, jest możliwe jedynie z ważnych powodów, które podaje się

na piśmie. Członkostwo w komisji radnego delegowanego przez radę powiatu

ustaje zawsze z wygaśnięciem jego mandatu.

11. W przypadku śmierci, odwołania lub rezygnacji członka komisji przed upływem

kadencji, organ, który go powołał lub delegował, powołuje lub deleguje nowego

członka komisji na okres pozostały do upływu kadencji poprzedniego członka.

Art. 38b.

1. Przewodniczący komisji, w celu wykonania zadań komisji, może żądać od Policji

oraz innych powiatowych służb, inspekcji i straży, a także od powiatowych i

gminnych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu porządku

publicznego i bezpieczeństwa obywateli, dokumentów i informacji o ich pracy, z

wyjątkiem akt personalnych pracowników i funkcjonariuszy, materiałów operacyjno-

rozpoznawczych lub dochodzeniowo-śledczych oraz akt w indywidualnych

sprawach administracyjnych.

2. Komisja przy wykonywaniu swoich zadań może współpracować z samorządami

gmin z terenu powiatu, a także ze stowarzyszeniami, fundacjami, kościołami i

związkami wyznaniowymi oraz innymi organizacjami i instytucjami.

3. Nie później niż do końca stycznia następnego roku kalendarzowego starosta

składa radzie powiatu sprawozdanie z działalności komisji za rok ubiegły. Sprawozdanie

starosty ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Art. 38c.

1. Koszty działania komisji pokrywa się ze środków własnych budżetu powiatu.

Rada powiatu określi zasady zwrotu członkom komisji i osobom powołanym do

udziału w jej pracach wydatków rzeczywiście poniesionych w związku z udziałem

w pracach komisji, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie kosztów podróży

służbowych dla radnych powiatu.

2. Obsługę administracyjno-biurową komisji zapewnia starostwo.

USTAWA

z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową

oraz odpowiednie terytorium.

Art. 2.

1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

2. Gmina posiada osobowość prawną.

3. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.

Rozdział 2

Zakres działania i zadania gminy

Art. 6.

1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,

nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w

ust. 1, należy do gminy.

Art. 7.

1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.

W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i

przyrody oraz gospodarki wodnej,

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania

ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych,

wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia

w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

3a) działalności w zakresie telekomunikacji,

4) lokalnego transportu zbiorowego,

5) ochrony zdrowia,

6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,

9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony

zabytków i opieki nad zabytkami,

12) zieleni gminnej i zadrzewień,

13) cmentarzy gminnych,

14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej

i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego

magazynu przeciwpowodziowego,

15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz

obiektów administracyjnych,

2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.

3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia

koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia

dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się

odpowiednio.

Rozdział 3

Władze gminy

Art. 31.

Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

Art. 31a.

Wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje

pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Art. 31b.

1. Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego niebezpieczeństwa dla

życia ludzi lub dla mienia, wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio

zagrożonych.

2. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej wójt działa na zasadach

określonych w odrębnych przepisach.

Art. 32. (skreślony).

Art. 33.

1. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.

USTAWA

z dnia 23 stycznia 2009 r.

o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa:

1) zakres działania oraz zasady funkcjonowania wojewody;

2) tryb powoływania i odwoływania wojewody;

3) organizację rządowej administracji zespolonej w województwie i niezespolonej

administracji rządowej.

Art. 2.

Zadania administracji rządowej w województwie wykonują:

1) wojewoda;

2) organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy

zespolonych służb, inspekcji i straży;

3) organy niezespolonej administracji rządowej;

4) jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, jeżeli wykonywanie przez

nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw lub z zawartego

porozumienia;

5) starosta, jeżeli wykonywanie przez niego zadań administracji rządowej wynika

z odrębnych ustaw;

6) inne podmioty, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej

wynika z odrębnych ustaw.

Art. 3.

1. Wojewoda jest:

1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;

2) zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie;

3) organem rządowej administracji zespolonej w województwie;

4) organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich

związków pod względem legalności, z zastrzeżeniem ust. 2;

5) organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości

należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie

niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej

administracji;

6) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w

odrębnych ustawach;

7) organem wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r.

– Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.

1071, z późn. zm.).

2. Wojewoda kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywanie

przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji

rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami

administracji rządowej.

3. Zadania i kompetencje wojewody w stanach nadzwyczajnych określają odrębne

ustawy.

Rozdział 2

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów

Art. 22.

Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a

w szczególności:

1) dostosowuje do miejscowych warunków cele polityki Rady Ministrów oraz,

w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynuje i

kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań;

2) zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej

działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie

zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom

środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego,

ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i

innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków,

na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

3) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa,

opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje

pogotowie i alarm przeciwpowodziowy;

4) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa

państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikające z odrębnych ustaw;

5) przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do

spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach

dotyczących województwa;

6) wykonuje inne zadania określone w odrębnych ustawach oraz ustalone

przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.

Art. 25.

1. Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji

rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o

których mowa w art. 22 pkt 2, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego.

O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego

ministra.

1a. Sytuacjami nadzwyczajnymi, o których mowa w ust. 1, są również sytuacje

kryzysowe w rozumieniu ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym

(Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.).

2. Polecenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty

sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej, a także nie mogą dotyczyć

czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych oraz

czynności z zakresu ścigania wykroczeń.

3. Właściwy minister może wstrzymać wykonanie poleceń, o których mowa w ust.

1, wydanych organom niezespolonej administracji rządowej i wystąpić z wnioskiem

do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu, przedstawiając jednocześnie

stanowisko w sprawie.

Instrukcja w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia

Warszawa, październik 2008 r.

SPIS TREŚCI

1. Wstęp 3

2. Podstawowe pojęcia i definicje 3

3. Cel 3

4. Założenia ogólne 4

1. Rodzaje ewakuacji 5

5. Organizacja ewakuacji 6

1. Zarządzanie ewakuacji I i II stopnia 6

2. Zarządzanie ewakuacji III stopnia 7

6. Planowanie ewakuacji 7

1. Planowanie ewakuacji I i II stopnia 7

2. Planowanie ewakuacji III stopnia 9

7. Zasady opracowania planów ewakuacji (przyjęcia ludności) 10

8. Elementy składowe planów ewakuacji (przyjęcia) ludności ujmowane

w planach reagowania kryzysowego 11

7. Elementy składowe planów ewakuacji (przyjęcia) ludności ujmowane

w planach obrony cywilnej 13

7. Elementy organizacyjne ewakuacji ludności 16

8. Prowadzenie ewakuacji ludności 23

9. Charakterystyka ewakuacji zwierząt 25

12.1 Zasady ewakuacji zwierząt na wypadek szczególnych zagrożeń 25

12.2 Planowanie ewakuacji zwierząt 25

7. Zabezpieczenie logistyczne ewakuacji zwierząt 26

13.1 Warunki transportu żywych zwierząt oraz normy żywieniowo – bytowe 26

7. Elementy organizacyjne procesu ewakuacji (przyjęcia) zwierząt 26

8. Charakterystyka ewakuacji unikalnej aparatury i dokumentacji naukowej

oraz ważnej dokumentacji technicznej i technologicznej 26

15.1 Zasady ochrony i ewakuacji cennej aparatury i urządzeń

oraz ważnej dokumentacji 27

15.2 Przygotowanie unikalnej aparatury i dokumentacji do ewakuacji 28

15.3 Przygotowanie opakowań dla ewakuowanej (chronionej) aparatury

i dokumentacji 29

15.4 Wyznaczenie miejsc i obiektów (pomieszczeń) do ewakuacji (ochrony)

unikalnej aparatury i dokumentacji naukowej oraz ważnej dokumentacji

technicznej i technologicznej 29

15.5 Archiwizowanie ważnej dokumentacji naukowej oraz ważnej

dokumentacji technicznej i technologicznej 30

7. Ewidencja podczas ewakuacji 30

Załączniki

1. Wzór karty ewakuacji

2. Karta ewidencji osób ewakuowanych

3. Karta ewidencji ewakuowanych grup osób

4. Karta ewidencji ewakuowanych zwierząt

5. Karta ewidencji ewakuowanego mienia

6. Karta ewidencji ewakuowanej unikalnej aparatury, urządzeń i dokumentacji naukowej

7. Karta świadczeń osobistych i rzeczowych

1. Wstęp

Ewakuacja jest jednym z podstawowych działań mających na celu ochronę życia i zdrowia ludzi, zwierząt oraz ratowanie mienia, w tym zabytków oraz ważnej dokumentacji, w przypadku wystąpienia wszelkiego rodzaju zagrożeń. Jej prowadzenie może mieć miejsce w różnych stadiach zdarzeń niebezpiecznych. W praktyce najczęściej przeprowadza się ewakuację osób poszkodowanych lub bezpośrednio zagrożonych (także zagrożonego mienia) po wystąpieniu zdarzenia niebezpiecznego (np. pożaru, wybuchu lub innego miejscowego zagrożenia) w obiektach lub na terenach. Ewakuacja może mieć również charakter prewencyjny, tzn. może być prowadzona z terenów i obiektów, w przypadku zbliżającego się zagrożenia, np. związanego z rozprzestrzenianiem się zaistniałych zdarzeń niebezpiecznych (powódź, katastrofa chemiczna itp.) lub groźbą prowadzenia działań militarnych, w przypadku zagrożeń wojennych.

Zadania w zakresie przygotowania i przeprowadzania ewakuacji oraz przedsięwzięć z nią związanych (np. zapewnienie warunków do przetrwania ewakuowanej ludności, zabezpieczenie ewakuowanego mienia) realizowane są przez wiele podmiotów, których kompetencje określone są w wielu aktach prawnych. W przypadku tego typu skomplikowanych i prowadzonych wielokierunkowo działań konieczna jest ich właściwa koordynacja.

2. Podstawowe pojęcia i definicje

MASOWE ZAGROŻENIE – sytuacja wywołana działaniem sił natury, awariami technicznymi bądź innymi zdarzeniami, która stwarza potencjalną możliwość utraty zdrowia, życia ludzkiego lub wystąpienia szkody w mieniu albo i środowisku, charakteryzująca się dużym obszarem objętym zagrożeniem i/lub dużą liczbą zagrożonych osób.

STREFA ZAGROŻENIA – miejsca, rejony, obszary, w których występują zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska i mienia, spowodowane przez naturalne katastrofy, awarie techniczne lub inne zagrożenia.

MIEJSCA BEZPIECZNE – miejscami bezpiecznymi nazywamy rejony, obszary na których w rozpatrywanym aktualnie czasie nie występują zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska i mienia.

3. Cel

Celem opracowania niniejszej instrukcji jest ujednolicenie przedsięwzięć koordynacyjnych podejmowanych przez zobowiązane podmioty, m.in. poprzez:

• scharakteryzowanie (zdefiniowanie) rodzajów ewakuacji,

• wskazanie (zestawienie) podmiotów zobowiązanych do udziału w działaniach związanych z ewakuacją oraz ich zadań,

• wskazanie rodzajów działań, które powinny być zrealizowane w przedmiotowym zakresie,

• wskazanie mechanizmów, w ramach których powinna odbywać się koordynacja działań w zakresie przygotowania, prowadzenia oraz zabezpieczenia logistycznego ewakuacji.

Wydanie tego opracowania uzasadnione jest także zaistniałymi w międzyczasie zmianami m.in.: w charakterystyce zagrożeń, społecznymi oraz administracyjnymi. W tym kontekście należy wymienić przede wszystkim:

• reformę administracji publicznej wprowadzającą drugi szczebel samorządu terytorialnego (powiat),

• Strategię Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej - zmniejszenie ryzyka wystąpienia konfliktu zbrojnego, przy jednoczesnym wzroście zagrożenia terrorystycznego, powodującego wzrost ryzyka wystąpienia zagrożeń masowych o charakterze miejscowym,

• występowanie katastrof naturalnych i awarii technicznych powodujących konieczność prowadzenia ewakuacji dużych grup osób i mienia.

W związku z powyższym zaistniała potrzeba uwzględnienia wspomnianych okoliczności w planowanych procedurach ewakuacji.

Adresatami przedmiotowej instrukcji, wydanych przez Szefa Obrony Cywilnej Kraju w związku z art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) oraz na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. z 2002r., Nr 96, poz. 850), są:

• organy administracji publicznej wszystkich szczebli, odpowiedzialne za ochronę ludności na administrowanym terenie,

• szefowie obrony cywilnej wszystkich szczebli,

• organizacje, podmioty, instytucje i osoby fizyczne, których udział w planowaniu, organizacji oraz przebiegu procesu ewakuacji jest niezbędny.

3. Założenia ogólne

Ewakuacji podlegają wszyscy, którzy znajdują się w rejonie zagrożenia. Pierwszeństwo ewakuacji powinno objąć m.in.: matki i dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne, osoby przebywające w zakładach opiekuńczych, domach dziecka, szpitalach dla przewlekle i nieuleczalnie chorych, podopiecznych opieki społecznej itp. Znajomość powyższych danych pozwoli na odpowiednie zaplanowanie środków transportu (zazwyczaj specjalistycznego) oraz przygotowanie odpowiednich miejsc czasowego pobytu.

Ewakuacji nie podlegają, w zależności od jej rodzaju:

• osoby wchodzące w skład organizacji ratowniczych, ochrony ludności i służb porządku publicznego,

• osoby niezbędne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania życia lokalnej społeczności,

• osoby posiadające przydziały mobilizacyjne do sił zbrojnych lub formacji uzbrojonej nie wchodzącej w skład sił zbrojnych,

• funkcjonariusze formacji uzbrojonych nie wchodzących w skład sił zbrojnych / ABW, Straży Granicznej, BOR, itp./ ,

• osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji lub jednostki zmilitaryzowanej,

• osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do formacji obrony cywilnej,

• osoby niezbędne w danym rejonie, ze względu na realizację zadań przez siły zbrojne.

4.1. Rodzaje ewakuacji

Ewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności, zwierząt i transporcie mienia z rejonów, w których występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych. Z uwagi na uwarunkowania związane z rodzajem i skalą zagrożenia możemy wyróżnić ewakuację I, II i III stopnia.

Ewakuacja I stopnia polega na niezwłocznym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z obszarów/miejsc, w których wystąpiło nagłe, nieprzewidziane bezpośrednie zagrożenie poza strefę zagrożenia. Realizuje się ją natychmiast po zaistnieniu zagrożenia dla życia, zdrowia, i mienia. Organizuje się ją na polecenie wójta, burmistrza /prezydenta miasta/.

Ewakuację może także zarządzić osoba kierująca akcją ratunkową na terenie objętym tą akcją. Kierujący akcją ratowniczą zobowiązany jest każdorazowo powiadomić właściwy organ administracji samorządowej o podjętej takiej decyzji, podając w szczególności:

1. rejon, teren, obiekty lub zespół budynków dla którego zarządził ewakuację,

2. rodzaj zagrożenia, który był czynnikiem determinującym ogłoszenie ewakuacji,

3. liczbę ewakuowanych,

4. miejsce do którego dokonano ewakuacji.

Wyżej wymieniona kwestia powinna być uregulowana stosownymi procedurami zawartymi w planie reagowania kryzysowego.

Ewakuację I stopnia można realizować w oparciu o dokumentację przygotowaną dla ewakuacji II stopnia.

Ewakuacja II stopnia polega na uprzednio przygotowanym planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z rejonów przyległych do zakładów, obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności, zwierząt lub mienia w przypadku ich uszkodzenia lub awarii. Realizuje się ją w sytuacji wystąpienia symptomów takiego zagrożenia.

Ewakuacja III stopnia polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia, podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa. Prowadzona jest w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny.

Przygotowanie ewakuacji związanej z czasem wojny obejmuje następujące jej warianty:

• organizację ewakuacji z przewidywanych rejonów (miejsc) działań operacyjnych Sił Zbrojnych

• organizację ewakuacji ludności, która wyrazi chęć opuszczenia obszarów potencjalnie zagrożonych prowadzeniem działań militarnych.

W ramach ewakuacji I, II i III stopnia należy przewidzieć zarówno ewakuację zorganizowaną, jak i samoewakuację.

Samoewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności z rejonów w których może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia poza strefę zagrożenia,. Prowadzona jest przede wszystkim w oparciu o własne możliwości (transportowe, zakwaterowania, itd.).

W związku z dynamicznym rozwojem motoryzacji, wiążącym się z posiadaniem własnych samochodów przez coraz większą liczbę rodzin (gospodarstw domowych), w procedurach ewakuacji I, II i III stopnia należy uwzględniać znaczącą rolę samoewakuacji – w większości przypadków ten rodzaj ewakuacji będzie elementem dominującym w procesie planowania i przeprowadzania ewakuacji. Może ona wystąpić jeszcze przed podjęciem decyzji o ewakuacji, jak również w czasie jej trwania.

W tym kontekście szczególna uwaga powinna zostać zwrócona na kwestie:

• oszacowania możliwej skali samoewakuacji,

• rozpoznania potencjalnych kierunków i rejonów samoewakuacji – w tym powiązania rodzinne, posiadanie działek rekreacyjnych, możliwość zakwaterowania (w wyznaczonych zasobach mieszkalnych – domy wczasowe, internaty, hotele, dokwaterowanie do rodzin zamieszkałych w rejonie rozmieszczenia),

• wyznaczenia dróg ewakuacji i kierowania ruchem,

• zapewnienie zaopatrzenia w paliwa oraz pomocy technicznej na trasach ewakuacji,

• zapewnienie zaopatrzenia w wodę, żywność i udzielanie pomocy medycznej.

Kierowanie przebiegiem samoewakuacji będzie się ograniczać do podawania zaleconych kierunków, dróg (ewakuacji) i rejonów (docelowych miejsc) dla ewakuowanych. Ten rodzaj ewakuacji charakteryzuje się słabą organizacją, niekontrolowanym przemieszczaniem się ludności, brakiem dokumentów itp.

Założeniem, które należy przyjąć przy rozmieszczaniu ludności, jest nie rozdzielanie rodzin.

Ewakuacja ludności powinna odbywać się z reguły w obrębie danej jednostki administracyjnej. Jeżeli zachodzi potrzeba rozmieszczenia ludności poza jej granicami, wymaga to uzgodnień pomiędzy właściwymi organami władzy tych jednostek administracyjnych. W drodze umów partnerskich sąsiadujące ze sobą jednostki samorządowe mogą uzgodnić dysponowanie wspólnymi systemami łączności, wyszkolonym personelem, specjalistycznym sprzętem itp.

Istotne znaczenie dla przebiegu ewakuacji ma partnerstwo publiczno-prywatne (sektor prywatny, organizacje pozarządowe i pomocowe) oraz współpraca z innymi organami administracji publicznej. Ważnym elementem jest ochrona ochotników, którzy biorą udział w działaniach związanych z ewakuacją.

5. Organizacja ewakuacji

1. Zarządzanie ewakuacji I i II stopnia

W przypadku ewakuacji I i II stopnia decyzję o jej przeprowadzeniu, w zależności od rodzaju i skali zagrożenia podejmują:

1. wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, wojewoda z obszarów bezpośrednio zagrożonych;

2. organy kierujące działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, w zależności od obszaru objętego klęską są to:

• wójt (burmistrz, prezydent miasta) – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy,

• starosta – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,

• wojewoda – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,

• minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny (właściwy) minister – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa,

3. wojewoda w przypadku zdarzeń radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim,

4. minister właściwy do spraw wewnętrznych w przypadku zdarzeń radiacyjnych o zasięgu krajowym,

5. osoba kierująca akcją ratunkową; w tym przypadku zakres oraz sposób organizacji działań określa organ władzy publicznej (nie dotyczy II stopnia ewakuacji).

Do obowiązku wójta, (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwego terenowo organu obrony cywilnej (jeżeli zachodzi taka konieczność) należy zabezpieczenie warunków niezbędnych do przetrwania ewakuowanej i poszkodowanej ludności oraz ewakuowanych zwierząt.

5.2. Zarządzanie ewakuacji III stopnia

W przypadku ewakuacji III stopnia decyzję o jej przeprowadzeniu podejmują terenowe organy obrony cywilnej lub organy wojskowe (w strefie bezpośrednich działań wojennych), we współdziałaniu z właściwymi organami obrony cywilnej, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r., Nr 156 poz. 1301 z późn. zm.), ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. z 2002 r., Nr 96, poz. 850).

6. Planowanie ewakuacji

6.1. Planowanie ewakuacji I i II stopnia

Planowanie na wypadek ewakuacji jest obowiązkiem wszystkich władz odpowiedzialnych za bezpieczeństwo powszechne.

Aby ewakuacja okazała się skuteczną formą ochrony ludności, powinna być należycie zaplanowana.

Ewakuację zarządza się w razie takiej konieczności oraz pewności, że w ten sposób zostanie zwiększony poziom bezpieczeństwa.

Dla zapewnienia sprawnego i skutecznego przebiegu ewakuacji i sprawnej jej koordynacji konieczne jest przygotowanie planu ewakuacji, jako elementu planu reagowania kryzysowego (ewakuacja I i II stopnia) oraz planu obrony cywilnej (ewakuacja III stopnia). Plan taki winien precyzować zarówno koncepcję prowadzenia ewakuacji, w zależności od istniejących uwarunkowań, jak i określać zasoby niezbędne do realizacji tego zadania. Warunkiem skuteczności tego planu jest jego aktualność, która sprawdzana musi być poprzez regularnie prowadzoną inwentaryzację zasobów i weryfikację przyjętych rozwiązań.

Potencjalne zagrożenia mogą powodować konieczność ewakuacji. W związku z powyższym należy opracować załącznik funkcjonalny, opisujący sposób ewakuacji zagrożonej ludności oraz zwierząt, zapewnienia im miejsc czasowego pobytu, żywności, zawierający ewentualne modyfikacje dla różnych zagrożeń, odnoszące się do miejsca ewakuacji, czasu jej realizacji oraz skali.

Plan ewakuacji będący elementem składowym planu reagowania kryzysowego powinien określać w szczególności:

1. obiekty i obszary przewidziane do ewakuacji, w zależności od możliwych do zaistnienia zagrożeń,

2. liczbę osób przewidzianych do ewakuacji,

3. kryteria wyznaczania osób do ewakuacji, w tym kolejność ewakuacji oraz osoby, które z różnych względów nie podlegają ewakuacji (jeżeli taka sytuacja występuje),

4. oszacowanie możliwej skali samoewakuacji, w tym kierunków i miejsc przemieszczenia,

5. kryteria podjęcia decyzji o ewakuacji;

w kontekście podjęcia decyzji o ewakuacji należy rozpatrywać przede wszystkim możliwość:

• wystąpienia niebezpiecznych dla zdrowia i życia stężeń niebezpiecznych substancji chemicznych w wyniku poważnej awarii przemysłowej w zakładzie lub katastrofy związanej z transportem towarów niebezpiecznych,

• niebezpiecznego dla zdrowia skażenia promieniotwórczego,

• katastrofalnej powodzi i katastrofalnego zatopienia,

• powstania pożaru wielkoobszarowego, zwłaszcza pożaru dużego kompleksu leśnego lub torfowiska,

• wystąpienia aktów terroru,

• itp.;

6. osoby (organy) uprawnione do zarządzania ewakuacji,

7. sposoby (techniki) ogłaszania ewakuacji,

8. trasy oraz docelowe miejsca przemieszczenia ewakuowanej ludności i mienia,

9. osoby (grupy osób, zespoły, formacje itd.) odpowiedzialne za prowadzenie ewakuacji;

w powyższym kontekście należy przede wszystkim określić:

• osoby odpowiedzialne za wyznaczanie (zgodnie z założeniami planistycznymi lub doraźnie, w przypadku niemożności zastosowania tych wytycznych) miejsc ewakuacji poszczególnych grup ludności oraz wskazywanie sposobu i tras przemieszczania,

• zespoły ewidencyjno – informacyjne,

• zespoły pomocy medycznej,

• zespoły kierowania ruchem na trasach ewakuacji,

• zespoły porządkowo – ochronne, odpowiedzialne m.in. za ochronę pozostawionego mienia, egzekwowanie nakazu ewakuacji oraz ewentualnego okresu kwarantanny na terenach skażonych,

• zespoły pomocy logistycznej , w tym technicznej;

10. zespoły zbiórki osób ewakuowanych,

11. zespoły załadunku na środki transportu,

12. zespoły wyładowcze,

13. zespoły rozdzielcze,

14. szczegółowe wykazy i sposób realizacji zadań prowadzonych w wyznaczonych punktach przez poszczególne zespoły,

15. sposób zabezpieczenia i ochrony opuszczonych rejonów,

16. zestawienia planowanych środków transportu, wytypowanych miejsc czasowego pobytu oraz źródła i tryb pozyskiwania materiałów i środków logistycznych,

17. sposób powrotu osób oraz mienia do miejsc stałego zamieszkania lub lokalizacji po ustaniu zagrożenia,

18. organizacja łączności i sposób kierowania procesem ewakuacji,

19. inne dane według potrzeb.

Dla ewakuacji I stopnia nie opracowuje się oddzielnego planu ewakuacji! Ze względu na nagłość zdarzenia z zasady nie rozwija się elementów organizacyjnych procesu ewakuacji. Niektóre przedsięwzięcia dotyczące ewakuacji I stopnia powinny być zawarte w planie ewakuacji II stopnia.

Przedsięwzięcia dotyczące ewakuacji I stopnia, które powinny być ujęte w ww. planach to m.in.:

• procedury alarmowania podmiotów o wystąpieniu zagrożenia,

• procedury ostrzegania ludności o zbliżającym się zagrożeniu,

• przygotowanie w dyspozycji środków transportu,

• zabezpieczenie logistyczne, w tym zastępczych miejsc czasowego pobytu, żywności, opieki medycznej, wsparcia psychologicznego itp.

6.2. Planowanie ewakuacji III stopnia

W przypadku ewakuacji III stopnia główny wysiłek planistyczny spoczywa na organach (szefach) obrony cywilnej odpowiedzialnych za sporządzenie planów obrony cywilnej. W ramach ewakuacji III stopnia ujętej w planie obrony cywilnej należy określić w szczególności:

1. obiekty i tereny przewidziane do ewakuacji, liczby ewakuowanych osób, w zależności od możliwych do zaistnienia zagrożeń militarnych,

2. koncepcję i sposób prowadzenia ewakuacji,

3. kryteria wyznaczania osób do ewakuacji, w tym kolejność ewakuacji oraz osoby, które z różnych względów nie podlegają ewakuacji,

4. oszacowanie możliwej skali samoewakuacji, w tym kierunków i miejsc przemieszczenia,

5. kryteria podjęcia decyzji o ewakuacji;

w kontekście podjęcia decyzji należy rozpatrywać przede wszystkim:

• obiekty mogące stanowić cel ataku nieprzyjaciela, w szczególności ataku powietrznego,

• tereny możliwych bezpośrednich działań zbrojnych,

• nie prowadzenie ewakuacji przez tereny na których może wystąpić zagrożenie katastrofalnymi zatopieniami;

6. osoby (organy) uprawnione do zarządzania ewakuacji,

7. sposoby (techniki) ogłaszania ewakuacji,

8. trasy oraz docelowe miejsca przemieszczenia ewakuowanej ludności i mienia,

9. osoby (grupy osób, zespoły, formacje itd.) odpowiedzialne za prowadzenie ewakuacji;

w przedmiotowym kontekście należy określić przede wszystkim:

• osoby odpowiedzialne za wyznaczanie (zgodnie z założeniami planistycznymi lub doraźnie, w przypadku niemożności zastosowania tych wytycznych) miejsc ewakuacji poszczególnych grup ludności oraz wskazywanie sposobu i tras przemieszczania,

• zespoły ewidencyjno – informacyjne,

• zespoły pomocy medycznej,

• zespoły kierowania ruchem na trasach ewakuacji,

• zespoły porządkowo – ochronne, odpowiedzialne m.in. za ochronę pozostawionego mienia, egzekwowanie nakazu ewakuacji oraz ewentualnego okresu kwarantanny na terenach skażonych,

• zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej;

10. zespoły zbiórki osób ewakuowanych,

11. zespoły załadunku na środki transportu,

12. zespoły wyładowcze,

13. zespoły rozdzielcze,

14. szczegółowe wykazy i sposób realizacji zadań prowadzonych w wyznaczonych punktach przez poszczególne zespoły,

15. zestawienia planowanych środków transportu, wytypowanych miejsc czasowego pobytu oraz źródła i tryb pozyskiwania materiałów i środków logistycznych,

16. sposób zabezpieczenia i ochrony pozostawionego mienia,

17. sposób powrotu osób oraz mienia do miejsc stałego zamieszkania lub lokalizacji po ustaniu zagrożenia,

18. organizacja łączności i sposób kierowania procesem ewakuacji,

19. inne elementy według potrzeb.

W stanach stałej gotowości obronnej państwa czasu pokoju, kryzysu i wojny, należy zawrzeć kwestie ewakuacji transgranicznej – jeżeli taką ewakuację planuje się lub może ona wystąpić w ramach samoewakuacji.

We wskazanym obszarze należy stosować postanowienia ogólnie obowiązujących aktów prawnych oraz zawartych umów i porozumień międzynarodowych, dotyczących współpracy transgranicznej na wypadek zagrożeń. W planach należy wskazać osoby odpowiedzialne za utrzymywanie kontaktów międzynarodowych oraz w formie załączników wykaz zawartych porozumień.

Problematyka będąca przedmiotem zapisów planów obrony cywilnej w zakresie ewakuacji powinna mieć swoje odzwierciedlenie w planach operacyjnych, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2004 r., Nr 152, poz.1599 z późn. zm.).

Ze względu na skalę i złożoność ewakuacji, jej przygotowaniem winny się zająć komórki organizacyjne właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej urzędów wojewódzkich, starostw powiatowych, urzędów gmin (miast), we współpracy z innymi komórkami organizacyjnymi właściwych urzędów oraz podmiotów, osób i innych instytucji. Do zadań zespołu zarządzania kryzysowego określonego szczebla administracji należy przygotowanie i przedstawienie organom właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w planach ewakuacji. Ze względu na fakt, iż zadania oraz możliwości poszczególnych szczebli administracji w przedmiotowym zakresie są różne, toteż treść planów ewakuacji na poszczególnych szczeblach może się różnić.

Do głównych zadań zespołu w trakcie przygotowania i prowadzenia ewakuacji należy m.in.:

880. zebranie niezbędnych danych i opracowanie koncepcji ewakuacji;

880. przekazanie niezbędnych informacji podmiotom zaangażowanym w proces ewakuacji;

881. koordynowanie i udzielanie pomocy jednostkom organizacyjnym w zakresie realizacji prac planistycznych związanych z ewakuacją (przyjęciem) ludności;

882. opracowanie planu ewakuacji oraz jego aktualizowanie;

883. zapoznanie ludności z zasadami i sposobami ewakuacji poprzez działalność informacyjną i szkoleniową;

884. kierowanie przebiegiem ewakuacji oraz zbieranie danych o jej przebiegu i ich analizowanie.

7. Zasady opracowania planów ewakuacji (przyjęcia) ludności

Plany ewakuacji (przyjęcia) ludności opracowują komórki organizacyjne właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej na określonych szczeblach administracji, we współpracy z innymi komórkami organizacyjnymi właściwych urzędów oraz podmiotów, osób i innych instytucji. Stanowią one integralną część planów reagowania kryzysowego (ewakuacja II stopnia) oraz planów obrony cywilnej (ewakuacja III stopnia). Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności III stopnia, podlega uzgodnieniu z organami wojskowymi, Policji, straży granicznej (w strefie nadgranicznej), Państwowej Straży Pożarnej, organizacjami pozarządowymi, PKP, telekomunikacji, sąsiednimi terenowymi organami OC (np. wojewódzki plan ewakuacji winien zostać uzgodniony z wojewodami sąsiednich województw), z Szefem Obrony Cywilnej wyższego szczebla, oraz innymi podmiotami wg potrzeb. Podpisuje go kierownik komórki organizacyjnej właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej (np. na szczeblu wojewódzkim – Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego), a zatwierdza szef OC danego szczebla.

Przedsięwzięcia dotyczące ochrony zabytków, ujmowane są w oddzielnie opracowywanych planach ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych – ustawa z dnia 23 lipca 2003 r., o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Egzemplarz przedmiotowego planu ewakuacji powinien być załącznikiem do planu obrony cywilnej.

7. Elementy składowe planów ewakuacji (przyjęcia) ludności ujmowane w planach reagowania kryzysowego

Poniżej przedstawione zostały elementy składowe planów ewakuacji stopnia II, stanowiących załączniki funkcjonalne planów reagowania kryzysowego szczebla wojewódzkiego, powiatowego, gminnego.

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa obejmuje:

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa składa się z części graficznej na mapie w skali 1:100 000 oraz części opisowej (legendy).

W części graficznej ujmuje się:

1. granicę województwa,

2. granice jednostek administracyjnych powiatów i gmin,

3. obiekty i miejsca zagrożone oraz rejony, z których planuje się ewakuację ludności,

4. drogi ewakuacji ludności,

5. rejony rozmieszczenia ewakuowanej ludności z podaniem jej liczby,

6. pojemność rejonów przyjęcia ludności,

7. czasy zakończenia ewakuacji ludności,

8. drogi dla ludności przemieszczającej się w ramach samoewakuacji,

9. rozmieszczenie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności,

10. rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu.

W części opisowej (legendzie) ujmuje się:

1. cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności,

2. wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan alarmowania osób kierujących procesem ewakuacji,

3. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności,

4. zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan osiągania przez nie gotowości,

5. zestawienie liczbowe ewakuowanej/przyjmowanej ludności (w tym oszacowanie możliwej skali samoewakuacji) z poszczególnych rejonów, z podaniem miejsc (rejonów) rozmieszczenia,

6. zestawienie środków transportu do zabezpieczenia procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności,

7. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności,

8. inne niezbędne dane, takie jak sposób zabezpieczenia medyczno – sanitarnego, porządkowo – ochronnego i regulacji ruchu.

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu powiatu:

Składa się z części graficznej na mapie w skali 1:25 000 lub planie miasta oraz części opisowej (legendy).

Część graficzna obejmuje:

1. granice powiatu,

2. granice gmin,

3. obiekty (zakłady pracy) stwarzające szczególne zagrożenie dla ludności,

4. rejony, z których planuje się ewakuację ludności,

5. drogi wyznaczone do celów ewakuacji ludności,

6. kierunki ewakuacji z podaniem liczby ludności,

7. rozmieszczenie elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności wraz z podaniem czasu osiągania gotowości,

8. rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu,

9. czas wyjścia ludności poza obszar, z którego prowadzi się ewakuację.

Część opisowa (legenda) obejmuje:

1. cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności,

2. wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich alarmowania,

3. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji,

4. organizację zabezpieczenia opuszczonych pomieszczeń mieszkalnych,

5. zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) i plan osiągania przez nie gotowości,

6. zestawienie liczby osób przewidzianych do ewakuacji (w tym oszacowanie możliwej skali samoewakuacji) ,

7. zestawienie i sposób zabezpieczenia środków transportowych na potrzeby ewakuacji,

8. inne niezbędne dane.

Plan ewakuacji ( przyjęcia) ludności na szczeblu gminy (miasta):

Składa się z części graficznej na mapie w skali 1:10 000 oraz części opisowej (legendy).

Część graficzna obejmuje:

1. granicę gminy i sołectw (osiedli),

2. obiekty stwarzające szczególne zagrożenie, z oznaczeniem stref zagrożonych i liczby ludności przewidzianej do ewakuacji,

3. rejony planowanego rozmieszczenia ludności z oznaczeniem jednostki organizacyjnej kierującej ludność,

4. drogi kołowe i kolejowe wyznaczone do przemieszczania ludności,

5. rozmieszczenie punktów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności oraz liczba osób obsługiwanych przez te punkty,

6. rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu,

7. czasy zakończenia rozmieszczenia ludności na terenie gminy.

Część opisowa (legenda) obejmuje:

1. cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności,

2. wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich powiadamiania,

3. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności,

4. organizację powiadamiania sołectw o ewakuacji (przyjęciu) ludności,

5. zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i czas ich rozwinięcia,

6. zestawienie ludności planowanej do ewakuacji (przyjęcia) z podziałem na poszczególne sołectwa,

7. zestawienie planowanych, niezbędnych środków transportowych do zabezpieczenia ewakuacji (przyjęcia) ludności,

8. organizację zabezpieczenia porządkowo – ochronnego i regulacji ruchu,

9. organizację zabezpieczenia medyczno – sanitarnego i technicznego,

10. inne niezbędne informacje.

7. Elementy składowe planów ewakuacji (przyjęcia) ludności ujmowane w planach obrony cywilnej

Poniżej przedstawione zostały elementy składowe planów ewakuacji stopnia III, stanowiących załączniki funkcjonalne planów obrony cywilnej szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego.

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa obejmuje:

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa składa się z części graficznej na mapie w skali 1:100 000 oraz części opisowej (legendy).

W części graficznej ujmuje się:

1. granicę województwa,

2. granice administracyjne powiatów,

3. obiekty i tereny przewidziane do ewakuacji z liczbą ewakuowanych osób, w zależności od możliwych do zaistnienia zagrożeń militarnych,

4. drogi ewakuacji ludności,

5. rejony rozmieszczenia ewakuowanej ludności z podaniem jej liczby,

6. pojemność rejonów przyjęcia ludności,

7. czasy zakończenia ewakuacji ludności,

8. drogi dla ludności przemieszczającej się w ramach samoewakuacji,

9. rozmieszczenie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności,

10. rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu.

W części opisowej (legendzie) ujmuje się:

1. cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności,

2. wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich alarmowania,

3. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności,

4. zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan osiągania przez nie gotowości,

5. zestawienie liczbowe ewakuowanej ludności z poszczególnych rejonów, z podaniem miejsc (rejonów) rozmieszczenia; (w tym celu należy oszacować możliwą skalę samoewakuacji, w tym kierunków i miejsc przemieszczenia),

6. zestawienie środków transportu do zabezpieczenia procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności,

7. inne niezbędne dane, takie jak sposób zabezpieczenia medyczno – sanitarnego, porządkowo – ochronnego i regulacji ruchu.

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu powiatu:

Składa się z części graficznej na mapie w skali 1:25 000 lub planie miasta oraz części opisowej (legendy).

Część graficzna obejmuje:

1. granice powiatu,

2. granice gmin,

3. obiekty (zakłady pracy) stwarzające szczególne zagrożenie dla ludności,

4. rejony, z których planuje się ewakuację ludności,

5. drogi wyznaczone do celów ewakuacji ludności,

6. kierunki ewakuacji z podaniem liczby ludności,

7. rozmieszczenie elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności wraz z podaniem czasu ich gotowości,

8. rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu,

9. czas wyjścia ludności poza obszar, z którego prowadzi się ewakuację.

Część opisowa (legenda) obejmuje:

1. cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności,

2. wykaz osób kierujących procesem przyjęcia ludności i plan ich alarmowania,

3. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji,

4. organizację zabezpieczenia pozostawionego mienia,

5. zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji i planu osiągania przez nie gotowości,

6. zestawienie liczbowe osób przewidzianych do ewakuacji (w tym oszacowanie możliwej skali samoewakuacji),

7. zestawienie i sposób zabezpieczenia środków transportowych na potrzeby ewakuacji,

8. inne niezbędne dane.

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu gminy (miasta) obejmuje:

Składa się z części graficznej na mapie w skali 1:10 000 oraz części opisowej (legendy).

Część graficzna obejmuje:

1. granicę gminy i sołectw (osiedli),

2. obiekty stwarzające szczególne zagrożenie,

3. rejony planowanego rozmieszczenia ludności z oznaczeniem jednostki organizacyjnej kierującej ludność,

4. drogi kołowe i kolejowe wyznaczone do przemieszczania ludności,

5. rozmieszczenie elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności oraz liczba ludności obsługiwana przez nie,

6. rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu,

7. czasy zakończenia rozmieszczenia ludności na terenie gminy.

Część opisowa (legenda) obejmuje:

1. cel i zamiar (ewakuacji) przyjęcia ludności,

2. wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich alarmowania,

3. organizację powiadamiania sołectw o przyjęciu ludności,

4. sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności,

5. zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i czas ich rozwinięcia,

6. zestawienie ludności planowanej do ewakuacji (przyjęcia) z podziałem na poszczególne sołectwa,

7. zestawienie planowanych, niezbędnych środków transportowych do zabezpieczenia ewakuacji (przyjęcia) ludności,

8. organizację zabezpieczenia porządkowo – ochronnego i regulacji ruchu,

9. organizację zabezpieczenia medyczno – sanitarnego,

10. inne niezbędne informacje.

Biorąc pod uwagę zakres zadań i informacji przekazywanych pomiędzy poszczególnymi ogniwami administracji, które są niezbędne do opracowania planów, koniecznym jest przyjęcie zasady, że w pierwszej kolejności opracować należy plany gminne, następnie powiatowe i wojewódzkie.

7. Elementy organizacyjne ewakuacji ludności

Dla sprawnego przebiegu procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności tworzy się następujące elementy organizacyjne:

1. w rejonach objętych ewakuacją:

• zespoły ewidencyjno – informacyjne (ZEI);

• zespoły zbiórki (ZZb);

• zespoły załadowcze na środki transportu (ZZ);

• zespoły pomocy medycznej (ZPM);

2. na trasach ewakuacji:

• zespoły pomocy medycznej (ZPM);

• zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej (ZPL);

3. w docelowym miejscu przeznaczenia:

• zespoły wyładowcze (ZW);

• zespoły rozdzielcze (ZR);

• zespoły pomocy medycznej (ZPM).

Zespół ewidencyjno – informacyjny, zwany dalej (ZEI) – jest początkowym ogniwem procesu ewakuacji ludności. Powinien koordynować działalność komórek organizacyjnych prowadzących sprawy rejestracji i wydawania kart ewakuacji. W ZEI rejestruje i wydaje się karty ewakuacji osobom, którym przed zarządzeniem ewakuacji kart nie wydano, informuje się ludność o organizacji ewakuacji oraz kieruje się ją do miejsc załadunku lub zbiórki. Udziela się również zezwolenia na opuszczenie rejonu ewakuacji własnymi środkami transportu (jeżeli wcześniej nie dokonano tych czynności).

ZEI organizuje się w dogodnych miejscach ułatwiających jego funkcjonowanie oraz opuszczenie przez ludność – w możliwie najkrótszym czasie - rejonów objętych ewakuacją.

Struktura organizacyjna ZEI może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja informacyjna,

• sekcja ewidencyjna,

• sekcja porządkowo – ochronna.

Skład osobowy ZEI powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób przybywających do miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik ZEI utrzymuje łączność z zespołem zarządzania kryzysowego szczebla organizującego ZEI oraz z kierownikiem zespołu zbiórki lub zespołu załadowczego (jeżeli kieruje do nich ludność).

Zespół zbiórki, zwany dalej (ZZb) – zespół ten tworzy się w miejscach, z których ludność w sposób zorganizowany udaje się do miejsc rozmieszczenia zespołów rozdzielczych. Zespół ten organizuje się w przypadku ewakuacji pieszej. Zespół zbiórki prowadzi ewidencję ilościową ewakuowanej ludności oraz formuje kolumny i skierowuje na wyznaczone drogi marszu z przewodnikiem na czele. Dla przewodników, po opracowaniu planu ewakuacji przygotowuje się stosowną dokumentację (szkic drogi marszu, czas marszu, skład ilościowy kolumny, miejsca i okresy wypoczynku, zabezpieczenie marszu, itp.). Jeżeli kolumna dzieli się na części, wyznacza się tzw. starszych poszczególnych części. W celu zachowania porządku wyznacza się odpowiednią ilość osób funkcyjnych. Każdej kolumnie nadaje się numer i przydziela niezbędne środki transportowe w celu przewiezienia bagażu.

Struktura organizacyjna zespołu zbiórki może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja ewidencyjna,

• sekcja organizacji kolumn,

• sekcja porządkowo – ochronna.

Skład osobowy ZZb powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób planowanych do wyjścia z miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik ZZb utrzymuje łączność z kierownikiem ZEI, z którego przysyłana jest ludność oraz kierownikiem ZR, do którego jest ona przemieszczana.

Zespół załadowczy na środki transportu, zwany dalej (ZZ) – zlokalizowany jest w miejscu, w którym ludność rozmieszcza się w środkach transportu. Rozwija się na stacjach, przystankach kolejowych, placach, w parkach itp. usytuowanych w miarę możliwości w pobliżu ZEI. W zespole należy unikać nadmiernego gromadzenia i przebywania ludności. ZZ rozdziela ludność do poszczególnych środków transportowych, jednocześnie prowadzi ewidencję ilościową ludności przybyłej do miejsc funkcjonowania tych zespołów.

Struktura organizacyjna ZZ może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja ewidencyjna,

• sekcja przewodników kolumn i załadunku,

• sekcja porządkowo – ochronna.

Skład osobowy ZZ powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób planowanych do wyjazdu z miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik punktu utrzymuje łączność z kierownikami ZEI, z których przysyłana jest ludność oraz kierownikami ZW, do których jest ona przemieszczana.

Zespół wyładowczy, zwany dalej (ZW) – organizuje się w przypadku ewakuacji z wykorzystaniem środków transportu, w miejscowościach, w których ludność je opuszcza. Zespół powinien zapewnić sprawne opuszczenie środków transportu przez ludność oraz niezwłoczne skierowanie jej do zespołu rozdzielczego lub bezpośrednio do miejsc zakwaterowania. W przypadku gdy ludność kierowana jest bezpośrednio do miejsc zakwaterowania, należy zebrać od niej odcinki „C” karty ewakuacji.

Struktura organizacyjna zespołu wyładowczego może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja informacyjna,

• sekcja ewidencyjna,

• sekcja transportu,

• sekcja rozprowadzająca,

• sekcja porządkowo – ochronna.

Sekcję ewidencyjną i transportu tworzy się, gdy ludność kierowana jest bezpośrednio do miejsc zakwaterowania. Skład osobowy ZW powinien zapewnić obsługę wszystkich osób planowanych do przybycia do miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik ZW utrzymuje łączność z kierownikiem ZZ i ZR, a w przypadku kierowania ludności bezpośrednio do miejsc rozmieszczenia – z gminnym zespołem zarządzania kryzysowego.

Zespół rozdzielczy, zwany dalej (ZR) – organizuje się w rejonie rozmieszczenia ludności. W zależności od potrzeb organizuje się go w pobliżu ZW lub oba zespoły w jednym miejscu (wtedy dostosowuje się strukturę organizacyjną stosownie do potrzeb). Powinien on być przygotowany do przyjęcia kolumn pieszych z ZZb i osób przybyłych z ZW (jeżeli ten nie kieruje ludności bezpośrednio do miejsc zakwaterowania). ZR zbiera odcinki „C” karty ewakuacji oraz informuje ludność o zasadach pobytu w nowym miejscu zakwaterowania (żywienie, pomoc lekarska itp.).

Dla przemieszczenia ludności z ZR do miejsc zakwaterowania przygotowuje się odpowiednią ilość środków transportowych (samochody, ciągniki, itp.). W razie ich braku ludność przemieszcza się pieszo.

Struktura organizacyjna ZR może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja ewidencyjno – informacyjna,

• sekcja transportu,

• sekcja rozprowadzająca,

• sekcja porządkowo – ochronna.

Skład osobowy ZR powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób planowanych do przejścia przez miejsca funkcjonowania tych zespołów. Kierownik ZR utrzymuje łączność z kierownikami ZW i ZZb, z których kierowana jest ludność oraz z gminnymi zespołami zarządzania kryzysowego. Do zespołu rozdzielczego powinni zostać skierowani łącznicy z poszczególnych miejscowości, których zadaniem będzie doprowadzenie grup ludności do poszczególnych miejscowości w celu zakwaterowania.

Elementy organizacyjne ewakuacji (przyjęcia) ludności tworzy się (za wyjątkiem zespołu pomocy medycznej i zespołu pomocy technicznej) na bazie komórek organizacyjnych urzędów prowadzących sprawy ewidencji ludności.

Zespół pomocy medycznej, zwany dalej (ZPM) – organizuje się na bazie personelu jednostek służby zdrowia. Rozmieszcza się je w tych samych miejscowościach co ZEI, ZZb i na trasach ewakuacji. Zadaniem ZPM jest udzielenie doraźnej pomocy medyczno – sanitarnej oraz kierowanie osób wymagających pomocy kwalifikowanej i specjalistycznej do odpowiednich jednostek służby zdrowia (szpitali, przychodni, ośrodków zdrowia). ZPM powinny dysponować środkami transportu (najlepiej karetkami) do przewożenia osób wymagających udzielenia pomocy poza nimi.

Struktura organizacyjna ZPM może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja pomocy doraźnej,

• sekcja transportowa.

Skład osobowy zespołu powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób wymagających udzielenia pomocy kwalifikowanej lub specjalistycznej. Kierownik ZPM utrzymuje łączność z najbliższymi jednostkami służby zdrowia, do których przewidywane jest kierowanie osób.

Zespół pomocy logistycznej, zwany dalej (ZPL) – organizuje się w celu logistycznego zabezpieczenia procesu ewakuacji, w tym ciągłości ruchu pojazdów. Tworzy się je na bazie stacji obsługi i warsztatów samochodowych rozmieszczonych na trasach ewakuacji ludności oraz innych miejscach pozwalających na skuteczną realizację przedsięwzięć logistycznych takich jak żywność, zaopatrzenie w wodę i inne.

Struktura organizacyjna ZPL* może być następująca:

• kierownik zespołu,

• sekcja pomocy technicznej,

• specjaliści.

* struktura zespołu zależna od zakresu realizacji zadań.

Skład osobowy zespołu powinien zapewnić usunięcie awarii w pojazdach przewidzianych do wykorzystania w procesie ewakuacji ludności lub holowanie ich do warsztatów naprawczych. ZPL powinien dysponować ruchomym warsztatem samochodowym oraz samochodem holowniczym oraz innym sprzętem w zależności od realizowanych zadań logistycznych. Kierownik ZPL powinien dysponować środkami łączności technicznej (radiotelefonicznej) do odbioru informacji o awariach pojazdów.

Można tworzyć inne elementy ewakuacji oraz łączyć wymienione wyżej, jeżeli organ planujący widzi taką potrzebę, a spowoduje to zwiększenie sprawności organizacyjnej podczas realizacji procesu ewakuacji. Ilość, rodzaj i skład elementów organizacyjnych ewakuacji winna być dostosowana do lokalnych potrzeb i możliwości oraz zapewnić sprawną obsługę /przebieg/ całego procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności.

Organy OC poszczególnych szczebli samodzielnie określą strukturę oraz liczbę etatów dla poszczególnych elementów, mając na uwadze efektywne wykonywanie zadań.

Zespoły ewidencyjno – informacyjne obowiązane są po zakończeniu pracy zespołu przekazać do zespołu zarządzania kryzysowego uaktualniony wyciąg z zestawienia imiennego osób objętych ewakuacją. Zespoły rozdzielcze po zakończeniu procesu przyjęcia ludności, przekazują do zespołu zarządzania kryzysowego oraz referatu ds. ewidencji ludności imienny przydział miejsc zakwaterowania.

Na czas trwania ewakuacji organizuje się:

• zabezpieczenie transportowe,

• zabezpieczenie techniczne,

• zabezpieczenie porządkowo – ochronne,

• zabezpieczenie medyczno – sanitarne,

• zabezpieczenie socjalno – bytowe,

• zabezpieczenie łączności.

Zabezpieczenie transportowe polega na precyzyjnym zaplanowaniu niezbędnej ilości środków transportowych do przewozu ewakuowanej ludności z rejonów ewakuacji do rejonów rozmieszczenia. W planowaniu środków transportowych należy uwzględnić: własne środki transportowe ewakuowanej ludności, transport kolejowy, transport samochodowy, ewakuację pieszą (w przypadku braku możliwości zapewnienia przez ludność własnych środków transportu).

W celu pozyskania transportu kolejowego szefowie OC województw zawierają porozumienia z odpowiednimi podmiotami Kolei Państwowych i ustalają organizację i warunki przewozu. Z liczby osób przewidzianych do ewakuacji transportem samochodowym (po odliczeniu osób ewakuowanych własnymi środkami i koleją) wynika liczba potrzebnych pojazdów samochodowych. Transport samochodowy pozyskuje się poprzez zawarcie stosownych umów, porozumień a także nakładając świadczenia osobiste i rzeczowe (wzór karty stanowi załącznik nr 7).

Przy planowaniu ewakuacji ludności transportem samochodowym należy przewidzieć możliwość przewozów rotacyjnych, uwzględniając liczbę miejsc w pojazdach, średnią prędkość kolumny 20 km/h oraz konieczność przewozu 50 kg bagażu na każdą osobę. Ewakuacja transportem samochodowym powinna odbywać się w kolumnach liczących do 10 pojazdów w kolumnie. W każdym pojeździe samochodowym wyznacza się osobę odpowiedzialną za znajdujących się w nim ludzi. Przewodnik kolumny powinien znać trasę, warunki przejazdu tą trasą i dysponować jej szkicem. Każda osoba (podmiot gospodarczy) powinna znać miejsce i czas stawiennictwa (dostarczenia) pojazdu po otrzymaniu wezwania. Pojazdy samochodowe powinny być sprawne technicznie, zaopatrzone w materiały pędne i eksploatacyjne oraz niezbędne wyposażenie ustalone w odrębnych przepisach.

Zabezpieczenie techniczne ewakuacji ludności stanowią zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej i środki łączności, w które powinny być wyposażone organa i elementy organizacyjne ewakuacji (przyjęcia) ludności. Ilość i rozmieszczenie ZPL określona jest w planie ewakuacji (przyjęcia) ludności. Środki łączności zapewniają szefowie OC.

W rejonach rozmieszczenia ewakuowanej ludności opiekę medyczno – sanitarną sprawują terenowe jednostki służby zdrowia. Część osób, które straciły dorobek życia, a niekiedy osoby bliskie, wymagać będą pomocy psychologicznej oraz religijnej. Osoby o takich kwalifikacjach należy przewidzieć w składzie elementów organizacyjnych ewakuacji. Żadna z osób, potrzebujących nie może pozostać bez pomocy, dlatego też w tym bardzo złożonym procesie jest miejsce dla wielu organizacji pozarządowych i wolontariuszy.

Opiekę sanitarno – epidemiologiczną organizuje się na bazie granicznych, wojewódzkich i powiatowych stacji sanitarno – epidemiologicznych (SSE). Zadaniem SSE jest sprawowanie nadzoru nad warunkami sanitarnymi w czasie ewakuacji oraz prowadzenie analiz laboratoryjnych w razie pojawienia się symptomów zatruć i zagrożenia epidemią. Jednostki służby zdrowia (w tym SSE) uczestniczące w ewakuacji (przyjęciu) ludności powinny uwzględnić zabezpieczenie medyczno – sanitarne tego procesu w swoich planach. Przy planowaniu zabezpieczenia medyczno – sanitarnego powinny opierać się na planie ewakuacji (przyjęcia) ludności i własnych zadaniach w tym zakresie.

Zabezpieczenie socjalno – bytowe organizują szefowie OC województw, powiatów i tych gmin, na terenie których planowane jest rozmieszczenie ewakuowanej ludności. Zabezpieczenie socjalno – bytowe obejmuje zakwaterowanie oraz zaopatrzenie w niezbędne artykuły konsumpcyjne (żywność, wodę, odzież, energię itp.).

Do zakwaterowania ewakuowanej ludności wykorzystuje się: ośrodki wczasowe, domy wypoczynkowe, hotele, internaty, świetlice i inne pomieszczenia nadające się do tego celu. W razie potrzeby ludność ewakuowaną dokwateruje się do ludności miejscowej. Jako normę zakwaterowania przyjmuje się 2 – 3m² powierzchni mieszkalnej na osobę.

Najważniejszym czynnikiem warunkującym przetrwanie ludności jest zabezpieczenie odpowiedniej ilości wody dla ewakuowanej ludności. Minimalna ilość wody powinna wynikać z następującego zestawienia.

Podstawowe zaopatrzenie ludności w wodę
Woda do spożycia	2,5 – 3 litr/doba	w zależności od pory roku oraz występujących warunków atmosferycznych
Praktyki podstawowej higieny	2-6 litr/doba
Gotowanie żywności	3 – 6 litr/doba	w zależności od rodzajów żywności, norm kulturowych i socjalnych
Suma	7,5 – 15 litr/doba

¹

Wskazanym jest przyjęcie wartości 15 litrów/osoba/dzień, jako minimalną ilość wody, przy określaniu pojemności ewakuacyjnej rejonów.

Do zaopatrywania ewakuowanej ludności w produkty żywnościowe, wykorzystuje się sieć handlu detalicznego i hurtowego oraz punkty zbiorowego żywienia. Przy planowaniu zaopatrzenia ewakuowanej ludności należy uwzględnić wymóg zabrania przez nią żywności na okres 3 dni. W razie wprowadzenia systemu reglamentowania zaopatrzenia, terenowa administracja samorządowa wydaje ewakuowanej ludności bony (talony) na podstawie odcinków „C” kart ewakuacji.

Po wyczerpaniu przez ludność zapasów własnych żywności jednostki samorządu terytorialnego (gminy) wydają żywność dla ewakuowanej ludności z uwzględnieniem poniższych kryteriów:

• 2100 kcal/osoba/dzień,

• białka powinny być źródłem 10 – 12% całkowitej energii,

• tłuszcze powinny być źródłem 17% całkowitej energii.¹

Powyższe kryteria żywności są adresowane tylko dla ludności całkowicie zależnej od dostarczanej żywności. W przypadku gdy ludność może sama zapewnić sobie część zaopatrzenia, powyższe stawki żywnościowe powinny ulec modyfikacji (redukcji) na podstawie przeprowadzonej właściwej oceny.

Przy określaniu pojemności ewakuacyjnej regionu należy także wziąć pod uwagę liczbę ustępów. Należy dążyć do spełnienia wymogów określonych w § 28 ust. 1 rozdział 4 załącznika nr 3 pt. „Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych” do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r., Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.):

• 1 miska ustępowa i 1 pisuar – 30 mężczyzn,

• 1 miska ustępowa – 20 kobiet.

Zabezpieczenie łączności obejmuje:

• łączność powiadamiania,

• łączność kierowania i współdziałania.

W łączności powiadamiania wykorzystuje się dostępne środki łączności radiowej i przewodowej (w tym regionalne rozgłośnie radiowe i telewizyjne oraz CB-radio). Ludność podlegająca ewakuacji powiadamia się nadając komunikaty przez regionalne rozgłośnie radiowe i telewizyjne, rozwieszając plakaty, rozdając ulotki oraz wykorzystując ruchome środki nagłaśniające. Członków zespołów zarządzania kryzysowego i obsady elementów organizacyjnych ewakuacji powiadamia się przez środki łączności telefonicznej (radiotelefonicznej) oraz gońców (dublujących system powiadamiania technicznymi środkami łączności).

W łączności kierowania i współdziałania wykorzystuje się środki łączności telefonicznej (w tym komórkowej), radiotelefonicznej, dalekopisowej, poczty elektronicznej i faksowej. W systemie łączności kierowania i współdziałania należy przewidzieć łączność z przełożonymi, organami współdziałającymi oraz ogniwami realizującymi i zabezpieczającymi proces ewakuacji (przyjęcia) ludności, a mianowicie między:

1. zespołami zarządzania kryzysowego województwa, powiatów i gmin,

2. ZEI a powiatowymi i gminnymi zespołami zarządzania kryzysowego,

3. ZZb a odpowiednimi ZEI i ZZ,

4. ZZ a odpowiednimi ZEI i ZZb,

5. ZW a powiatowymi, gminnymi zespołami zarządzania kryzysowego, ZZ i ZR,

6. ZR a powiatowymi, gminnymi zespołami zarządzania kryzysowego i ZW,

7. ZPM a terenowymi jednostkami służby zdrowia,

8. ZPL powinny posiadać środek łączności (np. telefon, radiotelefon) do odbierania informacji o awariach samochodowych środków transportowych na trasach przejazdu.

Niemniej istotne dla sprawnego przebiegu ewakuacji jest prowadzenie właściwej pracy informacyjnej oraz realizacja innych przedsięwzięć, które będą zapobiegały panice i ograniczały niekontrolowane opuszczanie rejonów zagrożonych.

Niezwykle ważnym jest, aby koordynator planowania zapewnił udział w zespole planistycznym wszystkim organizacjom (instytucje, komórki i osoby), które będą zaangażowane w proces ewakuacji:

1. komórek organizacyjnych urzędu szefa władzy wykonawczej (zajmujących się ewidencją ludności i pojazdów, finansami oraz innych),

2. policji, straży pożarnej, służby zdrowia, pomocy społecznej, itp.,

3. technicznych służb miejskich,

4. organizacji pozarządowych zajmujących się pomocą i ochotniczych organizacji ratowniczych oraz przedstawicieli kościoła,

5. administratora szkolnictwa,

6. lokalnych mediów,

7. miejscowych zakładów przemysłowych i instytucji militarnych,

8. rady społeczności lokalnej,

9. organizacji zajmujących się opieką nad zwierzętami, włącznie ze służbą weterynaryjną,

10. przedstawicieli sąsiednich społeczności, w celu skoordynowania wzajemnej pomocy,

11. inne według lokalnych potrzeb.

Proces opracowania planu ewakuacji umownie można podzielić na następujące etapy:

12. powołanie i zorganizowanie pracy zespołu planistycznego,

13. analiza zagrożeń i ocena wrażliwości na te zagrożenia,

14. określenie sił i środków możliwych do wykorzystania w procesie ewakuacji,

15. opracowanie koncepcji ewakuacji,

16. opracowanie projektu wstępnego planu,

17. przygotowanie kolejnej wersji planu i jego weryfikacja przez zespół planistyczny,

18. wprowadzenie niezbędnych poprawek oraz uzgodnienie projektu z uczestnikami procesu ewakuacji,

19. opracowanie oraz przedstawienie planu do akceptacji i udostępnienie go uczestnikom procesu działań ewakuacji.

Ważnym jest, aby wszystkie podmioty uczestniczące w procesie ewakuacji, opracowały standardowe procedury, szczegółowo opisujące jak będą realizowały przydzielone im zadania.

Plan ewakuacji powinien zostać sprawdzony pod kątem zgodności z istniejącymi wymaganiami prawnymi i standardami, a także pod kątem jego przydatności praktycznej. Zasadnym również jest przeprowadzenie ćwiczeń z udziałem przedstawicieli zaangażowanych podmiotów, co powinno posłużyć do określenia procedury wprowadzania planu do użytku. Po zakończeniu ćwiczeń celowym jest odbycie sesji podsumowującej ich wyniki. Takie sesje mogą wpłynąć na zmiany w planie oraz na zmianę ról i obowiązków głównych osób funkcyjnych.

7. Prowadzenie ewakuacji ludności

Powiadamianie ludności o ewakuacji powinno nastąpić w formie komunikatów. Do jego ogłoszenia można wykorzystać sposób zwyczajowo przyjęty w danej społeczności, środki masowego przekazu (lokalne radio i telewizja, obwieszczenia, ulotki itp.).

Kierowanie procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności polega m.in. na:

1. rozwinięciu elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności w czasie wynikającym z kalkulacji,

2. utrzymaniu łączności z elementami organizacyjnymi ewakuacji,

3. skierowaniu do miejsc załadowczych i zbiórek planowanych środków transportowych,

4. wydaniu kart osobom podlegającym ewakuacji, które dotychczas ich nie posiadały.

Kierowanie akcją przyjęcia ludności polega m.in. na:

1. rozwinięciu zespołów wyładowczych i rozdzielczych, w czasie wynikającym z kalkulacji zespołu danego szczebla,

2. skierowaniu transportu, w celu przewiezienia ludności oraz jej bagażu do miejsc zakwaterowania,

3. zabezpieczeniu ludności na drogach pod względem medyczno – sanitarnym, porządkowo – ochronnym i w miarę potrzeb i możliwości pod względem żywnościowym.

W czasie ewakuacji należy prowadzić właściwą pracę informacyjną i uświadamiającą w celu zachowania porządku i dyscypliny, a także realizować inne przedsięwzięcia zapobiegające panice i niekontrolowanemu opuszczeniu przez ludność miejsc stałego zamieszkania. W celu przygotowania ludności do faktu wystąpienia możliwości ewakuacji na każdym szczeblu administracji publicznej na jego stronie internetowej w BIP należy umieścić opracowane zasady zachowania się ludności w czasie ogłaszania informacji o konieczności ewakuacji. Informacje te powinny także stanowić tematykę szkoleń z zakresu powszechnej samoobrony.

Po powiadomieniu o ewakuacji I i II stopnia, mieszkańcy podlegający temu procesowi powinni przygotować się do opuszczenia rejonu zagrożonego. Powinni zabrać ze sobą niezbędne dokumenty, posiadane środki ochrony przed skażeniami, rzeczy osobiste, podręczną apteczkę oraz żywność na trzy dni. Bagaż powinien być spakowany w sposób umożliwiający łatwe jego przenoszenie. Ogólna waga bagażu nie powinna przekraczać 20 kg na osobę dorosłą. Opuszczane mieszkania należy odpowiednio zabezpieczyć poprzez wyłączenie gazu, światła, wygaszenie pieców, dokładne zamknięcie drzwi i okien itp. Wskazane jest pozostawienie osobom zabezpieczającym domy i mieszkania adresów pobytu w planowanych rejonach rozmieszczenia po ewakuacji. Po takim przygotowaniu należy udać się do wyznaczonych miejsc rozmieszczenia zespołów zbiórek i ewidencyjno-informacyjnych. Rodzice (opiekunowie) powinni włożyć do kieszeni dzieci kartkę papieru z informacją nt. imienia i nazwiska dziecka, rodziców oraz adresu zamieszkania, tel. kontaktowy, (w miarę możliwości informację nt. grupy krwi i ewentualnych przewlekłego schorzenia). Osoby opuszczające rejony zagrożone własnymi środkami transportu udają się bezpośrednio do miejsc zakwaterowania.

Ewakuacja będzie przedsięwzięciem niezmiernie trudnym (zarówno w sferze planistycznej, jak też w praktycznym jej przeprowadzeniu), lecz w określonej sytuacji koniecznym, a nawet jedynym. Oznaczać bowiem może jedyną szansę na uratowanie życia. Przy realizacji tego procesu należy stosować zasadę dobrowolności [z uwzględnieniem obowiązków nałożonych na obywateli zapisami w ustawach: o klęsce żywiołowej (Dz.U. z 2002 r., Nr 62, poz. 558 z późn. zm.), o stanie wyjątkowym (Dz. U. .z 2002 r., Nr 113, poz. 985 z późn, zm.) oraz o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2002 r., Nr 156, poz. 1301 z późn. zm.) ]. To obywatel decyduje czy chce poddać się procesowi ewakuacji czy też nie. Właściwą decyzję podejmie tylko wtedy, gdy będzie przeszkolony i będzie posiadał niezbędne informacje dotyczące np. rodzaju i stopnia zagrożenia, ewentualnych skutków, sposobu zachowania się, itp. Dlatego też służby ratownicze powinny brać ten aspekt pod uwagę, ponieważ nie wolno takich ludzi pozostawić bez jakiejkolwiek opieki.

Ewakuacja jest procesem kosztownym, w związku z tym należy szukać rozwiązań, które pozwolą zmniejszyć jej nakłady finansowe. Takim sposobem wydaje się być systematyczne i powszechne szkolenie ludności. Pozwoli ono na zmianę mentalności i świadomości obywateli w zakresie potencjalnych i realnych zagrożeń. Tylko dobra znajomość lokalnych zagrożeń, zaufanie do władzy publicznej oraz znajomość akceptowanych sposobów zachowania się, pozwoli na zwiększenie stopnia bezpieczeństwa obywateli i zmniejszenie nakładów finansowanych z tym związanych. Poprzez szkolenie należy osiągnąć również taki efekt świadomości społecznej, aby obywatel zdawał sobie sprawę z tego, iż na nim też spoczywa odpowiedzialność za jego gotowość reagowania na zagrożenia. Jednak, jeśli sytuacja rozwija się w sposób niekorzystny dla niego, to musi mieć pewność, że pomoc otrzyma od władz lokalnych (gminnych czy powiatowych).

Istotnym jest, aby wszystkie podmioty uczestniczące w procesie ewakuacji, opracowały standardowe procedury, szczegółowo opisujące jak będą realizowały przydzielone im zadania.

Ponadto, problematyka ewakuacji powinna być sprawdzana w ramach ćwiczeń obrony cywilnej i zarządzania kryzysowego.

Uznaje się, że ewakuacja jest zakończona, gdy cała ewakuowana ludność została zakwaterowana w planowanych rejonach rozmieszczenia.

Realizacja przedsięwzięć ewakuacyjnych powinna być ściśle powiązana z realizacją zadań w ramach podwyższania gotowości obronnej państwa.

12. Charakterystyka ewakuacji zwierząt.

Ewakuacja zwierząt podobnie jak ewakuacja ludności jest procesem złożonym wymagającym stosownego planowania. Obie ewakuacje posiadają wiele cech spójnych. Również przy ewakuacji zwierząt wyróżnia się ewakuację I, II i III stopnia.

Ewakuacja I stopnia w przypadku konieczności jej przeprowadzenia nie różni się tokiem postępowania od ewakuacji ludności. Za jej przeprowadzenie odpowiedzialni są gospodarze obiektów, w których rozlokowany jest inwentarz żywy.

Często ewakuację zwierząt prowadzi się równolegle z ewakuacją ludności stąd też występuje zbieżność zasad postępowania.

Prawidłowo opracowany plan ewakuacji zwierząt powinien zawierać informację dotyczące kolejności wyprowadzania zwierząt oraz umieszczenia ich w środkach transportu.

Ewakuacja zwierząt w przypadkach nagłych, a więc ewakuacji I stopnia nie jest sprawą łatwą

i wymaga odpowiedniego przygotowania, dlatego też przeprowadza się ją tylko wówczas, gdy nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia osób wykonujących to zadanie.

12.1. Zasady ewakuacji zwierząt na wypadek szczególnych zagrożeń.

Ewakuację prowadzi się na obszarze danej jednostki administracyjnej, a w razie konieczności poza ich granice. W przypadku zaistnienia konieczności ewakuacji zwierząt do sąsiednich jednostek administracyjnych muszą być podpisane stosowne porozumienia, które w swojej treści określałyby zasady organizacji przyjęcia, rozlokowania, wyżywienia itp. Tę samą zasadę stosuje się w przypadku prowadzenia ewakuacji pomiędzy powiatami.

Planując ewakuację zwierząt należy przyjąć zasadę – materiał hodowlany w pierwszej kolejności, a następnie zwierzęta użytkowe (gospodarskie).

W procesie ewakuacji biorą udział jednostki organizacyjne zapewniające m.in. opiekę weterynaryjną, transport, warunki bytowe oraz porządek i bezpieczeństwo.

Do ewakuacji wykorzystywane są dostępne środki transportu (głównie kolejowego - na duże odległości np. pomiędzy województwami i samochodowego - na krótsze odległości), w razie braku ich odpowiedniej ilości prowadzi się ją sposobem kombinowanym z udziałem środków przydzielonych i własnych, w ostateczności stosuje się pędzenie zwierząt.

12.2. Planowanie ewakuacji zwierząt.

Organem planującym ewakuację (przyjęcie) zwierząt na szczeblu wojewódzkim jest Wojewódzki Lekarz Weterynarii, a na szczeblu powiatowym powiatowy lekarz weterynarii.

Realizując proces ewakuacji należy współdziałać m.in. z odpowiednimi organami wojskowymi, Policji, straży granicznej, PSP, PKP, telekomunikacji, organizacjami pozarządowymi, jednostkami administracji rządowej i samorządowej (sąsiadami), itp.

W celu sprawnego przeprowadzenia ewakuacji zwierząt należy przede wszystkim określić:

• rejony objęte ewakuacją, trasy ewakuacji oraz rejony, do których nastąpi przemieszczenie zwierząt;

• siły i środki niezbędne do realizacji w/w zadania;

• sposób zapewnienia ewakuowanej zwierzynie pomocy weterynaryjnej, rozlokowania i niezbędnego zaopatrzenia;

• organizację współdziałania między innymi z organami wojskowymi, policji, PKP, Telekomunikacją Polską SA, Wojewódzką Inspekcja Weterynaryjną oraz szefami OC województw sąsiednich;

• elementy organizacyjne ewakuacji zwierząt w gminach objętych procesem ewakuacji;

• termin zakończenia ewakuacji;

• inne czynniki, które należy uwzględnić w planowaniu i organizowaniu procesu ewakuacji zwierząt.

13. Zabezpieczenie logistyczne ewakuacji zwierząt.

13.1 Warunki transportu zwierząt oraz normy żywieniowo – bytowe

Warunki transportu zwierząt oraz normy żywieniowo – bytowe określone zostały w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97.

14. Elementy organizacyjne procesu ewakuacji (przyjęcia) zwierząt.

W celu zapewnienia sprawnej realizacji procesu ewakuacji zwierząt należy utworzyć elementy organizacyjne, które tworzy się na bazie komórek organizacyjnych prowadzących sprawy ewidencji zwierząt. Do zadania tego wykorzystuje się bazę ewidencji zwierząt.

Elementy organizacyjne ewakuacji zwierząt są zbieżne z elementami ewakuacji ludzi. Praktycznie występują te same i tak samo zorganizowane elementy. Nie ma zatem potrzeby przedstawiać ich w instrukcji. Opracowując plany ewakuacji zwierząt powinno się korzystać z elementów uwzględnianych przy ewakuacji ludzi - oczywiście stosownie je modyfikując.

15. Charakterystyka ewakuacji mienia w postaci unikalnej aparatury i dokumentacji naukowej oraz ważnej dokumentacji technicznej i technologicznej.

Unikalna aparatura i dokumentacja naukowa oraz ważna dokumentacja techniczna
i technologiczna obejmuje:

1. cenne aparaty techniczne i urządzenia pochodzące z importu oraz najcenniejsze aparaty techniczne i urządzenia pochodzenia krajowego, a w szczególności:

• aparaty i urządzenia o najważniejszych walorach technicznych i użytkowych, szczególnie te, które występują w Województwie w pojedynczych egzemplarzach;

• aparaty i urządzenia bez względu na ich wartość – bezpośrednio przydatne dla potrzeb obronności, służące do kontroli, produkcji i potrzeb eksploatacji oraz badań uzbrojenia
  i innych środków walki;

• prototypy aparatów i urządzeń związanych z obronnością;

1. dokumentację naukową, dokumentację techniczną i technologiczną, a w szczególności:

• dokumentację związaną z pracami naukowo - badawczymi (w tym patentowe) dla potrzeb obronności kraju, z realizacją rządowych programów badawczo-rozwojowych oraz szczególnie ważnych osiągnięć naukowych w dziedzinie badań podstawowych stosowanych dla gospodarki narodowej, a zwłaszcza mających pionierski charakter;

• piśmiennictwo naukowe, zarówno publikacje zwarte i ciągłe, zawierające informacje pierwotną o rezultatach prac naukowych własnych i obcych, o ile nie stanowią części bibliotek, których zbiory zabezpiecza się zgodnie z odrębnymi przepisami,

• udokumentowane wyniki bieżących ważnych prac naukowych, w szczególności rękopisy, obliczenia, rysunki itp. oraz materiały stanowiące dokumentację prowadzonych prac naukowych,

• bieżącą dokumentację techniczną i technologiczną w tym patentową, dotyczącą zarówno konstrukcji prototypowej aparatury i urządzeń oraz procesów technologicznych, opracowanych receptur, mających szczególne znaczenie dla gospodarki narodowej i rozwoju naukowego.

15.1 Zasady ochrony i ewakuacji cennej aparatury i urządzeń oraz ważnej
dokumentacji.

Ilekroć w instrukcji mówi się o podmiotach gospodarczych należy przez to rozumieć także: szkoły, wyższe placówki naukowe, instytucje itp.

Ochrona i ewakuacja cennej aparatury i urządzeń oraz ważnej dokumentacji polega na zabezpieczeniu jej przed uszkodzeniem w miejscu dotychczasowego wykorzystania, bądź transporcie i umieszczeniu w odpowiednio przygotowanych, ustalonych miejscach .

W rejonach, miastach, obiektach (podmiotach gospodarczych) uznanych za szczególnie narażone na masowe zdarzenia kryzysowe (powodzie, pożary), obiektach narażonych na ataki terrorystyczne oraz mogących się znaleźć w miejscu prowadzenia działań wojennych, kierownicy podmiotów gospodarczych zobowiązani są organizować ochronę wyżej wymienionych urządzeń oraz dokumentacji, a także opracować plany jej ewakuacji. Zadanie to dotyczy także aparatury oraz dokumentacji nie zakwalifikowanej jako unikalnej, lecz cennej ze względu na dużą przydatność dla podmiotu gospodarczego lub dużą wartość materiałową.

Ochrona i ewakuacja dokumentacji o charakterze tajnym powinna odbywać się
zgodnie z zapisami ustawy z dnia 22 stycznia 1999r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. z 2005r., Nr 196, poz. 1631, z późn, zm.).

Wykazy unikalnej aparatury oraz dokumentacji ustala kierownik podmiotu gospodarczego planując ochronę i ewakuację w uzgodnieniu z właściwym terenowo szefem OC (wojewoda, starosta, prezydent, burmistrz, wójt). Jeden egzemplarz zatwierdzonego wykazu należy przesłać do jednostki nadrzędnej. Wykazy prowadzi się wg poniższych wzorów. Sporządza się oddzielne wykazy dla aparatury i dokumentacji.

Kierownicy podmiotów gospodarczych obowiązani są do weryfikowania aparatury i ważnej dokumentacji zakwalifikowanej do ochrony i ewakuacji co 3 lata.

Ochronie w dotychczasowym miejscu pracy poprzez stosowne zabezpieczenia podlega 1 komplet dokumentacji niezbędny do kontynuowania działalności oraz aparatura unikalna, której demontaż, transport i powtórny montaż może spowodować zniszczenia lub poważne uszkodzenia. Unikalną aparaturę, urządzenia planowane do ochrony w dotychczasowym miejscu pracy zabezpiecza się przez umieszczenie w odpowiednio wybranych i odpowiednio przygotowanych obiektach (pomieszczeniach) zapewniających odporność przed skutkami oddziaływania zdarzeń kryzysowych.

15.2 Przygotowanie unikalnej aparatury i dokumentacji do ewakuacji.

Razem z unikalną aparaturą podlegają ochronie (ewakuacji) posiadane części zamienne niezbędne do pracy aparatury.

Przygotowanie do ochrony poprzez ewakuację polega w szczególności na wykonaniu przedsięwzięć natury organizacyjno-planistycznej w tym:

1. dokonanie klasyfikacji i ustalenie unikalnych aparatur i urządzeń oraz dokumentacji;

2. sporządzenie stosownych wykazów;

3. wytypowanie pomieszczeń (obiektów) do przechowywania aparatury i dokumentacji przewidzianej do ewakuacji;

4. stosowne oznakowanie;

5. przygotowanie planu potrzeb środków transportowych do przewiezienia do miejsc przechowywania w ustalonych rejonach ewakuacji;

6. opracowanie planu organizacji ochrony;

7. sporządzenie docelowego programu przygotowań rzeczowych i konsekwentne jego realizowanie. Plan sporządza się wg wzoru przedstawionego w załączniku nr 7;

8. mikrofilmowanie dokumentacji oraz przygotowanie warunków do przechowywania mikrofilmów;

9. gromadzenie w miarę posiadanych warunków i przygotowanie stosownych opakowań lub zapewnienie wykonawstwa tych opakowań;

10. przeprowadzenie praktycznych treningów w sprawnym realizowaniu wybranych fragmentów planu ochrony (ewakuacji) unikalnej aparatury i dokumentacji oraz urealnienie i doskonalenie tego planu stosownie do doświadczeń i wniosków uzyskanych w czasie treningów;

11. okresowe aktualizowanie elementów planu, zwłaszcza w zakresie przedmiotów ochrony
    (ewakuacji) i sposobów ich zabezpieczenia.

Do każdego kompletu aparatów technicznych i urządzeń dołącza się karty ewidencyjne, w których wymienia się poszczególne części zestawu oraz instrukcje techniczne obsługi. Poszczególne oddzielne zestawy (elementy) stanowiące komplet danego aparatu technicznego lub urządzenia oznacza się jednolicie. Kartę ewidencji i instrukcję techniczna oznacza się analogicznie jak powyżej.

Znaczenia znaków umownych i dodatkowych oznaczeń umieszczonych na tej aparaturze
i dokumentacji naukowej oraz ważnej dokumentacji technicznej i technologicznej nie ujawnia się osobom nie uprawnionym.

15.3 Przygotowanie opakowań dla ewakuowanej (chronionej) aparatury i dokumentacji.

Opakowania ewakuowanej (chronionej) chronionej aparatury zapewnia się przez wykorzystanie oryginalnych opakowań fabrycznych. Uzupełnienia uszkodzonych opakowań dokonuje podmiot gospodarczy.

Opakowania dla aparatury, której ilość i gabaryty wymagałyby dodatkowego zwiększenia powierzchni magazynowej należy planować i przygotowywać oddzielnie.

Opakowania powinny spełniać niżej wymienione warunki:

• chronić opakowany przedmiot przed uszkodzeniem,

• zabezpieczać przed wilgocią,

• umożliwić dogodne przemieszczanie i transport.

Opakowania oznacza się przez umieszczenie na nich skrótów nazwy podmiotu gospodarczego
i numeru porządkowego wykazu oraz pozycji, pod którą wyszczególniony jest przedmiot do ewakuacji (ochrony) przewidziany do umieszczenia w danym opakowaniu.

Opakowania podlegają ewidencjonowaniu. Wartość opakowań stanowi majątek podmiotu gospodarczego, który ewidencjonuje się na ogólnych zasadach.

Kierownik podmiotu gospodarczego zobowiązany jest do wykonania niezbędnych prac organizacyjnych i planistycznych związanych z przygotowaniem opakowań celem sprawnego zabezpieczenia aparatury i dokumentacji w miejscu pracy lub też dokonanie jej ewakuacji podczas wystąpienia sytuacji kryzysowej, która zmusza do przeprowadzenia ewakuacji.

15.4 Wyznaczenie miejsc i obiektów (pomieszczeń) do ewakuacji (ochrony) unikalnej aparatury i dokumentacji naukowej oraz ważnej dokumentacji technicznej
i technologicznej.

Obiekty (pomieszczenia) przeznaczone na miejsca ewakuacji (ochrony) powinny być zlokalizowane w miejscach najmniej narażonych na skutki wystąpienia zagrożenia
(powódź, pożar itp.) np. niskie partery, o ile teren nie jest zagrożony powodziowo, wzmocnione podziemia j.w., adaptowane piwnice, budowle ochronne (nie przeznaczone do ochrony ludności) itp.

Miejsca i obiekty (pomieszczenia) do przechowywania unikalnej aparatury oraz dokumentacji poza stałą siedzibą jednostki organizacyjnej określa kierownik tej jednostki
w porozumieniu z terenowym szefem obrony cywilnej (wojewoda, starosta, prezydent, burmistrz, wójt).

Obiekty i pomieszczenia do przechowywania unikalnej aparatury i dokumentacji naukowej oraz ważnej dokumentacji technicznej i technologicznej powinny spełniać następujące warunki:

• mieć mocne lub odpowiednio wzmocnione stropy, mogące wytrzymać ciężar gruzu
  w wypadku zniszczenia konstrukcji budynku, zamurowane otwory okienne lub zapełnione workami z piaskiem, przygotowane murki ochronne przed otworami, wzmocnione ściany nośne oraz odpowiednie zabezpieczenie przed włamaniem;

• posiadać odpowiednią wentylację oraz układ wentylacji i otworów drzwiowych pozwalających na wietrzenie;

• umożliwić w razie potrzeby zabezpieczenie przed wilgocią w postaci prowizorycznej podłogi z drewna na legarach umożliwiających wentylację i zabezpieczających przed napływem wody (np. w przypadku powodzi);

• umożliwić wygodne transportowanie i dostęp do aparatury chronionej w celu dokonania zabiegów konserwacyjnych i możliwości korzystania z dokumentacji;

• posiadać odpowiednie zabezpieczenie p.poż.

Przygotowanie tych miejsc dokonuje się w okresie zapobiegania możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej. Czynności te dokonuje kierownik jednostki posiadającej unikalną aparaturę i dokumenty podlegające ewakuacji (ochronie) w okresie zapobiegania możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej siłami i środkami podmiotu gospodarczego przewidzianego do ewakuacji w ramach planowanych przedsięwzięć finansowanych z funduszu zadań wyodrębnionych lub jako zamierzenie towarzyszące realizacji inwestycji rozwojowych oraz w czasie dokonywania kapitalnych remontów.

Planowanie, przez kierownika podmiotu gospodarczego, wykorzystania ukryć w budynkach prywatnych może mieć miejsce tylko w wyjątkowych sytuacjach uzasadnionych koniecznością i w uzgodnieniu z terenowo odpowiedzialnym szefem obrony cywilnej.

15.5 Archiwizowanie ważnej dokumentacji naukowej oraz ważnej dokumentacji
technicznej i technologicznej.

Dokumenty podlegające ewakuacji (szczególnie ewakuacji wynikającej z prowadzonych działań wojennych) powinny być w miarę możliwości mikrofilmowane, utrwalane
w postaci mikroklisz, bądź za pomocą nośników informatycznych. Należy planować systematyczne mikrofilmowanie dokumentacji lub tworzenie jej kopii za pomocą nośników informatycznych i tworzenie mikrobibliotek lub zbioru nośników informatycznych
(dyskietki, CD-ROM ).

Zbiory dokumentacji w wyżej wymienionej formie należy chronić w odpowiednich opakowaniach i w specjalnie do tego celu wybranych i zabezpieczonych obiektach lub skrytkach.

16. Ewidencja podczas ewakuacji

W trakcie przeprowadzania ewakuacji należy, zależnie od jej stopnia i skali, ewidencjonować zarówno ludność jak i zwierzęta oraz mienie. Karty ewakuacji powinny być drukami ścisłego zarachowania, które są zamawiane przez organy administracji publicznej odpowiednio szczebla powiatu i gminy. Za ewidencję ewakuowanych podmiotów oraz jej przygotowanie odpowiadają właściciele lub zarządcy mienia oraz organy administracji publicznej. Do organów tych należy również decyzja o konieczności wdrożenia odpowiednich procedur ewidencji w przygotowanych instrukcjach i planach. W procedurach ewidencji należy uwzględnić wykorzystanie kart ewidencji oraz kart ewakuacji. W zakresie obiegu dokumentacji ewidencyjnej należy stosować następujące zasady:

1. karta ewakuacji:

1. karta składa się z trzech części: A, B i C,

2. kartę ewakuacji wydają zespoły ewidencyjno - informacyjne w gminie (dzielnicy) właściwej dla miejsca faktycznego pobytu osoby ewakuowanej,

3. część B karty pozostaje w dyspozycji powyższych zespołów, dwie pozostałe części otrzymuje osoba ewakuowana,

4. po przybyciu na miejsce czasowego zakwaterowania osoba ewakuowana przekazuje część C karty ewakuacji zespołowi ewidencyjno – informacyjnemu w gminie (dzielnicy) właściwej dla tego miejsca,

5. część A karty pozostaje w dyspozycji osoby, która ją pobrała,

6. w przypadku niemożności odebrania karty ewakuacji w gminie (dzielnicy) właściwej dla miejsca faktycznego pobytu, osoba ewakuowana zgłasza się w celu otrzymania karty ewakuacji do zespołu ewidencyjno – informacyjnego w miejscu czasowego zakwaterowania.

2. karty ewidencji ewakuowanych osób, grup ewakuowanych osób, ewakuowanych zwierząt oraz ewakuowanego mienia:

   1. karty ewidencji sporządzane są przez zespoły ewidencyjno – informacyjne w gminach (dzielnicach) właściwych ze względu na miejsce faktycznego pobytu osób, zwierząt lub lokalizacji mienia, według gmin (dzielnic), do których dane osoby lub mienie będzie ewakuowane,

   2. kopie przedmiotowych kart ewidencji przekazuje się do zespołów ewidencyjno – informacyjnych w gminach (dzielnicach), do których dane osoby lub mienie są ewakuowane, gdzie następuje ich porównanie ze stanem faktycznych w zakresie przybyłych osób i mienia oraz ewentualne uzupełnienia lub korekty,

   3. w przypadku niemożności przekazania kopii danej karty ewidencji obowiązek jej sporządzenia przechodzi na zespoły prowadzące ewidencję w gminach (dzielnicach) właściwych dla miejsca czasowego zakwaterowania lub przemieszczenia,

   4. kopie kart ewakuacyjnych należy przekazać także do zespołów ewidencyjno – informacyjnych na wyższych szczeblach administracji, zaangażowanych w procesie ewakuacji danych grup osób lub mienia.

W celu usprawnienia procesu ewidencji ewakuowanych osób i mienia w ramach procedur należy przeanalizować możliwość wykorzystania istniejących systemów ewidencji elektronicznej, ze szczególnym uwzględnieniem Systemu Ewidencji Ludności PESEL oraz Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt.

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1 Karta ewakuacji

Strona 1

K arta ewakuacji Nr 00000000	Karta ewakuacji Nr 00000000
Nazwisko……………………………………………...	Nazwisko………………………………………………
Imię, imię ojca………………………………………...	Imię, imię ojca…………………………………………
PESEL	PESEL
Adres stałego zamieszkania…………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… Telefon kontaktowy……………………………………	Adres stałego zamieszkania…………………………… …………………………………………………………. ………………………………………………………… Telefon kontaktowy……………………………………
Pouczenie: Kartę należy utrzymywać w ciągłej aktualności. Zmian i wpisów mogą dokonywać tylko uprawnione organy. Karta jest ważna tylko z dokumentem tożsamości. Karta stanowi podstawę otrzymywania przysługujących świadczeń.	Karta ewakuacji Nr 00000000
	Nazwisko……………………………………………….
	Imię, imię ojca…………………………………………
	PESEL
	Adres stałego zamieszkania…………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… Telefon kontaktowy……………………………………

Strona 2

Adres miejsca zakwaterowania………………………... …………………………………………………………. … ……………………………………………………….	Adres miejsca zakwaterowania………………………... ………………………………………………………… …………………………………………………………
Adres miejsca zakwaterowania………………………... … ………………………………………………………. ………………………………………………………….

Załącznik 2 Karta ewidencji osób ewakuowanych

Lp.

Płeć

Imię

Nazwisko

PESEL

Nr karty ewakuacji

Wiek

Adres (ulica, nr. domu, miejscowość, gmina, powiat, województwo)

Rejon - miejsce (ulica, nr. domu, miejscowość, gmina, powiat, województwo)

Telefon (kontaktowy)

Obrażenia

Uwagi

Skąd

Dokąd

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

K/M

Załącznik 3 Karta ewidencji ewakuowanych grup osób

Lp.	Liczba ewakuowanych osób				Rejon – miejsce^* (ulica, nr. domu, miejscowość, gmina, powiat, województwo)		Kontakt
	Ogółem	Kobiety	Mężczyźni	Dzieci	Skąd	Dokąd

^{*wypełnić możliwe dokładnie w miarę dostępnych danych}

Załącznik 4 Karta ewidencji ewakuowanych zwierząt

Lp.	Zwierzęta		Właściciel (zarządca)				Rejon- miejsce			Kontakt
	Rodzaj (gatunek)	Liczba		Imię i nazwisko	Adres zamieszkania	Numer karty ewakuacji		Skąd	Dokąd

Załącznik 5 Karta ewidencji ewakuowanego mienia

Lp.	Nazwa	Oznaczenie i/lub dane charakterystyczne	Ilość	Właściciel (zarządca)			Rejon- miejsce		Kontakt
				Imię i nazwisko	Adres zamieszkania	Nr karty ewakuacji	Skąd	Dokąd

Załącznik 6 Karta ewidencji ewakuowanej unikalnej aparatury, urządzeń i dokumentacji naukowej

..........................................................................................

( nazwa zakładu pracy)

L.p	Podstawowa jednostka organizacyjna podmiotu gospodarczego	Nr inwentarzowy ( symbol) aparatury Nr inwentarzowy ( symbol ) dokumentacji	Nazwa aparatury (urządzenia) Nazwa dokumentacji	Aktualne miejsce wykorzystania	Planowane miejsce wykorzystania (ewakuacji)	Masa	Gabaryty	Uwagi Opis bibliograficzny

podpis sporządzającego

.......................................

1. Unikalna aparatura, urządzenia oraz dokumentacja naukowa przewidziane do wykorzystania i planowane do ochrony w dotychczasowym miejscu pracy.

2. Unikalna aparatura, urządzenia oraz dokumentacja przewidziane do wykorzystania i planowane do ochrony poprzez ewakuację.

3. Unikalna aparatura, urządzenia oraz dokumentacja naukowa nie wykorzystane i planowane do ochrony w dotychczasowym miejscu pracy.

Załącznik nr 7. Karta świadczeń osobistych i rzeczowych

Nr wych. zapotrzebowania	Gmina	Nr wych. wniosku	Nr decyzji	Nazwa (nazwisko i imię), adres świadczenia, przeznaczenie	Wielkość i charakter świadczeń											Nr wezwania		Nr wych. wezwania
					osobiste				rzeczowe
					Kierowca	AK	Inne	Samochody		Maszyny	Urz. łączności	Obiekty techn.	Obiekty mieszkalne	Inne
1	2	3	4	5	6	7	8	9		10	11	12	13	14	15		16

UWAGA. Nr wych. wniosku - nr od zleceniodawcy (WKU, Policji, OC, itp.)

Nr decyzji - nr decyzji Prezydenta, Burmistrza, Wójta, Starosty

Nr wezwania - to to co dostaje osoba powołana do świadczenia od kuriera

AK – akcja kurierska,

1^ Dane opracowane na podstawie podręcznika pt. „Humanitarian Charter and Minimum Standards in Disaster Response” – the Sphere Project, edycja z 2004r.