Karol Czyżkowski, 56300 8.05.2013r.
Zadanie o modułu 9
Jaka była geneza i mechanizm kryzysu na rynku hipotecznym w USA ?
Film CNBC wskazuje pierwsze dni po atakach terrorystycznych jako moment rozpoczęcia kryzysu. Wstrzemięźliwość w inwestycjach i konsumpcji, wywołana strachem, miała być przerwana dzięki obniżeniu stóp procentowych. Już na kilka dni po atakach, Alan Greenspan zdecydował o ich obniżce.
W nagraniu „House of Cards” dowiadujemy się, iż genezą kryzysu na rynku hipotecznym w USA była niewypłacalność kredytobiorców, którzy z łatwością otrzymywali pieniądze od banków, stawiających niewygórowane wymagania finansowe (bazowanie na tzw „stated income”). Po otrzymaniu kredytu wiele osób zwlekało ze spłatą rat, co zaowocowało podnoszeniem stóp procentowych przez wierzycieli i dalszą spiralą zadłużenia.
Jaka była skala problemu przedstawiona w materiałach filmowych? Co działo się z osobami niepłacącymi rat? Czy kredytobiorcy mieli świadomość i rozumieli mechanizmy rynkowe (co robili, gdy ceny nieruchomości spadły?)
Problem rozpoczął się w jednym ze stosunkowo niewielkich miast w stanie Kalifornia, po czym rozprzestrzenił się na inne stany i dalej na rynki międzynarodowe.
Osoby niepłacące rat traciły swoje nieruchomości – przejmowały je banki komercyjne, zagraniczne banki centralne, fundusze hedgingowe.
Kredytobiorcy nie do końca zdawali sobie sprawę z zachodzących procesów. W jednym z wywiadów z małżeństwem, które zaciągnęło kredyt widzimy, że kredytobiorcy w tym przypadku uwierzyli „na słowo” brokerowi, nie czytając dokładnie umów. Podpisując umowę kierowali się osądem brokera co własnych zdolności kredytowych.
Z kolei inne małżeństwo przyznało, że dosknonale zapoznało się z warunkami kredytu, aczkolwiek rosnąca stopa procentowa i malejąca wartość nieruchomości skłoniły ich do podjęcia decyzji o opuszczeniu domu, a próba spłacenia zadłużenia wydawała im się bezcelowa.
Czy problemy na rynku mieszkaniowym były spowodowane tylko błędem ekonomicznym, jaką rolę odegrały kwestie społeczne (aspiracje przyszłych właścicieli domów, nastawienie kredytodawców etc.).
Poza aspektami ekonomicznymi, należy również wziąć pod uwagę czynniki społeczne i psychologiczne.
Kredytobiorcy podejmowali decyzje, które były skrajnie nieprzemyślane i nieodpowiedzialne (chociażby postępowanie p. Burmistrz Narviku, która kupiła nieznany jej (!) produkt oparty na długu – CDO), wierząc w realizację „American Dream”. Nie czytali umów kredytowych, wydawali otrzymane pieniądze na konsumpcję. Chciwość i wizja łatwego zysku była motorem zarówno dla kredytoiorców jak i kredytodawców. Pożyczek udzielali niewykwalifikowani ludzie, których jedynym celem było podpisanie umowy – bez względu na konsekwencje. Warto również zwrócić uwagę na poczynania Wall Street
Jakich nadużyć dopuszczali się doradcy, agencje i kredytodawcy?
Powstawały linie kredytów, przy których kolejne raty malały, natomiast stopy procentowe rosły, a niespłacone części rat doliczano do całkowitej ceny kredytu. Mimo, iż z prawnego punktu widzenia takie działania nie były zakazane to jednak trudno nazwać udzielanie pieniędzy na takich zasadach „moralnym”.
Kolejnym nadużyciem było obniżenie progu dla najwyższej oceny inwestycji („investment grade”) stopnia AAA. Niestety, agencje ratingowe starały się ratować własną sytuację, umyślnie przewartościowując wiele inwestycji – rynek stał się konkurencyjny i żadna z agencji nie chciała stracić swoich udziałów w rynku.
Czym jest CDO?
Collateralised Debt Obligation (Skolateralizowane obligacje dłużne) polegały na odkupowaniu pul kredytów hipotecznych przez baki inwestycyjne, rozdzielaniu ich, a następnie ponownym łączeniu, aby zminimalizować wplyw pojedyńczych bankructw, co miało chronić pojedynczych inwestorów.
Co o sytuacji na rynku i ewentualnych działaniach prewencyjnych mówił Alan Greenspan?
W 2005 roku Alan Greenspan zupełnie nie dostrzegał pęczniejącej bańki na rynku nieruchomości. W wywiadzie przyznaje, że FED niewiele mógłby zdziałać, chyba że kosztem całej gospodarki (wspomina m. in. 10% stopie bezrobocia). Rynek nieruchomości był zbyt zyskowny i nie istniały środki, by zatrzymać jego błyskawiczny rozwój.
Co stało się z bankami wymienionymi w programach?
Banki wymienione w programach poniosły ogromne straty. W filmie mówi się o bilionach dolarów.
W dużym stopniu zredukowano zatrudnienie, niektóre banki zbankrutowały, wiele utraciło swoją płynność finansową.