2. Różnice w sposobie podejścia do stresu – reakcje emocjonalne i doświadczenie w wyniku stresowym

3. stres to forma relacji pomiędzy właściwościami człowieka, a jego celami.

Richard Lazarus – prowadził badania nad stresem.

Sytuacja zewnętrzna i cechy indywidualne człowieka. Sytuacja ma swoje wymagania, ograniczenia i zasoby. Zainteresowanie zależy od tego, jak Daną sytuację spostrzegamy.

Kategorie:

• Krzywda – strata

• Ocena poznawcza

• wyzwanie

Z oceną poznawczą wiążą się:

• ocena zdarzenia

• ocena pierwotna – cele, zamierzenia

Radzenie sobie ze strasem – teoria Lazarusa.

Radzenie sobie – czynności zaradcze, zmaganie się ze strasem, „pewne stale zmieniające się, poznawcze i behawioralne wysiłki, mające na celu opanowanie zewnętrznych, wewnętrznych wymagań ocenianych przez osobę jako obciążające czy przekraczające jej zasoby”. Chodzi o to, aby zrobić nowy sposób funkcjonowania.

Radzenie sobie:

• proces – całość aktywności podejmowanych w aktywności stresu;

• styl – zachowanie się w warunkach stresowych, znak rozpoznawczy;

• strategia – najmniejsze ogniwo procesu.

Efektywność radzenia:

• odróżnić wynik od przebiegu radzenia

• model dobroci dopasowania zakłada, że ocena poznawcza musi być adekwatna do rzeczywistości, a do oceny musi być dostosowane radzenie;

• warunek – sytuacja da się rozwiązać, możemy zakwalifikować jako proces efektywny; jeśli nie prowadzi do rozwiązania problemów, brak dodatkowych konfliktów, stan emocjonalny;

• wszystkie strategie są rozwiązalne w danym stopniu; ocena efektywności stylu dotyczy efektywnych różnic, pojęcie stylu jest nadrzędne do strategii;

• ocena skuteczności radzenia może być oceniana z różnych punktów widzenia; poziom aktualny, funkcja, moment czasowy;

• najbardziej patogenne sytuacje zachodzą na poziomie społecznym.

Style radzenia sobie:

• styl skoncentrowany na zadaniu;

• styl skoncentrowany na emocjach

• styl skoncentrowany na unikaniu;

• angażowanie w czynności zastępcze;

• poszukiwanie kontaktów towarzyskich.

Funkcje wg Lazarusa:

• Relacje między tymi funkcjami

• f samoregulacji emocji

Perspektywa czasowa:

• bezpośrednio po zdarzeniu

• w odległym czasie

Orientacja patogenetyczna i salutogenetyczna psychologii klinicznej

Przyczyny uwarunkowań patologii:

• czynniki psychogenne (uczenie się zaburzeń)

• czynniki somatogenne (wyzwalające choroby somatyczne)

• czynniki endogenne (predyspozycje genetyczne)

Teoria Binkiewicza – etiologia wielu zaburzeń jest wielowymiarowa, dynamiczna.

Czynniki ryzyka (w obszarze somatycznym – zawał mięśnia sercowego).

Podejście selutogenetyczne:

Antonowski relacjonował stres kobiet w czasie wojny.

Tradycyjna teoria stresu zakłada, że normalnym stanem człowieka jest stan równowagi. Stresy są wszechobecne i są motorem życia.

Zdrowie jest reagowaniem na działanie, nie jest czymś stabilnym, mamy różne poziomy zdrowia.

Zdrowie – stan dobrego samopoczucia w różnych sferach.

Zachowanie i styl życia – kryteria decydujące o stanie zdrowia.

Zasoby odpornościowe – coś, co jest źródłem naszego zdrowia, umożliwiają uniknięcie stresu, działają niezależnie od człowieka, mają charakter pro ochronny.

Stresory – wymagania, dla których nie ma gotowych reakcji adaptacyjnych, nie każdy stresor może się przerodzić w stres.

Poczucie koherencji – jako zmienna życiowa wpływa pozytywnie na zachowanie i walkę ze stresem, orientacja warunkująca w jakim stopniu człowiek może przewidywać stres życia.

Bodźce napływające ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego:

• poczucie zrozumiałości świata

• poczucie zaradności i sterowności

• poczucie seksowności

Zachowania zdrowotne (styl życia):

Wzór zachowania A: angażowanie się w walkę, aby zdobyć cele w jak najkrótszym czasie. Osoby te mają dużą siłę przebicia. Silna potrzeba osiągnięć (agresywność, dominacja, energia w działaniu, pośpiech i niecierpliwość)

Stres traumatyczny – psychologiczne następstwa (ptsd).

Stres potarumatyczny – ludzie przeżywają traumę ponownie, objawy te zakłócają codzienne życie, nadużywanie substancji chemicznych, co prowadzi do pogorszenia funkcjonowania człowieka.

• Ostra reakcja na stres (dzień lub kilka dni) WHO – DSMIII

• Reakcje przystosowawcze (trwają dłużej)

Medycyna zainteresowała się traumą pod koniec XIV wieku (Freud – leczenie zaburzeń).

Kryterium diagnostyczne traumatycznego zdarzenia:

• Eksplozja na doświadczenia zagrażające życiu i ponowny stres

• Ponowne odtwarzanie traumy

• Uporczywe unikanie lub zmniejszenie zainteresowania

• Kłopoty ze snem

Klasyfikacja (nasza) – kontakt bezpośredni ze stresem:

• Dana osoba przeżyła lub była konfrontowana z danym zdarzeniem

• Intensywny strach

Odchylenie od normy w zakresie niepełnosprawności intelektualnej

84 – 116pkt przeciętny iloraz inteligencji, margines tolerancji +/- 16pkt

3% społeczeństwa stanowią osoby niepełnosprawne

Dysfunkcja intelektualna: parcjalna, globalna.

Tempo uczenia jest znakiem rozpoznawczym.

Demencja – pojawia się w pewnym momencie życia.

Dzieci i młodzież

Zajmuje się zaburzeniami i wewnętrznymi przeżyciami dzieci i młodzieży. Dotyka to problematyki dorosłych. Zaburzenie odniesione do pewnych odchyleń w zachowaniu. Zaburzenia zachowania pojawiają się wtedy, gdy dziecko nie zaspokaja potrzeb i oczekiwań. Zaburzenia zachowania dotyczą każdej sfery życia psychicznego. Lęk separacyjny spowodowany jest rozłąką z matką. Zaburzenia rozwojowe, poznawcze, społeczne, dotyczące mowy, języka. Zaburzenia rozwojowe, to nie wypełnianie zadań rozwojowych przypisanych konkretnej fazie rozwoju. Wiele zaburzeń ma podłoże biologiczne i społeczne. Im młodsze dziecko, tym te zależności trudne są do rozpoznania. W okresie adolescencji przebieg rozwoju psychicznego jest bardziej powikłany. Interpretując zachowanie dziecka należy korzystać z różnych zajęć. Podejście behawioralno – poznawcze, uczenie się zachowań, modyfikacja zachowania dziecka. Zachowanie przebiega w określonym kontekście sytuacyjnym. Odwołanie się do psychologii społecznej, albo środowiskowej. Rodzina spełnia tu ogromną rolę, powinna chronić przed silnymi wpływami środowiska.

Problem kliniczny dzieci i młodzieży.

Podejście humanistyczne (teoria Rogersa Maslona)

Czynności diagnostyczne i pomoc psychologiczna.

Przyjęcie założenia, że dziecko jest osobą, jest jednostką aktywną, poszukującą. Uzyskanie akceptacji dziecka przy postępowaniu z nim. Dziecko ma własne tempo i rytm rozwoju. Liczy się nasze indywidualne podejście do oczekiwania dziecka. Dziecko jest włączone w system więzi rodzinnej, a także związane jest ze środowiskiem rówieśniczym. Dziecko jest uwikłane w problemy współczesnego świata. Czym dziecko jest starsze, tym bardziej jest obserwatorem. Od początku swego rozwoju dziecko ma poczucie swojej godności.

Uwarunkowanie problemów klinicznych.

Geneza:

1. stresory - zewnętrzne czynniki szkodliwe

2. podatności człowieka na ich oddziaływanie

a) dyspozycje wynikające z charakteru

b)sytuacje stresowe

c) jakość sytuacji stresowych

Zasoby - teoria zachowania zasobów (Lazarus) - neutralne - w sytuacjo krytycznej dziecko z nich korzysta.

Dyspozycje biologiczne - aktualny stan dziecka.

Wskaźniki rozwoju:

2 rok życia dziecka - okres krytyczny występowania zaburzeń (okres nasilonego niepokoju dziecka)

Negatywne doświadczenia dziecka:

- specyficzne (typowe)

- niespecyficzne - psychopatyczne cechy matki, współczesne warunki życia, styl wychowania - styl autokratyczny - odrzucenie dziecka, postawy lękowe rodziców, nadmierne ambicje, odporność dziecka na stres jest wyzwalana przez doświadczenie. Ważny jest sposób oddziaływania czynników stresujących.

Klasyfikacja DSMIV:

1. zaburzenia emocjonalne

2. zaburzenia rozwojowe (autyzm)

3. zaburzenia nawyków i zachowania (anoreksja, bulimia, jąkanie, tiki)

4. zaburzenia zachowania (brak kontroli, nadaktywność) - zaburzenia zachowania kontroli.

Okres wczesnego dzieciństwa, deprywacja matczyna, naruszenie więzi matki i dziecka

Zaburzenia mózgu

Zaburzenia emocjonalne - pobudzenie dziecka w zaspokajaniu potrzeb fizycznych i psychicznych.

Skutki hospitacji:

- zaniedbywanie dziecka

- depresja matczyna

Deprywacja matczyna wynika na skutek odrzucenia dziecka

- ciąża nieporządana

- ciężki przebieg porodu - psychoza matki

- niechęć matki do dziecka

Zaburzena rozwojowe:

zerwanie więzi matka-dziecko

Skutki negatywne - gdy więź zostanie zerwana we wczesnym dzieciństwie (dzieci przebywające poza domem)

Zaburzenia związane z zerwaniem więzi:

- lęk

- zaburzenia przystosowawcze

- zespół Downa

- autyzm

Okres przyjścia na świat dziecka - okres trudny dla rodziców

Okres średniego dzieciństwa - okres przedszkolny

Nowe zaburzenia - odżywiania, snu, wydalania (do 5 roku życia), komunikacyjne, lęki

Okres późnego dzieciństwa

Formy występowania i uwarunkowania są bardziej złożone. Sytuacje wpływające to niepowodzenia szkolne, zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej, trudności w nauce, fobie szkolne. Zaburzenia te mają wieloczynnikowe uwarunkowania, szczególnie społeczne (dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia).

Okres młodzieńczy (adolescencja). Okres nasilonej patologii, duży rozwój intelektualny, zaburzenia, lęki (osiągnięć, odżywiania, seksualne, destrukcyjne, autodestrukcyjne, depresja, odrzucenie przez rówieśników).

Autyzm - źródło potężnego stresu rodzicielskiego, prowadzi do poważnych problemów rodziców, rodzice zagubiają się w świecie, narasta ich niepokój. dzieci wyglądające normalnie, rozwój ruchowy również przebiega normalnie, nie patrzą na matkę, żyją we własnym świecie, mogę to być dzieci nadpobudliwe, a także zahamowane, nie ma z nimi porozumienia.

Karmer - pierwszy opisał zachowanie dziecka autystycznego, 2-6 lat od odkrycia choroby do leczenia. Zaburzenia mogą narastać, jeżeli nie zostanie podjęta terapia. Ograniczone możliwości zdobycia placówki, aby leczyć dziecko. Główne przyczyny dotyczą sfery emocjonalno-społecznej, potrzeba niezmienności otoczenia, monotonia, nadmierna lub obniżona aktywność na bodźce, poczucie zagubienia, nie ma zaufania do siebie (zaburzenia somatyczne - rodzice), cała uwaga musi być skoncentrowana na bezpieczeństwo, nie ma dobrych relacji z innymi ludźmi, dziecko jednocześnie przyciąga odpycha, rezygnacja z dotychczasowego realizowania się w świecie.