KOM MEDIAT ZAPAL-cytokiny-polipep prod przez monocyty i makrofagprozapalne-czyn martwicy guzów alfa (TNF alfa),interleukina 1,6,8/ p-zapalne-antagonista receptora interleukiny 1, interleukina 4,10,13, osteoprotegryna

BIAŁKA OSTREJ FAZY-białko C-reaktywne(CRP)/ surowicze białko amyloidu(SAA)/ b.dopełniacza C3/ ceruloplazmina/ fibrynogen/ haptoglobina

Białko C rekatywne-czułe ale nieswoisty wskaźnik st zap i uszk/ łączy się z C-polisachar pneumokoków/ prod przez kom wątroby pod wpł IL-6/ stęż osiąga szczyt po 72h a normalia po 7dn/ prawidł st 5mg%

BAD SEROLOGICZNE W CH REUMAT-markery RZS-czyn reumatoid/ p-ciała przeciw cyklicznej cytrulinie/ p-ciała antyfosfolip/ p-ciał p-jądrowe/ antygeny i p-ciał zw ze st zap- antystreptolizyny ASO/p-c przeciw pałeczkom Gram-/ p-c przeciw Borrelia burgdofrei/ antygen HbS/ p-c przeciw antygenowi HIV

PRAKTYCZNY PODZ CH REUMAT-Bóle okol L/ *umiejscowione ch tk miękk okołost/ *ch zwyr i zw z nią zesp chorobowe/ *zapalne ch st(RZS,młodz zap st, spondyloartropatie seronegatywne, zap st wyw przez kryształy, ukł ch tk łącz, zap st wywoł przez drobnoustr

RZS-przewl postęp proc zap rozpocz się w bł maziowej st i prowadz do zniszcz tk st, zniekształc i uposl czynn st.

Przebieg-proc zap rozp w bł maz/ *przerost bł maz i tworz ziarniny reumatoid/ *destrukcja pow st/ *przeroś bł maz=łuszczka-nie pozwala chrz pobierać skł odż z pł st/ *zmiany w bł maz- prolifer kom wyściółkowych, rozrost kosmków, powst ziarn reumatoid

Obj-bóle st i mm/ *zajęcia st rąk i nadg z wyjątk dyst st międzypal/ *sztywn poranna/ *zapal ścięgien i pochewek ścięgn/ *stany podgorączkowe lub gorączka/ *zaniki mm/ *ogran ruch/ *guzki reumatoid często na wyprostnej cz rąk/ *zmiany pozast-zap tk oka, nn, opłuc lub płuc, powiększ węzł chłonn, zap osierdzia, niedokrwistość

Deformacje-łok odchyl palców/ *podwice w st śr-pal/ *podwice w st nadg/ *łabędzia szyjka/ *butonierka/ *zetka-kciuk w kszt litery Z

Kryteria klas RZS-sztywność poranna trw min 1h/ *obrzęki 3 lub więcej st utrzym się min 6tyg/ *obrz st nadg, śr-pal i m-pal bliższ utrzym min 6tyg/ *dymetr obrz utrz min 6tyg/ *zmiany RTG typowe dla RZS/ *guzki reumatoid/ *czynn reumat w surowicy krwi

Obraz klin- klasyczny-sym zajęcie st nadg, śr-pal, m-pal bliższ, z obrz, bólem, ogran ruch/ *zap ścięgien lub powięz/ *uogólniony-bóle mm ,st podgor, ból, obrz/ *ostry-gorączka, zajęcie st z obrz i szybko post ogran ruch

Objawy-ból ciągły/ *zaniki mm wczesne idiomatyczne-przyczyna podwich w st śr-pal dołokciowo i dłoniowo/ *Sym zajęcie st/ *st śr-pal II,III,m-pal bliższ II,III/ *deform w stopie/ *modzele/ *guzki reumat/ *pozast objęcie pochew ścięgn/ *zajęcie mm serc/ *uogólni osłab org/ *skóra świecąca, nadm potliwa

REHABILITACJA-ostry okres-ćw bierne do gran oporu/ *ćw oddech,ukł kr/ *ćw w odciąż/ *krio/ *ćw rozciąg st/ *ćw izometr/ *ćw p-zakrzep/ *fizyko/ *ćw izometr w obręb ręki Okres podostry-j/w + łagodny masaż/ *zw intens ćw/ *ćw czynne/ *fizyko/ okres remisji-ćw czynne wolne/ *w odciąż i z oporem/ *izometr ręka stopa/ *ogólno kondycyjne/ *fizyko/ okres zaawan chor-izometr/ *manipulacyjne/ *p-płaskostopiu/ *zapob powst modzeli/ ogólnokondyc

ZZSK-odczyn zap kostniejący/ *zajęte st kr, krzyż-biodr, kd/ *ból w odc L-S utrzym się >3mies, pojawia się w nocy i rano/ *sztywn LS/ *stopn ogran ruch kr/ *zmiany zap trzon kr/ *zmiany w st obw/ *zmiany zap przyczep ścięgien/ *zmiany pozast

Kryteria-ból i sztywność w Obr klp/ *ogran ruchom kr L/ *ból i sztywn okol L utrzym się trwale ponad 3m-ce/ *ogran ruch kl piers/ *fakt przebycia w przeszłości lub aktualnie obj zapal tęczówki lub jego następstw/ *RTG-obustronna zmiana st krzyż-biodr

RTG-kwadratowienie trzonów/ obj kija bambus/ syndesmofity

REH-ćw Klappa/ ćw w wodzie/ *ugul całkow podwiesz/ *ćw st obw/* ćw mm grzbietu, przykr, st biodr, klp, mm brzucha, mm okol bioder/ *Bad pacj przed rozp kinezy Bad ruch st krzyż-biodr, kręgosłupa, pojemn płuc/ *ćw w poz leżenia lub siedzenia/ *zapob zmian st, zanik mm, korekcja zniekształceń/ *ćw czynne, redresje/ *ćw kręgosłupa/ *ćw oddech/ *ciepłolecznictwo przed ćw/ *dużo ćw w płaszczyznach w max zakr ruchu najlepiej w całkow odciąż/ *wkładki do obówia kompensuj ubytki kr/ fizyko/ balneoterapia

ŁUSZCZYCOWE ZAPALENIE STAWÓW-niesym zap nielicznych st z proc zap dot palców-najczęstsza postać chor mająca zmienny przebieg z nieprzewidywalnymi okresami zaostrzeń i remisji. Obj gł w kd. Pojawiają się nawracające zapalenia st kolanowych (z wysiękami) oraz nawracające zapalenia rąk i stóp. Łuszczyca jest zwykle łagodna. *klasyczne łuszczyc zap st ogranicz do st m-pal dalszych rąk i stóp-często.zmienny przebieg.Może być łagodna lub deformacje. Łuszcz skóry nie musi występ, zawsze uszk paznokci obj zapal. Częściej u mężczyzn/ *Sym zap wielost przypom RZS-zmiany w st m-pal dalszych rąk i stóp i asymetryczne. Tworzy się nowa tk Kost wokół nadżerek. Zapalenie przyczep ścięgien oraz zap palca. Nieobecność czynn reumatoid i nie dot narz wew. Rokowanie lepsze niż RZS. *zeszt zap st kr lub zeszt zap st kr z Zaj st obw-asym zap st krzyż-biodr, zwykle bezobjawowo. Zmiany w kr C towarzyszą nasil zmian łuszczyc na owłosionej skórze głowy. Często zap obw przyczep ścięgien. *okalecz zap st-osteoliza i skrócenie paliczków. Zesztywn st.

Rozpoznanie-łuszczyca w wywiadzie rodzinnym/ *zmian łusz paznokci/ *zap st m-pal dalsz/ *asy metr zap st/ *zróżnicowany przebieg choroby/ *występ usztywn st

REH-intens kineza wzmacn siłę mm/ *fizyko do ustęp wysięku st i zmniejsz odczynu zap co prow do zachow ruchom st i utrzym jego funkcji/ *Reh jak w ZZSK lub przy zap nielicznych st jak RZS.

OSTEOARTROZA(OA)-jest wynik dział czynn biol i mechanicz prow do zaburz powiąz ze sobą proc degrad i syntezy chrz st chondrocytów i subst podst oraz w-wy podchrz kości. Objem wszystk tk st. Prow do degen chrz st, przebudowy tk Kost okołost, osteolit i torbielek podchrz. Może być proc zap w bł maz. Zmiany chrząstki-chrz nie amort ucisku kości/ *ciś przenosi się na kość/ *przeciążenie kości/ *obumarcie osteocytów/ *łamliwość beleczek/ *pogorszenie przepł krwi/ *zniszczenie prawidł strukt kości/ *osteofity, chondrofity, porgubienie tor st CECHY OA-ból, obrzęk, sztywność, ogran funkc, deform st/

GONARTROZA-ch zwyr st kol,ból i ogran ruch st kol/ ogran funk/ występ osteofity na krawędzi st k.piszczelowej lub udowej. Obj-ból podczas ruchu, trzeszcz w st, ból podczas wchodz i schodz, ból spocz. Postacie-G.rzepkowo-udowa/ przyśrodkowa/ boczna

KOKSARTROZA-ból pochodz ze st podczas ruchu i zmiany RTG, osteofity panewki st lub główki k.ud. Rozpoznanie-ból okol pachw i pośl prom w str uda/ Bad ruch st/ rtg/ Ogran ruch-rot wew -40/ przeprost 15/ rot zew 60 Postacie-klasyczna, dysplastyczna, niedokrw, nieszcząca, algo dystroficzna, pourazowa.

POSTĘPOWANIE-red m.c./ *używanie laski balkonika/ *unikanie noszenia ciężarów/ *stos wkładek do obówia w celu skoryg ust kk/ *ćw zw masę mm/ *ćw w podwieszeniu/ *stosow tutora/ *fizyko/ *balneoterapia

FIBROMIALGIA-uogólniona bolesność mięśni i ścięgien/*ból w punktach o zwiększonej wrażliwości (tender points)/ *brak wyraźnych zmian w badaniach dodatkowych (rtg, usg, bad krwi)

Obj-weget-zimne ręce i stopy/ *suchość w jamie ustnej/ *nadmierne pocenie się/ *dermografizm/ *drżenie rąk/ *zawroty głowy/ *niemożność oddychania obj czynn-zab snu/ *bóle głowy lub migreny/ *dolegliw brzuszne/ *uczucie braku powietrza/ *przysp lub spad HR

Postępowanie: leki rozluźniające mięśnie/ * miorelaksanty/* ćw. Relaksacyjne/ * ćw. spokojne, bez obciążeń i bez napięć mięśniowych/ *fizykoterapia- rozluźniające, ostrożnie z masażem, TENS, laser, ciepłolecznictwo

ZESP KANAŁU NADG-zesp obj powst na skutek przewl ucisku n. pośr na poz kanału nadg/ *obj-parastezje w obrębie I-IV palc/ *ból nadg i rąk

Kryteria diagn-parest w obszarze zaopatrz przez n pośr/ *dokładne wynik test np. Tinela/ *przedłużenie przewodnictwa w n. pośrodku/ *zależność od powtarzanych naprężeń mm przedRR

Postacie-0-brak obj klin/ 1)przejściowy ucisk na n.pośr(A-postać subklin/ B-stan łagod/ C-st umiark) 2)zesp cieśni nadg stałoobj/ 3)zesp c.n. ciężki

ZESPÓŁ BOLESNEGO BARKU-dysf i bolesn st bark wyw zmian patol w obręb mm rot lub m 2gł/ mm-rotatory-nadgrzeb, podgrzeb, obły mniejszy, podłopatk

Typy kliniczne-Entezopatie-ból barku, ogran ruch czynn, pełny ROM ruch biernych/ *bolesność ucisk przyczep ścięgien/ *ból przy czynn odw 45-135, podparcie kg odw do 90 powod ustąpienie bólu. Wapniejące zap ścięgna m nadgrzeb-przewl ból, silny ból przy zwap złogów do st/ bolesn ucisk/ przewl zlepne zap kaletki podbarw-silny ból/ ogran ruch/ może dojść do zgrubienia i kurcz się kaletki st.

Bark zamrożony-zniesienie ruchów k/ zanik mm/ bóle ustęp z czasem/ duża dysf st/ Zesp przerw stożka ścięgnistego-występ w starszym wieku/ *upośl czynn barku/ *bóle o znacznym nasileniu przy wyk ruch oraz w nocy/

LECZENIE-unik naprężeń mm barku/ *w przyp ostrych-unieruch R pod 90 do klp/ *farmakoterapia/ *fizykoterapia-UD, krio, Jono, laser/ *Kinezyterapia-w przyp przewl z ogran ROM, ćw rozciąg, ćw wzmacn mm barku w przypadkach przewlekłych z ograniczeniem ruchomości:ćw. w odciążeniu/ *ćw. Rozluźniające/ *ćw. wzmacniające mm. barku

GORĄCZKA REUMATYCZNA-ostry proces zapalny, występ gł w sercu i stawach, przeb w postaci rzutów/ Występ po przebyciu zakaż paciorkowcem hemoliz gr A

Obj klin-początek po ok. 1-2 tyg po przebyciu zapal górn dr oddech/ rzut choroby-gorączka

Obj- zap st, serca, oun, skóry ASO>200

Zapal st- nagły ból/ zaczerw/ obrzęk, wysięki w dużych st/ niesymetryczne

Rozpoznanie-kryter Jonesa-WIĘKSZE-zap serca/ zap st/ pląsawica/ guzki podskórne/ rumień obrączkowaty/ MNIEJSZE-gorączka, bóle st, przedł PQ w EKG, wzr OB.CRP,leukocytoza, poprzedzające zakaż dr oddech, wysoki ASO.

REH-lecz p-ból, reh kardiologiczna.

BORELIOZA-neuroborelioza wczesna-limfocytarne zap op m-rdz/ *bóle korzonkowe/ *obwodowe neuropatie/ zap mózgu/ neuroborelioza późna-przewl zapal mózgu i rdz/ *uszk rdz-niedowł// *zajęcie nn czaszk/ *postępujące zab funkcji poznawczych

Ukł kostno-st w boreliozie-bóle st, kości, mm/ *często zajęty st kol/ *napady ostrego bólu, pom napadami bezobjawowy/ *w stawach przerosty maziówki

Diagnostyka-rumień wędrujący/ *wywiad epidemiolog/ *testy ELISA/ *IgM 2-4tyg po zakaż może utrzym się m-c lub lata/IgG-4-6tyg po zakaż najwyż po 4-6 m-cu/ *testy Western Blat/ *PCR

DNA MOCZANOWA-zesp obj na który składają się: *napady dny/ *okres międzynapadowy (char się przewl artropatia/ guzki dnawe/ kamica moczowa i przewl zap nerek/ hyperurikemia)

Metabolizm puryn-adenozynainozynahipoksantynaksantynaKw moczwydalanie nerki(70%) i alantonina

Przyczyny hyperurikemii-genet uwarunk, defekt przem puryn, zw synt ppuryn/ *wzmoż katabol nukleoprotein tkanek/ *zmniejsz wydz kw mocz przez nerki(niewód ner, leki moczpędn, małe dawki salicylanów, wzr st kw mocz we krwi, wzr st ciał keton, dużo alkoh)

Kryteria diagn dny mocz-I-stwierdz obecn kryształ kw mocz w płynie st lub złogach tkank/

II-stwierdz co najmniej 2 z poniższ kryter-przebyte conajmn 2 ataki bolesn obrz st kd/ *boles obrz st palucha/ *klin stwierdz obecn złogu/ *ustępowanie obj zap pod wpł kolchicyny w ciągu 48h od jej podania

Kryteria pomocnicze-hyperurykemia/ dna u członk rodziny/ kamica moczan/ obj radiol/ wyst ataku pod wpł operacji lub znieczulenia

CHONDROKALCYNOZA- DNA RZEKOMA-defekt przem Ca postacie-1)ostre, nawrotowe zap st imit napad dny dot gł dużych st/ 2)wysięk st z ostrym zap lub bez/ 3)przewl artropatia z ost zap lub bez o różnym nasil

Kryteria diagn-I-stwierdz kryszt pirofosf Ca w pł st lub w materiale z biopsji maziowej/ II-typowe zwapni st szczeg kolan/ III-A-ostre zap st szczeg kolan/ B-przewl zap st szczeg kolan, biodr, nadg, rzadziej łokci, bark i śr-pal z okresow zaostrz

REH-tak jak w dnie mocz/ atakp-ból/ między atakami lecz zmian zwyr, zapob tym zmianom

ALKAPTONURIA-grom kw homogenetyzymowego/ *ciemne zabarw moczu/ *zwapni krążków m-kr/ Ochronoza-odkład kw homogen w chrz, skórze i twardówce powod ciemne zabarw tych tk.

REH-jak w ch. Zwyr

KOLAGENOZY-ukł ch tk łącz-zab prawidł struktury kolagenu leżą u podstawy tych ch.

Duże kolagenozy-toczeń rumień ukł/ *twardzina ukł/ *guzkowe zap TT/ *zap wieloma i skórno mm/

TOCZEŃ rumieniowaty układowy-zesp obj dot wielu ukł i narz o przebiegu przewl z okresami zaostrzeń i remisji./ *u chorych wyst zab immunolog zw ze zwiększ reaktywn limf B i tworzeniem p-ciał skierowanych w większości przeciwko antygenom jąder komórk.

Kryteria diagn-*rumień w kształcie motyla na twarzy/ *zmiany rumieniowate na odsłoniętych okolicach skóry/ *nadwrażliw na światło/ *owrzodz w jamie ustnej/ *zap lub bóle st bez nadżerek kostn w RTG/ *zap błon surowiczych/ *zmiany w nerkach/ *zmiany neurolog/ *zm hematolog (niedokrw, leukopenia, limfopenia, trombopen)/ *zab immunolog/ *p-ciała p-jądrowe w wysokim mianie.

TWARDNINA UKŁ-postacie-twardzina ograniczona bez zmian w narz wew/ *twardzina układowa CREST/ *eozynofil zap pow/ *twardzina polękowa/ *twardz w zesp nakładania

3 fazy zmian-1)obrzękowa/ 2)faza stwardnieniowa/ 3)faza zanikowa

Obj-polce wyglądają jakby były drewniane, wyrzeźbione, są stwardniałe/ *twarz staje się maskowatość/ *ścieczenie nosa, zanik skrzydełek n./ *czerwień wargowa ulega zwężeniu/ *zwężenie szpary ustnej/ *blizny naparstkowa na palcach/ skóra źle ukrwiona

REH-ma na celu spadek obj

EOZYNOFILOWE ZAPAL POW-1)początek związany często z wys fiz/ 2)kompleksy immunolog we krwi/ 3)obj: bóle mm i st/ obrzęki rąk, stóp, przedRR, NN, objaw ciasnej skóry, osłabienie/ 4)eozyno file we krwi/ 5)skłonność do samoistnego ustępowanie 2-3 lata

Objawy-mm-osłab, utrud chodz i podst czynn życ, nacieki kom, zaniki mm/ skóra-guzki Gottrona (płaskie guzki wyst powyżej pow skóry),obj Grottrona-czerw sine zabarwienia,zwapnienia twarz- obrzęk/ heliotropowe zabarw powiek i oczodołów, zwapni/ stawy- bóle, podwice/ serce-zap mm serc/ płuca-zap opłucnej, zap śródmiąższu płuc, niewód odd

Rozpoznanie Zapal sk-mmsymetr osłab mm obręczy kg i szyji, dysfagia/ *zmiany zap zwyr mm/ *wzr surowicy krwi akt enzymów cytoplazm poch z mm/ *zmiany skórne/ *zmiany elektromiograf

GUZKOWE ZAP TT-skóra-wypryski plamiste i grudkowe/ *owrzodzenia/ *zmiany martwicz/ ukł pokarmowy-zawał t krezkowej/ krwotoki wew/ zap trzustki ukł nn-zap nn obw/ zajęcie OUN/ nied,poraż/ utraty przytomności/ nerki:tętniaki TT międzypłatowych/ ukł serc-zab rytmu, wzr HR, niewód serca (LK)

OSTEOPOROZA-- choroba układowa szkieletu, charakteryzująca się niską masą kości, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej i w konsekwencji zwiększoną jej łamliwością i podatnością na złamania.*choroba szkieletu, charakteryzująca się rosnącym ryzykiem złamania kości w następstwie obniżenie jej odporności mechanicznej

Kryteria-1)klin obj osteopor jest złam kości. Ryzyko zł wzr z wiekiem. Obecność osteoporotycz złam jest wskaźnikiem zaawans stadium osteoporozy. 2)wskaź do lecz farmakol w osteopor bez złam jest stwierdz indywidualnego 20% ryzyka złam w prespektywie 10-letniej 3)w przyp osteopor wtórnej u chorych przed 50r.ż. gdy wyliczenie 10let ryzyka zł jest niemożliwe, kryterium interwencji farmakol powinien ubytek masy kostnej w stosunku do wieku i płci (Z-score)

Czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych:*wiek: kob po 65r.ż. a mężcz po 70 r.ż./*przebyte złam niskouraz /*BMI< 18kg/m2/ *Złamania osteoporot u rodziców/ *aktualne palenie tytoniu/ *leczenie glikokortykoster obecnie lub w przeszł/ *wczesna naturala lub farmakologiczna menopauza

Czynn ryzyka osteoporozy-niedobór estrog-st po menopauz/ *niedobór wapnia/ *spad szczytowej masy kostnej lub dojrzałość kostna/ *spad aktywn fiz/ *niedobór testosteronu/ *starzenie się/ *wychudzenie/ *alkoholizm/ *nikotynizm/ *nadmiar bialka w diecie/ *leki

Osteoporoza wtórna 20%-nadczynn przytarczyc/ *chor Cushinga/ *nadczynn tarczycy/ *szpiczak mnogi/ *zaburzenia wchłaniania jelitowego/ *przewl niewyd nerek/ *wrodz łamliwość kości/ *zespół Klinefeltera/ *unieruchomienie/ *alkoholizm/ *RZS

Z-score- przedstawia wyniki badań jako odchylenie od średniej w grupie kontrolnej w tym samym wieku podzielny przez odchylenie standardowe tej średniej.

T-score- stosunek gęstości mineralne kości BMD osoby badanej do średniej gęstości kości osoby młodej.

Charakterystyka sylwetki:*osłabienie i bóle szyi/ *trudności w pionowym utrzymaniu głowy/ *zmniejszenie wzrostu/ *bóle pleców/ *upośledzenie widzienia z powodu trudności w pionowym utrzymaniu głowy/ *utrudnione oddychanie, częstsze infekcje układu oddechowego/ *utrudnione trawienie, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego

Ryzyko złamania niskie lub umiarkowane: Badanie:*wzrost (oc ubytku, m.c. ,BMI)/ *ogólne narz ruchu (oc zmian zwyr st obw i kr)/ *wady postawy (czynna, pełna korekcja, stan mięśni przykr, brzucha pośladków)/ *ból (pozastawowy, śródstawowy)Profilaktyka: *codzienna aktywność ruchowa/ *ćw. oporowe, ogólnouspr/ *nauka nowych wzorców ruch i bezpieczn zachowań/ *prawidłowa m.c./ *sport i rekreacja/ *prawidłowe odżywianie się Leczenie: *ćw. w odciążeniu/ *fizykoterapia

Ryzyko złamania wysokie:(ze złamaniem 1-2 kręgów i obwodowych)/Badanie:wzrost (niewielka utrata, masa ciała, BMI)/ *ogólne narządu ruchu/ *ocena funkcjonalna (siły mm. zmiany pozycji ciała, chód, równowaga)/ *ból (pozastawowy, śródstawowy, kostnopochodny)

Profilaktyka:codzienna aktywność ruchowa/ *ćw. czynne (bez obciążenia, ogólnousprawnijące)/ *zaopatrzenie ortopedyczne/ *nauka nowych wzorców ruchowych i bezpiecznych zachowań/ *sport i rekreacja- ograniczone/ *ocena ryzyka upadku Leczenie zależne od lokalizacji złamania:*złamanie kręgu- ostry zespół bólowy- farmakologicznie, wczesna pionizacja w gorsecie, ćwiczenia, fizyko, nauka chodu/ *złamanie kręgu- przewlekły zespół bólowy- ćwiczenia, fizyko/ *złamanie obwodowe- leczenie ortopedyczne, rehabilitacja

Ryzyko złamania wysokie:(ze złamaniami wielomiejscowymi kręgów)

Badanie: *wzrost (znaczna utrata, masa ciała, BMI)/ *ogólne narządu ruchu/ *utrwalona wada postawy/ *ocena funkcjonalna (siła mm- osłabiona, zmiany pozycji ciała-utrudniona, chód, równowaga- zaburzone)/ *ból Profilaktyka i leczenie zależne od stanu chorego:*farmakoterapia p/bólowa/ *fizykoterapia/ *ćwiczenia (bez obciążenia, ogólnouspr.)/ *zaopatrzenie ortopedyczne/ *nauka nowych wzorców ruchowych i bezpiecznych zachowań/ *ocena ryzyka upadku

ZESPÓŁ SJORGENA-przewl ch zap o podłoży autoimm w której doch do powst. Nacieków z limfoc w obrębie grucz wydziel i upośl f. grucz oraz w wielu ukł i narz.

Etiopatogeneza-przyczyna nieznana. Hipoteza-wpływ prom UV-aktywacja antygenu La i Ro-auto p-ciała. Nacieki z limf T i B w grucz i wielu narz. Prod cytokin. Wzr prod cząst adhezyjnych.

Zmiany w ukł ruchu-zap st bez nadżerek/ bóle st/ bóle mm-nacieki zapalne.

Wtórny zesp Sjorgena-często kojarzony z: fibromialgia, zap wielomm, mieszana ch tk łącz/ RZS/ TRU/ sklerodermia

Bad labolator-przysp OB./ leukopenia/ p-ciała p-jądrowe ANA/ RTG płuc- zmiany śr-miąższ/ nacieki limfocyt w tk