Ćwiczenia 2. FREUD Zygmunt- PSYCHOANALIZA

1. Biografia: uroafia"unt- PSYCHOANALIZAdzony 6 maja 1856r. na Morawach, Szkoła medyczna Uniwersytetu Wiedeńskiego, pochodził z rodziny żydowskiej, zainteresowanie neurologia doprowadziło do zaburzeń psychicznych., studia u franc psychiatry Jeana Chorcota, podjęcie metody Braumera i współpraca z nim, powołał Międzynarodowe Towarzystwo Psychoanalityczne.

2. Struktura osobowości- 3 główne systemy- id, ego, superego. Współdziałają ze sobą ściśle. Zachowanie interakcją tych systemów.

1. ID- system pierwotny, jakby macica (matrix), w której dochodzi do ukształtowania się ego i superego. Id zawiera w sobie całe dziedziczne i wrodzone wyposażenie psychiczne, z popędami włącznie. Zbiornik energii psych, w którą zaopatruje pozostałe 2 systemy. Pozostaje w ścisłym związku z procesami fizjologicznymi, z których czerpie swą energię. Wg Freuda id to „prawdziwa rzeczywistość psychiczna”- reprezentuje ona wewn świat subiektywnych doznań i nie posiada żadnej wiedzy o rzeczywistości obiektywnej. Id nie potrafi tolerować przyrostów energii, są one odczuwane jako przykre stany napięcia. Gdy poziom napięcia wzrasta, czy w wyniku stymulacji z zewn czy też pod wpływem pobudzeni wewn, id działa tak by jak najszybciej rozładować napięcie i przywrócić przyjemny, tj niski stan energii. Zasada redukcji napięcia przez id- zasada przyjemności.

Aby id mogło osiągnąć swój cel, ma 2 procesy:

• Czynności odruchowe- wrodzone automatyczne reakcje (kichanie, mruganie), zwykle redukują one napięcie natychmiast.

• Proces pierwotny- usiłuje rozładować napięcie przez wytworzenie obrazu przedmiotu, który usunąłby napięcie. Halucynacyjne doznania, w którym upragniony przedmiot pojawia się w postaci wyobrażenia to spełnienie pragnień.

U ludzi normalnych taką rolę pełni marzenie senne. Omamy i wizję u pacjentów z psychozą- przykład procesu pierwotnego, tak jak myślenie autystyczne (życzeniowe)

1. EGO- tworzy się, gdyż zaspokojenie potrzeb organizmu wymaga stosownych działań w świecie obiektywnym, ego odróżnia to co w umyśle, od tego co w świecie realnym. Ego podporządkowane zasadzie rzeczywistości, działa za pośrednictwem procesu wtórnego. Cel zasady rzeczywistości- zapobieganie rozładowania napięcia dopóki nie zostanie znaleziony odpowiedni obiekt realny. Proces wtórny polega na myśleniu realistycznym, za pomocą niego ego formułuje plan zaspokojenia potrzeby. Sprawdzanie rzeczywistości- pierw plan działania, potem próba wykonania. Ego sprawuje kontrole nad wszystkimi poznawczymi i intelektualnymi, te wyższe procesy psych służą procesowi wtórnemu.

Ego jako władza wykonawcza osobowości, decyduje o przystąpieniu do działania, decyzja o to na co należy reagować w otoczeniu i jakie popędy zaspokoić. Osiąga cele id i czerpie z niego energię.

1. SUPEREGO- wewn reprezentacja tradycyjnych wartości i ideałów społecznych, przekazywanych dziecku w interpretacji rodziców i wpajanych mu za pomocą systemu nagród i kar. Superego jako „intencja moralna” osobowości. Reprezentuje ideały nie rzeczywistość, dązy do doskonałości , stara się rozstrzygnąć co jest słuszne, aby działać zgodnie z normami moralnymi uwierzytelnionymi przez przedstawicieli społeczeństwa. Superego kształtuje się pod wpływem nagród i kar stosowanych przez rodziców. Wszystko co rodzice nagradzają i aprobują włączane do- ja idealnego, subsystem superego. Mechanizm tego włączenia to introjekcja. Dziecko przyswaja normy moralne rodziców czyli dokonuje introjekcji tych norm. Sumienie karze człowieka wywołując poczucie winy, a nagradza poczuciem dumy.

Główne funkcje superego:

• Hamowanie impulsów id, zwłaszcza seksualnych lub agresywnych ponieważ są one najostrzej potępiane społecznie.

• Przekonanie ego, by zastępowało cele realistyczne celami moralnymi

• Dążenie do doskonałości

Podobnie jak id, superego jest nieracjonalne, a podobnie jak ego stara się sprawować kontrole nad popędami.

Id- biolog komponent osobowości, ego- komponent psych, superego- społeczny.

1. DYNAMIKA OSOBOWOŚCI.

1. Energia psychiczna może się przekształcić w energie fizjologiczna i odwrotnie (zgodnie z zasadą termodynamiki, że energia krąży z jednej postaci w drugą).

2. Popęd- wrodzona reprezentacja psychiczna wewn, somatycznego źródła pobudzenia. Psych reprezentacja- pragnienie. Pobudzenie organiczne, z którego wynika pragnienie- potrzeba. Pragnienie działa jak motyw zachowania. Popędy uważa się za napędowe czynniki osobowości. Popęd określona ilość energii psych, wg Freuda „miara wymaganej od psychiki pracy”. Wszystkie popędy razem wzięte stanowią ogólną sumę energii psychicznej, będącej do dyspozycji osobowości. Id można uważać za generator energii psychicznej, niezbędnej dla różnorodnych operacji osobowości. 4 cechy popędu:

• Źródło- pewien stan organizmu, czy potrzeba

• Cel- usunięcie pobudzenia organizmu

• Przedmiot- obiekt popędu (obejmuje także całe zachowanie zmierzające do uzyskania niezbędnej rzeczy lub stanu).

• Siła- intensywność popędu, której decyduje natężenie potrzeby.

Model zaproponowany przez Freuda, charakter redukcyjny. Cel popędu ma charakter regresywny, ponieważ przywraca on daną osobę do uprzedniego stanu, który istniał przed pojawianiem się tego popędu. Popęd określa się jako konserwatywny lub zachowawczy, ponieważ jego celem jest zachowanie równowagi. Popęd jako proces, który powtarza się, cykl pobudzenie –przywrócenie. Ten aspekt wg Freuda to przymus powtarzania. Środki za pomocą, których można zaspokoić popęd mogą się zmieniać. Energia psych może zostać przemieszczona- może być wydatkowana w różny sposób. Jeśli jakiś obiekt niedostępny, wówczas energia może być ulokowana w innym obiekcie, obiekty mogą być zastępowane innymi czego nie można powiedzieć ani o źródle ani o celech popędu. Gdy energia popędu jest b. lub mniej rozlokowana w obiekcie zastępczym, wynikające stąd zachowanie to pochodna popędu.

1. Liczba i rodzaje popędów.

• Popęd życia- libido. Każda sfera erogeniczna inny rodzaj przyjemności, ssanie-oralna, wydalanie- analna, masowanie, pocieranie- genitalna.

• Popędy śmierci- tanatos- popędy destrukcyjne, nieuchronnie wykonują swe zadanie. „celem wszelkiego życia jest śmierć”. Być może źródła w katabolicznych procesach organizmu. Pochodna popędu śmierci- popęd agresji. Agresywność jako autodestrukcja zwrócona na zewnątrz przeciw obiektom zastępczym.

Popędy życia i śmierci mogą stapiać się ze sobą, neutralizować lub zastępować wzajemnie.

1. Rozdział i wykorzystanie energii psych.

• Dynamika osobowości to sposób rozdziału i wykorzystanie energii psych przez id, ego i superego.

• Rywalizacja o energie między 3 systemami.

• Początkowo id dysponuje całą energią

• Zainwestowanie energii w działanie lub wyobrażenie, które zaspokoi pewien popęd nazywa się wyborem obiektu popędu lub kateksją obiektu.

• Energia id w stanie b. płynnym, łatwo może zostać przerzucona z jednego działania czy wyobrażenia na kolejne. Łatwość przemieszczania wynika z niezdolności id do dokonywania rozróżnień między obiektami.

• Ego czerpie energie z id.

• Przekazanie energii z ego do id dzięki mechanizmowi identyfikacji.

• Identyfikacja to dostosowywanie reprezentacji psych do rzeczywistości fizycznej , dopasowywanie tego co w umyślę do tego co istnieje w świecie zewnętrznym. W ten sposób energia z czysto subiektywnych procesów psych z id zostaje przekazana obiektywnym, logicznym, ideacyjnym procesom ego.. Identyfikacja umożliwia zastępienie procesu pierwotnego, procesem wtórnym.

• Antykateksja- hamowanie id dfo irracjonalnego, impulsywnego działania przez ego.

• Kateksja- siła napędowa.

• Mechanizm identyfikacji pozwala również na zaopatrzenie w energie systemu superego.

• Dynamika osobowości polega na wzajemnej grze sił popędowych, kateksji oraz sił hamujących, antykateksji. Wszelkie konflikty w obrębie osobowości można sprowadzić do konfrontacji tych 2 rodzajów sił.

PROCES ZAOPATRZENIA SUPEREGO W ENERGIĘ:

1. Pierwsza kateksja dziecka dot rodziców.

2. Rodzice- funkcja wychowawcza, nagrody i kary.

3. Nagroda- redukcja napięcia, kara- zwiększa napięcie. Dziecko uczy się identyfikować tj dostosowywać swoje zachowanie do sankcji i nagród.

4. Dziecko dokonuje kateksji ideałów rodziców i stają się one jego ideałami. A później sumieniem.

5. Superego uzyskuje dostęp do zasobów energii w id dzięki identyfikacji dziecka z rodzicami.

LĘK.

1. Jeśli jednostce zagraża z zewn. Ból i uszkodzenie ciała i nie jest przygotowana do przeciwstawienia się tym zagrożeniom, reaguje lękiem. Człowiek zagrożony=wylękniony.

2. Wg Freuda 3 typy lęku:

1. Lęk realistyczny- obawa przed rzeczywistym niebezpieczeństwem.

2. Lęk moralny- obawa przed własnym sumieniem. Ludzie o mocno rozwiniętym superego czują mocne poczucie winy przed zrobieniem lub myśleniem o czymś sprzecznym z kodeksem moralnym, zgodnie z którym zostali wychowani.

3. Lęk neurotyczny- obawa, że popędy wymkną się spod kontroli i spowodują, że jednostka zrobi coś, przez co zostanie ukarana.

1. Funkcja lęku- ostrzeganie osoby przed niebezpieczeństwem, sygnał dla ego , ze jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania to niebezpieczeństwo może wzrosnąć tak, iż ego zostanie pokonane, wzbudzony lęk stanowi motywacje do zrobienia czegoś.

2. Lęk z którym nie można się uporać- lęk traumatyczny, sprowadza ono osobę do stanu niemowlęcej bezradności .

3. Prototyp wszystkich lęków- uraz spowodowany urodzeniem się. Po narodzinach dziecko bombardowane bodźcami.

4. Mechanizmy obronne ego – nierealistyczne sposoby uporania się z lękiem.

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI.

1. Rozwój osobowości jako reakcja na napięcia, pochodzące z 4 źródeł:

1. Procesy rozwoju fizjologicznego.

2. Frustracje

3. Konflikty

4. Zagrożenia

1. 2 metody za pomocą których jednostka uczy się pozbywać frustracji, konfliktów i lęków to:

1. Identyfikacja- metoda za pomocą dana osoba przejmuje cechy innej osoby i czyni je integralną cechą własnej osobowości. Człowiek uczy się redukować napięcie kształtując swe zachowania wg zachowania kogoś innego. Za swe wzory wybieramy tych, którzy zdają się zaspokajać swe potrzeby skuteczniej niż my. Wybieramy i przyswajamy te cechy, które uważamy, za pomocne w osiągnięciu celu. Proces polega na próbach i błędach. Można identyfikować się nie tylko z ludźmi, lecz ze zwierzętami, urojonymi postaciami, instytucjami, ideami abstrakcyjnymi oraz przedmiotami nieożywionymi.

2. Przemieszczenie- zmiana obiektu kateksji, gdy obiekt który zaspokoiłby nasza potrzebę jest niedostępny, nieosiągalny itd. Kolejny obiekt jest przedmiotem kateksji dopóty nie utraci zdolności redukowania napięcia. Obiekt zastępczy rzadko jest tak zadawalający, czy redukujący napięcie jak obiekt pierwotny. Dana osoba stale poszukuje nowych i lepszych sposobów redukowania napięcia, stąd zmienność i różnorodność ludzkiej aktywności.

1. Wg Freuda rozwój cywilizacji możliwy dzięki hamowaniu pierwotnych wyborów obiektów i skierowanie energii popędowej ku celom społecznie akceptowanym i kulturowo twórczym (dla zainteresowanych odsyłam „Kultura jako źródło cierpień” Freud).

2. Sublimacja- przemieszczenie, które prowadzi do osiągnięć wyższych pod względem kulturalnym.. Sublimacja nie powoduje całkowitego zaspokojenia, pozostałe napięcie redukowane w postaci nerwowości lub podniecenia ruchowego. O kierunku przemieszczenia decydują:

1. Podobieństwa obiektu zastępczego do obiektu pierwotnego.

2. Sankcje i zakazy stosowane przez społeczeństwo.

1. Mechanizmy obronne ego. 2 cechy wspólne: są nieświadome, negują, fałszują lub zniekształcają rzeczywistość.

1. Wyparcie- wypieranie funkcja ego, a wyparty materiał zlokalizowany w id. Wyparcie następuje, gdy wybór obiektu, który wywołuje nadmierny niepokój, zostaje usunięty przez antykateksję. (np. impotencja seksualna swobodowana obawą przed seksualnymi impulsami). Raz ukształtowane wyparcie trudne do usunięcia.

2. Projekcja- mechanizm za pomocą którego lęk moralny lub neurotyczny zostaje przekształcony w obiektywny strach. Projekcja służy 2 celom: redukuje lęk, zastępując większe niebezpieczeństwo mniejszym, oraz umożliwia osobie dokonującej projekcji wyrażenia swoich impulsów pod maską obrony przed wrogiem.

3. Formacja reaktywna- zastąpienie w świadomości wzbudzającego lęk impulsu czy uczucia przez jego przeciwieństwo. Np. nienawiść przez miłość.

4. Fiksacja- czasowe lub trwałe zahamowanie osobowości na pewnym poziomie.

5. Regresja (Anna Freud)- cofniecie się do pewnego poziomu rozwoju osobowości.

STADIA ROZWOJU. Dziecko przechodzi przez pierwsze 5-6 lat dynamicznie przechodzi przez zróżnicowane stadia.

1. Stadium oralne- źródło przyjemności jedzenie przez wargi i jama ustna. Połykanie i wypluwanie potem gryzienie i żucie. Przyjemność czerpana z inkorporacji oralnej może zostać inkorpowana na takie cechy jak przyswajanie wiedzy lub zdobywanie majątku. W tym stadiu- uczucia zależności. Najbardziej skrajnym symptomem zależności- chęć powrotu do macicy.

2. Stadium analne- wydalanie kału usuwa stan przykrego napięcia i przynosi ulgę. Pierwsze doświadczenie z zewnętrzną regulacją popędu. Dziecko musi się nauczyć odkładanie przyjemności na później. Ważny trening czystości, jeśli matka surowa- dziecko może powstrzymywać się od wydalania, ukształtuje się charakter retencyjny – silna skłonność do zatrzymywania myśli i rzeczy, upartość, skąpstwo. Może też stać się okrutne, złośliwe, mieć upodobanie do niszczenia, wybuchów złego humoru, bałaganiarstwa. Z drugiej strony przesadne chwalenie, może wytworzyć pogląd, że ta czynność jest niezwykle ważna- produktywność i twórczość.

3. Stadium falliczne- kompleks Edypa (3-5 lat) i Elektry. Lęk kastracyjny. Ukształtowanie superego, stosunku do rodziców. Kompleks kastracyjny u dziewczynek.

4. Stadium genitalne- skierowanie miłości do siebie na zewnątrz, początek miłości z powodów altruistycznych. Występują takie zjawiska jak: pociąg seksualny, socjalizacja, działalność grupowa, planowanie wyboru zawodu, przygotowanie do małżeństwa i utrzymywania rodziny.

Badania i metody badawcze:

1. Swobodne skojarzenia (pacjent mówi wszystko co przyjdzie mu do głowy) i analiza snów.

2. Studia przypadków.

3. Autoanaliza.

ĆWICZENIA 3. Adler i Horney.

ADLER

1. Fikcja jako cel- ideały które wpływają na zachowanie, istniejące w psychice.

2. Zasada finalizmu- ostateczny cel może wyjaśnić zachowanie człowieka.

3. Dążenie do wyższości- najpierw agresja, potem „wola mocy”. Moc- męskość, słabość- kobiecość. Pęd ku górze, dążenie do doskonałości. Dążenie to wrodzone, może wyrażać się na różne sposoby.

4. Neurotyk dąży do wywyższania się , władzy i uznania, normalna osoba- do celów mających charakter społeczny.

5. Poczucie niższości (wynika z poczucia ułomności w pewnej sferze życia) i kompensacja (ludzie są popychani przez potrzebę niższości do przezwyciężania tego i pociągani w górę przez pragnienie wyższości).

6. Zainteresowania społeczne. – obejmuje kooperacje, , stosunki interpersonalne i społeczne, empatie i identyfikacje z grupą. Zainteresowanie społeczne wrodzone. Socjalizacja, ważniejsze dobro ogółu, a to wymaga ćwiczeń.

7. Styl życia- całe zachowanie danej osoby wynika z jej stylu życia, który prowadzi do osiągnięcia celu. Determinowane poczuciem niższości .

8. Twórcza jaźń- nadaje sens życia, stwarza cel i środki do jego osiągnięcia , Aktywna zasada życia ludzkiego.

9. Metody badawcze: rekonstruowanie przeszłości, wczesne wspomnienia, kolejność urodzeń (najstarsze- potzeba uwagi, skłonność do neurotyzmu, przestępczości, odpowiedzialność, opiekuńczość; średnie- ambicja, najmłodsze- dziecko zepsute), wczesne wspomnienia, doświadczenia z dzieciństwa (3 czynniki słabość organiczna, rozpieszczanie, odrzucanie- kształtują błędna koncepcje świat i prowadzą do patologii).

KAREN HORNEY.

1. Lęk podstawowy- uczucie doznawane przez dziecko, iż jest ono samotne i bezradne w potencjalnie wrogim świecie. Szeroki zakres czynników może swobodować brak poczucia bezpieczeństwa: pośrednia lub bezpośrednia dominacja, obojętność, niekonsekwencja, brak poszanowania jego indyw potrzeb, brak rzeczywistego pokierowania nim, poniżające je postawy, brak lub nadmiar podziwu, brak serdeczności, zmuszanie go do stawania po czyjejś stronie, zbyt mało lub wiele obowiązków, nadmierna opiekuńczość, izolacja od innych dzieci, niesprawiedliwość, dyskryminacja, niedotrzymywanie przyrzeczeń, wroga atmosfera.

NEUROTYCZNE POTRZEBY.

1. Neurotyczna potrzeba uczucia i uznania.

2. Neurotyczna potrzeba „partnera”, który weźmie w swe ręce życie danej osoby.

3. Neurotyczna potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach.

4. Neurotyczna potrzeba władzy.

5. Neurotyczna potrzeba wykorzystywania innych.

6. Neurotyczna potrzeba prestiżu.

7. Neurotyczna potrzeba podziwu własnej osoby.

8. Neurotyczna potrzeba ambicja dotycząca własnych osiągnięć.

9. Neurotyczna potrzeba samowystarczalności i niezależności.

10. Neurotyczna potrzeba perfekcji i nienaruszalności.

• 3 kategorie tych potrzeb: dążenie ku ludziom, odsuwanie się od ludzi. Występowanie przeciw ludziom.

• Wewnętrzny konflikt- istnienie tych wyżej wymienionych orientacji prowadzi do niego.

• Osoba neurotyczna silniejszy lęk podstawowy.

• Nierealistyczna koncepcja siebie jako sposób radzenia sobie.

Ćwiczenia 4.

Analityczna Teoria Junga.

1. Biografia: Urodzony w Szwajcarii, wychowany w Bazylei, ojciec pastorem kościoła protestanckiego, studia medyczna, praca jako asystent w Szpitalu Psychiatrycznym w Zurychu. Autobiografia „Memories, dreams reflections”.

2. Teoria Junga nazywana psychoanalityczna ze względu na rolę, jaką przepisuje ona procesom nieświadomym. Łączy myślenie teleologiczne i przyczynowe. Zgodnie z ta koncepcją zachowanie człowieka jest wyznaczone nie tylko przez jego indywidualną historię i historię całej ludzkości (przyczynowość), ale też przez jego cele i aspiracje (teleologia). Zachowanie aktualne determinowane jest zarówno przez przeszłość, jako to co dane, jak i przyszłość, jako to co potencjalne.

3. Jungowska koncepcja osobowości ma zarazem charakter prospektywny jak i retrospektywny.

1. Prospektywny bo odwołuje się do przyszłego kierunku jednostki.

2. Retrospektywny bo odwołuje się do przeszłości.

„Życie jednostki określają zarówno cele jak i przyczyny”\

1. W życiu jednostki istnieje ciągły, często twórczy rozwój, dążenie do całości i pełni psychicznej oraz pragnienie odrodzenia.

2. Teoria Junga kładzie nacisk na filogenetyczne i wspólne dla całego gatunku źródła osobowości. Osobowość konkretnej jednostki jest efektem historii jej przodków, zawiera w sobie ich dziedzictwo. Ludzie współcześni są uformowani przez wcześniejsze doświadczenia pokoleń minionych. A doświadczenie te sięgają daleko w przeszłość do lat nieznanych i niejasnych początków.

3. Osobowość:

1. Podstawy: archaiczne, prymitywne, wrodzone, nieświadome, i prawdopodobnie uniwersalne, źródłem osobowości doświadczenia całego gatunku

2. Ludzie rodzą się z predyspozycjami, które przekazują im przodkowie, ukierunkowują one postępowanie i w pewnym stopniu określają to, co ludzie sonie uświadamiają oraz to, na co są uwrażliwieni w świecie własnych doświadczeń.

3. Istnieje osobowość zbiorowa, uformowana przez doświadczenia przodków. W wybiórczy sposób dociera ona do do naszych aktualnych doświadczeń, a doświadczenia te modyfikują ją i przetwarzają.

4. Osobowość jednostki to wypadkowa wzajemnego oddziaływania sił wewn. I zewn.

1. Struktura osobowości wg Junga:

a) na osobowość składają się zróżnicowane, lecz współdziałające ze sobą struktury. Podstawowe struktury to: ego, nieświadomość osobowa i jej kompleksy, nieświadomość zbiorowa i jej archetypy, persona, anima i animus oraz cień.

b) Jung wyróżnia także postawy introwersji i ekstrawersji oraz funkcje: myślenie, uczucie, doznawanie i intuicje. Istnieje także jaźń, która stanowi centrum danej osobowości.

c) Ego- świadoma psychika, składa się z uświadomionych spostrzeżeń, wspomnień, myśli, uczuć. Jest odpowiedzialne za poczucie tożsamości oraz ciągłości i jednostka traktuje je jako centrum własnej świadomości.

d) Nieświadomość osobowa- obszar położony blisko ego. Składa się z doświadczeń jednostki, które były na początku świadome, lecz zostały wyparte, stłumione, zapomniane lub zlekceważone, oraz z doznań, które były zbyt słabe, by wywrzeć świadome wrażenie. Treści nieświadomości osobowej są dostępne świadomości. Między nieświadomością osobową a ego istnieje dwustronna komunikacja.

e) Kompleksy- ustrukturalizowana konstelacja uczuć, myśli, spostrzeżeń i wspomnień istniejąca w nieświadomość osobowej, Ma on jądro, które działa jak magnes, przyciągając do siebie różnorakie doświadczenia.

Np. Kompleks matki- jego jądro wywodzi się częściowo z doświadczeń, jaki zgromadził cały gatunek ludzki obcując ze swymi matkami, a częściowo z własnych doświadczeń dziecka. Pojęcia, uczucia i wspomnienia dot matki wiążą się z jądrem i tworzą strukturę zwaną wg Junga, kompleksem. Im większą siła dysponuje jądro kompleksu, tym więcej wiąże z sobą doświadczeń. Kompleks może działać jak autonomiczna osobowość mająca własne życie psychiczne i energie. Może przejąć kontrolę nad całą osobowością i wykorzystać psychikę na własne cele, np. Tołstoj, owładnięty idea ubóstwa, czy Napoleon zdominowany żądzą władzy. Samo jądro kompleksu i niektóre skojarzone z nim elementy są w zasadzie nieświadome, lecz każde z tych skojarzeń może zostać uświadomione i często tak się dzieję.

1. Nieświadomość zbiorowa- struktura ta ma największą moc i siłę oddziaływania, a w przypadku zaburzeń psych wytłumia ego i nieświadomość osobową. Nieświadomość zbiorowa to magazyn, który gromadzi ukryte ślady pamięciowe, które są spuścizną przeszłych doświadczeń naszych przodków. Te przeszłe doświadczenia, obejmują nie tylko historię ludzkości jako gatunku, lecz sięgają aż do dziedzictwa praczłowieczego i zwierzęcego. Nieświadomość zbiorowa jest psychicznym produktem ewolucyjnego rozwoju człowieka, powstałym pod wpływem powtarzających się przez wiele pokoleń doświadczeń. Nie jest ona powiązana z niczym osobistym w życiu jednostki, ma charakter uniwersalny. Jest mniej więcej taka sama u wszystkich ludzi. Jung uważa, że ta uniwersalność zw jest z tym, że struktura mózgu jest podobna u wszystkich ras, to zaś wynika ze wspólnej ewolucji. Wspomnienia, czy reprezentacje nieświadomości zbiorowej nie są wrodzone same przez się, dziedziczymy pewną możliwość ożywienia doświadczeń przeszłych pokoleń. Reprezentacje te maja charakter predyspozycji, powodujących iż reagujemy na świat w sposób selektywny. Predyspozycje te rzutowane są na świat zewnętrzny (przykład z matką). Pominięte i zignorowane przez świadomość procesy nieświadome znajdują swój wyraz w symptomach, fobiach, omamach itp.

2. Archetypy- strukturalne składniki nieświadomości zbiorowej, uniwersalna forma pojęciowa(idea) zawierająca spory ładunek emocjonalny. Taka forma pojęciowa tworzy wyobrażenia lub wizję, które w zwykłym życiu odpowiadają pewnym aspketom spostrzeganej sytuacji. Archetyp matki np., tworzy pewne wyobrażenie postaci matki, które jest następnie utożsamiane z rzeczywista matką. Jak tworzy się archetyp? Jego źródła to utrwalone w psychice zapisy powtarzających się przez wiele pokoleń doświadczeń. Archetypy działają jak silnie naładowane autonomiczne źródła energii, które skłaniają każde pokolenie do przetwarzania i rozwijania stale tych samych doświadczeń. Berger- archetypy u ludzi są odpowiednikami sensorycznych detektorów u niższych gatunków. W nieświadomości zbiorowej archetypy nie zawsze są od siebie izolowane, lecz przenikają się i łączą ze sobą. Fuzja archetypu (np.. demona i bohatera np. Hitler). Archetyp może przenikać do świadomości za pośrednictwem skojatrzonych z nim doświadczeń. Wszystkie archetypy można uznać za autonomiczne systemy dynamiczne, które mogą się stać stosunkowo niezależne od całej osobowości

3. Persona- maska, jaką przyjmuje jednostka w odpowiedzi na konieczność dostosowywania się do obyczajów, tradycje społeczne i w odpowiedzi na wymogi stawiane jednostce przez jej własne potrzeby archetypowe. Persona jest rola przypisaną jednostce przez społeczeństwo, rolą jaka zgodnie z oczekiwaniami, ma odegrać w życiu. Często, choć nie zawsze, ukrywa ona naturę jednostki, jest tym obliczem, które jednostka wystawia światu na pokaz, jest więc osobowością publiczną (osobowość prywatna, kryje się za fasadą społeczną). Jeśli ego identyfikuje się z personą, jak to się często zdarza, jednostka lepiej uświadamia sobie własną rolę, niż autentyczne odczucia. Persona wyłania się z archetypu.

4. Anima i animus.

Kobiecy aspekt osobowości mężczyzny i męski aspekt osobowości kobiety mają charakter archetypowy. Archetyp kobiety u mężczyzny to anima, a męski u kobiety animus. Mężczyzna obcujący przez tyle wieków z kobietami uległ feminizacji, a kobieta maskulinizacji. Mężczyzna pojmuje naturę kobiety dzięki animie, zaś kobieta odwrotnie dzięki animusowi. Aby jednostka była w miarę dobrze przystosowana, musi dojść do kompromisu między tym, co dyktuje nieświadomość zbiorowa, a wymogami rzeczywistości zewnętrznej.

1. Cień- na jego archetyp składają się zwierzęce popędy, które w procesie ewolucji człowiek odziedziczył po niższych gatunkach, archetyp cienia obejmuje pojęcia grzechu pierworodnego, a kiedy rzutowany na świat zewn. Zyskuje postać szatana lub wroga. Cien odpowiedzialny jest także za pojawienie się w naszej świadomości i zachowaniu nieprzyjemnych i społecznie nieakceptowanych myśli, uczuć i działań. Przed oglądem publicznym ukrywa je persona, lub są wypierane do nieświadomości osobowej. „Ciemna strona osobowości, której źródła wywodzą się z nieświadomości zbiorowej, przenika zatem do ego, a także wypełnia w dużym stopniu treści nieświadomości osobowej.

2. Jaźń- stanowi centrum osobowości, wokół którego koncentrują się i inne systemy, jaźń scala je i zapewnia osobowości jedność, równowagę i stabilność. Jaźń to cel, do którego ludzie stale dążą np. w religii. Archetyp jaźni ujawnia się zwykle dopiero wtedy, gdy człowiek osiąga wiek średni. W tym czasie jednostka zaczyna podejmować wysiłki, by w centrum swej osobowości przesunąć z rejonu świadomego ego do obszaru leżącego pomiędzy świadomością a nieświadomością. Obszar pośredni to jaźń.

3. Postawy- ekstrawersji (ukierunkowuje aktywność jednostki na obiektywny świat zewnętrzny) i introwersji (na świat obiektywny wewnętrzny). Osobowość każdej tej jednostki zawiera obie te postawy, ale zazwyczaj jedna ma charakter dominujący. Jeśli ego w swych relacjach nastawione jest ekstrawertywnie to nieświadomość osobowa będzie miała nastawienie introwertywne,

4. Funkcje psychologiczne- 4: myślenie, uczucie (wartościowanie), doznanie (percepcja) i intuicja.

• Myślenie- charakter pojęciowy i intelektualny, ma pomóc człowiekowi w zrozumieniu siebie i świata.

• Uczucia: funkcja wartościująca, nadaje przedmiotom cech pozytywnych i negatywnych dla podmiotu, dostarcza subiektywnych odczuć przyjemności, bólu, strachu itd.

• Doznanie to percepcja rzeczywistości, dzięki niemu odbierane są konkretne fakty i tworzone są reprezentacje

• Intuicja to również percepcja, lecz za pośrednictwem procesów nieświadomych, obejmujących treści podprogowe.

Myślenie i uczucie określane są jako funkcje racjonalne, ponieważ posługują się rozumowaniem, ocenianiem, abstrahowaniem i generalizowaniem. Umożliwiają one doszukiwaniu się pewnego porządku i ładu.. Doznanie i intuicja uważane są za funkcje irracjonalne, opierają się na percepcji tego co konkretne, jednostkowe i akcydentalne. Funkcja wyższa w świadomości odgrywa dominującą rolę. Synteza wszystkich 4 funkcji stanowi jedynie idealny cel rozwoju osobowości.

Wzajemne oddziaływania poszcz. Systemów osobowości.

1. Kompensacja- gdy jedna funkcja jest w relacji kompensującej do drugiej.

2. Przeciwstawianie się np. myślenie

3. Synteza- łączenie dwóch lub kilku systemów.

Przeciwieństwa psychiczne nie tylko są w opozycji, ale także przyciągają się wzajemnie. Jedność przeciwieństw dokonuje się za pośrednictwem funkcji transcendentnej, która odpowiada za syntezę przeciwieństw psychicznych i powoduje utworzenie się zintegrowanej osobowości. Centrum tak zintegrowanej osobowości stanowi jaźń.

Przykłady wzajemnego oddziaływania systemów osobowości.

1. Relacje między animą a innymi systemami osobowości- „cała natura mężczyzny zakłada z góry obecność kobiety(…)od samego początku jego system nastawiony jest na kobietę”.Sposób w jaki mężczyzna spostrzega kobiety i jego uczucia wobec nich uwarunkowane są zarówno przez nieświadomość osobową jak i zbiorową. W efekcie zmian archetypu matki i archetypu kobiety (animy)ego zdaje przed zadaniem integracji polegającym na tym, by mężczyzna odnalazł kobietę, która podobna jest do imago matki i zarazem spełnia potrzeby, jakie narzuca mu anima. Jeśli wybierze kobietę, zgodną ze świadomymi wzorcami a niezgodną z nieświadomymi, relacja będzie zakłócona poprzez negatywne odczucia płynące z nieświadomości. W podejmowaniu ważnych życiowych decyzji musi być zgodność między czynnikami świadomymi jak i nieświadomymi. Pominięte aspekty nieświaodmości mogą prowadzic do zaburzeń osobowości i zachowań irracjonalnych.

DYNAMIKA OSOBOWOŚCI

1. Jung przedstawia psychikę jako częściowo zamknięty układ energetyczny. Ukł ten uważa za niecałkowicie zamknięty, gdyż musi on pobierac energię z zewnątrz, oraz energia wydatkowana jest na zewnątrz (praca).

2. Energa psychiczna- odpowiada za funkcjonowanie osobowości, pochodzi z tych samych źródel co energia życiowa, tj z procesów metabolicznych, zachodzących w organizmie, Energie życiową Jung określa jako libido. Między energią psychiczną (libido) a energią życiową zachodzi pewien rodzaj wzajemnego oddziaływania. En. Psych to konstrukt hipotetyczny. Nie może być odczuwana, czy mierzona. Jej energia znajduje konkretnt wyraz w postaci aktualnych, lub potencjalnych sił. Przykładem sił aktualnych- życzenia, chęci, uczucia, uwaga, dążenia, potencjalnych- dyspozycje, zdolności, tendencje, skłonności, postawy.

3. Wartości psychiczne- ilość energii psychicznej zawartej w danym elemencie osobowości. Wartością jest miara natężenia (siły). Jeśli jakiemuś pojęciu przypisujemy wysoką wartość, oznacza to, iż ma ono znaczną moc wzbudzania i ukierunkowania zachowania. Nie można określić wartości absolutnej jakiegoś pojęcia, czy uczucia, ale można ustalić ich wartość względną

4. Siła organizacji kompleksu- wartości nieświadome muszą być ustalone poprzez ocenę „siły organizującej, jaką ma element stanowiący jądro kompleksu”. Siła organizująca kompleksu określana jest przez liczbę różnych grup elementów, które powiązane są z jądrem kompleksu.. Jeśli ktoś ma silny kompleks patriotyczny, to jądro tego kompleksu- miłość do własnego kraju-będzie wytwarzało wokół siebie konstelacje różnych doświadczeń.

3 metody określania siły organizującej kompleks:

1. Bezpośrednia obserwacja połączona z wnioskowaniem analitycznym- umożliwia ocenę l. elementów powiązanych z jądrem kompleksu. Kompleks nie zawsze dochodzi dom głosu jawnie. Przejawia się w snach lub w formach zamaskowanych i czasem potrzebne są pośrednie dowody jego przejawów (wnioskowanie analityczne).

2. Wskaźniki (symptomy) kompleksu- wszelkie zakłócenia zachowania, które wskazują na istnienie kompleksu np. przejęzyczenia (zamiast żona matka), zablokowanie pamięci, kompleksy ujawniają się także w teście skojarzeń słownych.

3. Siła ekspresji emocjonalnej- szybsze bicie serca, głęboki oddech, odpływ krwi z twarzy, badania: pomiar pulsu, zmian przewodnictwa elektrycznego skór, badania fizjologiczne, test skojarzeń słownych.

Zasada ekwiwalencji energii:

1. Dynamika procesów psych opiera się na 2 podstawowych zasadach:

1. Zasadzie ekwiwalencji (zachowania energii)- oznacza ona, że wtedy, gdy energia zostanie wydatkowana na wywołanie pewnych efektów, to ta sama ilość energii pojawi się w jakiejś innej części systemu. Jeśli jakaś wartość znika lub zostaje osłabiona w psychice, to suma energii jaka się z nią wiązała, nie zniknie z psychiki, lecz ponownie pojawi się w powiązaniu z inna wartością. Zmniejszenie siły jednej wartości oznacza zwiększenie siły innej. Energia usunięta z jednej struktury np. ego, zostaje przesunięta do innej struktury np. persony. Dynamiczny aspekt osobowości polega na stałym przepływie energii między jej różnymi strukturami.

2. Zasadzie entropii- jeśli 2 ciała o różnej temperaturze pozostaną ze sobą w kontakcie, to ciepło będzie przepływać od ciała cieplejszego do zimniejszego. Działanie entropi powoduje wyrównanie energii.. U Junga oznacza to, iż dystrybucja energii psychicznej zmierza do osiągnięcia równowagi. Jeżeli 2 wartości (natężenia energii) nie są równe, to energia będzie przepływać od wartości większej do mniejszej, aż do momentu osiągnięcia równowagi. Stała równowaga sił nie może być osiągnięta przez osobowość, gdyż psychika nie jest systemem zamkniętym i może być zakłócona przez dopływ lub odpływ energii z zewnątrz. Twierdząc, iż celem rozwoju psychicznego jest samourzeczywistnienie, Jung ma na myśli m.in to, że dynamika osobowości przybliża się do stanu doskonałej równowagi sił. Żywy organizm nie może uzyskać stanu entropii, gdyż składniki systemu osiągają pełną równowagę, czyli entropie, to składniki systemu przestają funkcjonować o zatrzymuje się wszelki ruch.

Wykorzystanie energii.

1. 2 cele wykorzystywania energii:

1. Wykonanie pracy niezbędnej do utrzymania przy życiu i zachowania gatunku (głód, seks). Działają one zgodnie z naturalnymi prawami biologicznymi. Energia ta stanowi nadwyżkę w stosunku do energii niezbędnej dla funkcji popędowych, może być spożytkowana na aktywność kulturalna i duchową

2. Aktywność duchowa- wraz z wiekiem organizm coraz mniej energii przeznacza na potrzeby energetyczne więc może je wydatkować na aktywność psychiczną.

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI.

1. Człowiek stale się rozwija i doskonali, lub dokonuje wszelkich wysiłków w tym kierunku.

2. Rozwój polega na przechodzeniu od mniej doskonałych stadiów rozwojowych do coraz bardziej doskonałych.

3. Ludzkość jako gatunek, rozwija się do coraz bardziej złożonych form egzystencji.

4. Ostateczny cel- samourzeczywistnienie, jako najdoskonalsze, najpełniejsze zróżnicowanie i harmonijne połączeni wszystkich aspektów osobowości człowieka. W procesie samourzeczywistnienia powstaje jaźń, która zastępuje stare centrum- ego.

PRZYCZYNOWOŚĆ A TELEOLOGIZM.

1. Pogląd iż ludzkim przeznaczeniem kieruje i rządzi pewien cel to finalizm lub teleologizm, polega ono na interpretowaniu zdarzeń teraźniejszych w kategoriach przyszłości.

2. Zasada przyczynowości- zdarzenia teraźniejsze są skutkiem poprzedzających je warunków zwanych ich przyczynami. W osobowości, wyjaśniamy aktualne zachowania jednostki odwołując się do jej przeszłych doświadczeń.

3. Wg Junga zrozumienie osobowości możliwe dzięki stosowaniu tych dwóch metod wyjaśniania.

SYNCHRONICZNOŚĆ. Zasada synchroniczności- wydarzenia, które współwystępują w tym samym czasie, ale żadne z nich nie jest przyczyną drugiego, np. jeśli jakaś myśl zgodna jest z obiektywnymi wydarzeniami. Jasnowidzenia, zjawiska paranormalne. Zjawiska synchroniczne właściwe są naturze archetypów, które mają charakter psychoidalny, to zarówno psychiczny jak i fizykalny. W związku z tym, archetyp może wprowadzić do świadomości wyobrażenie zdarzenia fizycznego, chociaż w rzeczywistości zdarzenie to nie jest bezpośrednio spostrzegane.

DZIEDZICZNOŚĆ. Dziedziczeniu podlegają przede wszytym popędy biol., których celem jest samozachowanie jednostki i reprodukcja. Popędy te stanowi ą animalną stronę natury ludzkiej i są ogniwem łączącym człowieka ze zwierzęcą przeszłością jego gatunku. Popęd jest wewn. Impulsem skłaniającym do działania w określony sposób w odpowiedzi na wystąpienie pewnego szczeg, stanu organizmu. Dziedziczeniu podlegają też „doświadczenia” gatunku lub możliwość przeżywania tego samego typu doświadczeń co przodkowie- są wrodzone w formie archetypów.

STADIA ROZWOJU.

1. Okres wczesnego dzieciństwa- libido zaangażowane jest w aktywność niezbędną do przeżycia.

2. Przed ukończeniem 5 r.ż zaczynają pojawiać się potrzeby seksualne, które osiągają szczytowe nasilenie w okresie dojrzewania.

3. W okresie młodzieńczym i we wczesnych latach wieku dojrzałego dominują podstawowe popędy i procesy witalne. Młoda osoba jest energiczna, pełna sił, impulsywna i porywcza, a także w znacznym stopniu uzależniona od innych. W tej fazie jednostka zdobywa zawód, zakłada rodzinę i ustala swą pozycje społeczną.

4. Pod koniec trzydziestki lub na początku czterdziestki w życiu jednostki dochodzi do reorietntacji w sferze wartości. Młodzieńcze zainteresowania i dążenia tracą swoją wartość, a zastępują je nowe zainteresowania o charakterze raczej kulturowym niż biologicznym. Osoba w średnim wieku staje się introwertyczna i mniej impulsywna. Wartości ulegają sublimacji, znajduja swój wyraz w zainteresowaniach społecznych, religijnych, obywatelskich i filozoficznych, Jeśli przemieszczenie energii nie będzie korzytsne, w tej rozstrzygającej zmianie może dość do zaburzeń np. gdy wartości kulturowe i duchowe nie przejmą całej energii zaangażowanej uprzednio w działania popędowe.

ROZWÓJ A REGRESJA:

1. Rozwój- wzbogaca osobowość. Wg Junga świadome ego w sposób zadawalający przystosowuje się zarówno do wymogów środowiska zewnętrznego jak i do potrzeb wypływających z nieświadomości. Jeśli rozwój przebiega prawidłowo, przeciwstawne siły zostaną scalone i procesy psychiczne zharmonizowane i skoordynowane.

2. Regres- cofanie się w rozwoju. Jeśli ten zmierzający do doskonalenia osobowości rozwój napotyka przeszkody, libido nie jest w stanie zaangażować się w wartości ekstrawertywne, ukierunkowane na środowisko zewn. W rezultacie libido ulega regresji, cofnięciu się do nieświadomości i angażuje się w wartości introwertywne. Regresja jest zatem przeciwieństwem rozwoju wzbogacającego osobowość. Obiektywne wartości ego zamieniają się w wartości subiektywne. Regresja może czasem dopomóc ego w przezwyciężeniu przeszkód i umożliwić dalszy rozwój osobowości. Libido, cofając się do nieświadomości, może czerpać wiedzę i mądrość zdobyte w przeszłości zarówno indywidualnej jak i gatunkowej (magazynowane w nieświadomości zbiorowej)

PROCES INDYWIDUACJI

1. Celem rozwoju osobowości jest jej stabilna jedność. Ludzie rodząc się stanowią niezróżnicowana całość, która właśnie podlega rozwojowi. Cel rozwoju samourzeczywistnienie. Jeśli jakaś część osobowości zostaje w rozwoju pominięta lub rozwija się słabiej , zaczyna działać jako źródło oporu, usiłując przechwycić energię b. rozwiniętych struktur. Jeśli w osobowości powstanie zbyt wiele źródeł oporu i konfliktów jednostka staje się neurotyczna. Dzieje się tak tak, gdy archetypy nie mogą być wyrażone za pośrednictwem świadomego ego lub kiedy persona staje się tak rozbudowana i silna, iż tłumi całą pozostałą część osobowości. Rozwój i zróżnicowanie poszcz. Struktur odbywają się w drodze oprocesu określanego jako prozez indywiduacji.

FUNKCJA TRANSCENCENTNA.

Odpowiada za ponowną integracje struktur, które w procesie indywiduacjii zostały zróżnicowane. Funkcja ta umożliwia zjednoczenie wszystkich przeciwstawnych dążęń poszcz struktur i osiągnięcie przez osbowośc idealnego celu, jakim jest doskonała pełna „jedność” jaźń. Symbol mandali- jako dążenie wyrażane w procesie nieświadomości.

SUBLIMACJA I WYPIERANIE.

1. Sublimacja- jeśli przemieszczenie się energii podporządkowane jest procesowi indywiduacji i funkcji transcendentnej. Oznacza przemieszczenie energii do b. prymitywnych, instynktownych i mniej zróżnicowanych procesów do procesów. Zróżnicowanych, o charakterze kulturowych i duchowych. Sublimacja ma charakter progresywny.

2. Wyparcie- gdy energia nie może być wyładowana ani za pośrednictwem popędów, ani przez sublimację. Energia zostaje ulokowana w nieświadomości. Treści nieświadome o wysokim ładunku energetycznym będą usiłowały przedrzeć się do świadomości, a jeśli do tego dojdzie, jednostka będzie się zachowywać w sposób irracjonalny i impulsywny. Wyparcie- regresywny.

3. Sublimacja i wyparcie to procesy przeciwstawne .Sublimacja służy poszerzania pola racjonalności, wyparcie- irracjonalności.

SYMBOLIZACJA

1. Symbole 2 funkcji:

1. Wyrażają dążenie do zaspokojenia zablokowanych impulsów popędowych.

2. Wyrażają treści archetypowe.

3. Np. taniec- przykład symboliczne zaspokajanie popędów seksualnych.

1. Symbole blokują możliwość bezpośredniego zaspokojenia impulsu, ponieważ energia, znajdując ujście w symbolizacji, nie może być wykorzystywana do bezpośredniej aktywności popędowej.

2. Symbole mogą tez redukować napięcie, umożliwiają rozwój cywilizacji i kultury.4

3. Symbole reprezentacje psych. Wyrażają nie tylko wiedzę ludzką, ale tez przyszłe etapy rozwoju ludzkości. Wiedza zawarta w symbolach nie jest dostępna bezpośrednio. Info jaką niesie symbol, musi być odszyfrowana.

4. Symbol można rozpatrywać w 2 aspektach.

1. Charakter retrospektywny i streowany przez popędy. Retrospektywny- charakter przyczynowy, redukcyjny, teleogiczny.

2. Natura prospektywna i sterowany przez ostateczne cele ludzkości. Dążenie do harmonii, oczyszczenia, odrodzenia.

1. Symbol powstaje dzięki działaniu 2 sił.

1. Popychającej- dostarczanej przez energie popędową

2. siły przyciągające, wynikające z celów transcendentnych.

3. Psychiczna siła symbolu, będąca połączeniem swych przyczynowych i finalistycznych wyznaczników, jest większa niż siła samego tylko czynnika przyczynowego.

CHARAKTERYSTYCZNE BADANIA I METODY BADAWCZE.

1. Badania eksperymentalne nad kompleksami

• Testy skojarzeń słownych+połączenie z fizjologicznym pomiarem emocji=odkrycie kompleksów u pacjentów.

1. Studia przypadków- 6 studiów.

2. Badania porównawcze nad mitologią, religią i okultyzmem.

1. Analiza snów

2. Jedność symbolizowana przez mandale

3. Sile paralele między symbolami pacjentów, a symbolami średniowiecznych alchemików.

4. Badania archetypów u ludów pierwotnych.

1. Analiza snów.

2. Metoda amplifikacji- stosowana w celu wyjaśniania niektórych elementów marzeń sennych o potencjalnie bogatym znaczeniu symbolicznym. Osoba badana podaje liniową serię reakcji werbalnych na dany element snu, których jest jedynie punktem wyjścia kolejnych skojarzeń. Tworzy się konstelacja skojarzeń, określają się wielostronne znaczenia.

3. Metoda serii snów. Metoda wewnętrznej zgodności.\

4. Metoda aktywnej wyobraźni- osoba badana koncentruje się na jakimś znamiennym, lecz niezrozumiałym wyobrażeniu sennym lub jakims specyf. Wyobrażeniu wzrokowym i obserwuje, co się z tym dzieje (z wyobrażeniem)