Poetyka
Prof. ATH dr hab. Marek Bernacki
Dyżur: środa 14:00 – 15:00, gabinet dziekana L209
Trzy główne działy nauk o literaturze
Historia literatury Krytyka literacka
(proces historyczno- literacki) (sztuka krytykowania)
Teoria literatury
Poetyka
(filozofia dzieła literackiego)
| Poetyka normatywna | Poetyka historyczna | Poetyka opisowa |
|---|---|---|
Poetyka generatywna:
|
Etymologia słowa POETYKA – z gr. Poiein (tworzyć) według pewnych reguł pozwalających wytworzyć podzielone dzieło
Poetyka normatywna- zbiór elastycznych reguł tworzenia dzieł literackich, obowiązywała od antyku przez klasycystyczne epoki aż do XVIIIw. Wypracowała pewien kanon estetyczny: podział stylu na wąski i niski, kanon decorum- zasada odpowiedniości stylu i wypowiadanych treści; zasada trzech jedności (obowiązuje od antyku) – czasu, akcji i miejsca.
„L’art poetique” M. Boileau (1674)- sztuka poetycka
„Sztuka poetycka” F. Dmochowski – polski poeta epoki oświecenia
„List do pizonów” Horacy
Poetyka historyczna- opisy modelu językowo- stylistycznego charakterystycznego dla pisarza, grupy literackiej w danym okresie, odcinku czasu (np. charakterystyka epok).
Poetyka opisowa (systematyczna)- patrzy na dzieło literackie jak na gotowy i ukształtowany twór językowy, bada kompozycję, właściwości budowy i elementy stylistyczne.
Poetyka generatywna- kompozycja świata zawartego w dziele literackim (bohaterowie, okoliczności zdarzeń)
- genologia- przynależność dzieł do rodzajów i gatunków literackich
Poetyka lingwistyczna
- stylistyka- zajmuje się badaniem językowego tworzywa literackiego, definiuje styl językowy, klasyfikuje style
-wersologia- zajmuje się typologią (podziałem) systemów wierszowych od średniowiecza aż po czasy współczesne
Cel poetyki
Poetyka badając dzieło literackie, odpowiada na dwa ważne pytania:
- w jaki sposób znaczą elementy świata poetyckiego
- jaką funkcję spełniają dzieła literackie
Kategorie literackości:
Poetyka opisowa stawia pytanie o warunki literackości tekstu (dzieła <<nie każdy tekst jest dziełem literackim>>) i wymienia trzy warunki literackości tekstu:
Tekst musi spełniać warunek sensowności, respektować reguły gramatyki
Teksty literackie są zawsze wynikiem specyficznych operacji dokonywanych na znakach literackich (są zorganizowane w specjalny sposób)
Dzieło literackie zawsze ma charakter fikcjonalny- wytwarza własny świat, który jest symbolem świata rzeczywistego
Ostatecznie literackość polega na zamierzonej przez autora zdolności tekstu do ujawnienia jego podwójnej semantyki. LITERACKOŚĆ JEST CHWYTEM SEMANTYCZNYM
Semantyczność- wydobywanie sensu
„Kruk krukowi oka nie wykole”
Przeanalizować „Niektórzy lubią poezję” W. Szymborskiej