Pięć metod kształcenia literackiego według Urygi ( Godziny polskiego)

1. Metoda impresyjno-eksponująca : wyznacza ona szczególne miejsce w procesie dydaktycznym bezpośredniemu oddziaływaniu estetycznemu dzieł i skupia uwagę na organizowaniu przeżyć uczniów, wiążąc ściśle interakcje lekcyjne z budowaniem atmosfery intymnego kontaktu z eksponowanymi wartościami sztuki

   1. Zależy ona od relacji ról- nauczyciel a uczeń.

   2. Jest nastawiona na kontakt z uczniami.

   3. Wymaga dużego wyczucia i intuicji od nauczyciela.

   4. Komentarze uczniowskie stanowią tu niezbędne dopełnienie.

   5. Jest ona swoistym sposobem-uczenia się przez przeżycie –ważne jest zagospodarowanie wizualnej i dźwiękowej przestrzeni.

   6. Materiały audiowizualne-narzędzia wzbogacające percepcję dzieł literackich na drodze uwidocznienia ich brzmieniowej postaci.

   7. Środki przybliżania i ukonkretniania kulturowego tła lektur literackich ( albumy, fotografie, filmy itd.)

2. Metoda analizy dokumentacyjnej: dzieło literackie staje się przedmiotem obserwacji i badania.

   1. Kształci świadomość literacką ucznia.

   2. Rozwija świadomość literacką ucznia.

   3. Czytanie musi być tutaj wielokierunkowe.

   4. Rozwija wiedzę o budowie dzieła literackiego poszerzając ją o pojęcia z zakresu poetyki.

   5. Kształci umiejętność czytania.

   6. Uświadamia funkcję literatury w życiu człowieka

   7. Rozszerza wiedzę o komunikacji literackiej ( społeczne uwarunkowania lektury).

   8. Zaznajamia z rozwojem literatury ( jej przemian, form, konwencji, gatunków).

   9. Kładzie nacisk na podejście badacza - umożliwiające zrozumienie bądź wyjaśnienie języka utworu, stosunku dzieła do twórcy, rzeczywistości historycznej.

   10. Korzysta z emocjonalnych pobudzeń.

   11. Podstawowe źródło informacji to tekst dzieła i konteksty.

   12. Interpretuje teksty i ich związki z malarstwem, ikonografią itd.

   13. Inicjatywa przy tej metodzie należy do nauczyciela.

   14. Wyznaczniki metody: wyodrębnienie głównych składników struktury dzieła, wstępne hipotezy i interpretacje, zagadnienia wymagające zbadania, analiza tekstu + konteksty.

3. Metoda analizy wykonawczej – działanie wykonawcze ucznia, czytanie i wygłaszanie

utworu.

1. Odkrywanie warstwy problemowej tekstu.

2. Nacisk na poznanie utworu.

3. Odkrywanie brzmienia utworu rytmu.

4. Uczniowie uczestniczą w próbach głośnego wygłaszania utworu.

5. Wdrażanie w życie form składniowych i wersyfikacyjnych.

6. Kształcenie kultury żywego słowa.

7. Przeżycie twórcze.

4. Dyskusja (zagaić, zainicjować, rozpocząć,)

1. Bardzo ważny jest problemowy wymiar tematu dyskusji.

2. Zaangażowanie uczniów.

3. Dyskusja musi mieć swój porządek.

4. Dzieło literackie jako przedmiot dyskusji i interpretacji.

5. Aktywizacja ucznia-myślenie problemowe.

6. Zdolność operowania dotychczas zdobytą wiedzą, komunikacja.

7. Wymiana poglądów.

8. Wypowiedzi żywe, samodzielne, swobodne.

9. Dyskusja musi być poprzedzona starannym przygotowaniem.

10. Nauczyciel kieruje dyskusją, słucha, naprowadza ją na właściwy tor, czasem rozstrzyga spory.

11. Dyskusja musi zostać podsumowana.

5. Metoda przekładu intersemiotycznego. (o tej metodzie pisze też A. Baluch Poezja współczesna w szkole podstawowej) jej istotę stanowi przekład jednego kodu na inny.

1. Szansa na wyrażanie przeżyć.

2. Uruchamia interakcje uczniów.

3. Odkrywa właściwości kodu, strukturę tekstu, język.

4. Może być to mowa ciała, słuchowisko, żywa rzeźba.

5. Uczy smaku twórczości.

6. Czytanie kodów pozajęzykowych pobudza do wypowiedzi, pełni rolę „mowotwórczą, a zarazem rozwija zdolność nazywania i wyrażania treści nie zwerbalizowanych.

7. Przekład intersemiotyczny wiąże kształcenie sprawności językowej z kształceniem literackim. Podstawą tego związku jest działanie uczniów, przeważnie zespołowe operowanie tworzywem artystycznym dzieł, co nadaje procesowi uczenia się literatury charakter praktyczny i mocno osadzony na fundamencie konkretnych wyobrażeń. Jest to jedno z głównych założeń metody.