Wosk pszczeli – pochodzący od robotnic pszczoły miodnej, wydzielina gruczołu woskowego pszczół posiada 4 gruczoły. Z wosku budowane są plastry pszczele. Wykorzystywany do zasklepiania komórek z pożywieniem oraz zasklepiania komórek z czerwem zasklepiany woskiem z pyłkiem.
Plaster budowany jest przez pszczoły woskarki pszczoły ulowe. Robotnica do budowy plastra musi być dobrze odżywiona,
Wosk pszczeli – wydzielina gruczołów pszczoły miodnej otrzymana z woszczyny lub innego surowca woskowego przez wytopienie, wyciskanie, wirowanie lub ekstrakcje
Woszczyna – plastry pszczele nie zawierające czerwiu ani zapasów pokarmu.
Dzika budowa – plastry lub ich fragmenty budowane poza ramkami
Pozyskiwanie wosku:
Na sucho
Topiarki słoneczne
Topiarki elektryczne
Na mokro
Działanie na susz wrzącą wodą lub parą wodną
Najbardziej wydajne są metody wirowania i ekstrakcji – stosowane w czasach kiedy ceny wosków były wysokie.
Wosk najwyższej jakości uzyskuje się z topiarki słoneczek
Surowiec do woskarek słonecznych
Jasna woszczyzna
Odsklepiny woskowe
Drobne skrawki węzy i resztki woski
Zbiony – pozostałości po wytopieniu lub wytłoczeniu surowca woskowego.
Klarowanie wosku – w emaliowanych lub nierdzewnych naczyniach rozpuszczamy wosk chwile gotujemy pozostawiamy jak najdłużej w stanie płynnym, lekkie zanieczyszczenia wypłyną na powierzchnie z której je zdejmujemy, natomiast ciężkie opadną na dno i po ostygnięciu należy je zaciąć.
Wymagania organolepyczne
| Cech y | |
|---|---|
| I | |
| Barwa | Jednolita, od jasnokremowej lub jasnożółtej do ciemnożółtej z zielonkawym odcieniem |
| Zapach w temp 20 | Swoisty, zbliżony do miodu i ktu pszczelego, wosk ekstrahowany ma zapach odmienny, przypominający zapach ozonu a spowodowany jest chemicznym procesem techmologicznym |
| Konststencja w temp 20 | Twarda, plastyczny, brak poślizgu, podczas żucia kruchy i nie klejący się do zębów |
| Struktura | Jednorodna, na powierzchni przełamiania ziarnista |
| Woda w postaci emulsji | Ślady |
Właściwości fizykochemiczne wosku
Ciało stało, ugniatany – staje się plastyczny
Przypalony jest bardzo ciemny prawie czarny
Przyjemny, charakterystyczny zapach
Dobrze rozpuszcza się pod wpływem ciepła i w rozpuszczalnikach organicznych.
Temperatura topnienia 62,3-65,2°C
W temperaturze 120°C staje się klarowny
W temperaturze 300°C zaczyna dymi i spalić się
Gęstość wosku 0,954-0,968 g/cm3
Skład wosku
Węglowodory
Kwasy tłuszczowe
Hydroksykwasy
Alkohole jedno i dwu hydroksylowe
Estry
Zawartość tych związków i ich wzajemny stosunek ilościowy wyrażają liczby właściwe wosku.
| Cechy | Klasa | |
|---|---|---|
| I | II | |
| Temp topnienia | 62-64 | 62-65 |
| Zanieczyszczenia mechaniczne % m/m | <0,1 | <2,0 |
| Liczba kwasowa mg KOH/g | 17-21 | 16-22 |
| Liczba zmydlania mg KOH/g | 87-101 | 84-103,5 |
| Zawartość węglowodanów %(m/m) | <16,5 | |
| Liczba jodowa | 7-11 | 6-11 |