FILOZOFIA NOWOŻYTNA
9. Wielkość człowieka wg Pascala
Po tylu niezbyt optymistycznych i nieco przygnębiających wizjach żywota człowieka, znajduje jednak cechy jego wielkości. „Wielkość człowieka jest wielka w tym, że zna on swoją nędzę” To myśl stanowi prawdziwą wielkość człowieka. Odróżnia to ludzi od zwierząt, roślin, rzeczy, które nie myślą wcale lub, jak w przypadku zwierząt, kierują się instynktem, a nie rozumem. Nawet w odniesieniu do wszechświata, o którego ogromie prawił wcześniej Pascal, człowiek jest od niego szlachetniejszy. Nawet gdy umiera, wie, że umiera i zna przewagę, którą ma nad nim wszechświat. „Wszechświat nie wie nic o tym”.
10. Zakład Pascala.
Zakład Pascala (Gra Pascala) - rozumowanie przedstawione w Myślach przez Blaise'a Pascala mające dowodzić, iż warto wierzyć w Boga. Pascal rozpatrzył dwa przypadki dotyczące istnienia Boga:
Bóg istnieje i nagradza za wiarę życiem wiecznym.
Bóg nie istnieje i nie istnieje życie wieczne.
Człowiek może wierzyć lub nie wierzyć w istnienie Boga. Jeśli wierzy, to traci życie doczesne (na rzecz modlitw i czynienia dobra) i otrzymuje życie wieczne. Jeśli nie wierzy, to zatrzymuje życie doczesne i traci życie wieczne. Pascal wywnioskował, że wiara bardziej się opłaca, ponieważ ryzykujemy tylko czas życia, który jest zazwyczaj krótki, a nagrodą może być życie wieczne.
11. Argumenty przeciwko ideom wrodzonym Locka.
Nie ma w umyśle zasad wrodzonych, mogą być prawdziwe, ale to nie znaczy, że są wrodzone. Nie ma zasady, która posiada cała ludzkość. Idee poznajemy stopniowo do nich dochodząc. Nie można mówić, ze idee wrodzone objawiają się wraz z rozwojem intelektu. Zgadza się z tym, że trzeba używać rozumu aby poznać idee, ale nie poznaje ich w tym samym czasie gdy rozum się rozwinie. Będzie je odkrywał stopniowo.
12. Dwa źródła wiedzy wg Locka.
Doświadczenie nabywamy na dwóch drogach:
- rzeczy materialne (rzeczy zew., spostrzeżenia)
- procesy myślowe (wew. Doznania samego siebie, refleksja) postrzeganie czynności własnego umysłu.
13. Typy idei i własności rzeczy wg Locka.
Idee:
- proste:
Pojawiają się przez doświadczenie
Niepodzielne
Niezależne od ludzkiej woli
Fundament wiedzy
Np. dźwięki, kolory, ruch.
- złożone
Pojawiają się w wyniku aktywności umysłu
Substancje: rzeczy które istnieją samodzielnie, nie są poznawane przez dośw.
Relacje: wzajemne odniesienie do siebie
Modi – istnieją tylko łącznie z substancją, np. dzień jako modi czasu
Stwierdził, że rzeczy i przedmioty mają dwojakie znaczenie:
- Pierwotne (obiektywne): kształt, rozciągłość, postrzeganie przez kilka zmysłów, przysługują rzeczom na stałe
- wtórne (subiektywne) : barwa, smak, nie przysługują rzeczom na stałe, są postrzegane przez jeden zmysł.
14. Skrajny nominalizm, sensualizm i subiektywizm Berkleya.
Skrajny nominalizm:
Nie ma przedmiotów ogólnych, nie ma idei ogólnych w naszych umysłach, istnieją konkretne rzeczy
Skrajny sensualizm:
Jedynym źródłem wiedzy o rzeczach SA zmysły. Konsekwencje dla matematyki:
Figury rysowane na papierze nie są ilustracją lecz właściwym przedmiotem wiedzy mat.
Wiedzieć = doświadczać
Skrajny subiektywizm:
Własności pierwotne (obiektywne) są też subiektywne (istnieją tylko w umysłach)
Własności pierwotne zawsze występują razem z wtórnymi, np. kształt-barwa
Własności pierwotne są względne, ich sposób spostrzegania zależy od naszej pozycji
15. Immaterializm Berkleya.
Substancji nie doświadczamy, w związku z tym substancji materialnej nie ma. Ciała to zespoły jakości zmysłowych.
Świat to zespół wrażeń zmysłowych. Istnienie świata zależy od postrzegania. Rzeczy SA postrzegane przez Boga.
16. Krytyka pojęcia przyczynowości Hume’a.
Umysł nie doświadcza idei przyczyny (bile i kij). Jest ten związek jednak uznawany na zasadzie nawyku, przyzwyczajenia. Np. jeśli raz zobaczymy, że uderzamy bilę, ona uderza w kolejną i tamta się porusza, to uznajemy że tak będzie zawsze.
17. Krytyka pojęcia substancji Hume’a.
Odrzucenie substancji: nie ma substancji, SA tylko wrażenia zmysłowe.
Wrażenia zmysłowe odnosimy do jednej substancji. Wrażenia zmieniają się, a my uważamy, że substancja jest ta sama. Np. kwiatek więdnie. W ten sam sposób przyjmujemy istnienie substancji duchowej, a nie słusznie! Ponieważ istnieją tylko zmieniające się wrażenia i emocje. Nie ma substancji, ze świata zostaje tylko zbiór wrażeń.
18. Imperatyw kategoryczny Kanta, skłonność a obowiązek.
Postępuj tylko wedle takiej zasady, co do której mógłbyś jednocześnie chcieć, aby stała się prawem powszechnym. „
Prawo uniwersalne i konieczne:
Sama wiedza o imperatywie nie gwarantuje jego przestrzegania. Niezbędna jest dobra wola. Kiedy wola jest dobra? Gdy spełnia obowiązek./
Przeciwstawienie skłonności i obowiązku.
Skłonność (chęć): nie są moralne, będę nim tylko czyny wykonywane z obowiązku.