1. Definicja i zakres kryminalistyki

Kryminalistyka – nauka o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełnienia, wykrywaniu sprawców i zapobieganiu przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym.

1. Taktyka kryminalistyczna

Taktyka kryminalistyczna polega na ustaleniu drogi w celu udzielenia odpowiedzi na siedem „złotych” pytań w kryminalistyce – kto? co? gdzie? Za pomocą czego? Dlaczego? W jaki sposób? Kiedy?

Próba udzielenia odpowiedzi na powyższe pytania pozwala na określenie metodyki

postępowania w celu rozwiązania zagadki kryminalnej a tym samym jakiego rodzaju środki i metody muszą zostać użyte do osiągnięcia celu jakim jest rozwiązanie „zagadki kryminalnej.

1. Technika Kryminalistyczna

Technika kryminalistyczna składa się z wielu działów które pozwalają na całościowe ujęcie

problemu kompleksowego opracowania badawczego dowodów rzeczowych ujawnionych na

miejscach czynów przestępczych. Do nich należą między innymi:

Mechanoskopia - technika śledcza badająca ślad pozostawiony przez narzędzie uŜyte

przez sprawcę przestępstwa

Daktyloskopia - technika śledcza zajmująca się badaniami porównawczymi linii

papilarnych w celu ustalenia sprawcy czynu zabronionego (przestępcy). Linie papilarne

każdego człowieka cechuje niepowtarzalność odkryta już w XIX wieku.

Grafologia - technika śledcza polegająca na badaniu autentyczności pisma i ustalania

tożsamości jego autora, bądź potwierdzenia lub wykluczenia osoby z kręgu

podejrzanych.

Fonoskopia - technika śledcza mająca na celu zbadanie autentyczności nagrania,

odtworzenie i spisanie treści rozmowy, identyfikację mówcy na podstawie analizy mowy.

Traseologia - technika śledcza zajmująca się w przypadku przestępstwa ustalaniem osoby,

pojazdu lub zwierzęcia na podstawie śladów pozostawionych na miejscu zdarzenia.

1. Strategia kryminalistyczna

Strategia kryminalistyczna – obejmuje:

• wiedzę typu prognostycznego, przewidującą kierunki, metody i środki działania

przestępców w dalekiej przyszłości

• wiedzę przygotowującą takie metody, środki i przedsięwzięcia, które byłyby w stanie

skutecznie zwalczać tę przyszłą przestępczość

1. Funkcje i zasady kryminalistyki

Funkcja rozpoznawcza

polega na opracowaniu metod i środków za pomocą których możliwe będzie

uzyskanie maksymalnie obszernej informacji o miejscu, przedmiocie, przeciwniku a także

taktyce przyszłych i aktualnych działań kryminalistycznych, weryfikacja dotychczasowych informacji (ewentualne powiązanie danej osoby ze zdarzeniem),

-rozpoznanie terenowe

-rozpoznanie środowiskowe

-rozpoznanie problemowe

-rozpoznanie osobowe

Funkcja wykrywcza

Funkcja wykrywcza kryminalistyki ma na celu wykrycie jakiegoś zdarzenia, jego skutków, poznanie wszystkich okoliczności i mechanizmów zdarzenia oraz powiązanie sprawcy z tym zdarzeniem. Tadeusz Hanausek definiuje wykrywanie jako ogół działań organów ścigania nastawionych na ujawnianie zdarzenia określonego jako przestępstwo oraz na uzyskanie informacji pozwalających postawić hipotezę dotyczącą osoby pozostającej w prawnie relewantnej relacji przyczynowej z tym zdarzeniem, a następnie na ustalenie takich danych odnoszących się do tej osoby, które pozwalają na jej zabezpieczenie oraz zebranie wstępnych materiałów uprawdopodabniających hipotezę sprawstwa tej osoby w stopniu uzasadniającym rozpoczęcie udowadniania.

Funkcja Dowodowa

Jest to bardzo istotna funkcja kryminalistyki, aczkolwiek oparta na uregulowaniach kodeksu postępowania karnego, zwłaszcza postępowania dowodowego. Chodzi tu przede wszystkim o poszukiwanie odpowiedzi na pytanie jakie środki i metody zastosować, aby podejmowane czynności np. oględziny, przesłuchania, okazania , przeszukania, zostały przeprowadzone w najbardziej efektowny sposób.

Funkcja zapobiegawcza kryminalistyki.

Kryminalistyka poza funkcją rozpoznawczą, wykrywczą, dowodową, pełni także funkcją zapobiegawczą. Jest to funkcja nazywana również funkcją prewencyjną, profilaktyczną, mającą na celu uniemożliwienie, zapobiegnięcie lub utrudnienie popełnienie przestępstwa.

1. Działy kryminalistyki

   Prezentują się następująco:

   - technik – wykorzystanie wiedzy technicznej i przyrodniczej do zbadania dowodów

   - taktyka – wykorzystanie wiedzy o metodach działania

   - strategia – przewidywanie posunięc ‘’ przeciwnika ‘’

   - metodyka – wykorzystywanie wiedzy z działu techniki i taktyki.

2. Kryminologia jako nauka

   KRYMINOLOGIA –jest nauką o przestępstwie, objawach i przyczynach przestępczości oraz innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznych oraz metodach eliminacji.
   Działy zajmujące się kryminologią:
   - fenomenologia – obszar, zakres, objawy przestępczości, sposób popełniania
   - etiologia kryminalna – badanie przyczyn przestępczości, badanie osobowości przestępcy
   - wiktymologia – badanie ofiar przestępstw

   Kryminologia w aspekcie innych dziedzin naukowych:
   1. Prawo karne zajmuje się kwestią istnienia przesłanek, zachowań, które możemy uznać za niezgodne z prawem, zajmuje się przestępstwem, dotyczy fazy przygotowania poznawczego, przesłuchanie.

   2. Psychologia jako sprawdzenie procesów psychicznych, określenie celów psychologicznych przestępstwa, motywacja czynu, kwestia podłoża procesów psychicznych, osobowość i środowisko człowieka, w którym przebywa

   3. Socjologia – socjologia kryminalna – zrozumienie procesów i zjawisk społecznych umożliwiających analizę przestępstw; bada patologie społeczne (np. alkoholizm, narkomania).

   4. Pedagogika w stosunku do kryminologii jest resocjalizacją – pomocą osobom nieprzystosowanym społecznie, pomoc w powrocie do normalnego życia po odbyciu kary.

   5. Medycyna, neurologia (ukł. nerwowy) – bada czy dana osoba nie przeszła jakichś urazów czaszki, mózgu, zwyrodnień, uszkodzeń, które mogły by spowodować zmiany w osobowości człowieka.

3. 3 Działy kryminologii istotne dla ‘’ Crimen ‘’

   Etiologia kryminalna – nauka o przyczynach i uwarunkowaniach jakiegoś zjawiska

   Symptomatologia – nauka zajmująca się zewnętrznymi przejawami zjawisk będących przedmiotem jej zainteresowania

   Wiktymologia – nauka zajmująca się ofiarą oraz jej rolą w genezie przestępstwa.

4. Rozpoznania ter, śro, pro i oso.

Rozpoznanie terenowe – skierowane jest na pozyskanie całkowitej wiedzy o terenie

aktualnego bądź przyszłego działania, na przykład: przeszukanie, zorganizowanie zasadzki

etc. Istotne jest tu uzyskanie możliwie szerokiej i pełnej wiedzy o takich elementach, jak

topografia terenu (tj. jego wygląd i budowa przestrzenna), występujące zabudowania,

lokalizacja istniejących mieszkań i ich typowe rozplanowanie,

Rozpoznanie środowiskowe – ten rodzaj rozpoznania powinien dostarczyć informacji na

temat struktury i składu określonego środowiska, na przykład narkomanów,

homoseksualistów, różnych odmian sekt – ich wzajemnych powiązań, zainteresowań,

sposobu spędzania czasu, przypadków kolizji z prawem, skłonności, występującej

hierarchii w danej grupie, kontaktów i powiązań pozaśrodowiskowych

Rozpoznanie problemowe – polega na próbie uzyskania możliwie pełnej orientacji w

zakresie danego problemu będącego przedmiotem zainteresowania organu ścigania.

Rozpoznanie osobowe – dotyczy konkretnych i indywidualnych osób, które znalazły się

w orbicie prawnie uzasadnionego zainteresowania organów ścigania. Poprzez to

rozpoznanie powinno się osiągnąć informacje uzasadniające przeprowadzenie

postępowania karnego, o wyglądzie danej osoby, miejscu jej zamieszkania,

1. Zastosowanie nauk kryminalistyki

Osiągnięcia kryminalistyki są wykorzystywane w wielu dziedzinach. Największe zastosowanie odnajdujemy w procesie karnym, a ponadto przy:

- czynnościach operacyjno-rozpoznawczych – czynności prowadzone poza procesem karnym przez organy ścigania, zazwyczaj służą aktualnemu bądź przyszłemu procesowi karnemu.

- ekspertyzie – to zespół czynności badawczych wymagających wiadomości specjalnych wykonywanych przez biegłego na zlecenie organu procesowego, zakończonych opinią.

W nauce kryminalistyki wyróżniamy cztery podstawowe dziedziny:

• taktyka kryminalistyczna

• technika kryminalistyczna

• strategia kryminalistyczna

• metodyka kryminalistyczna

1. Pojęcia

   modus operandi - charakterystyczny i powtarzalny sposób zachowania się sprawcy, w którym odbijają się indywidualne cechy stosującego go człowieka.

   ślad - zmiany wynikłe w następstwie zdarzenia, dające się ustalić w określonym czasie i miejscu.

Ekspertyza (nazywana także opinią) - proces zbadania rzeczy bądź sprawy przez biegłego w danej dziedzinie specjalistę. Zakłada się, że wynik ekspertyzy powinien być jednoznaczny, t.j. wykonane przez niezależnych biegłych ekspertyzy w danym temacie powinny doprowadzić do tego samego orzeczenia.

Środowisko kryminogenne - Chodzi tutaj o kolegów z podwórka, ulicy, sąsiadów, a więc o to środowisko, z którym kontaktuje się jednostka poza domem i szkołą. Najbardziej niebezpieczne są kontakty ze środowiskiem patologicznym, kryminogennym. Brak opieki ze strony rodziców często powoduje, iż funkcje domu rodzinnego przejmuje podwórko, ulica, środowisko kryminogenne i niejednokrotnie dochodzi do desocjalizacji jednostki.

1. Reguła 7 złotych pytań

Reguła 7 złotych pytań wiąże się z funkcją wykrywczą kryminalistyki. Istotne jest tu uzyskanie odpowiedzi na kilka pytań, które mają określić, co należałoby ustalić i jak dokonać owych ustaleń. Odpowiedzi poszukujemy w ramach wspomnianych złotych pytań. Są nimi: 1.Co?- co się zdarzyło , jakie owo zdarzenie ma kształt i jakie są jego rozmiary; 2.Gdzie?-gdzie miało miejsce to zdarzenie; 3.Kiedy? –jaki był czas zdarzenia; 4.W jaki sposób? -jak doszło do zdarzenia, jaki był jego przebieg i jaki był mechanizm działania sprawcy; 5.Dlaczego?-pytanie to odnosi się zarówno do motywu działania sprawcy, jak i roli ofiary w określonym przestępstwie; 6.Jakimi środkami? –jakimi  narzędziami oraz przy czyjej pomocy dokonano określonego czynu; 7.Kto?-kto jest sprawcą , a kto ofiarą zdarzenia

1. Pytania wykrywcze

Jak dokonać ustaleń za pomocą wymienionych pytań, wskazują tzw. pytania wykrywcze: 1.Kto wiedział lub mógł wiedzieć czy też znać sytuację umożliwiającą wywołanie jakiegoś zdarzenia?; 2.Kto chciał lub mógł chcieć? Np. kto mógł chcieć jej śmierci?; 3.Kto uzyskał lub mógł uzyskać z danego zdarzenia jakąkolwiek korzyść; 4.Kto obiektywnie mógł w ustalonym czasie i miejscu dopuścić się jakiegoś czynu, np. kto miał ku temu jakąś sposobność?; 5.Jaką osobowość mógł mieć sprawca czynu?. Na przytoczone pytania nie zawsze uzyskuje się odpowiedzi trafne, ale mają one istotne znaczenie przy ustalaniu okoliczności zdarzenia.

1. Badania śladów stóp i pojazdów

Traseologia zajmuje się badaniem odcisków stóp ludzkich, kończyn zwierząt oraz kół pojazdów. Bada również ślady narzędzi służących, czy też ułatwiających przemieszczanie się osób, przykładem mogą być szczudła.

Ślady traseologiczne (obiekt pozostawiający ślad) dzieli się na :

-Ślady stóp ludzkich (bosych, odzianych, obutych )

-Ślady kończyn zwierząt

-Ślady pojazdów na kołach (drewnianych, z tworzywa sztucznego, żelaznych, z oponami) gąsienicach, płozach, felgach, jednośladowych lub wielośladowych.

Podobnie ślady opon samochodowych zabezpieczone na miejscu zdarzenia, z którego

zbiegł sprawca wypadku, także posiadają swoje niepowtarzalne cechy charakterystyczne, choć w tym przypadku dochodzą jeszcze mikroślady - odpryski lakieru na odzieży ofiary i inne.

1. Mikroślady

   Mikroślady to „niewidoczne lub słabo widoczne okiem nie uzbrojonym cząstki materii albo cechy mechaniczne, możliwe do zbadania jedynie przez zastosowanie metod mikroanalitycznych".
   Ze względu na sposób powstawania mikroślady dzieli się na kontaktowe i bezkontaktowe.

   Mikroślady kontaktowe powstają tam, gdzie dwa lub więcej przedmiotów styka się ze sobą i oddziałuje na swoje powierzchnie. W takich przypadkach może nastąpić wzajemne przeniesienie cząstek z powierzchni jednego przedmiotu na drugi.

   Mikroślady bezkontaktowe. Niektóre środowiska charakteryzują się występowaniem szczególnie dużej ilości zanieczyszczeń (np. pył węglowy w okolicach kopalni, pył drzewny w zakładzie stolarskim, określony rodzaj pyłku kwiatowego w lesie).

   Ze względu na wzajemne relacje mikrośladów dzieli się je na trzy grupy:
   — mikroślady jako składniki uboczne makrośladu, np. cząstki roślinne w glebie, zanieczyszczenie w chemikaliach;
   — małe cząstki pierwotnie dużego obiektu, np. włókna materiałów tekstylnych, odłamki szkła lub płytki wyrobu lakierniczego;
   — naturalne mikroobiekty, np. pyłki kwiatowe, okrzemki, pyły, kurz.

2. Badanie pisma

   W cyklu rozwoju ontogenetycznego człowieka wykształcają się indywidualne cechy pisma, czyli następuje jego personalizacja.
   Na cechy pisma ma wpływ również odrębność płciowa, co jest związane z odmienną motoryką. Personalizacja wiąże się z rozkładem pisma na podłożu, więc z rysunkiem poszczególnych liter i ciągiem literowym, wielkością, tempem, czytelnością i ogólną topografią pisma.
   Człowiek nigdy nie pisze "dwa razy tak samo".
   
   Fluktuacje w piśmie ręcznym pojawiają się pod wpływem warunków zewnętrznych (np. materiały piśmienne) oraz z przyczyn wewnętrznych (wpływ wieku, chorób, wykształcenia, stanu psychicznego) i nienaturalnych (świadoma zmiana charakteru pisma).
   
   Podział pisma
   1.pismo określające wiek
   - niedojrzałe (do 25)
   - dojrzałe (25-60)
   - starcze (pow. 60)
   2.ludzi chorych
   - afazja
   - pląsawica
   - Parkinson
   - psychozy starcze i porażenia
   - schizofrenia
   - narkomania
   - alkoholizm
   3. powstałe pod wpływem emocji
   4. związane z wykonywanym zawodem
   5.ze względu na płeć

3. Naczelne zasady kryminalistyki

Naczelne zasady kryminalistyki:

1. Działania zgodnego z etyką (wszcząć postępowanie, przesłuchiwać świadków, grzeczne i kulturalne zachowanie, itp.).

2. Praworządności- działania oparte tylko i wyłącznie na przepisach prawa.

3. Humanizmu- czyli ludzkiego zachowania.

4. Prawdy materialnej (ustalenia okoliczności zgodnych z rzeczywistością).

5. Obiektywizmu- opisywanie tak jak ktoś podaje (brak koloryzacji, tak jak ktoś podaje).

6. Szybkości działania (szybka reakcja, zabezpieczenie śladów).

7. Celowości działania- zmierzanie do wyznaczonego celu- wykrycia sprawcy.

8. Wszechstronności badan i poszukiwań (sprawdzanie informacji we wszystkich kierunkach).

9. Tajności ( nie wolno ujawniać pewnych informacji z postępowania- art. 241 kk).

10. Organizacji walki ( piony służbowe, podział policji).

11. Dokumentowania czynności (wszystko musi być udokumentowane).