Doktryny i zasady polityki zagranicznej USA od prezydentury G. Washingtona do T.W. Wilsona
Dzisiaj Stany Zjednoczone są hipermocarstwem, dysponującym gigantycznym potencjałem gospodarczym oraz najpotężniejszymi siłami zbrojnymi. Niewątpliwie na dzisiejszą pozycję światową wpłyneła przede wszystkim dobrze przemyślana polityka zagraniczna a co za tym idzie różnorakie doktryny, które w największym stopniu przyczyniły się do rozkwitu państwa poprzez dostososowanie się do panujących warunków na arenie międzynarodowej. Już od początku powstania czyli od XVIII w. Stany Zjednoczone zajęły znaczną pozycję wśród najbardziej wpływowych potęg świata. Od samego początku, Amerykanie posiadali wizję wybranego narodu. Jakie czynniki przyczyniły się do kształtu takiej a nie innej polityki zagranicznej,jak ona się zmieniała na przestrzeni wieków? Chciałybyśmy opowiedzieć o głównych doktrynach i zasadach polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych od G. Washingtona do T. W. Wilsona.
Polityka zagraniczna zaadoptowana przez George’a Washingtona wpłyneła na dalsze losy oraz postępowanie USA. Została tak naprawdę złamana dopiero w czasie I wojny światowej. W 1796 r.George Washinghton w specjalnym orędziu do narodu, znanym pod nazwą Adresu pożegnalnego (Farewell Address) nawoływał do liberalizmu gospodarczego, który dopowadził do rozkwitu gospodarki. Ale przede wszystkim nawoływał do neutralności-niewikłania się w konflikty europejskie. Fundamentalną zasadą postępowania amerykańskiego narodu wobec cudzoziemskich narodów stało się rozszerzenie z nimi stosunków handlowych, ograniczono zaś do minimum związki polityczne. Amerykanie obrali właśnie takie stanowsko gdyż tak naprawde pragnęli uciec od nędzy i problemów kraju swojego pochodzenia. W Ameryce znajdowali nowe, lepsze warunki bytowe, w związku z tym ich główne zainteresowanie skupiło się na ułożeniu sobie życia w Nowym Świecie.
Stany Zjednoczone charakteryzowały się w pierwszej połowie XIX wieku gwałtownym wzrostem w trzech dziedzinach: demograficznej, terytorialnej i ekonomicznej. W ciągu pierwszej połowy XIX wieku, Amerykanie powiększyli terytorium swojego państwa czterokrotnie. Dokonali tego na drodze: kolonizacji, podbojów, aneksji oraz zakupów terytoriów. (przyłączenie Luizjany, Florydy, Teksasu...). Jak wyglądała ich polityka zagraniczna? Co było przyczyną prowadzenia takiej polityki a nie innej?
Po przewrotach Rewolucji Francuskiej i ery napoleońskiej kontynent europejski wszedł w nowy okres. Był to świat bardzo skłócony. Nic dziwnego, że w tych warunkach orędzie pożegnalne Washingtona uzyskało charakter dogmatu i jego treść została zredukowana do zaleceń izolacjonizmu, odnoszącego się - co warto podkreślić - tylko do Europy, a nie dotyczącego Ameryki Łacińskiej ani Dalekiego Wschodu. Teoretycznym wyrazem obowiązującej tendencji była ogłoszona w 1823 r. doktryna Monroe. Doktryna ta głosiła hasło "Ameryka dla Amerykanów", czyli wyznaczała rejon Ameryki Łacińskiej jako wyłączną strefę wpływów Stanów Zjednoczonych jednocześnie sprzeciwiając się jakiekolwiek ingerencji ze strony Europejczyków w sprawy wewnętrzne USA. Doktryna Monroe zapoczątkowała panamerykanizm, stała się narzędziem ekspansji polityczno-gospodarczej.
Druga połowa XIX w. nie przyniosła żadnych radykalnych zmian. W ciągu prawie całego dziewiętnastego stulecia Europa i Stany Zjednoczone żyły w dwóch odrębnych światach. Manifest Destiny czyli Koncepcja "Boskiego Przeznaczenia’’ sformułowana przez Johna L. O'Sullivana w 1845 roku nawiązywała do idei Ojców Założycieli, a w szczególności do Doktryny Monroe. Bowiem Manifest Destiny była doktryną mówiącą o tym, że misją narodu amerykańskiego jest zasiedlenie całego kontynentu. Dzięki misji zbawienia świata, USA już pod koniec XIX wieku, wysunęły się na drugie miejsce w handlu na oceanie Atlantyckim, po Wielkiej Brytanii. USA zdobywając nowe terytoria chciały wzmocnić swoją pozycję gospodarczą oraz przede wszystkim polityczną.Powołujac sie na Boskie przeznaczene, USA chciały podkreślić odmienność od polityki prowadzonej przez kraje europejskie. Wyjaśniały, że im się terytoria prawnie należą.
Jednak wszystko zaczęło się stopniowo zmieniać dopiero pod koniec XIXw. Wówczas też amerykańskie zainteresowanie rozszerzeniem wpływów na inne części świata zostało zapoczątkowane sloganem polityki „otwartych drzwi" sformułowanej przez Johna Haya w 1899. Do zwrotu w polityce Stanów Zjednoczonych przyczynił się upadek Imperium Hiszpańskiego, ale przede wszystkim zaniepokojenie spowodowane wzrostem wpływów mocarstw europejskich w Chinach. Stany postanowiły być przeciwne izolacji ekonomicznej. Chciały mieć równy dostęp do rynków dalekowschodnch. Izolacja ekonomiczna mogłaby zahamować ich rozwój gospodarczy.
Woodrow Wilson, jeden z twórców dwudziestowiecznego ekspansjonizmu amerykańskiego w dziedzinie polityki zagranicznej, próbował nadać globalny wymiar polityce zagranicznej USA, nakreślając w słynnym orędziu 8 stycznia 1918 roku (tzw. 14 punktów Wilsona) wizję powojennego ładu międzynarodowego - utworzenie Ligi Narodów, również wzywał do znoszenia tajnej dyplomacji i znoszenia barier w handlu międzynarodowym. Przystąpienie do IWŚ to łamanie Doktryny Monroe, podstawy państwowości amerykańskiej. Mimo wszystko, dwa sprzecznych podejścia – izolacjonisty i misjonarza, odzwierciedlały wspólne przekonanie: że świat mógł osiągnąć pokój i dobrobyt dzięki amerykańskiemu modelowi poszanowania praw człowieka i demokracji.
Postulaty Thomasa Woodrowa Wilsona mają ważne znaczenie do dziś. Jawność dyplomacji jest jedną z głównych zasad SM . Bardzo ważną rolę odgrywa budowa zaufania i wazjemna kontrola zbrojeń. Aktualny jest postulat wolności handlu.