Stan prawa unijnego i polskiego w obszarze innowacji

Przygotowały:

Mariola Bielawska

Dorota Mitera

Karolina Tuzimek

Spis treści:

1. Stan Prawa Unijnego w obszarze innowacji.

1.1. Decyzje NR 1982/2006WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r. Dotyczącą siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań rozwoju technologicznego i demonstracji (2007- 2013)

1.2. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW z dnia 6 października 2010. Projekt przewodni strategii Europa 2020, Unia innowacji

1.3. Oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej z dnia 24 lutego 2006 roku w sprawie polityki rozwoju Unii Europejskiej (2006/ C46/ 01) Europejski Konsensus w sprawie rozwoju

1.4. KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW z dnia 1 czerwca 2005 „i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” {SEC(2005) 717}

1. Stan Prawa Polskiego w obszarze innowacji.

2.1. Uchwała Nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności

2.2. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015

2.3. Narodowa Strategia Spójności 2007-2013

2.4. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego

2.5. Krajowy Program Reform 2013

2.6. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe

2.7. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020

1. Stan Prawa Unijnego w obszarze innowacji.

Badania naukowe i innowacje mają bezpośredni wpływ na poziom dobrobytu i zadowolenia każdego obywatela oraz ogółu społeczeństwa. Polityka w zakresie badań naukowych i rozwoju technologicznego ma na celu przekształcenie Unii Europejskiej w wiodącą gospodarkę opartą na wiedzy.

Ustanowienie wspólnego obszaru badawczego powinno umożliwić w dłuższej perspektywie czasowej pogłębianie współpracy na różnych szczeblach działalności, lepszą koordynację polityki realizowanej na szczeblu europejskim i krajowym, zwiększenie zdolności strukturalnych i połączenie w sieć zespołów badawczych oraz zwiększenie mobilności osób i wymiany idei. Unia europejska przyjęła nowe podejścia strategiczne w zakresie innowacji.

Do najważniejszych aktów dotyczących innowacji w Uni Europejskiej zaliczamy:

1.1. Decyzje NR 1982/2006WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r. Dotyczącą siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań rozwoju technologicznego i demonstracji (2007- 2013).

W tym akcje poruszono temat 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej 2007-2013.

7. Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego (7PR) jest największym mechanizmem finansowania i kształtowania badań naukowych na poziomie europejskim. Jest to program siedmioletni (2007-2013) o budżecie wynoszącym prawie 54 miliardów euro, co przy obecnych kosztach stanowi wzrost o około 63% w porównaniu z 6PR. 

7PR jest podstawowym instrumentem realizacji celu strategicznego jaki wyznaczyła w marcu 2000 roku w Lizbonie Rada Europejska: przekształcenie UE w najbardziej konkurencyjną i dynamiczną, opartą na wiedzy gospodarkę na świecie, zdolną do zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego, stworzenia liczniejszych i lepszych miejsc pracy oraz zagwarantowania większej spójności społecznej. Trójkąt wiedzy, który tworzą edukacja, badania i innowacje, jest niezbędny do osiągnięcia tego celu. 

Biorąc pod uwagę wyzwania stojące przed Europą 7PR ma następujące cele:

• wspieranie współpracy ponadnarodowej we wszystkich obszarach badań i rozwoju technologicznego,

• zwiększenie dynamizmu, kreatywności i doskonałości europejskich badań naukowych w pionierskich dziedzinach nauki,

• wzmocnienie potencjału ludzkiego w zakresie badań i technologii poprzez zapewnienie lepszej edukacji i szkoleń, łatwiejszego dostępu do potencjału i infrastruktury badawczej, wzrost uznania dla zawodu naukowca oraz zachęcenie badaczy do mobilności i rozwijania kariery naukowej,

• zintensyfikowanie dialogu miedzy światem nauki i społeczeństwem w Europie celem zwiększenia społecznego zaufania do nauki,

• wspieranie szerokiego stosowania rezultatów i rozpowszechniania wiedzy uzyskanej w wyniku działalności badawczej, finansowanej ze środków publicznych.

7PR składa się z czterech programów szczegółowych , uzupełnionych o program szczegółowy obejmujący badania nuklearne (EURATOM) i działania Wspólnotowego Centrum Badawczego (JRC). COOPERATION (WSPÓŁPRACA)

Program ma na celu wspieranie ponadnarodowej współpracy naukowo-badawczej w wybranych dziesięciu obszarach tematycznych:

• Zdrowie,

• Żywność, rolnictwo, rybołówstwo i biotechnologia,

• Technologie informacyjne i komunikacyjne,

• Nanonauki, nanotechnolgie, materiały i nowe technologie produkcyjne,

• Energia,

• Środowisko (łącznie ze zmianami klimatycznymi),

• Transport (łącznie z aeronautyką),

• Nauki społeczno-ekonomiczne i humanistyczne,

• Przestrzeń kosmiczna,

• Bezpieczeństwo.

IDEAS (POMYSŁY) - Program będzie wspierał badania znajdujące się na granicy wiedzy (frontier research) inicjowane przez naukowców we wszystkich dziedzinach nauki.

PEOPLE (LUDZIE) - Celem programu jest ilościowe i jakościowe wzmacnianie potencjału ludzkiego w zakresie badań i rozwoju technologicznego w Europie oraz zachęcanie do mobilności międzynarodowej i międzysektorowej.

CAPACITIES (MOŻLIWOŚCI) - Program ma na celu wspieranie kluczowych aspektów europejskiego potencjału w zakresie badań, rozwoju technologicznego i innowacji takich, jak infrastruktury badawcze, regionalne klastry badawcze, rozwój pełnego potencjału badawczego we wspólnotowych regionach konwergencji i regionach najbardziej oddalonych, badania na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw, problemy budowy społeczeństwa opartego na wiedzy, koordynacja polityki badawczej oraz horyzontalne działania w zakresie współpracy międzynarodowej.

JOINT RESEARCH CENTRE (WSPÓLNOTOWE CENTRUM BADAWCZE) JRC - 7PR będzie wspierał działania naukowe i technologiczne prowadzone przez JRC nie należące do obszaru badań jądrowych. JRC uzupełnia działania prowadzone przez w państwach członkowskich związane z wykorzystaniem funduszy strukturalnych, zwłaszcza w przemyśle, rolnictwie i edukacji, ochronie środowiska.

EURATOM - Program ma na celu wspieranie działań badawczo-szkoleniowych z zakresu energetyki jądrowej. ¹

1.2. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW z dnia 6 października 2010. Projekt przewodni strategii Europa 2020, Unia innowacji

Europa 2020 to program rozwoju gospodarczego państw członkowskich UE na okres od 2010 do 2020 r. stworzonym przez komisje Europejską z José Manuel BARROSO na czele , program który jest kontynuacją strategii lizbońskiej z 2000 r. Priorytety wzrostu obejmują: rozwój inteligentny, oparty na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony, oparty na zwiększeniu konkurencyjności gospodarki i jej przyjazności dla środowiska; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu, czyli wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Plan ten kładzie nacisk na dokończenie procesu tworzenia jednolitego rynku wewnętrznego, podniesienia innowacyjności oraz poprawy niskiej efektywności funkcjonowania europejskiego rynku pracy. Zwraca również uwagę na konieczność inwestowania w edukację. Wśród celów na 2020 rok znalazły się:

• wzrost stopy zatrudnienia ludności w wieku od 20 do 64 lat do 75 proc.,

• wzrost nakładów na inwestycje na badania i rozwój do 3 proc. PKB,

• redukcja emisji dwutlenku węgla o 20 proc. (jeżeli pozwalają na to warunki, nawet o 30 proc.) oraz zwiększenie udziału energii odnawialnych w bilansie do 20 proc.,

• ograniczenie liczby osób przedwcześnie kończących edukację szkolną do 10 proc.; zwiększenie liczby ludności z młodego pokolenia posiadających wyższe wykształcenie do 40 proc.,

• redukcja liczby osób zagrożonych ubóstwem o 20 mln obywateli UE.

Dla zrealizowania postawionych celów Komisja Europejska zaproponowała uruchomienie kilku inicjatyw przewodnich, wśród których znalazła się m. in. „Unia innowacji”. Zakłada ona wspieranie dialogu, współpracy i transferu technologii pomiędzy środowiskiem naukowym a biznesowym, tak aby konstruowane wynalazki mogły stawać się jednocześnie produktami. Jednym z priorytetów KE jest ustanowienie patentu wspólnotowego, który pozwoliłby przedsiębiorstwom zaoszczędzić każdego roku nawet do 289 mln euro. Inną inicjatywą przewodnią proponowaną przez Brukselę jest „Europejska Agenda Cyfrowa”, która zakłada, że najpóźniej do 2013 r. wszyscy mieszkańcy Europy powinni mieć dostęp do szybkiego łącza internetowego. Ponadto wśród priorytetów nowej strategii znajduje się działanie „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” zakładające budowę gospodarki nisko emisyjnej i efektywnie korzystającej z zasobów. Ograniczenie zużycia energii i emisji zanieczyszczeń pozwoliłoby do 2020 r. obniżyć wartość importu ropy naftowej i gazu nawet o 60 mld euro.

Unia innowacji” jest jednym z siedmiu projektów przewodnich ogłoszonych w ramach strategii „Europa 2020”. Jego celem jest poprawa warunków i dostępu do finansowania badań naukowych i innowacji oraz dopilnowanie, aby innowacyjne pomysły zamieniały się w produkty i usługi, które napędzą wzrost gospodarczy i stworzą nowe miejsca pracy. Działania wskazane w komunikacie Komisji Europejskiej mają przyczynić się do stymulacji sektora prywatnego, a także pomóc w usunięciu przeszkód, utrudniających realizację oraz wprowadzenie na rynek innowacyjnych pomysłów. „Unia innowacji” ponawia niektóre cele Strategii Lizbońskiej, przede wszystkim zwiększenie nakładów na badania i rozwój do 3% unijnego PKB. Nowe inwestycje mają przyczynić się do utworzenia 3,7 mln nowych miejsc pracy do 2025 r.

Najważniejszym elementem inicjatywy jest tworzenie  tzw. partnerstw innowacyjnych między sektorem publicznym a prywatnym. Dzięki temu innowacje będą mogły szybciej znaleźć się na rynku; pomoże to również zwiększyć nakłady na badania i rozwój, a także zapewni lepszą koordynację inwestycji. Pierwsze partnerstwo będzie dotyczyło tworzenia nowych produktów i usług, które umożliwią osobom w zaawansowanym wieku żyć zdrowo i aktywnie. Obszary priorytetowe, w których Komisja zamierza zachęcać do współpracy publiczno-prywatnej, obejmują zmiany klimatu, efektywność energetyczną, zdrowe życie, inteligentne miasta i mobilność, racjonalne zużycie wody, surowce oraz rolnictwo zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.²

1.3. Oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej z dnia 24 lutego 2006 roku w sprawie polityki rozwoju Unii Europejskiej (2006/ C46/ 01) Europejski Konsensus w sprawie rozwoju

Nadrzędnym celem dokumentu jest likwidacja ubóstwa w kontekście zrównoważonego rozwoju. Cel ten dzieli się na następujące działania: likwidacja skrajnego ubóstwa i głodu; osiągnięcie powszechnej edukacji podstawowej; promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet, zmniejszenie wskaźnika umieralności dzieci, poprawa służby zdrowia, walki z HIV/AIDS, malarią i innymi chorobami, a także zapewnienie równowagi ekologicznej.

• UE zgodził się na zwiększenie oficjalnej pomocy rozwojowej do 0,56% dochodu narodowego brutto w 2010 r. (na drodze do osiągnięcia celu ONZ wynoszącego 0,7% w 2015 r.).

• Half dodatkowa pomoc trafi do Afryki - ze szczególnym uwzględnieniem państw niestabilnych, krajów o niskich numerach dawców i ludzi ubogich w krajach o średnim dochodzie.

• UE i jej państwa członkowskie są zobowiązane do dokonywania udzielana pomoc bardziej skuteczne, szczególnie poprzez lepszą koordynację i zapewnienie uzupełnia inne wsparcie rozwoju i pracy w kraju beneficjenta .

Komisja i państwa członkowskie będą koordynować swoje stanowiska w ONZ i międzynarodowych instytucji finansowych, mówić częściej jednym głosem.³

1.4. KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW z dnia 1 czerwca 2005 „i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” {SEC(2005) 717}

Strategia nazwana „i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne do 2010 r.”, która miała za zadanie stworzenia społeczeństwa informacyjnego, uwzględniając trzy priorytety wzrostu:

1. ukończenie jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej

2. wzmocnienie innowacji i inwestycji w badaniach ICT, które ma na celu wspieranie wzrostu

3. i tworzenie nowych i lepszych miejsc pracy4. stworzenie zintegrowanego europejskiego społeczeństwa informacyjnego, które przyczyni się do wzrostu i powstawania nowych miejsc pracy w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, stawiając na pierwszym miejscu lepszy poziom usług publicznych i jakość życia.⁴

2. Stan Prawa Polskiego w obszarze innowacji.

Rozwój Polskiego systemu innowacji w sposób naturalny bardzo powoli zmierza w stronę modelu europejskiego ,czyli w znacznym stopniu opartego ośrodki publiczne. Wymaga to szczególnie otwartej i sprawnej administracji zdolnej monitorować i koordynować rozwój tego sektora. Warunkiem koniecznym efektywnego stymulowania rozwoju innowacji jest zapewnienie środków budżetowych a to z kolei wynika z determinacji i konsekwencji ze strony polskiego rządu.

W Polsce brak jednej scentralizowanej instytucji zajmującej się sektorem innowacji. Ten sektor wspierają między innymi:

• Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP),

• Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR),

• Krajowa Agencja Poszanowania Energii,

• Instytut Wzornictwa Przemysłowego (IWP),

• Urząd Patentowy RP,

• centra badawczo-rozwojowe,

• agencje rozwoju regionalnego.⁵

Do najważniejszych dokumentów regulujących stan prawa polskiego w sektorze innowacji można zliczyć:

2.1. Uchwała Nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności

Dokument strategiczny określający wizję i kierunki rozwoju kraju w perspektywie długookresowej do 2030 roku. Wraz z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, stanowi ramę nowego porządku strategicznego w perspektywie czasowej do 2030 r. Uzupełnieniem jest Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju oraz 9 strategii horyzontalnych (do 2020 r.). 

DSRK stanowi z jednej strony kontynuację raportu Polska 2030. Wyzwania rozwojowe, a z drugiej będzie jego rozwinięciem. Koncepcja Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju oparta jest o przedstawienie najważniejszych 25 decyzji, które należy podjąć w jak najkrótszym czasie, aby zapewnić rozwój gospodarczy i społeczny w perspektywie do 2030, którego celem będzie poprawa jakości życia Polaków. Trzecia fala nowoczesności oznacza umiejętność łączenia modernizacji, innowacji, impetu cyfrowego z poprawą jakości życia i skokiem cywilizacyjnym, jakiego Polska w najbliższych 20 latach musi dokonać, aby uniknąć zagrożenia peryferyzacją. DSRK określa także najważniejsze wyzwania związane z polityką makroekonomiczną, w tym konieczność dokonania realokacji wydatków publicznych na rzecz wydatków rozwojowych. Osiąganie strategicznego celu kluczowego będzie możliwe dzięki trzem filarom zadaniowym: innowacyjności (modernizacji), terytorialnie zrównoważonego rozwoju (dyfuzji), a także efektywności.

Szczegółowe rozwinięcie celów Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju będzie następowało w średniookresowych strategiach, takich jak średniookresowa strategia rozwoju kraju i narodowa strategia spójności.

2.2. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) jest podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Jest to nadrzędny, wieloletni dokument strategiczny rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, stanowiący punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. ⁶

2.3. Narodowa Strategia Spójności 2007-2013

Dokument strategiczny (funkcjonuje też pod nazwą Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013), określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007-2013. Celem Narodowej Strategii Spójności jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju. ⁷

2.4. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego

Projekt „Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie” (KSRR) wyznacza cele polityki regionalnej wobec poszczególnych terytoriów w kraju, w tym w obszarów miejskich i wiejskich, a także definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu. Niniejszy dokument określa ponadto sposób działania podmiotów publicznych, a w szczególności rządu i samorządów województw dla osiągnięcia strategicznych celów rozwoju kraju. Formułując cele KSRR uwzględniono również strategiczne wyzwania dla rozwoju całego kraju sformułowane w dokumencie „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności”.

W związku ze szczególnym charakterem KSRR, który łączy interesy międzynarodowe Polski z równowagą między- i wewnątrz-regionalną, przyjęty model rozwojowy kieruje wysiłki na rzecz wzmacniania i wykorzystania endogenicznych potencjałów wszystkich terytoriów oraz rozwijania mechanizmów wzmacniających rozprzestrzenianie procesów rozwojowych z głównych ośrodków wzrostu (utożsamianych ze stolicami województw) na całe obszary województw. Polityka regionalna nakreślona w KSRR przyczynić się ma do budowy tożsamości regionalnej, a także podnoszenia konkurencyjności wszystkich regionów Polski.

Szczególna rola KSRR jako międzysektorowej strategii, wskazującej najważniejsze cele polityki rozwoju, będzie polegać na integrowaniu i ukierunkowywaniu terytorialnym interwencji publicznej. Z tego względu niniejszy dokument będzie stanowił kluczową referencję dla pozostałych ośmiu strategii rozwoju kraju realizowanych równolegle.

Jak wskazuje dokument, w najbliższym czasie oraz w perspektywie kilkunastu nadchodzących lat w Polsce zaistnieje zasadnicza potrzeba prowadzenia polityki rozwojowej mającej na celu zwiększenie konkurencyjności gospodarki poprzez uruchamianie niewykorzystanych zasobów pracy, absorpcję i tworzenie innowacji, stymulowanie rozwoju kapitału społecznego, zapewnianie odpowiednich warunków technicznych oraz instytucjonalnych dla zwiększania poziomu inwestycji, a także wsparcie dla zmian w strukturze wytwarzania PKB oraz zatrudnienia.

Proponowane przez KSRR zmiany będą dotyczyły przede wszystkim wykorzystania przestrzeni oraz intensyfikacji procesów społeczno-gospodarczych. Ważnym elementem pozostaje poprawa warunków życia i wzrost poziomu konsumpcji, które powinny przebiegać zgodnie z konstytucyjnym wymogiem trwałego i zrównoważonego rozwoju. Poszczególne przedsięwzięcia muszą uwzględniać potrzebę zachowania trwałości funkcjonowania ekosystemów, optymalizacji wykorzystania przestrzeni oraz utrzymania wysokiego poziomu różnorodności biologicznej.

Zawarta w KSRR wizja rozwoju stanowi wypadkową dwóch elementów - z jednej strony, próby odpowiedzi na stojące przed Polską i jej regionami wyzwania rozwojowe, z drugiej strony, świadomości konieczności zmiany paradygmatu polskiej polityki rozwoju regionalnego. Oczekiwanym rezultatem realizacji strategii jest zwiększenie siły i spójności gospodarczej i społecznej regionów w skali zarówno krajowej, jak i europejskiej. Środkiem do osiągnięcia takiego rezultatu będą działania dążące do wzmocnienia powiązań gospodarczych, społecznych i przestrzennych (sieciowanie) oraz samorządności (decentralizacja, silniejsze partnerstwo i właściwa subsydiarność). W kształtowaniu nowej polityki rozwoju kluczową rolę odegrają ośrodki miejskie, które KSRR traktuje jako węzły sieci współpracy gospodarczej, społecznej, naukowej, kulturalnej i instytucjonalnej, a tym samym jako ośrodki zdolne oddziaływać na rozwój całego regionu.⁸

2.5. Krajowy Program Reform 2013

Krajowy Program Reform (KPR) jest dokumentem, który pokazuje jak Polska w najbliższych latach odpowie na stojące przed nią wyzwania organizacyjne, finansowe i gospodarcze. Konstrukcja KPR zakłada korelację polskich celów rozwojowych z priorytetami wyznaczonymi w strategii „Europa 2020”, spośród których należy wymienić przede wszystkim budowę gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, a także gospodarki zrównoważonej i konkurencyjnej. Miarą sukcesu realizacji celów nakreślonych w nowej unijnej strategii będzie inteligentny i zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. Polski KPR uwzględnia ponadto konkluzje Rady Europejskiej z 24-25 marca 2011 r., dotyczące priorytetów państw członkowskich w konsolidacji fiskalnej i reformach strukturalnych. Należy jednak podkreślić, iż KPR nie jest jedynie narzędziem realizacji strategii „Europa 2020”, lecz przede wszystkim instrumentem, który uwzględniając polską specyfikę i wyzwania odpowiada na krajowe bariery wzrostu i jednocześnie przyczynia się do realizacji wspólnych, unijnych celów, w tym wzmocnienia pozycji UE na świecie.

W czasie opracowywania KPR wzięto również pod uwagę fakt przystąpienia Polski do „Paktu Euro Plus”. Wszystkie cztery główne cele jakie znalazły się w Pakcie (m.in. wspieranie konkurencyjności, wspieranie zatrudnienia czy dążenie do stabilności finansów publicznych) znajdują swoje odzwierciedlenie w niniejszym dokumencie. Jednocześnie KPR wpisuje się w szerszą inicjatywę polskiego rządu zmierzającą do stworzenia efektywnego systemu kształtowania polityki rozwoju kraju.

Ramy dla nowego systemu zarządzania  rozwojem kraju stanowi Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności” oraz Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju i Plan Zagospodarowania Przestrzennego Kraju. W perspektywie do 2020 roku najważniejszymi dokumentami strategicznymi będą Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju wraz z Krajowym Programem Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020” oraz dziewięć strategii zintegrowanych.

KPR identyfikując działania do realizacji w perspektywie do 2014 r., wskazuje zarazem szczegółowo te, które zostaną podjęte w najbliższym roku. Coroczna aktualizacja pozwoli na kontrolowanie realizacji programu reform. Niniejszy dokument koncentruje się na tych działaniach, które mają zniwelować lukę rozwojową między Polską a państwami starej UE. Ponadto KPR wskazuje dziedziny, w których Polska powinna wypracowywać przewagę konkurencyjną. Nadrabianie zaległości rozwojowych polegać będzie przede wszystkim na zmniejszeniu dystansu infrastrukturalnego m.in. w transporcie, energetyce, telekomunikacji czy infrastrukturze społecznej. Z kolei budowanie nowych przewag konkurencyjnych wymaga przede wszystkim działań związanych z poprawą zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw oraz społeczeństwa. W związku z tym, KPR proponuje wzmacnianie kadr nauczających, a także stymulowanie współpracy nauki z biznesem w celu intensyfikacji transferu wiedzy i technologii, a także komercjalizacji badań.

Polski Krajowy Program Reform został zaprojektowany w taki sposób, aby w maksymalny sposób wykorzystywać środki z polityki spójności i Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Są one istotnym źródłem finansowania licznych inwestycji, pozwalających zarówno nadrabiać zaległości jak i budować nowe przewagi konkurencyjne, przyczyniając się do większej spójności w ramach Unii Europejskiej. Pozwoli to także w odpowiedni sposób przygotować Polskę do kontynuowania efektywnego wykorzystywania środków z budżetu UE z perspektywy finansowej przewidzianej na lata 2014-2020.⁹

2.6. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe

Raport „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”, który ukazał się w czerwcu 2009 r., jest efektem prac Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów. Koordynatorem opracowania jest minister Michał Boni. Niniejszy dokument zarysowuje wizję możliwych ścieżek rozwoju Polski w kolejnych dwóch dekadach. Nawiązując do zakończonego już procesu transformacji w Polsce, opracowanie wskazuje dylematy przed jakimi stanie Polska, szczególnie w obszarze polityki gospodarczej, społecznej, infrastrukturalnej, bezpieczeństwa energetycznego, a także sprawnego zarządzania państwem. W słowie wstępnym do raportu premier Donald Tusk zachęca do rozpoczęcia otwartej i merytorycznej debaty inspirowanej wyzwaniami zarysowanymi w niniejszej ekspertyzie.

Zdaniem autorów publikacji Polska powinna przyjąć polaryzacyjno-dyfuzyjny model rozwojowy, który wzmocni dynamikę wzrostu i przyczyni się do zniesienia barier hamujących rozwój. W związku z tym obok wspierania biegunów wzrostów (czyli procesów polaryzacyjnych wynikających z większego potencjału niektórych regionów), należy stworzyć przede wszystkim warunki dla dyfuzji, czyli procesów, które będą sprzyjały wyrównywaniu szans edukacyjnych, zwiększały dostępność transportową każdego miejsca w kraju, likwidowały groźbę wykluczenia cyfrowego, poprawiały poziom integracji społecznej, budowały solidarność pokoleń, a także dawały poczucie możliwości urzeczywistnienia własnych aspiracji.

Główne cele polityki rozwoju to wzrost gospodarczy i poprawa jakości życia. Ważnym zadaniem jest umiejętne zdiagnozowanie, w jakich obszarach polaryzacja pojawi się jako skutek uboczny oraz tworzenie narzędzi tak, by minimalizować jej skutki (przede wszystkim społeczne), nie niwecząc przy tym pojawiających się, nowych szans na dalsze zwiększanie lub podtrzymywanie tempa wzrostu wykorzystującego reguły konkurencji i rynku.  Podstawowym zadaniem dla państwa jest wspieranie procesów dyfuzji, a więc tworzenie i ciągła aktualizacja skutecznych i efektywnych narzędzi wyrównywania poziomów potencjału rozwojowego oraz warunków życia.

Jak wynika z dokumentu, przy sprawnej realizacji nakreślonej strategii polska gospodarka może niebawem dołączyć do grupy państw najbardziej rozwiniętych (m.in. USA, Norwegia czy Korea Południowa).¹⁰

2.7. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020

Projekt Strategii Rozwoju Polski Wschodniej jest wynikiem wspólnych prac administracji rządowej, samorządów, środowiska akademickiego oraz pozostałych partnerów. Jest to pierwsza w Polsce, powstała po reformie administracyjnej z 1998 r., strategia makroregionalna obejmująca kilka województw. Strategia będzie systematycznie monitorowana, a także regularnie odnawiana.

Jak wynika z raportu, województwa Polski Wschodniej tworzą obecnie grupę najmniej konkurencyjnych regionów, o zróżnicowanej dynamice zmian. Relatywnie najgorsza sytuacja panuje w województwie warmińsko-mazurskim (niska konkurencyjność, a zarazem nikła poprawa w ujęciu dynamicznym). Województwo podlaskie wprawdzie może być pod względem konkurencyjności oceniane lepiej od pozostałych, ale statystyki dynamiczne wskazują na relatywnie trudną sytuację. Najlepsze wskaźniki dynamiczne uzyskuje natomiast województwo podkarpackie.

Niniejszy dokument wpisuje się w dyskusję nad przyszłością rozwoju Polski Wschodniej i ma pomóc w zidentyfikowaniu największych barier, a następnie ich usunięciu. Ekspertyza zawiera poprawki oraz uzupełnienia z konsultacji społecznych, konsultacji międzyresortowych i postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Raport będzie podstawą uruchamiania operacyjnych działań publicznych zorientowanych na wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego tej części kraju.

Autorzy projektu zaznaczają, że osiągnięcie sukcesu przez Polskę Wschodnią wymaga nie tylko znaczących środków finansowych, przeznaczanych na wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego, ale przede wszystkim zastosowania palety nowoczesnych instrumentów polityki regionalnej, współdziałania różnych partnerów, rozwijania endogenicznego potencjału rozwojowego oraz wykorzystania możliwości, jakie wynikają z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.¹¹

---

1. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:412:0001:0041:PL:PDF↩

2. http://www.mg.gov.pl/files/upload/8418/Unia%20innowacji.pdf↩

3. http://ec.europa.eu/development/icenter/repository/european_consensus_2005_en.pdf↩

4. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2005:0229:FIN:PL:PDF↩

5. Stawasz E., Polityka innowacyjna, [w:] Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, pod red. Krzysztofa B. Matusiaka, PARP, Warszawa 2011, s. 198-199.↩

6. http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_rozwoju/srk/strony/strategia_rozwoju_kraju_2007_2015.aspx↩

7. http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NR/rdonlyres/2BD5B9B6-767E-473C-B198-496FDEC4DFED/31941/NSRO_maj2007.pdf↩

8. http://www.mrr.gov.pl/_layouts/mrr404.aspx?oldUrl=http%3A%2F%2Fwww%2Emrr%2Egov%2Epl%2Faktualnosci%2Frozwoj_regionalny%2FDocuments%2FKSRR_13_lipca_2010%2Epdf↩

9. http://www.mg.gov.pl/files/upload/13459/Krajowy%20Program%20Reform%20PL%20ost.pdf↩

10. http://zds.kprm.gov.pl/userfiles/PL_2030_wyzwania_rozwojowe.pdf↩

11. http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_regionalny/strategia_rozwoju_polski_wschodniej_do_2020/Documents/Strategia_PW_dokument_pol_kompr.pdf↩