Właściwości i zastosowanie kwasów karboksylowych.

1. Kwas mrówkowy

a) Właściwości :

Bezbarwna, klarowna ciecz

Ostry, drażniący zapach

Temperatura topnienia ok. 8 °C

Temperatura wrzenia 100,7 °C

· Temperatura zapłonu 69 °C

· Gęstość 1,22 g/cm3

· Jest palny

· Dobrze rozpuszcza się w wodzie

· Związek silnie redukujący, żrący i korodujący

· Powoduje podrażnienie skóry i śluzówki, w większych stężeniach poważne poparzenia

· Konserwant o silnych właściwościach grzybobójczych, przy wysokich stężeniach i niskim zakresie pH zakres jego działania obejmuje również bakterie

Kwas mrówkowy hamuje aktywność enzymów, zwłaszcza katalazy. Optimum skuteczności działania przypada na zakres pH 3 – 4 i niżej. Przy pH 6,0 zawiera zaledwie 0,56% czynnej, niezdysocjowanej formy kwasu mrówkowego.

b) Zastosowanie :

Ze względu na swoje właściwości grzybobójcze często wykorzystywany jako składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających. Często występuje w mieszaninach z innymi kwasami, bądź naniesiony na nośnik. Szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.

2. Kwas octowy

a) Właściwości :

· Bezbarwna ciecz

· Ostry zapach

· Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie

· żrąca ciecz

· Temperatura topnienia 16.6°C

· Temperatura wrzenia 118.1 °C

· Jest higroskopijny (pochłania wilgoć z powietrza)

· Dobrze przewodzi prąd elektryczny

b) Zastosowanie :

· Kwas octowy jest wykorzystywany do produkcji sztucznego jedwabiu, leków (aspiryna), niepalnej taśmy filmowej i esencji octowej, kwasu chlorooctowego, octanów, karboksymetylocelulozy, octany celulozy.

· W technice grzewczej wykorzystuje się go do usuwania kamienia kotłowego

· Natomiast w postaci kilkuprocentowego roztworu jako ocet spożywczy stosuje się go do konserwacji żywności.

· Używany również jako składnik roztworów buforowych i wiele innych.

· Bardzo duże ilości kwasu octowego używane są jako rozpuszczalnik w rafinacji kwasu tereftalowego, używanego do wielkotonażowej produkcji poli(tereftalanu etylenu) (butelki PET).

3. Kwas propionowy

a) Właściwości :

· Bezbarwna ciecz

· Rozpuszczalna w wodzie

· Nieprzyjemny ostry zapach

· Temperatura wrzenia 141°C

· Temperatura topnienia - 20.8 °C

· Palna ciecz

· Działa parząco na skórę

b) Zastosowanie :

Kwas propionowy jest stosowany w przemyśle spożywczym jako środek do konserwacji żywności. Dodawany do chleba paczkowanego krojonego i chleba żytniego oraz do wyrobów ciastkarskich oraz do pasz zwierzęcych jako środek przeciw pleśniowy.

4. Kwas szczawiowy

a) Właściwości :

· Występuje w postaci bezbarwnych kryształów

· Temperatura topnienia 189 °C

· Rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych (etanol, eter dietylowy)

b) Zastosowanie :

· Kwas szczawiowy jest stosowany do usuwania rdzy.

· W elektrotechnice jest środkiem pomocniczym przy elektrolitycznej oksydacji glinu (Eloxal).

· W analizie miareczkowej jest substancją wzorcową do nastawiania miana roztworów utleniających.

· W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.

5. Kwas benzoesowy

a) Właściwości :

· W temperaturze pokojowej jest stały i tworzy białe, igłowe kryształy

· Temperatura wrzenia 249°C

· Temperatura topnienia 122.4 °C

· Rozpuszczalny w wodzie

· Rozpuszcza się też w gorącym etanolu i wyższych alkoholach alifatycznych, oraz na zimno w acetonie, tetrahydrofuranie i innych polarnych rozpuszczalnikach organicznych.

b) Zastosowanie :

Najbardziej znaną jego pochodną jest jego sól sodowa - benzoesan sodu, która jest często stosowana jako konserwant przedłużający trwałość produktów spożywczych. Sam kwas benzoesowy jest również stosowany w tym celu. Innymi znanymi pochodnymi kwasu benzoesowego jest kwas salicylowy (kwas 2-hydroksybenzoesowy), stosowany jako środek odkażający, oraz kwas 2-acetoksybenzoesowy lepiej znany jako aspiryna.

6. Kwas salicylowy

a) Właściwości :

· Występuje w postaci białego, krystalicznego proszku lub bezbarwnych igiełek

· Słabo rozpuszcza się w wodzie

· Temperatura topnienia 160°C

· Temperatura wrzenia 211°C

· Działa drażniąco na skórę i oczy

b) Zastosowanie :

Najistotniejszym zastosowaniem kwasu salicylowego jest produkcja kwasu acetylosalicylowego i kwasu p-aminosalicylowego. Samego kwasu salicylowego używa się w medycynie jako środka dezynfekującego (np. w postaci spirytusu salicylowego) i keratylicznego (np. w lekach na trądzik). Istotne znaczenie w medycynie mają też sole kwasu salicylowego - salicylany. Kwas ten był używany dawniej jako konserwant żywności, jednak ze względu na toksyczne działanie w większych stężeniach zastąpiony został obecnie przez benzoesan sodu i azotan potasu. Można też używać go jako atrament sympatyczny.

7. Kwas palmitynowy

a) Właściwości :

· białe ciało stałe;

· nie rozpuszcza się w wodzie;

· rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;

· temperatura topnienia 63°C;

· temperatura wrzenia 332,6°C

· gęstość 0,84 g/cm3

b) Zastosowanie :

Kwas palmitynowy jest używany jako surowiec do produkcji mydła.

8. Kwas stearynowy

a) Właściwości :

· białe, krystaliczne ciało stałe;

· słabo rozpuszcza się w wodzie;

· rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;

· temperatura topnienia 69,6°C;

· temperatura wrzenia 355,2°C

· gęstość 0,84 g/cm3

· spala się żółtym płomieniem;

b) Zastosowanie :

Kwas stearynowy jest używany do produkcji mydeł, kosmetyków, leków oraz do zmiękczania gumy.

9. Kwas oleinowy

a) Właściwości :

· jasnożółta (spotykana również bezbarwna) oleista ciecz,

· ciemnieje w powietrzu (utlenianie),

· nie rozpuszcza się w wodzie,

· temperatura topnienia 13,5°C,

· odbarwia wodę bromową i KMnO4, co świadczy o jego nienasyconym charakterze chemicznym,

· reaguje z wodorotlenkami,

· temperatura wrzenia 228°C

b) Zastosowanie :

Kwas oleinowy jest używany do produkcji m.in. smarów i środków piorących.