Polityka zagraniczna USA:

Podstawa - dokumenty podpisywane przez prezydenta, a przygotowane przez Radę Bezpieczeństwa Międzynarodowego - narodowe strategie bezpieczeństwa.

Podstawowe cele polityki zagranicznej (od końca zimnej wojny do obecnego Busha):

1. bezpieczeństwo USA

2. wspieranie narodowego dobrobytu

3. promocja demokracji

17 IX 2002 - nowa strategia bezpieczeństwa, podpisana przez Busha, stworzona w duchu neokonserwatywnym jako odpowiedź na 11 IX, przewartościowanie celów:

1. walka o lepszy i bezpieczniejszy świat - podstawowy cel, mają temu służyć wolność polityczna i gospodarcza, przyjazne stosunki z innymi państwami oraz ochrona godności ludzkiej

2. walka z terroryzmem - umacnianie sojuszy z innymi państwami i zapobieganie kolejnym zamachom

3. współdziałanie z innymi państwami w rozwiązywaniu konfliktów regionalnych

4. zapewnienie bezpieczeństwa sojusznikom

5. globalny rozwój handlu

6. budowa społeczeństw otwartych i promocja demokracji

7. współdziałanie z innymi ośrodkami potęgi światowej

8. reforma instytucji bezpieczeństwa, by mogły sprostać wyzwaniom XXI wieku

Zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa (wg „Narodowej strategii bezpieczeństwa na nowe stulecie” z 1998):

1. zagrożenia regionalne - rozpad słabych państw lub ambicje lokalnych mocarstw

2. zagrożenia transnarodowe - terroryzm, przemyt narkotyków, handel bronią, napływ uchodźców i imigrantów, przestępczość zorganizowana, skażenie środowiska)

3. rozprzestrzenianie WMD oraz technologii podwójnego przeznaczenia (oficjalnie służącej celom pokojowym, w praktyce mogącej stanowić zagrożenie)

4. działalność obcych służb wywiadowczych

5. upadające państwa - konflikty wewnętrzne, kryzysy humanitarne, niestabilność regionalna (np. Etiopia czy Albania), nie jest to bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa USA, ale pokazuje globalizm ich polityki międzynarodowej)

Środki przeciwdziałania zagrożeniom:

1. podejście jednostronne - wzmacnianie własnego potencjału w celu efektywnego przewodzenia wspólnocie międzynarodowej:

1. zwiększanie wydatków na zbrojenia (na takim poziomie, by móc prowadzić z sojusznikami jednocześnie 2 wielkie akcje zbrojne), transformacja doktryny Trumana - zapewnienie bezpieczeństwa i przewodzenie całemu światu

2. wspieranie narodowego dobrobytu - rozwój gospodarczy, promocja własnej gospodarki za granicą, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, zwiększanie konkurencyjności własnych produktów na rynkach światowych

3. promocja demokracji - wsparcie i pomoc dla instytucji demokratycznych i wolnorynkowych, wspieranie opozycji (przez USAid lub różne fundacje)

2. podejście zintegrowane - razem z innymi państwami:

1. dyplomacja

2. pomoc międzynarodowa

3. kontrola zbrojeń

4. nieproliferacja WMD

5. czynniki wojskowe

6. umacnianie prawa międzynarodowego

7. inicjatywy na rzecz ochrony środowiska

Zaangażowanie w Europie - na początku lat 90 symptomy ograniczenia działalności w regionie (postawienie na APEC, redukcja wojsk i broni jądrowej, całkowite jej wycofanie z baz naziemnych, niejednoznaczna postawa co do przyszłości NATO), ale w związku z rozszerzeniem NATO to się zmieniło.

Zalety rozszerzenia:

• powiększenie strefy bezpieczeństwa w Europie

• likwidacja zapalnego obszaru w Europie Środkowej

• zapobieżenie wznowieniu walk o strefy wpływów między Niemcami a Rosją

• wzmocnienie zaufania społeczeństwa do nowych elit

• zapobieżenie nowym podziałom w Europie

Wady:

• prowokowanie Rosji

• dublowanie już istniejących instytucji (UE, UZE, OBWE)

Wymiar gospodarczy współpracy z Europą:

XII 1995 - Nowy Program Transatlantycki, konsultacje i współpraca USA-UE na forum WTO

V 1998 - Transatlantyckie Partnerstwo Gospodarcze, miało pogłębiać współpracę gospodarczą, ale co jakiś czas wybuchają konflikty (UE - dopłaty dla rolników, USA - GMO, cła na stal)

---